Czy kariera naukowa jest dla kobiet? Prof. Halina Rusek Uniwersytet Śląski, Cieszyn Warszawa, 20 czerwca 2009 r.
Kobiety w nauce polskiej (2007/2008) profesorowie 23% zwyczajni 17% nadzwyczajni 26% adiunkci 42% asystenci 52% wykładowcy 51%
Nadane tytuły i stopnie naukowe (2007) Tytuły profesorskie 585 w tym kobiety: 155 (26,5%) Doktor habilitowany 771 w tym kobiety: 248 (32,2%) Doktor 5616 w tym kobiety: 2760 (49,1%) Członkowie Polskiej Akademii Nauk 555 w tym kobiety: 17 (3,1%) Uczestnicy studiów doktoranckich 31 814 w tym kobiety: 16 271 (51,1%)
Kobiety rektorzy (rektorki?) Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich akademickie szkoły publiczne: 75 rektorów 9 kobiet (11%) szkoły zawodowe: 34 rektorów 3 kobiety (9%) szkoły niepubliczne zrzeszone w KRASP: 10 rektorów 1 kobieta (10%)
Uniwersytet Śląski (2008) Nauczyciele akademiccy Ogółem 1799 Kobiety 935 (52%)
Uniwersytet Śląski kobiety wśród nauczycieli akademickich profesor zwyczajny 18% profesor nadzwyczajny 33% adiunkt ze stopniem dr hab. 39% adiunkt ze stopniem dr 59,3% asystent 61% st. wykładowca 53% wykładowca 70%
Czynniki utrudniające karierę naukową kobiet - sondaŝ Trudności w pogodzeniu ról społecznych Ŝony, matki i naukowca (polski stereotyp nakazuje dokonanie wyboru pomiędzy tymi rolami) Opóźnienia w realizacji kariery naukowej (po odchowaniu dzieci) Tradycyjny stereotyp polskiej rodziny patriarchalnej śycie pod nieustanną presją (kobiety muszą nadąŝyć za męŝczyznami, w przeciwnym razie zostaną przez nich wyprzedzone) Stereotypy kobiety lansowane w kulturze popularnej (kobieta piękna, zadbana, ale jako dodatek do męŝczyzny, idealna gospodyni domowa, Ŝona i matka)
Co naleŝy zrobić? Pracować nad zmianą utrwalonego w kulturze polskiej stereotypu kobiety (rodzina, przedszkole, szkoła, media) Lansować postawę tolerancji wobec dłuŝej przez kobiety robionej kariery naukowej i później osiąganych awansów Złagodzić reŝimy czasowe wyznaczone na dokonanie awansów naukowych (doktorat, habilitacja) Urlop od dydaktyki, praca na części etatu lub praca w domu w okresie opieki nad małymi dziećmi (e-praca) Studia doktoranckie typu e-learning i takie same konsultacje doktorskie z promotorami Rozwój bibliotek cyfrowych i uznanie ich źródeł za równoprawne z ksiąŝką wydrukowaną Zorganizowanie systemu opieki nad małymi dziećmi (np.małe, środowiskowe przedszkola) Budować autorytet współczesnej polskiej kobiety kreatywnej dobrej matki, naukowca, Ŝony, takŝe osoby wspierającej innych
Czy kariera naukowa jest dla kobiet? - sondaŝ Kobiety częściej od panów nie wierzą we własne siły; Są na ogół pracowitsze od panów, bardziej precyzyjne w pracy; Z reguły są mniej błyskotliwe; Są gorszymi szefami (łatwiej jest, takŝe kobietom, zaakceptować na tym stanowisku męŝczyznę); Kobiety częściej niŝ męŝczyźni kierują się w pracy emocjami; Są bardziej samokrytyczne i mniej krytykanckie; Kobiety są bardziej kompetentne i mniej hochsztaplerskie niŝ męŝczyźni; Są precyzyjne, drobiazgowe, rzetelne; Są mocno refleksyjne, bardziej niŝ męŝczyźni angaŝują się w pracę, bardziej wytrwałe równolegle zajmują się domem i pracą naukową;
Tak, ale stawia się kobietę przed koniecznością wyboru albo dom i dzieci, albo nauka. Tak nie powinno być, bo kobiety decydujące się na karierę naukową chcą łączyć rolę matki, Ŝony i naukowca. Tego jednak najczęściej nie bierze się pod uwagę. (kobieta, profesor)
Myślę, Ŝe w nauce i sztuce jest miejsce dla kobiet. Ich osiągnięcia powinny być oceniane równie surowo jak męŝczyzn, choć kobiety winny mieć prawo do odpowiednio dłuŝszego okresu uzyskiwania stopni. Osiągnięcia ich naleŝy nagłaśniać, aby zachęcać panie do kariery naukowej. (męŝczyzna, profesor)
Kariera dla kobiet jest niesłychanie okrutna, wymaga całkowitego poświęcenia, rezultaty osiąga się późno, a czasem ich nie ma. Odradzam paniom karierę naukową, ale nie zawsze skutecznie. Kobiety za karierę naukową płacą wyŝszą cenę niŝ męŝczyźni. (męŝczyzna, profesor)
To zaleŝy gdzie. W Polsce kariera naukowa nie jest dla kobiet nie ma kobiet dyrektorów instytutów, katedr, zakładów. MoŜe na męŝczyzn bardziej moŝna liczyć? MęŜczyźni nie biorą urlopów macierzyńskich. (męŝczyzna, profesor)
Wszystko jest dla kobiet. Kobiety są w stanie podjąć kaŝde wyzwanie, ale utrudnia im karierę konieczność często, choć nie zawsze, samodzielnej opieki nad ogniskiem domowym. MęŜczyźni postrzegają kobiety jako słabsze, patrzą na nie często z przymruŝeniem oka. MęŜczyźni hamują karierę naukową kobiet, bo wtedy oni wyglądają na silniejszych, lepszych i mądrzejszych. (kobieta, doktorantka)
Oczywiście, jak dla kaŝdego, ale dla kobiety lepiej jest, gdy prowadzi dom i zajmuje się dziećmi. Szkoda, Ŝe ta praca postrzegana jest jako mało waŝna i całkowicie nieopłacalna. (męŝczyzna, profesor)
W tym pytaniu jest zawarte załoŝenie, Ŝe kariera naukowa nie jest dla kobiet, a tym czasem przede wszystkim jest dla kobiet, o ile obali się pewne mity, na przykład ten, Ŝe kobiety są bardziej emocjonalne niŝ racjonalne. Ogólnie: kariera naukowa jest dla niektórych kobiet tak, jak jest dla niektórych męŝczyzn nie płeć jest tu najwaŝniejszym kryterium. (kobieta, doktor)
Kobiety nieco inaczej niŝ męŝczyźni myślą o świecie bez tego kobiecego punktu widzenia ogląd naukowy rzeczywistości byłby niepełny i zimny. (kobieta, doktor)
Kobiety radzą sobie świetnie w kaŝdej sytuacji, jednak w nauce nie zawsze są dopuszczane do głosu tu przewaŝają panowie i oni podejmują najwaŝniejsze decyzje, ustalając je między sobą. (kobieta, profesor)
Chciałbym, Ŝeby moja Ŝona była naukowcem, choć to mogłoby zaburzyć relacje w naszej młodej rodzinie. Jednak waŝne dla mnie jest to, Ŝe Ŝona wykonywałaby zawód, który darzony jest prestiŝem i uznaniem. Dla niej na pewno teŝ byłoby to waŝne. (męŝczyzna, doktor)
Dziękuję za uwagę! HALINA.RUSEK@US.EDU.PL