SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu Karolina Horodyska Warunki skutecznego promowania zdrowej diety i aktywności fizycznej: dobre praktyki w interwencjach psychospołecznych i programach politycznych, ich implementacja oraz percepcja środowiska fizycznego promującego zdrowie Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Aleksandry Łuszczyńskiej Wrocław 2017
1. Abstrakt Celem badań własnych było określenie warunków efektywnego promowania zdrowej diety i aktywności fizycznej, a w szczególności: zidentyfikowanie dobrych praktyk wykorzystywanych w interwencjach i programach politycznych mających na celu promocję zdrowej diety i aktywności fizycznej (Badanie 1), zidentyfikowanie krytycznych warunków implementacji tego typu działań (Badanie 2) oraz zweryfikowanie czy wybrane aspekty spostrzegania dobrych praktyk dotyczących środowiska fizycznego mają związek z aktywnością fizyczną i tkanką tłuszczową rodziców i dzieci (Badanie 3). W Badaniu 1 i 2 wykorzystano metodologię systematycznego przeglądu. W celu identyfikacji dobrych praktyk (Badanie 1) przeszukano 7 elektronicznych baz danych oraz 7 źródeł kluczowych międzynarodowych organizacji. Do zgrupowania dobrych praktyk wykorzystano model WHO sugerujący podział dobrych praktyk na 3 domeny: (1) główne charakterystyki interwencji/polityki, (2) monitoring i ewaluacja, (3) implementacja. W celu identyfikacji krytycznych warunków implementacji (Badanie 2) przeszukano 9 elektronicznych baz danych oraz 8 źródeł kluczowych międzynarodowych organizacji. Do zgrupowania krytycznych warunków implementacji wykorzystano model ramowy RE-AIM, składający się z 5 wymiarów: Reach, Efficacy, Adoption, Implementation, Maintenance. W Badaniu 3 przeprowadzono podłużne badanie z 7-8 miesięcznym odstępem pomiędzy Turą 1 i Turą 2. Badanie miało charakter diadyczny, przebadano 922 diady składające się z dzieci (6-11 lat, M = 8,42, SD = 1,26) i ich rodziców (23 do 69 lat, M = 35,97, SD = 5,56). Dzieci i rodzice raportowali percepcje dotyczące środowiska: spostrzeganą dostępność obiektów przeznaczonych do uprawiania aktywności fizycznej przez dzieci i spostrzegane bezpieczeństwo w najbliższym
sąsiedztwie (T1) oraz poziom aktywności fizycznej (T1, T2). Tkanka tłuszczowa została zmierzona obiektywnie za pomocą metody bioimpedancji (T1, T2). W wyniku Badania 1 stworzono listę 53 charakterystyk dobrych praktyk. Charakterystyki dotyczące domeny WHO główne charakterystyki interwencji/polityki (n = 18) zostały zgrupowane w 6 kategorii (np. charakterystyki personelu). Charakterystyki dotyczące domeny WHO monitoring i ewaluacja (n = 18) zostały zgrupowane w 6 kategorii (np. ocena aktywnych komponentów). Charakterystyki dotyczące domeny WHO implementacja (n = 17) zostały zgrupowane w 8 kategorii (np. procesy uczestnictwa). W wyniku Badania 2 stworzono listę 83 krytycznych warunków implementacji. Największą liczbę krytycznych warunków implementacji zidentyfikowano dla domeny RE-AIM Adoption (n = 24; np. trening przygotowujący implementację) oraz dla domeny RE-AIM Implementation (n = 43; np. dokładność wdrożenia zgodnie z protokołem). Wyniki Badania 3 potwierdziły, że wybrane aspekty dobrych praktyk zidentyfikowanych w Badaniu 1 (uwzględnienie środowiska fizycznego w interwencjach i programach politycznych promujących aktywność fizyczną i redukcje siedzącego trybu życia) są predyktorami aktywności fizycznej i tkanki tłuszczowej u dzieci. W szczególności spostrzegana przez rodziców dostępność obiektów przeznaczonych do uprawiania aktywności fizycznej przez dzieci (T1) była predyktorem wyższej aktywności fizycznej i niżej tkanki tłuszczowej dzieci (T2).
Abstract This research program investigated conditions of effective promotion of healthy diet and physical activity. In particular it aimed at the identification of good practice characteristics of interventions and policies aiming at healthy diet and physical activity (Study 1), the identification of conditions critical for successful implementation (Study 2), and testing if aspects of good practice characteristics related to physical environment are associated with parental and child physical activity and obesity indicators such as body fat tissue. Studies 1 and 2 applied methodology of systematic review. To identify good practice characteristics (Study 1), 7 electronic databases and resources of 7 major stakeholders were systematically searched. WHO framework was used to group good practice characteristics which were allocated into 3 domains: (1) main intervention/policy characteristics, (2) monitoring and evaluation, (3) implementation. To identify critical implementation conditions (Study 2), 9 electronic databases and resources of 8 major stakeholders were systematically searched. The RE-AIM framework (5 dimensions: Reach, Efficacy, Adoption, Implementation, Maintenance) was used to cluster the critical implementation conditions. In Study 3, data of 922 dyads of children (6-11 years old, M = 8,42, SD = 1,26) and parents (23 do 69 years old, M = 35,97, SD = 5,56) were collected in a longitudinal study with 2 measurement points (7-8 months between T1 and T2). Children and parents reported their perceptions of: accessibility of physical activity facilities for children and safety of neighborhood (T1) and physical activity (T 1 and 2). Parental and child body fat were measured objectively with bioimpedance method (T 1 and 2).
Study 1 resulted in developing a list of 53 good practice characteristics. Characteristics of WHO intervention/policy domain (n = 18) fell into 6 categories (e.g., practitioners characteristics). Characteristics of WHO monitoring and evaluation domain (n = 18) were grouped into 6 categories (e.g., active components). Characteristics of WHO implementation domain (n = 17) were grouped into 8 categories (e.g., participation processes). Study 2 yielded a list of 83 conditions for successful implementation. The highest number of critical implementation conditions was identified for the two RE-AIM domains: Adoption (n = 24; e.g., training for implementation) and Implementation (n = 43; e.g., fidelity of implementation). The results of Study 3 confirmed that selected aspects of good practice characteristics identified in Study 1 (e.g., accounting for physical environment) predicted higher physical activity and lower body fat among children. In particular, parental perceptions of accessibility of physical activity facilities for children (T1) predicted higher physical activity and lower body fat tissue in children (T2).