Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego Dr inż. Piotr SZAJNER IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl
Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego; Czynniki determinujące wyniki finansowe; Restrukturyzacja sektora; Ceny cukru; Popyt na cukier w kraju; Przewidywane zmiany w sektorze cukrowniczym po reformie; Wnioski;
mld zł Wyniki finansowe zysk netto 1,8 1,2 0,6 0 2012 2013 2014 2015 I-IX 2016 Przemysł cukrowniczy wykazuje dużą zmienność wyniku finansowego; Przychody z całokształtu działalności: 2014 r. 5,5 mld zł; 2015 r. 4,7 mld zł; I-IX 2016 r. 3,8 mld zł; 2016 r. 5,5 mld zł, - szcunek Struktura przychodów: Sprzedaż produktów i towarów 87%; Przychody finansowe 10%; Inne operacyjne 3%; Systematyczny spadek zysków, I-IX 2016 r. zysk netto 580 mln zł, wobec 280 mln zł w 2015 r. Szacowany zysk w 2016 r. wyniesie ok. 810 mln zł.
% Wyniki finansowe wskaźnik rentowności 25 20 15 10 5 0 2012 2013 2014 2015 I-IX 2016 cukrowniczy spożywczy Rentowność = relacja zysku (brutto, netto) do przychodów; Względna ocena sytuacji ekonomicznofinansowej umożliwia porównanie z innymi branżami; Duża zmienność rentowności wynikiem zmienności wyniku finansowego; W latach 2011-2013 rekordowa rentowność netto ok. 20% przychodów, W 2015 r. rentowność netto 6,4%, i była nieznacznie wyższa niż przemysłu spożywczego (4,4%), W I-IX 2016 r. rentowność ponownie wzrosła do 19,8%, a przemysłu spożywczego ogółem (4,2%), Przeciętna rentowność przemysłu spożywczego wynosi 3-5%;
Wyniki finansowe płynność finansowa 5 4 3 2 1 0 2012 2013 2014 2015 I-IX 2016 cukrowniczy spożywczy Płynność finansowa zdolność do regulowania krótkoterminowych zobowiązań: wskaźnik płynności bieżącej jest to relacja aktywów obrotowych (łatwo zamienialne na środki finansowe) do pasywów bieżących (zobowiązania krótkoterminowe); Bezpieczny poziom wskaźnika płynności finansowej, który uznawany przez banki wynosi 1,2; Płynność finansowa cukrownictwa wynosi ok. 4 nadpłynność finansowa! Część kapitału obrotowego jest zamrożona nieefektywne gospodarowanie kapitałem; Duże nakłady inwestycyjne nie rozwiązują problemu nadpłynności;
Wyniki finansowe przyczyny poprawy wyników finansowych w 2016 r. Poprawa koniunktury na światowym i krajowym rynku wzrost cen cukru; Pozytywne efekty restrukturyzacji branży wysoka efektywność gospodarowania tylko częściowo złagodziła negatywne skutki spadków cen; Wzrost zużycia cukru w Polsce i wysokie ceny skutkowały wzrostem przychodów
mln zł stopa inwestowania w % Restrukturyzacja nakłady inwestycyjne 450 360 270 180 90 160 120 80 40 2010 2012 2014 I-IX 2016 nakłady stopa inwestowania Nakłady inwestycyjne w latach 2000-2015 wyniosły 3,8 mld zł, tj. 230 mln zł rocznie; 2012-2015 spadek nakładów; 2015 r. 191 mln zł; I-IX 2016 r. 182 mln zł ożywienie aktywności inwestycyjnej; 2016 r. 240 mln zł - szacunek Stopa inwestowania relacja nakładów inwestycyjnych do amortyzacji (%): 2010-2014 - 120-130%; 2015 r. 90%; I-IX 2016 r. 130%; Struktura inwestycji w 2016 r.: Maszyny i urządzenia 83%; Budynki i lokale 15%; Pozostałe środki 2%;
zatrudnienie, tys. osób wydajność pracy, mln zł/osobę Restrukturyzacja zatrudnienie 12 9 6 3 0 2005 2008 2011 2014 2,0 1,6 1,2 0,8 0,4 0,0 Racjonalizacja wykorzystania zasobów pracy; Długookresowa redukcja zatrudnienia: 2005 r. - 10,5 tys. osób; 2016 r. - 3,3 tys. osób; Wzrost zatrudnienia o 3% w 2016 r.; Duży wzrost wydajności pracy mierzonej: wartością przychodów: 2005 r. 0,5 mln zł/ osobę; 2016 r. 1,6 mln zł/osobę produkcją cukru: 2005 r. 300 t/osobę; 2016 r. 610 t/osobę; zatrudnienie wydajność pracy
wynagrodzenia, mln zł efektywność wynagrodzeń, zł Restrukturyzacja zatrudnienie 500 30 24 400 18 300 12 200 6 2005 2009 2013 wynagrodzenia efektywność pracy Redukcja kosztów opłaty pracy i wzrost efektywności wykorzystania czynnika ludzkiego 2005 r. 444 mln zł; 2016 r. 289 mln zł; Efektywność pracy to relacja przychodów ze sprzedaży do kosztów pracy (wartość wynagrodzeń): 2005 r. 12,0 zł; 2016 r. 18,5 zł; Wzrost wartości technicznego uzbrojenia (wyposażenia) pracy relacja wartości kapitału trwałego do zatrudnienia: 2005 r. 87 tys. zł/osobę; 2016 r. 1000 tys. zł/osobę; Wzrost znaczenia usług obcych w strukturze kosztów,
zł/kg Ceny cukru w Polsce 5 4 3 2 1 2012 2013 2014 2015 2016 detaliczne zbytu W latach 2013-2015 ceny cukru w kraju wykazywały tendencję spadkową: W latach 2015-2016 wzrostowa tendencja cen cukru, Wskaźniki cen w 2016 r.: Cukier: 128,5%; Żywność 101%; Inflacja 99,4; Cukier najbardziej drożejącym artykułem żywnościowym; Zawężenie różnicy między cenami zbytu i detalicznymi, Wysokie ceny cukru głównym powodem poprawy sytuacji ekonomicznej sektora,
zł/kg Ceny cukru w Polsce 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 2011 2012 2013 2014 2015 2016 paczkowany workowany W 2016 r. ceny zbytu wykazują tendencję spadkową, - średnia cena wyniosła workowany - 1,91 zł/kg; 21,4% wzrost paczkowany - 1,98 zł/kg; 31,1% wzrost eksportowa - 440 EUR/t; 12% wzrost detaliczna - 2,23 zł/kg; 26,9% wzrost Wzrost cen krajowych i światowych oraz większa produkcja spowodowały wzrost przychodów krajowego przemysłu cukrowniczego o 18% do ok. 5,5 mld zł, Wzrost cen wpłynął na poprawę wyniku finansowego!!! Dwuletni cykl koniunkturalny w cukrownictwie 2011-2012 wysokie ceny 2013-2014 spadek cen 2015-2016 wzrost cen
USD/t zł/kg Ceny cukru w Polsce 800 700 600 500 400 300 2010 2012 2014 2016 światowe zbytu 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 Światowe i krajowe ceny cukru wykazują analogiczne kierunki zmian, Ceny krajowe są bardzo silnie skorelowane z cenami światowymi duży udział eksportu w produkcji i importu w zaopatrzeniu rynku, Wahania koniunkturalne odbywają się w cyklach 2-3 letnich: 2010-2012 wzrost cen, 2013-2014 spadek cen, 2015-2016 wzrost cen Długookresowe prognozy FAO-OECD i Komisji Europejskiej nie wskazują na wzrost cen cukru, W przyszłości wpływ rynku światowego na rynku UE i w Polsce będzie jeszcze większy,
tys. ton Zużycie cukru tendencje ogólne 1800 1200 600 0 995 520 840 900 1045 1055 960 730 600 595 590 585 1995 2000 2010 2014 2015 2016 gosp. domowe p. spożywczy inne działy Istotne znaczenie w przygotowaniu strategii marketingowej - popyt jest fundamentem ekonomii rynku; Stałe zużycie cukru w kraju wzrostowa - 1,71 mln t; Zamiany w strukturze konsumpcji: - tendencja Długookresowy spadek w gospodarstwach domowych; wzrost w przemyśle spożywczym; Zmiana modelu konsumpcji wzrost spożycia produktów przetworzonych ekonomiczne korzyści: wartości dodanej; efektów skali; alokacji zasobów; Niska dochodowa elastyczność popytu na cukier mały stopień reakcji popytu na zmiany dochodów;
Przewidywany rozwój sytuacji na rynku cukru Zmiany w systemie regulacji rynkowych w UE: likwidacja kwot produkcji cukru; likwidacja minimalnej ceny skupu buraków cukrowych; likwidacja opłaty produkcyjnej; pozostałe uregulowania nie importowe; ulegną większym zmianom handel zagraniczny kontyngenty Liberalizacja rynku mniejsza ingerencja regulacji w prawa rynkowe zagospodarowanie cukru pozakwotwego, Zmiana natężenia sił konkurencji : większe możliwości wejścia na rynek nowych pomiotów, osłabienie siły przetargowej dostawców - brak ceny minimalnej, nasilenie konkurencji w obrębie sektora brak kwot produkcji, wzmocnienie pozycji rynkowej produktów substytucyjnych - izoglukoza Niepewne uwarunkowania rynkowe: negocjacje WTO Runda Doha, TTIP i inne porozumienia handlowe, zagrożenie terroryzmem, kryzysy klimatyczne,
Przewidywany rozwój sytuacji na światowym rynku cukru wg FAO-OECD Wyszczególnienie 2025 2015=100 Średnia roczna dynamika [%] Buraki cukrowe [mln t] 275 107,7 0,7 Trzcina cukrowa [mln t] 2215 122,4 2,0 Produkcja cukru [mln t, r.s.e.] 220 122,1 2,0 Kraje rozwijające się 175 126,1 2,3 Zużycie cukru [mln t, r.s.e.] 214 118,3 1,7 Kraje rozwijające się Zapasy końcowe [mln t, r.s.e.] 78 113,0 1,2 Zapasy / zużycia [%] 36 95,6-0,5 Cena cukru surowego [USD/t] 434 125,0 2,3 Cena cukru białego [USD/t] 480 115,5 1,4
mln t, w.s.e. USD/t Sytuacja na rynku cukru UE wg prognoz Komisji Europejskiej 20 800 18 600 16 14 400 12 2010 2015 2020 2025 200 2010 2015 2020 2025 produkcja konsumpcja cena UE cena światowa
Scenariusze rozwoju sytuacji na krajowym rynku cukru Długookresowe scenariusze FAO-OECD i Komisji Europejskiej nie uwzględniają 2-3 wahań cyklu koniunkturalnego = cykliczność uprawy trzciny cukrowej, Sytuacja na rynku UE i w Polsce będzie determinowana sytuacją podażowo-popytową (koniunkturą) na światowym rynku, Przyjęto następujące założenia: negocjacje WTO Doha nie zostaną zakończone, większą rolę będą ogrywały umowy bilateralne z krajami ACP/LDC i TTIP, kurs do euro i dolara amerykańskiego będzie wykazywał niewielkie wahania, światowe ceny cukru będą skorelowane z cenami paliw, Przyjęto trzy scenariusze, które różnią się poziomem cen światowych cukru białego: scenariusz I: duża podaż na światowym rynku, wzrost zapasów końcowych oraz pogorszenie ogólnej koniunktury i ceny surowców energetycznych będą niskie, w rezultacie światowe ceny cukru białego spadną do ok. 250 EUR/t, scenariusz II: utrzymanie się światowych cen na średnim poziomie z lat 2014-2015 ok. 350 EUR/t oraz relatywnie niskich cen surowców energetycznych, scenariusz III: zakłada wzrost światowych cen do 500 EUR/t, a powodem tego może spadek podaży na świecie (np. niekorzystne warunki pogodowe), rosnący popyt (poprawa ogólnej koniunktury) oraz wysokie ceny surowców energetycznych.
Przewidywany rozwój sytuacji na krajowym rynku cukru Wyszczególnienie Scenariusz I Scenariusz II Scenariusz III 2015=100 2015=100 2015=100 Cena światowa [EUR/t] 250 63 350 88 500 125 Powierzchnia uprawy [tys. ha] 140 70 190 95 220 110 Zbiory [mln t] 8,9 72 12 98 13,9 113 Produkcja cukru [ tys. t] 1350 71 1800 95 2050 108 Zużycie cukru [tys. t] 1750 102 1750 102 1750 102 Eksport [tys. t] 0,1 25 0,3 75 500 125 Import [tys. t] 500 250 250 125 200 100 Samowystarczalność [%] 77-103 - 117 - Udział importu w podaży [%] 30-15 - 11 - Udział eksportu w podaży [%] 8-17 - 25 -
Wnioski W 2016 r. poprawa koniunktury na rynku cukru, bardzo dobre wyniki kampanii 2016/2017 i poprawa wyników finansowych przemysłu cukrowniczego, Ożywienie aktywności inwestycyjnej poprawa efektywności gospodarowania, Fundamenty przemysłu cukrowniczego są solidne (sytuacja finansowa) w kontekście zmian w systemie regulacji rynku, Zmiana regulacji rynku cukru będzie miała duży wpływ na funkcjonowanie krajowego sektora zmieni się natężenie sił konkurencji: dostawcy, produkty substytucyjne oraz konkurencja między producentami, Prognozy rozwoju rynku światowego i potrzebował dużo cukru, unijnego są dobre świat będzie Polski sektor cukrowniczy jest dobrze przygotowany do liberalizacji rynku, ale sytuacja w branży będzie uzależniona od koniunktury na rynkach zewnętrznych Podmioty sektora powinny być jednak dobrze przygotowane na cykliczne wahania koniunkturalne długookresowe pogorszenie koniunktury i niskie ceny cukru na świecie mogą spowodować głęboki spadek produkcji cukru w kraju,