KOD UCZNIA:... Ilość punktów:... KONKURS GEOGRAFICZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH WOJ. PODLASKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2010/ 2011 ETAP WOJEWÓDZKI Serdecznie witamy na etapie wojewódzkim konkursu geograficznego. Twoim celem jest rozwiązanie 30 zadań. Arkusz liczy 10 stron. Przed rozpoczęciem sprawdź, czy Twój test jest kompletny. Jeżeli zauważysz usterki zgłoś je Komisji Konkursowej. Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem. Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi. Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem bądź piórem. Przy rozwiązywaniu możesz korzystać z przyborów kreślarskich. Nie używaj korektora. Jeśli się pomylisz przekreśl błędną odpowiedź i wpisz poprawną. W przypadku testu wyboru prawidłową odpowiedź zaznacz stawiając znak X na literze poprzedzającej treść wybranej odpowiedzi. Jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz znakiem X inną odpowiedź. W zadaniach otwartych przedstaw tok rozumowania prowadzący do wyniku (uzasadnienia odpowiedzi). Oceniane będą tylko te odpowiedzi, które zostały umieszczone w miejscu do tego przeznaczonym. Przy każdym zadaniu podano maksymalną liczbę punktów możliwą do uzyskania za jego rozwiązanie. Na rozwiązanie masz 90 minut. ŻYCZYMY CI POWODZENIA KOMISJA KONKURSOWA 1
1. Na podstawie ilustracji, przedstawiającej oświetlenie Ziemi w jednym z dni roku, podkreśl w poniższych zdaniach prawdziwe informacje. 0-3p a) Słońce świeci w zenicie na zwrotniku Koziorożca / zwrotniku Raka / równiku. b) Na półkuli północnej dzień jest dłuższy / krótszy niż na półkuli południowej. c) Dzień polarny występuje za kołem podbiegunowym północnym / południowym. 2. Wpisz nazwę strefy oświetlenia Ziemi odpowiadającą poniższemu opisowi. 0 1p Najkrótszy dzień trwa tu około 10,5 godziny, a Słońce dwukrotnie w ciągu roku góruje tu w zenicie............................................................................... 3. Uzupełnij poniższy schemat tak, aby przedstawiał ustawienie Księżyca, Słońca i Ziemi podczas zaćmienia Słońca. 0 1p K Księżyc, S Słońce, Z Ziemia 4. Wybierz i zakreśl odpowiedni podpis do zamieszczonej obok ilustracji 0 1p a) Wysokość górowania Słońca na równiku. b) Wysokość górowania Słońca na zwrotniku Raka. c) Wysokość górowania Słońca w Warszawie d) Wysokość Słońca na biegunie północnym. 5. Podkreśl lata przestępne. 0 1p 1600, 1987, 1900, 2004, 2010 2
6. Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. 0 2p a) Mgła jest chmurą.... b) Rosa powstaje w temperaturze ujemnej.... c) Kondensacja pary wodnej polega na zamianie jej w kropelki wody.... d) Szadź jest osadem atmosferycznym.... 7. Poniżej podano nazwy jednostek służących do określania wartości różnych zjawisk atmosferycznych. Połącz nazwę jednostki ze zjawiskiem, którego wartość mierzy. 0 2p a) kilometry na godzinę (km/h) b) stopnie Kelvina (K) c) hektopaskale (hp) a) wilgotność powietrza b) opady c) ciśnienie atmosferyczne d) prędkość wiatru e) temperatura 8. Na mapie rozmieszczono punkty A, B, C, D. Przyporządkuj je nazwom stref klimatycznych, w których są położone. 0 2p a) strefa równikowa... b) strefa zwrotnikowa... c) strefa umiarkowana... d) strefa okołobiegunowa... 9. Zaznacz trzy zdania, które dotyczą klimatu morskiego. 0 2p a) Charakteryzuje się niewielkimi średnimi rocznymi amplitudami temperatury powietrza. b) Charakteryzuje się bardzo dużymi średnimi rocznymi amplitudami temperatury powietrza. c) Występuje między innymi w Kazachstanie. d) Występuje między innymi w Irlandii. e) Charakteryzuje się częstymi mgłami i opadami deszczu. f) Charakteryzuje się bardzo mroźnymi zimami. 3
10. Zaznacz na mapie strzałkami kierunek wiania monsunu letniego. 0 1p 11. Wpisz podane nazwy geograficzne w odpowiednie miejsca tabeli. 0 4p Botnicka, Śródziemne, Czad, Tygrys, Fundy, Tamiza, Bałtyckie, Tanganika Rzeka Zatoka Jezioro Morze 12. Wpisz obok zdania prawdziwego literę P, a obok fałszywego literę F. 0-2p a) Największe zasolenie wody morskiej występuje w Morzu Śródziemnym...... b) Niewielkie zasolenie wody morskiej na obszarach okołobiegunowych spowodowane jest wodami topniejącego tam lodu oraz małym parowaniem...... c) Tsunami to największe pływy tworzące się podczas trzęsień ziemi na Oceanie Atlantyckim...... 13. Na podstawie schematu wpisz we właściwe miejsca poniższe nazwy procesów prowadzących do zmiany stanu skupienia wody. 0 2p topnienie, kondensacja, parowanie, resublimacja 1.... 2.... 3. krystalizacja 4.... 5. sublimacja 6.... 14. Połącz wybrane rodzaje źródeł i wód podziemnych z nazwami obszarów ich występowania 0 2p A) Cieplice, Podhale a) wody artezyjskie B) Australia, Kotlina Warszawska b) cieplice C) Islandia, Kamczatka, Nowa Zelandia c) gejzery D) Krynica-Zdrój, Iwonicz-Zdrój, Kudowa-Zdrój 4
15. Na mapie konturowej Australii wpisz obiekty geograficzne: cieśniny Torresa, Bassa; Wielka Rafa Koralowa; jezioro Eyre; półwyspy: York, Ziemia Arnhema; Górę Kościuszki; Wielką Pustynię Wiktorii; miasta Perth, Sydney. 0-3p 16. Korzystając z piramid wieku i płci ludności Polski, wykonaj polecenia. A. Porównaj wykresy i wypisz (nie używając liczb) trzy zmiany demograficzne polskiego społeczeństwa. 0-1p... B. Na obu piramidach wieku i płci zakreskuj roczniki w wieku poprodukcyjnym (kobiety i mężczyzn). 0-1p C. Posługując się informacjami odczytanymi z wykresów, uzasadnij stwierdzenie, że społeczeństwo polskie się starzeje. 0-1p... 5
D. Wymień po dwie przyczyny i dwa skutki starzenia się społeczeństwa polskiego. 0-2p Przyczyny Skutki 17. Spośród wymienionych niżej czynników utrudniających rozwój rolnictwa, przyporządkuj jeden czynnik dla obszaru zaznaczonego na mapie literą E. 0-1p Czynniki: a) krótki okres wegetacyjny i słabe gleby; b) niewielkie opady; c) urozmaicona rzeźba terenu i duże zagrożenie erozją; d) płytko zalegające wody gruntowe; e) słabe gleby E... 18. Podkreśl trzy zboża o największej w Polsce powierzchni zasiewów. 0-1p kukurydza, owies, jęczmień, proso, pszenica, pszenżyto, żyto 19. Wyjaśnij, dlaczego w północno-wschodniej części Polski pszenica jara udaje się lepiej niż pszenica ozima. 0-1p......... 20. Do podanych nazw miast dopisz nazwę surowca mineralnego, który występuje w okolicach tego miasta. 0-3p a) Bogdanka -... b) Grobla -... c) Inowrocław -... d) Lubin -... e) Tarnobrzeg -... f) Turoszów -... 6
21.Uzupełnij tabelę, wpisując czynniki lokalizacji elektrowni i elektrociepłowni w wymienionych miejscowościach. 0-2p Elektrownia Bełchatów Jaworzno Nowe Czarnowo Połaniec Warszawa Główny czynnik lokalizacji 22. Korzystając z tekstu, tabeli oraz własnej wiedzy, wykonaj polecenia. Nośniki energii są wykorzystywane (bezpośrednio lub pośrednio) w procesach przekazywania różnych postaci energii ze źródeł jej pozyskiwania do strefy użytkowania. Nośniki energii pozyskiwane bezpośrednio z odnawialnych lub nieodnawialnych zasobów naturalnych to nośniki pierwotne (np. energia słoneczna), natomiast nośniki wtórne (np. energia elektryczna) są pozyskiwane w wyniku przemian energetycznych z innych surowców energetycznych. Struktura finalnego zużycia energii w Polsce według nośników (w %) Nośnik 1995 2005 Węgiel 36 19 Paliwa ciekłe 20 32 Gaz 10 15 Ciepło 15 12 Energia elektryczna 13 15 Pozostałe 7 7 A. Wyszukaj wśród wymienionych nośników energii te, które zalicza się do nośników pierwotnych. 0-1p brykiety z węgla brunatnego, drewno opałowe, energia geotermiczna, gaz koksowniczy, koks, ropa naftowa, smoła, torf B. Opisz zmiany w strukturze finalnego zużycia energii elektrycznej w Polsce. Podaj przyczynę tych zmian. 0-2p Przyczyna... 23. Skreśl w zdaniach określenia nieprawdziwe. 0-3p a) W Polsce transport kolejowy ma większy / mniejszy udział w przewozach towarów niż w przewozach pasażerskich. b) Rola transportu samochodowego w przewozach pasażerów i towarów w Polsce rośnie / maleje. c) Udział transportu lotniczego w przewozach towarowych w Polsce jest duży / niewielki. 7
d) Pasażerski transport lotniczy należy do najsłabiej / najdynamiczniej rozwijających się gałęzi transportu w Polsce. e) Transport przesyłowy w Polsce dysponuje / nie dysponuje dobrze rozwiniętą infrastrukturą. f) Żegluga śródlądowa odgrywa obecnie w Polsce niewielką / dużą rolę. g) W morskiej żegludze pasażerskiej przeważają / nie mają znaczenia przewozy promowe. 24. Przyporządkuj nazwy regionów opisom konfliktów, a następnie na mapie konfliktów zbrojnych na świecie (od 1990 r.) oznacz te regiony literami A, B, C i D. 0-4p Afganistan, Kaszmir, Kaukaz, Palestyna Opis konfliktu Region ten podzielili Brytyjczycy, przyznając niepodległość perle w koronie imperium. Od ponad pół wieku toczą się w nim walki o różnym natężeniu. Na konflikt terytorialny nakładają się tam konflikty religijne. Przez wieki ścierały się tam wpływy rosyjskie, tureckie i perskie. Duże znaczenie strategiczne mają rurociągi, którymi transportuje się ropę naftową z bogatych złóż położonych nieco dalej na wschód. Dążenia niepodległościowe na tym górzystym obszarze przerodziły się w długotrwały, krwawy konflikt zbrojny. Ten konflikt zbrojny toczy się w jednym z najbiedniejszych krajów na świecie, uznanym za kolebkę światowego terroryzmu. Międzynarodowa interwencja zbrojna obaliła w nim rządy talibów. Na tym obszarze konflikt zbrojny trwa niemal nieprzerwanie od 1948 r. Skutkiem dążenia do jego pokojowego rozwiązania jest przyznanie autonomii części terytorium spornego. Region A... B... C... D... 8
25. Zakreśl prawidłowe zakończenie zdania: Największą organizacją międzynarodową o charakterze ogólnym jest 0-1p a) Unia Europejska b) NATO c) ONZ d) OECD 26. W Europie po roku 1989 nastąpiły istotne zmiany polityczne, między innymi nastąpił rozpad ZSRR. a) Na mapie konturowej Europy zaznacz szrafem (zgodnie z uzupełnioną legendą) państwa powstałe z rozpadu ZSRR. 0-2p b) Zaznacz na mapie cyframi (1-3) trzy dowolne państwa powstałe z rozpadu ZSRR i podaj ich nazwy. 0-1p Państwa powstałe z rozpadu ZSRR: 1.... 2.... 3.... Legenda:... 27. Wpisz w pusty prostokąt odpowiedni termin. 0-1p 9
28. Przyporządkuj nazwę portu lotniczego do miasta, w którym się znajduje. a) b) c) d) e) Kraków Poznań Gdańsk Warszawa Katowice 0-3p A) Okęcie B) Balice C) Pyrzowice D) Ławica E) Rębiechowo 29. Fotografie przedstawiają obiekty turystyczne. Pod każdą z fotografii wpisz nazwę obiektu oraz państwo, w którym on się znajduje. Nazwy te wybierz spośród podanych poniżej. 0-2p Obiekty: Partenon, piramida Cheopsa, Koloseum, Wielki Mur Chiński Kraje: Chile, Włochy, Egipt, Grecja Obiekt A... Obiekt B... Kraj... Kraj... 30. Na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy wykonaj polecenia:... W grudniu 1992 roku UNESCO rozszerzyło granice obszaru Światowego Dziedzictwa Ludzkości na przyległą do polskiego parku część Białoruskiego Parku Narodowego, który także jest objęty ochroną ścisłą. W ten sposób powstał polsko-białoruski transgraniczny Obiekt Dziedzictwa Światowego. Czy to za sprawą fascynującego wielkiego żubra uratowanego przed zagładą, czy z powodu owych nieomal magicznych opowieści o największym kompleksie leśnym w Europie. Są tu miejsca, do których docierają tłumy, choćby Rezerwat Żubrów lub bardzo modne ostatnio Miejsce Mocy. Jednak wystarczy uważniej przestudiować mapę, starannie wybrać drogę, a potem całymi kilometrami nie natrafi się na jednego choćby człowieka. Piękne uroczyska, stare drzewa (m.in. dęby, świerki, klony i wiązy), polany na których można napotkać dziką zwierzynę, to wszystko będziemy mieć wyłącznie dla siebie.... a) o jakim parku narodowym, jest opis -... b) na mapie, zamieszczonej poniżej literą A oznacz rozpoznany park 0-1p 0-1p 10