Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych

Adam Lisowski Pozostałe publikacje z serii Pomoc społeczna: Pomoc społeczna w praktyce Jedyny na rynku kompleksowy poradnik dla pracowników socjal nych i kierowników placówek pomocy społecznej. Publikacja pełna porad z zakresu prawa, praktyki zawodowej oraz zarzą dzania placówką i zespołem personelu. Niezastąpiona pomoc w każdym OPS-ie, DPS-ie i PCPR-ze! Decyzje administracyjne w pomocy społecznej Praktyczny program zawierający bogatą bazę wzorów i formu larzy decyzji administracyjnych łatwych do edytowania i goto wych do wydrukowania. W publikacji znajdują się decyzje sta nowiące, zmieniające i uchylające, a także decyzje dotyczące zasiłków, schronienia i świadczeń niepieniężnych. Szczegółowa oferta na stronie internetowej: ISBN 978-83-7537-220-5 Akty prawne regulujące prawo wykonywania zawodu Pomoc społeczna Miesięczny serwis informacyjny pracowników placówek i insty tucji pomocy społecznej. Najnowsze informacje o wprowadzo nych i planowanych zmianach w przepisach prawnych, rzeczowe po rady specjalistów oraz opisy najnowszych i najpraktyczniejszych rozwiązań w pomocy społecznej. A do tego możliwość zadawa nia własnych pytań do naszych ekspertów. Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych Pracownik socjalny Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych

Adam Lisowski Kwalifikacje zawodowe pracowników socjalnych Akty prawne regulujàce prawo wykonywania zawodu

Adam Lisowski magister prawa. Ukoƒczy studia prawnicze na Uniwersytecie Miko aja Kopernika w Toruniu w 1999 r. Obecnie konsultant prawny Miejskiego OÊrodka Pomocy Spo ecznej w Gdaƒsku, wyk adowca w Kolegium Pracowników S u b Spo ecznych w Gdaƒsku oraz cz onek Regionalnego Centrum Wolontariatu w Gdaƒsku. Specjalizuje si w zakresie procedury administracyjnej oraz prawa pomocy spo ecznej wspó twórca lokalnych programów dotyczàcych pomocy spo ecznej. Copyright 2013 Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. ul. Bie anowska 7, 02-655 Warszawa tel.: (22) 559 36 00 do 05, faks: (22) 829 27 00, 829 27 27 Redaktor odpowiedzialny: Agnieszka Zakrzewska-Skrzyd o e-mail: zakrzewska@dashofer.pl Opracowanie edytorskie i korekta: Irena Gnioska Sk ad: Dariusz Ziach ISBN 978-83-7537-268-7 Wszelkie prawa zastrze one, prawo do tytu u i licencji jest w asnoêcià Dashöfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie ca oêci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie na noênikach magnetycznych i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze wzgl du na sta e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoêci za zamieszczone informacje.

Spis treêci Wst p... 5 1. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spo ecznej (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 182 z póên. zm.)... 7 2. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 25 stycznia 2008 r. w sprawie specjalnoêci przygotowujàcej do zawodu pracownika socjalnego realizowanej w szko ach wy szych (Dz. U. z 2008 r. Nr 27, poz.158)... 19 3. Rozporzàdzenie Ministra Polityki Spo ecznej z dnia 7 kwietnia 2005 r. w sprawie standardów kszta cenia w kolegiach pracowników s u b spo ecznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 62, poz. 555)... 23 4. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 11 grudnia 2008 r. w sprawie sta u adaptacyjnego i testu umiej tnoêci w toku post powania o uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu pracownika socjalnego (Dz. U. z 2008 r. Nr 230, poz.1542)... 52 5. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 17 kwietnia 2012 r. w sprawie specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny (Dz. U. z 2012 r., poz. 486)... 62 6. Rozporzàdzenie Ministra Pracy i Polityki Spo ecznej z dnia 26 wrzeênia 2012 r. w sprawie specjalizacji z zakresu organizacji pomocy spo ecznej (Dz. U. z 2012 r., poz. 1081)... 79 7. Rozporzàdzenie Ministra Polityki Spo ecznej z dnia 7 kwietnia 2005 r. w sprawie przyznawania nagród specjalnych w zakresie pomocy spo ecznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 74, poz. 658)... 85 8. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorzàdowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 223, poz.1458 z póên. zm.)... 89 9. Rozporzàdzenie Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorzàdowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 50, poz. 398 z póên. zm.)... 101 3

Wykaz piktogramów uwaga zapami taj podstawa prawna 4

Wst p Niniejsze opracowanie ma na celu przybli enie tematyki kwalifikacji zawodowych pracowników socjalnych. Na wst pie omówione zostanà ogólne zasady i wymogi wynikajàce z przepisów o randze ustawowej, na czele z ustawà o pomocy spo- ecznej oraz zmianami do niej. Nast pnie omówione zostanà przepisy wykonawcze, okreêlajàce zasady nabywania kwalifikacji zawodowych na uczelniach wy szych i w kolegiach pracowników s u b spo ecznych, ich podnoszenia poprzez uzyskiwanie kolejnych specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny, a tak e uznawania zagranicznych dyplomów zawodowych oraz nagradzania pracowników socjalnych. Na zakoƒczenie omówione zostanà przepisy o charakterze ustrojowym tj. ustawa o pracownikach samorzàdowych, ze szczególnym uwzgl dnieniem takich zagadnieƒ jak: nawiàzanie stosunku pracy pracownika samorzàdowego, jego prawa i obowiàzki oraz rozporzàdzanie wykonawcze do ustawy, okreêlajàce zasady wynagradzania pracowników samorzàdowych. 5

1. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spo ecznej (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 182 z póên. zm.) Zgodnie art. 116 ust. 1 obowiàzujàcej ustawy o pomocy spo- ecznej pracownikiem socjalnym mo e byç osoba, która spe nia co najmniej jeden z ni ej wymienionych warunków: 1) posiada dyplom ukoƒczenia kolegium pracowników s u b spo ecznych; 2) ukoƒczy a studia wy sze na kierunku praca socjalna; 3) do dnia 31 grudnia 2013 r. ukoƒczy a studia wy sze o specjalnoêci przygotowujàcej do zawodu pracownika socjalnego na jednym z kierunków: a) pedagogika, b) pedagogika specjalna, c) politologia, d) polityka spo eczna, e) psychologia, f) socjologia, g) nauki o rodzinie. Minister w aêciwy do spraw zabezpieczenia spo ecznego, w porozumieniu z ministrem w aêciwym do spraw szkolnictwa wy szego, okreêli dodatkowo w drodze rozporzàdzenia, wymagane umiej tnoêci, wykaz przedmiotów, minimalny wymiar zaj ç dydaktycznych oraz zakres i wymiar praktyk zawodowych dla specjalnoêci przygotowujàcej do zawodu pracownika socjalnego, realizowanej w szko ach wy szych na kierunkach wy ej wymienionych, sugerujàc si koniecznoêcià odpowiedniego przygotowania absolwentów do wykonywania zawodu pracownika socjalnego o czym b dzie mowa w rozdziale 2. 7

Ustawa o pomocy spo ecznej ustala nast pujàce stopnie specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego: 1) I stopieƒ specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, majàcy na celu uzupe nienie wiedzy i doskonalenie umiej tnoêci zawodowych pracowników socjalnych; 2) II stopieƒ specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, majàcy na celu pog bienie wiedzy i doskonalenie umiej tnoêci pracy z wybranymi grupami osób korzystajàcych z pomocy spo ecznej. specjalizacja zawodowa Szkolenie w zakresie specjalizacji w zawodzie pracownika socjalnego mogà realizowaç jednostki prowadzàce kszta cenie lub doskonalenie zawodowe po uzyskaniu zgody ministra w aêciwego do spraw zabezpieczenia spo ecznego. Przy ministrze w aêciwym do spraw zabezpieczenia spo ecznego utworzona zosta a Centralna Komisja Egzaminacyjna do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych, której cz onków powo uje i odwo uje ww. minister. W zwiàzku z wykonywaniem czynnoêci cz onkom Komisji przys ugujà diety oraz inne nale noêci za czas podró y, na zasadach okreêlonych w przepisach dotyczàcych podró y s u bowych pracowników na obszarze kraju. Koszty dzia alnoêci Komisji, w tym wynagrodzenia cz onków Komisji, sà pokrywane z bud etu paƒstwa, z cz Êci, której dysponentem jest minister w aêciwy do spraw zabezpieczenia spo ecznego. Do zadaƒ Komisji nale y w szczególnoêci: 1) przeprowadzanie post powania w zakresie nadawania stopni specjalizacji zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych ubiegajàcych si o II stopieƒ specjalizacji zawodowej, w terminie wyznaczonym przez Komisj, oraz informowanie osób ubiegajàcych si o dopuszczenie do egzaminu na II stopieƒ specjalizacji zawodowej o terminie egzaminu; 2) nadawanie II stopnia specjalizacji zawodowej; 3) prowadzenie rejestru wydanych dyplomów; 8

4) powo ywanie i odwo ywanie przewodniczàcego i cz onków regionalnych komisji egzaminacyjnych do spraw stopni specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego; 5) kontrolowanie pracy regionalnych komisji egzaminacyjnych i podmiotów prowadzàcych szkolenia; 6) opiniowanie dla ministra w aêciwego do spraw zabezpieczenia spo ecznego programów szkoleƒ z zakresu I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny i przedstawianie informacji na temat zasobów jednostek, o których mowa w art. 116 ust. 3 ustawy o pomocy spo ecznej; opiniowanie kandydatów na konsultantów prac dyplomowych na II stopieƒ specjalizacji, o których mowa w art. 118a pkt 8 ustawy o pomocy spo ecznej; 7) przedstawianie ministrowi w aêciwemu do spraw zabezpieczenia spo ecznego informacji dotyczàcych zasi gu, przebiegu i poziomu szkoleƒ w zakresie specjalizacji; 8) opiniowanie spraw spornych dotyczàcych pracy komisji regionalnych; 9) nadawanie certyfikatu superwizora pracy socjalnej i prowadzenie rejestru wydanych certyfikatów. Za egzamin II stopnia, w tym za egzamin poprawkowy, osoby przyst pujàce do egzaminu wnoszà op at w wysokoêci 10% przeci tnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym. Komisja, w zakresie organizacji egzaminów na II stopieƒ specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny, wspó pracuje z jednostkà organizacyjnà, nad którà nadzór sprawuje minister w aêciwy do spraw zabezpieczenia spo ecznego i której zakres dzia ania obejmuje prowadzenie dzia- alnoêci szkoleniowej adresowanej do s u b spo ecznych oraz instytucji dzia ajàcych w obszarze polityki spo ecznej. Przy urz dach marsza kowskich dzia ajà regionalne komisje egzaminacyjne do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych, przy czym decyzjà marsza ka województwa regionalne komisje egzaminacyjne 9

regionalna komisja egzaminacyjna mo e dzia aç przy regionalnym oêrodku polityki spo ecznej lub przy innym podmiocie, którego organem prowadzàcym jest samorzàd województwa. W zwiàzku z wykonywaniem zadaƒ, cz onkom regionalnych komisji egzaminacyjnych przys ugujà diety oraz inne nale noêci za czas podró y, na zasadach okreêlonych w przepisach dotyczàcych podró y s u bowych pracowników na obszarze kraju. Koszty dzia alnoêci regionalnych komisji egzaminacyjnych, w tym wynagrodzenia cz onków komisji, pokrywa urzàd marsza kowski lub regionalny oêrodek polityki spo ecznej albo podmiot, którego organem prowadzàcym jest samorzàd województwa. Obs ug administracyjno-technicznà regionalnej komisji egzaminacyjnej zapewnia marsza ek danego województwa, lub dyrektor regionalnego oêrodka polityki spo ecznej, albo osoba kierujàca innym podmiotem, którego organem prowadzàcym jest samorzàd województwa. Do zadaƒ regionalnych komisji egzaminacyjnych nale y: 1) przeprowadzanie post powania w zakresie nadawania stopni specjalizacji zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych, ubiegajàcych si o I stopieƒ specjalizacji zawodowej; 2) nadawanie I stopnia specjalizacji zawodowej; 3) prowadzenie rejestru wydanych dyplomów; 4) opracowywanie informacji, opinii i wniosków dotyczàcych I stopnia specjalizacji zawodowej dla Komisji oraz dla ministra w aêciwego do spraw zabezpieczenia spo ecznego. Za egzamin I stopnia, w tym za egzamin poprawkowy, osoby przyst pujàce wnoszà op at w wysokoêci 10% przeci tnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym. Minister w aêciwy do spraw zabezpieczenia spo ecznego okreêli, w drodze rozporzàdzenia: 10

1) tryb powo ywania i odwo ywania cz onków Komisji i regionalnych komisji egzaminacyjnych oraz organizacj pracy Komisji i regionalnych komisji egzaminacyjnych; 2) minimum programowe dla specjalizacji I i II stopnia w zawodzie pracownik socjalny; 3) specjalnoêci obowiàzujàce dla specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny; 4) tryb post powania w sprawie nadawania stopni specjalizacji i wydawania dyplomów; 5) wzory dyplomów uzyskania I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny stanowiàce za àcznik do rozporzàdzenia; 6) warunki uzyskiwania przez pracowników socjalnych stopni specjalizacji zawodowej; 7) wytyczne dotyczàce prac dyplomowych dla kandydatów ubiegajàcych si o uzyskanie II stopnia specjalizacji; 8) wymagania dotyczàce kadry dydaktycznej szkoleƒ w zakresie specjalizacji I i II stopnia w zawodzie pracownik socjalny i konsultantów prac dyplomowych szkoleƒ w zakresie specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny; 9) tryb kontrolowania, o którym mowa w art. 117 ust. 3 pkt 5 ustawy o pomocy spo ecznej; 10) warunki, jakie powinny spe niaç podmioty prowadzàce szkolenia w zakresie specjalizacji, dla zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia; 11) tryb wnoszenia odp atnoêci za egzamin na I i II stopieƒ specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny; 12) organizacj i sposób przeprowadzania egzaminu na I i II stopieƒ specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny; 13) zasady wyboru jednostki organizacyjnej, o której mowa w art. 117 ust. 5 ustawy o pomocy spo ecznej, i warunki jej wspó pracy z Komisjà w zakresie organizacji egzaminów na II stopieƒ specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny 11

uwzgl dniajàc potrzeb zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia, odpowiedniego poziomu przygotowania pracowników socjalnych do wykonywania przez nich specjalistycznych zadaƒ z zakresu pracy socjalnej, odpowiedniego poziomu Êwiadczonych us ug przez pracowników socjalnych, ujednolicenia wymogów dotyczàcych nadawania I i II stopnia specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego, ujednolicenia wzoru dyplomu uzyskania I i II stopnia specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego oraz ujednolicenia wymogów prowadzenia szkoleƒ i przeprowadzania egzaminów z zakresu I i II stopnia specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego. Szczegó owe zasady dotyczàce specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny omówione zosta y w rozdziale 5. Zgodnie z ustawà o pomocy spo ecznej, do zadaƒ pracownika socjalnego nale y w szczególnoêci: 1) praca socjalna; 2) dokonywanie analizy i oceny zjawisk, które powodujà zapotrzebowanie na Êwiadczenia z pomocy spo ecznej oraz kwalifikowanie do uzyskania tych Êwiadczeƒ; 3) udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie rozwiàzywania spraw yciowych osobom, które dzi ki tej pomocy b dà zdolne samodzielnie rozwiàzywaç problemy b dàce przyczynà trudnej sytuacji yciowej; skuteczne pos ugiwanie si przepisami prawa w realizacji tych zadaƒ; 4) pomoc w uzyskaniu dla osób b dàcych w trudnej sytuacji yciowej poradnictwa dotyczàcego mo liwoêci rozwiàzywania problemów i udzielania pomocy przez w aêciwe instytucje paƒstwowe, samorzàdowe i organizacje pozarzàdowe oraz wspieranie w uzyskiwaniu pomocy; 5) udzielanie pomocy zgodnie z zasadami etyki zawodowej; zadania pracownika socjalnego 12

6) pobudzanie spo ecznej aktywnoêci i inspirowanie dzia aƒ samopomocowych w zaspokajaniu niezb dnych potrzeb yciowych osób, rodzin, grup i Êrodowisk spo ecznych; 7) wspó praca i wspó dzia anie z innymi specjalistami w celu przeciwdzia ania i ograniczania patologii i skutków negatywnych zjawisk spo ecznych, agodzenie skutków ubóstwa; 8) inicjowanie nowych form pomocy osobom i rodzinom majàcym trudnà sytuacj yciowà oraz inspirowanie powo ania instytucji Êwiadczàcych us ugi s u àce poprawie sytuacji takich osób i rodzin; 9) wspó uczestniczenie w inspirowaniu, opracowaniu, wdro eniu oraz rozwijaniu regionalnych i lokalnych programów pomocy spo ecznej ukierunkowanych na podniesienie jakoêci ycia. Ustawa wskazuje ponadto, e przy wykonywaniu zadaƒ pracownik socjalny jest obowiàzany: 1) kierowaç si zasadami etyki zawodowej; 2) kierowaç si zasadà dobra osób i rodzin, którym s u y, poszanowania ich godnoêci i prawa tych osób do samostanowienia; 3) przeciwdzia aç praktykom niehumanitarnym i dyskryminujàcym osob, rodzin lub grup ; 4) udzielaç osobom zg aszajàcym si pe nej informacji o przys ugujàcych im Êwiadczeniach i dost pnych formach pomocy; 5) zachowaç w tajemnicy informacje uzyskane w toku czynnoêci zawodowych, tak e po ustaniu zatrudnienia, chyba e dzia a to przeciwko dobru osoby lub rodziny; 6) podnosiç swoje kwalifikacje zawodowe poprzez udzia w szkoleniach i samokszta cenie. Zgodnie z ustawà o pomocy spo ecznej, pracowników socjalnych zatrudniajà przede wszystkim jednostki organizacyjne pomocy spo ecznej tj. regionalne oêrodki polityki spo ecznej, kto mo e zatrudniç pracowników socjalnych? 13

powiatowe centra pomocy rodzinie, oêrodki pomocy spo ecznej, domy pomocy spo ecznej, placówki specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, oêrodki wsparcia i oêrodki interwencji kryzysowej. Obok tego pracowników socjalnych mogà równie zatrudniaç inne instytucje, a w szczególnoêci jednostki organizacyjne w aêciwe w sprawach zatrudnienia i przeciwdzia ania bezrobociu, szpitale, zak ady karne, do wykonywania zadaƒ tych jednostek w zakresie pomocy spo ecznej. Pracownicy socjalni mogà byç równie zatrudniani w podmiotach uprawnionych, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy tj. w organizacjach pozarzàdowych, wskazanych w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dzia alnoêci po ytku publicznego i o wolontariacie (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 z póên. zm.) oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 tej ustawy, prowadzàcym dzia alnoêç w zakresie pomocy spo ecznej. Pracownicy socjalni mogà byç równie zatrudniani przez podmioty realizujàce zadania okreêlone w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zast pczej. Pracownik socjalny zgodnie z ustawà o pomocy spo ecznej, z racji wykonywania swego zawodu, ma dodatkowe uprawnienia okreêlone w art. 120 ustawy, i tak: korzysta z prawa pierwszeƒstwa przy wykonywaniu swoich zadaƒ w urz dach, instytucjach i innych placówkach. Organy sà obowiàzane do udzielania pracownikowi socjalnemu pomocy w zakresie wykonywania tych czynnoêci; przys uguje mu ochrona prawna przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych; pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w oêrodku pomocy spo ecznej lub w powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego obowiàzków nale y praca socjalna oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadów Êrodowiskowych, je eli przepracowa nieprzerwanie i faktycznie co najmniej 5 lat, przys uguje raz na dwa lata dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych; dodatkowe uprawnienia 14

pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pe nym wymiarze czasu pracy w samorzàdowych jednostkach organizacyjnych pomocy spo ecznej, do którego podstawowych obowiàzków nale y Êwiadczenie pracy socjalnej w Êrodowisku, w tym przeprowadzanie rodzinnych wywiadów Êrodowiskowych poza siedzibà jednostki, przys uguje wyp acany co miesiàc dodatek do wynagrodzenia w wysokoêci 250 z. W przypadku zatrudnienia w mniejszym wymiarze czasu pracy, dodatek przys uguje w wysokoêci proporcjonalnej do czasu pracy; przys uguje zwrot kosztów uczestnictwa w szkoleniach z zakresu specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego, w kwocie nie mniejszej ni 50% kosztów szkolenia; pracownikowi socjalnemu, do którego obowiàzków nale y Êwiadczenie pracy socjalnej w Êrodowisku, przys uguje zwrot kosztów przejazdów z miejsca pracy do miejsc wykonywania przez niego czynnoêci zawodowych, w przypadku braku mo liwoêci zapewnienia dojazdu Êrodkami pozostajàcymi w dyspozycji zatrudniajàcego go pracodawcy. Dzieƒ 21 listopada ustanawia si Dniem Pracownika Socjalnego. W zwiàzku z tym minister w aêciwy do spraw zabezpieczenia spo ecznego mo e przyznaç pracownikom socjalnym, jednostkom organizacyjnym pomocy spo ecznej oraz podmiotom, o których mowa w art. 25 ustawy o pomocy spo ecznej, nagrody specjalne za wybitne, nowatorskie rozwiàzania w zakresie pomocy spo ecznej o czym mowa szerzej w rozdziale 7. Dzieƒ Pracownika Socjalnego Obok wy ej wymienionych uprawnieƒ pracownik socjalny b dzie mia prawo do korzystania z poradnictwa prowadzonego przez superwizorów pracy socjalnej, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie kompetencji zawodowych, utrzymanie wysokiego poziomu Êwiadczonych us ug oraz przeciwdzia anie zjawisku wypalenia zawodowego w porozumieniu z pracodawcà, co do wyboru formy i osoby udzielajàcej porad. Superwizorem pracy socjalnej mo e byç osoba, która ukoƒczy a szkolenie 15

z zakresu superwizji pracy socjalnej i uzyska a certyfikat superwizora pracy socjalnej. Przepisy ustawy o pomocy spo ecznej w tym zakresie zacznà obowiàzywaç od 31.12.2013 r. Osoby kierujàce jednostkami organizacyjnymi pomocy spo- ecznej sà obowiàzane posiadaç co najmniej 3-letni sta pracy w pomocy spo ecznej oraz specjalizacj z zakresu organizacji pomocy spo ecznej, przy czym wymogi te nie dotyczà osób kierujàcych placówkami rodzinnymi. Szkolenie specjalizacyjne z zakresu organizacji pomocy spo ecznej mogà realizowaç jednostki prowadzàce kszta cenie lub doskonalenie zawodowe po uzyskaniu zgody ministra w aêciwego do spraw zabezpieczenia spo ecznego. Minister w aêciwy do spraw zabezpieczenia spo- ecznego okreêli, w drodze rozporzàdzenia, minimum programowe specjalizacji z zakresu organizacji pomocy spo ecznej, podmioty uprawnione do prowadzenia specjalizacji i wymagania ich dotyczàce, tryb nadawania tym podmiotom uprawnieƒ do prowadzenia specjalizacji, a tak e tryb uzyskiwania specjalizacji, kierujàc si koniecznoêcià zapewnienia sprawnoêci i efektywnoêci dzia ania jednostek organizacyjnych pomocy spo ecznej, o czym dalej b dzie mowa w rozdziale 6. Prawa i obowiàzki pracowników zatrudnionych w samorzàdowych jednostkach organizacyjnych pomocy spo ecznej regulujà tak e przepisy o pracownikach samorzàdowych o czym b dzie mowa w rozdziale 8. W art. 156 ustawy o pomocy spo ecznej wprowadzono przepisy przejêciowe w zakresie uprawnieƒ do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, i tak: osoby, które przed dniem wejêcia w ycie niniejszej ustawy by y zatrudnione na stanowisku pracownika socjalnego na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowujà uprawnienia do wykonywania zawodu. Nale y wskazaç w tym miejscu, e zgodnie z obowiàzujàcà do dnia 30.04.2004 r. ustawà z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy spo ecznej. (t.j. Dz. U. 16

z 1998 r. Nr 64, poz. 414 z póên. zm.) pracownikiem socjalnym mo e byç osoba, która posiada dyplom pracownika socjalnego, dyplom ukoƒczenia studiów wy szych w wy szej szkole zawodowej o specjalnoêci praca socjalna lub ukoƒczy a studia wy sze na kierunkach: pedagogika, politologia i nauki spo eczne, psychologia, socjologia oraz osoby posiadajàce wykszta cenie wy sze o innych kierunkach, które przed wejêciem w ycie niniejszej ustawy ukoƒczy y bàdê rozpocz y specjalizacj z zakresu pracy socjalnej oraz organizacji pomocy spo ecznej, albowiem zachowa y lub uzyska y one w myêl poprzedniej ustawy uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego; osoby, które przed dniem 1 maja 2004 r. ukoƒczy y studia wy sze na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia, politologia i nauki spo eczne lub socjologia, mogà wykonywaç zawód pracownika socjalnego; osoby kierujàce placówkami opiekuƒczo-wychowawczymi i oêrodkami adopcyjno-opiekuƒczymi powinny ukoƒczyç specjalizacj nie póêniej ni do koƒca 2005 r.; osobom tym zalicza si sta pracy w placówkach opiekuƒczo-wychowawczych i oêrodkach adopcyjno-opiekuƒczych; osoby, które w okresie 3,5 roku od dnia wejêcia w ycie ustawy ukoƒczà studia wy sze magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub socjologia, mogà wykonywaç zawód pracownika socjalnego; osoby, które przed dniem 1 maja 2004 r. rozpocz y studia wy sze licencjackie lub wy sze magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub socjologia, po uzyskaniu dyplomu ukoƒczenia tych studiów mogà wykonywaç zawód pracownika socjalnego; osoby zatrudnione przed dniem wejêcia w ycie ustawy na stanowisku aspiranta pracy socjalnej, które w okresie 3,5 roku od dnia wejêcia w ycie ustawy ukoƒczà studia wy sze na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub socjo- 17

logia i uzyskajà tytu licencjata, mogà wykonywaç zawód pracownika socjalnego; osoby zatrudnione przed dniem wejêcia w ycie ustawy na stanowisku aspiranta pracy socjalnej, które w okresie 5,5 roku od dnia wejêcia w ycie ustawy ukoƒczà studia wy sze magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub socjologia, mogà wykonywaç zawód pracownika socjalnego. Na zakoƒczenie nale y wspomnieç, e aktem prawnym okreêlajàcym uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, jest ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy o pomocy spo ecznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 48, poz. 320). W myêl art. 5 tej ustawy zawód pracownika socjalnego mogà tak e wykonywaç: osoby, które przed dniem 1 stycznia 2007 r. otrzyma y dyplom wy szej szko y zawodowej o specjalnoêci praca socjalna, osoby, które do dnia 1 stycznia 2008 r. otrzyma y dyplom uzyskania tytu u zawodowego w zawodzie pracownik socjalny, osoby, które przed dniem 1 stycznia 2008 r. ukoƒczy y lub kontynuowa y studia wy sze o specjalnoêci praca socjalna na jednym z kierunków: pedagogika, politologia, polityka spo eczna, psychologia, socjologia lub nauki o rodzinie, po uzyskaniu dyplomu ukoƒczenia tych studiów. 18