Ocena roli śródmiejskich sztucznych zbiorników wodnych w zachowaniu bioróŝnorodności oraz poprawie warunków wypoczynku mieszkańców miast, na przykładzie Miasta Krakowa Aleksandra Wagner AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA Wydział Geodezji Górniczej i InŜynierii Środowiska Katedra Biotechnologii Środowiskowej i Ekologii Al. Mickiewicza 30/, 30-059 Kraków tel. (+48-12)-617-2254, e-mail: awagner@agh.edu.pl
Dyrektywa Wodna UE Art. 4, a), (iii) Państwa Członkowskie chronią, poprawiają i przywracają stan wszystkich sztucznie i silnie zmienionych części wód, w celu osiągnięcia dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych [...]
Zbiorniki wodne w obrębie Miasta Krakowa wg http://www.eko.uj.edu.pl/przyrodakrakowa/mapy/mapa6.htm
Zbiorniki wodne na terenie miasta Krakowa Rzeka Wisła i jej dopływy lewobrzeŝne: Sanka, Rudawa, Prądnik (w swym środkowym biegu zwany Białuchą) z Sudołem (Robotna) i Potokiem Bibickim, Dłubnia z Baranówką i Potok Kościelnicki prawobrzeŝne: Skawinka, Wilga, Serafa z Drwiną Długą i PodłęŜanka, tereny podmokłe (przykłady): Łąki w Kostrzu Szerokie Łąki (Dębniki VIII) Mokradła w BieŜanowie (Prokocim-BieŜanów XII)
sztuczne zbiorniki wodne (wybrane przykłady) Zalew Zakrzówek (Dębniki VIII) Staw i łąki przy ulicy Janasówka (Dębniki VIII) Stawy przy ul. Geologów (Swoszowice X) Staw przy ul. Smoleńskiego w Opatkowicach (Swoszowice X) Stawki w Piaskach Wielkich (Wola Duchacka IX) Staw Płaszowski (Podgórze XIII) Zalew Bagry (Podgórze XIII) świrownia w Przylasku Rusieckim (Nowa Huta XVIII) Bonarka stawy (Prokocim-Bierzanów XII) Staw w Dąbiu (Dąbie II)
DYREKTYWA RADY 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków Artykuł 1 l. Niniejsza dyrektywa dotyczy ochrony wszystkich gatunków ptaków naturalnie występujących w stanie dzikim na europejskim terytorium państw członkowskich, do których stosuje się Traktat. Dyrektywą objęto ochronę gospodarowanie i regulowanie liczebności tych gatunków i podano w niej zasady dopuszczalnego ich wykorzystania. 2. Postanowienia dyrektywy stosują się do ptaków, ich jaj, gniazd i siedlisk. [...] Artykuł 2 Państwa członkowskie podejmą wymagane działania w celu utrzymania populacji gatunków, o których mowa w art. I, na poziomie, odpowiadającym przede wszystkim wymaganiom ekologicznym, naukowym i kulturowym, uwzględniając przy tym wymagania ekonomiczne i rekreacyjne, lub dostosowanie populacji tych gatunków do tego poziomu.
Dyrektywa Ptasia c.d. Artykuł 3 1. W świetle wymagań, o których mowa w art. 3, państwa członkowskie podejmą niezbędne działania w celu zachowania, utrzymania lub odtworzenia dostatecznego zróŝnicowania i obszaru siedlisk dla gatunków ptaków, o których mowa w art. 1 2. Zachowanie, utrzymanie i odtworzenie biotopów i siedlisk będzie obejmowało przede wszystkim następujące działania: (a) tworzenie obszarów chronionych; (b) utrzymywanie i zagospodarowywanie zgodnie z wymaganiami ekologicznymi siedlisk w strefach chronionych i poza nimi; (c) odtwarzanie zniszczonych biotopów; (d) tworzenie biotopów.
WYBRANE ZBIORNIKI WODNE
WYBRANE ZBIORNIKI WODNE Dąbie, Bagry, Przylasek Rusiecki - Roślinność, awifauna, herpetofauna - własne obserwacje, dane literaturowe, dane ankietowe) - Opinie osób wypoczywających badania ankietowe - Wyniki analiz fizykochemicznych analizy w Laboratorium Katedry Kształtowania i Ochrony Środowiska WGGiIŚ AGH, pod kierunkiem inŝ. Weroniki Koczańskiej, a następnie mgr inŝ. Jadwigi Gruszczyńskiej
KRAKÓW DĄBIE (dzielnica II) Jedyne w Krakowie dzikie stanowisko grąŝela Ŝółtego (Nuphar luteum), gatunku chronionego. 170 gatunków roślin naczyniowych. Staw powstał na skutek eksploatacji gliny dla czynnej w okresie międzywojennym cegielni. Początkowo zajmował 2,6 ha, ale po wybudowaniu centrum handloworozrywkowego powierzchnia zmniejszyła się o ok. 20%.
Fauna ciekawsze gatunki: Bezkręgowce: -Skorupiaki: rak błotny (Astacus leptodactylus) -Mięczaki: szczeŝuja wielka (Anodonta cygnea) Kręgowce: -Ryby: 9 gatunków ryb, w tym chroniona róŝanka Rhodeus sericeus. -Płazy: Ŝaba trawna (Rana temporiaria),ŝaby zielone (R. ridibunda, R. esculenta, R. lessonae), -Gady: zaskroniec.(natrix natrix) -Ptaki: krzyŝówka (Anas platyrhynchos), czernica (Aythya fuligula), głowienka (Aythya ferina), łyska (Fulica atra), brodziec leśny (Tringa galareola), sieweczka rzeczna (Charadrius dubius), rybitwa zwyczajna (Sterna hirundo), zimorodek (Alcedo atthis), łabędź niemy (Cygnus olor). Problem izolacja stawu, otoczony zabudową i szosą, brak połączenia z terenami zielonymi.
Ankieta wśród wypoczywających przełom sierpnia i września 2005, 66 respondentów Respondenci wg. płci 3% 52% 45% MęŜczyźni Kobiety? Wiek respondentów 17% 6% 18% 5% 30% 12% 12% 10-17lat 18-24 25-34 35-44 45-59 60 i więcej?
Dąbie - Co robią respondenci? 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 inne 17%
nie widzieli 15% widzieli zwierzęta 85% Zwierzęta kaczki wymienia 40 osób (73% zwracających uwagę na zwierzęta). Wielu nie odróŝnia kaczki od łyski GrąŜel Ŝółty (Nuphar luteum) zauwaŝyło 17 respondentów (38% osób zwracających uwagę na rośliny nie widzieli 31% widzieli rośliny 69%
więcej koszy na śmieci 68% zaplecze sanitarne 52% zaplecze gastronomiczne 9% wypoŝyczalnia sprzętu 22% drzewa 3% zrobić kąpielisko 17% nie podoba się PLAZA 8% 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Proponowane zmiany - Dąbie
Zalew Bagry 75,79 ha Zalew i jego otoczenie - kategoria strefa kształtowania systemu przyrodniczego miasta (wg. Studium zagospodarowania przestrzennego)
Przylasek Rusiecki Ŝwirownia 181,27 ha
Tabela: Niektóre parametry fizykochemiczne próbek wody i gleby pobranych w Przylasku Rusieckim i zbiorniku Bagry dnia 19.07.2005 Próbka ph Przewodność [ms/cm] Fe [mg/dm3] Cu [mg/dm3] Zn [mg/dm3] Pb [mg/dm3] azot [mg/dm3] Bagry 8,7 717 0,13 0,002 0,083 <0,01 4,48 Przylasek Rusiecki 8,3 574 0,42 0,002 0,725 <0,01 5,04 Gleba Przylasek Rusiecki 8,5 139 2910,0 ppm 1,5 ppm 10 ppm 2 ppm 0,015%
Literatura 1. Kudłek J., Pępkowska A., Walasz K., Weiner J. (2005), Koncepcja ochrony róŝnorodności biotycznej miasta Krakowa. Instytut Nauk o srodowisku UJ. Kraków. 2. Wagner A. (2003) The role of post-exploitation water ponds in the environmental management of rural areas. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Kołłątaja w Krakowie 404: 159-165 3. Waszkiewicz M. (1999) O ochronę stawu Dąbie! Zielone Brygady 18 (144).
Praca wykonana w ramach programu INTERREG III, Terre de Rivieres oraz Badań Statutowych AGH nr 11.11.150.0651 Analizy laboratoryjne wykonano w Laboratorium Zakładu Kształtowania i Ochrony Środowiska WGGiIŚ AGH. Pragnę podziękować Paniom Jadwidze Gruszczyńskiej i Marii Kowalskiej
Dziękuję za uwagę