O autorach... Wykaz skrótów... Wprowadzenie... XXXVII XLIII LIII Część I. Dokumentacja z zakresu organizacji i kontroli zarządczej Rozdział I. Statut w sektorze finansów publicznych (Piotr Walczak)... 3 1. Wprowadzenie... 3 2. Nadanie statutu organ właściwy... 4 3. Statut gminy... 5 4. Zmiany treści statutu w nowej kadencji samorządu... 7 5. Wzór statutu gminy... 8 Rozdział II. Zarządzenie w sprawie systemu kontroli zarządczej (Ewa Sławińska-Tomtała)... 29 1. Komentarz... 29 2. Wyjaśnienia do wzoru... 31 2.1. Zarządzenie w sprawie systemu kontroli zarządczej... 31 2.2. Zakres funkcjonowania kontroli zarządczej... 32 2.3. Formy kontroli zarządczej... 33 2.4. Zakres odpowiedzialności za system kontroli zarządczej... 34 2.5. Elementy systemu kontroli zarządczej... 35 2.5.1. Środowisko wewnętrzne kontroli zarządczej... 35 2.5.2. System definiowania misji, celów i zadań... 37 2.5.3. Zarządzanie ryzykiem... 38 2.5.4. Dokumentowanie kontroli zarządczej... 38 2.5.5. Mechanizmy kontroli... 39 2.5.6. Zasada rozdziału obowiązków... 40 2.6. Informacja i komunikacja... 41 2.7. Monitorowanie i ocena... 41 3. Wzór zarządzenia w sprawie kontroli zarządczej... 43 V
Rozdział III. Regulamin zarządzania ryzykiem w jednostce sektora publicznego ogólne zasady tworzenia regulaminu (Agata Kumpiałowska)... 55 1. Komentarz... 55 1.1. Podstawy prawne... 55 1.2. Osoby odpowiedzialne za zapewnienie funkcjonowania kontroli zarządczej... 55 1.3. Zarządzanie ryzykiem jako element kontroli zarządczej... 56 1.4. Dokumentowanie systemu zarządzania ryzykiem... 57 1.5. Standardy Kontroli Zarządczej... 57 1.6. Wytyczne dla sektora finansów publicznych w zakresie planowania i zarządzania ryzykiem... 58 1.7. Regulamin zarządzania ryzkiem jako kluczowy element systemu kontroli zarządczej... 59 1.8. Treść regulaminu zarządzania ryzykiem w jednostce pierwszy poziom... 61 1.9. Regulamin zarządzania ryzykiem a pierwszy i drugi poziom funkcjonowania kontroli zarządczej... 61 1.10. Role i obowiązki w systemie zarządzania ryzykiem... 62 1.11. Właściciel ryzyka... 62 1.12. Zespół ds. zarządzania ryzykiem... 63 1.13. Pełnomocnik ds. zarządzania ryzykiem... 63 1.14. Kierownictwo najwyższego szczebla... 64 1.15. Kierownicy liniowi (operacyjni)... 64 1.16. Pracownicy liniowi... 65 2. Wyjaśnienia do wzoru regulaminu zarządzania ryzykiem w jednostce... 65 2.1. Ogólne zasady zarządzania ryzykiem... 65 2.2. Elementy systemu zarządzania ryzykiem... 65 2.3. Identyfikacja ryzyka... 66 2.4. Ocena ryzyka... 66 2.5. Prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka oraz skutki wystąpienia ryzyka. 66 2.6. Istotność ryzyka... 66 2.7. Akceptowalny poziom ryzyka... 67 2.8. Rodzaj reakcji na ryzyko i wyznaczenie właściciela ryzyka... 67 2.9. Odpowiedzialność... 67 2.10. Rejestr ryzyka... 68 2.11. Terminy i tryb pracy... 68 2.12. Monitorowanie i raportowanie... 68 3. Wzór... 69 Rozdział IV. Regulamin zarządzania ryzykiem z uwzględnieniem II poziomu kontroli zarządczej (Agata Kumpiałowska)... 79 1. Wprowadzenie... 79 2. Dwa poziomy kontroli zarządczej rozwiązania systemowe... 80 VI
3. Tworzenie zasad zarządzania ryzykiem w jednostce a obowiązki wynikające z drugiego poziomu kontroli zarządczej... 83 4. Wyjaśnienia do wzoru regulaminu zarządzania ryzykiem z uwzględnieniem II poziomu kontroli zarządczej... 84 4.1. Postanowienia ogólne... 84 4.2. System zarządzania ryzykiem... 84 4.3. Identyfikacja ryzyka... 85 4.4. Analiza ryzyka... 86 4.5. Mechanizmy kontroli... 88 4.6. Monitorowanie i ocena... 88 4.7. Samoocena oraz informacja na temat stanu kontroli zarządczej... 88 5. Wzór regulaminu zarządzania ryzykiem... 89 Rozdział V. Zasady i tryb kontroli wobec samorządowych jednostek organizacyjnych (Piotr Walczak)... 99 1. Dwa poziomy kontroli zarządczej... 99 2. Kontrola wobec jednostek organizacyjnych wynikająca z przepisów... 101 3. Charakter prawny regulacji określających zasady i tryb kontroli... 103 4. Zakres podmiotowy kontroli... 104 5. Jednostki obsługiwane i obsługujące... 105 6. Treść regulacji wewnętrznej dotyczącej zasad i trybu przeprowadzania kontroli 106 7. Zarządzenie w sprawie zasad i trybu przeprowadzania kontroli jednostek organizacyjnych gminy X... 107 Rozdział VI. Regulamin organizacyjny urzędu JST jako instrument kontroli zarządczej (Piotr Walczak)... 113 1. Komentarz... 113 1.1. Kontrola zarządcza... 113 1.1.1. Mechanizmy kontrolne... 113 1.1.2. Ustawa i standardy... 114 1.1.2.1. Międzynarodowe standardy kontroli zarządczej... 114 1.1.2.2. Standardy kontroli zarządczej... 114 1.1.3. Regulacje wewnętrzne odpowiadające standardom kontroli zarządczej... 115 1.2. Regulamin organizacyjny jako instrument kontroli zarządczej... 115 1.2.1. Obowiązek uwzględniania standardów kontroli zarządczej w regulaminie organizacyjnym... 116 1.2.2. Regulamin organizacyjny a ochrona zasobów jednostki... 117 1.2.3. Zapewnienie wiarygodności sprawozdań... 117 1.3. Treść regulaminu organizacyjnego urzędu JST... 118 1.4. Znaczenie regulaminu organizacyjnego w celu zapewnienia funkcjonowania kontroli zarządczej na drugim poziomie... 119 1.5. Zarządzanie ryzykiem... 120 VII
1.6. Zadania publiczne... 121 1.7. Powierzenie obowiązków w zakresie gospodarki finansowej w regulaminie organizacyjnym urzędu... 122 2. Wyjaśnienia do wzorów... 123 3. Wzory... 126 3.1. Zarządzenie w sprawie regulaminu organizacyjnego... 126 3.2. Regulamin organizacyjny... 127 Rozdział VII. Regulamin audytu wewnętrznego (Agata Kumpiałowska)... 137 1. Wprowadzenie... 137 2. Definicja audytu wewnętrznego... 138 3. Prowadzenie audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych wymagane kwalifikacje zawodowe... 139 3.1. Katalog kwalifikacji... 139 3.2. Praktyka w zakresie audytu wewnętrznego... 139 3.3. Warunki prowadzenia audytu wewnętrznego przez usługodawcę... 140 4. Warunki prowadzenia skutecznego audytu w sektorze publicznym... 142 4.1. Błędne rozumienie audytu jako kontrola prawidłowości realizacji wdrożonych procedur... 142 4.2. Współpraca audytora z kadrą zarządzającą... 142 4.3. Dojrzałość organizacji... 144 5. Kierunki zmian w audycie wewnętrznym... 145 5.1. Pomiar skuteczności i efektywności w sektorze publicznym... 145 5.2. Wzrost roli doradczej audytu... 146 6. Istota i cel tworzenia regulaminu audytu wewnętrznego... 146 7. Wyjaśnienia do wzoru regulaminu audytu wewnętrznego... 147 7.1. Postanowienia ogólne... 148 7.2. Cele, ogólne zasady i zakres audytu wewnętrznego... 148 7.3. Plan i sprawozdawczość... 149 7.4. Realizacja zadań audytowych... 150 7.5. Status i organizacja audytu wewnętrznego... 151 7.6. Prawa i obowiązki pracowników komórki audytu wewnętrznego oraz zakres odpowiedzialności... 152 7.7. Prawa i obowiązki kierowników i pracowników komórek organizacyjnych jednostki... 152 7.8. Relacje audytu wewnętrznego z innymi komórkami i instytucjami kontrolnymi... 153 7.9. Procedury i program zapewnienia i poprawy jakości... 153 8. Wzór regulaminu audytu wewnętrznego... 154 Rozdział VIII. Instrukcja postępowania na wypadek sytuacji podejrzenia popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu w jednostkach samorządu terytorialnego (Krzysztof Hudzik)... 163 VIII
1. Wprowadzenie... 163 2. Obowiązki jednostek samorządu terytorialnego wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu... 164 3. Wyjaśnienia do wzoru instrukcji postępowania w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu... 167 4. Wzory... 167 4.1. Wzór zarządzenia burmistrza miasta w sprawie wprowadzenia instrukcji postępowania w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu... 167 4.2. Wzór instrukcji postępowania w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu załącznik Nr 1 do zarządzenia. 168 4.3. Wzór Rejestru powiadomień Generalnego Inspektora Informacji Finansowej załącznik Nr 1 do instrukcji... 171 4.4. Wzór notatki służbowej załącznik Nr 2 do instrukcji... 171 Rozdział IX. Raport o stanie jednostki samorządu terytorialnego nowy dokument wynikający z ustaw samorządowych (Bernadeta Dziedziak)... 175 1. Wprowadzenie... 175 2. Umiejscowienie raportu o stanie jednostki samorządu terytorialnego w przepisach ustaw samorządowych... 176 3. Raport o stanie gminy, powiatu i województwa a procedura absolutoryjna... 177 4. Raport o stanie jednostki samorządu terytorialnego zadania organów, rola radnych i mieszkańców... 180 4.1. Kompetencje organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego... 180 4.1.1. Informacje ogólne... 180 4.1.2. Uchwała w sprawie wotum zaufania... 180 4.1.3. Uchwała w sprawie zwiększenia liczby mieszkańców dopuszczonych do głosu w debacie nad raportem... 181 4.1.4. Uchwała w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących raportu. 181 4.2. Zadania organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego... 182 4.3. Szczególna pozycja radnych... 183 4.4. Rola mieszkańców... 184 4.5. Obowiązki przewodniczącego organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego... 185 4.6. Wskazanie organu nadzoru... 186 5. Raport o stanie jednostki samorządu terytorialnego pojęcie, zakres i treść... 186 5.1. Wyjaśnienie pojęcia raport... 186 5.2. Zakres raportu... 187 5.3. Treść raportu... 188 5.4. Wpływ postanowień rady (sejmiku) na treść i formę raportu... 191 6. Skutki nieudzielenia wotum zaufania w następstwie rozpatrzenia raportu o stanie jednostki samorządu terytorialnego... 192 7. Podsumowanie... 194 8. Wzory... 195 IX
8.1. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie wotum zaufania... 195 8.2. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie zwiększenia liczby mieszkańców dopuszczonych do głosu w debacie nad raportem o stanie gminy/powiatu/województwa... 196 8.3. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących raportu o stanie gminy/ powiatu/województwa... 197 Część II. Dokumentacja z zakresu gromadzenia środków publicznych Rozdział I. Dochody jednostek samorządu terytorialnego o charakterze cywilnoprawnym regulamin dochodzenia należności (Piotr Walczak)... 203 1. Różnorodne tytuły dochodowe budżetu JST... 203 2. Pojęcie dochodów o charakterze cywilnoprawnym... 204 2.1. Jednostki samorządu terytorialnego w obrocie cywilnoprawnym... 204 2.2. Charakter należności cywilnoprawnych... 205 2.3. Dochody z tytułów cywilnoprawnych a klasyfikacja budżetowa... 206 3. Najważniejsze regulacje administracyjne w zakresie należności o charakterze cywilnoprawnym... 206 3.1. Gospodarka nieruchomościami w JST... 206 3.2. Należności wynikające z ustaw: WodaŚciekU i PrywPPU... 207 4. Obowiązek dochodzenia należności o charakterze cywilnoprawnym... 208 4.1. Ustalanie należności pieniężnej o charakterze cywilnoprawnym... 209 4.2. Obowiązek podejmowania czynności zmierzających do wykonania zobowiązania przez dłużnika... 209 5. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych... 210 5.1. Ugoda... 210 5.1.1. Uwarunkowania prawne ugody... 210 5.1.2. Przesłanki zawarcia ugody... 212 5.2. Trudności z ustaleniem, co oznacza brak aktywności w odzyskaniu należności... 213 6. Przedawnienie... 215 6.1. Roszczenie o świadczenie okresowe... 215 6.2. Bieg przedawnienia... 216 7. Nakaz zapłaty... 217 7.1. Charakter postępowania nakazowego... 217 7.2. Dopuszczalność postępowania nakazowego... 218 7.3. Nakaz zapłaty i zarzuty od nakazu... 219 8. Należności wynikające z ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych... 220 8.1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy... 220 8.2. Transakcja handlowa... 221 X
8.3. Ryczałtowa należność rekompensująca koszty dochodzenia należności 40 euro... 222 9. Wzory dokumentów... 223 9.1. Wyciąg z zakresu czynności pracownika... 223 9.2. Wyciąg z Regulaminu organizacyjnego Urzędu Gminy w R.... 224 9.3. Zarządzenie Wójta Gminy R. w sprawie ustalenia procedur dochodzenia należności o charakterze cywilnoprawnym z tytułu gospodarowania nieruchomościami... 225 9.4. Pozew (nakaz zapłaty)... 228 Rozdział II. Dochodzenie niepodatkowych należności o charakterze publicznoprawnym przez jednostki samorządu terytorialnego kwoty dotacji podlegające zwrotowi (Piotr Walczak)... 231 1. Rodzaje należności... 231 2. Niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym... 232 2.1. Wyszczególnienie należności niepodatkowych o charakterze publicznoprawnym... 232 2.2. Sposoby powstania zobowiązania... 233 3. Wydatki z tytułu dotacji... 235 4. Zwrot dotacji... 236 4.1. Dotacja niewykorzystana do końca roku budżetowego... 236 4.2. Dotacja wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem... 236 4.3. Dotacja pobrana w nadmiernej wysokości... 236 4.4. Termin zwrotu dotacji... 237 5. Postępowanie w przypadku braku zwrotu dotacji do budżetu... 237 5.1. Wydanie decyzji... 238 5.2. Dochodzenie należności a odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych... 239 6. Dokumentacja wewnętrzna... 239 7. Dochodzenie zwrotu dotacji... 240 8. Zarządzenie w sprawie zasad kontroli wykorzystania dotacji udzielanych z budżetu oraz zasad egzekwowania zwrotu dotacji do budżetu Gminy... 241 Rozdział III. Tryb postępowania wierzyciela (organu administracji publicznej) przy egzekucji obowiązków pieniężnych o charakterze publicznoprawnym (Łukasz Sadkowski)... 245 1. Informacje wprowadzające... 245 2. Krok pierwszy stwierdzenie, czy akt administracyjny lub podatkowy podlega wykonaniu... 246 3. Krok drugi ustalenie adresu do doręczeń zobowiązanego/zobowiązanych... 250 4. Krok trzeci wystawienie i doręczenie upomnienia oraz działania informacyjne wierzyciela... 252 4.1. Informacje wstępne... 252 XI
4.2. Elementy obligatoryjne upomnienia... 254 4.3. Sposób doręczenia upomnienia... 255 5. Krok czwarty wystawienie tytułu wykonawczego i skierowanie go do organu egzekucyjnego... 256 5.1. Tytuł wykonawczy i jego obligatoryjne elementy... 256 5.2. Ponowny tytuł wykonawczy, dalszy tytuł wykonawczy i tzw. zmieniony tytuł wykonawczy... 259 5.3. Tytuł wykonawczy wystawiony na małżonków... 261 5.4. Właściwość organu egzekucyjnego... 262 5.5. Obowiązki wierzyciela po skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji 263 Rozdział IV. Instrukcja ewidencji i realizacji dochodów z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (Piotr Walczak)... 267 1. System gospodarowania odpadami komunalnymi... 267 2. Charakter opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi... 269 3. Elementy konstrukcyjne opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi... 269 3.1. Podmiot... 270 3.2. Przedmiot opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi... 271 3.3. Podstawa obliczenia opłaty i stawka opłaty... 271 3.4. Zwolnienia... 272 4. Obowiązki wójta gminy i zobowiązanego do uiszczenia opłaty... 273 5. Szczególne zasady wykonywania budżetu... 275 6. Przypis opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi... 277 7. Analiza i identyfikacja ryzyka... 280 8. Wzór instrukcji realizacji dochodów z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi... 281 Część III. Dokumentacja z zakresu wydatkowania środków publicznych Rozdział I. Regulamin udzielania zamówień publicznych o wartości nieprzekraczającej 30 000 euro (Andrzela Gawrońska-Baran)... 289 1. Komentarz... 289 2. Wyjaśnienia do wzoru... 290 2.1. Podstawa prawna... 290 2.2. Wartość szacunkowa... 290 2.3. Zasady udzielania zamówień publicznych/publikacji ogłoszeń o zamówieniach publicznych... 291 2.4. Procedury udzielania zamówień publicznych... 291 2.5. Szczegółowa procedura udzielania zamówienia publicznego... 292 2.6. Odpowiedzialność... 292 3. Wzory... 293 3.1. Regulamin udzielania zamówień publicznych o wartości nieprzekraczającej 30 000 euro... 293 XII
3.2. Wniosek w sprawie zamówienia o wartości nieprzekraczającej 30 000 euro... 296 Rozdział II. Regulamin udzielania zamówień publicznych o wartości przekraczającej 30 000 euro (Andrzela Gawrońska-Baran)... 299 1. Komentarz... 299 2. Wyjaśnienia do wzorów... 300 2.1. Wnioskodawca... 300 2.2. Elementy wniosku o wszczęcie postępowania... 300 2.3. Wadium i projekt umowy... 301 3. Wzory... 303 3.1. Regulamin udzielania zamówień publicznych o wartości przekraczającej 30 000 euro... 303 3.2. Wniosek o rozpoczęcie postępowania związanego z udzieleniem zamówienia publicznego o wartości przekraczającej 30 000 euro... 308 Rozdział III. Dokumentacja związana z podróżami służbowymi (Marek Rotkiewicz). 311 1. Komentarz wprowadzający... 311 1.1. Cechy niezbędne, aby uznać świadczoną pracę za podróż służbową... 311 1.2. Ograniczenia w możliwości zlecenia wyjazdu... 314 1.3. Zakres dokumentacji związanej z podróżą służbową... 315 1.4. Termin rozliczenia kosztów delegacji... 316 1.5. Dokumenty potwierdzające wydatki... 317 1.5.1. Podstawowe dokumenty potwierdzające wydatek... 317 1.5.2. Dodatkowe informacje, jakie pracodawca musi pozyskać od pracownika w celu pełnego rozliczenia delegacji... 318 1.6. Wypłata należności pracownikowi... 318 2. Wyjaśnienia do wzorów... 319 2.1. Polecenie wyjazdu w podróż służbową... 319 2.1.1. Oznaczenie pracownika... 319 2.1.2. Cel wyjazdu... 319 2.1.3. Miejscowość rozpoczęcia i zakończenia podróży... 320 2.1.4. Czas podróży... 322 2.1.5. Potwierdzenie pobytu służbowego... 322 2.1.6. Środki lokomocji... 322 2.1.7. Zaliczka... 324 2.2. Rozliczenie podróży służbowej... 326 2.2.1. Delegacje krajowe... 326 2.2.1.1. Diety w delegacjach krajowych... 326 2.2.1.2. Koszty przejazdów... 331 2.2.1.3. Noclegi... 333 2.2.1.4. Przejazdy lokalne... 335 2.2.2. Delegacje zagraniczne... 337 XIII
2.2.2.1. Diety w delegacjach zagranicznych... 337 2.2.2.2. Koszty przejazdów... 338 2.2.2.3. Noclegi... 338 2.2.2.4. Przejazdy lokalne... 338 2.2.2.5. Przewóz bagażu i koszty leczenia... 340 2.2.3. Inne wydatki... 342 2.2.3.1. Wydatek na pranie odzieży... 342 2.2.3.2. Opłata wizowa... 343 2.3. Oświadczenie pracownika o okolicznościach mających wpływ na świadczenia związane z podróżą służbową... 343 3. Wzory dokumentów... 344 3.1. Polecenie wyjazdu w podróż służbową... 344 3.2. Rozliczenie podróży służbowej... 346 3.2.1. Rachunek kosztów podróży na terenie kraju... 346 3.2.2. Rozliczenie kosztów zagranicznej podróży służbowej... 347 3.3. Oświadczenie pracownika o okolicznościach mających wpływ na świadczenia związane z podróżą służbową... 349 Rozdział IV. Procedury zaciągania zobowiązań i zawierania umów w jednostkach samorządu terytorialnego (Piotr Walczak)... 353 1. Uwagi ogólne... 353 2. Uwarunkowania związane z charakterem i przedmiotem umowy... 354 2.1. Regulacje prawne w zakresie trybu zawierania umów... 354 2.2. Wybór formy wykonywania zadania... 356 2.3. Umowy pożyczek i kredytów... 356 3. Uwarunkowania związane z wysokością zaciąganego zobowiązania... 357 3.1. Kredyty, pożyczki... 357 3.2. Umowy wieloletnie... 359 3.2.1. Limity zobowiązań ustalone w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej... 359 3.2.2. Upoważnienie zarządu jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania zobowiązań... 361 3.2.2.1. Uchwała w sprawie WPF... 361 3.2.2.2. Przedsięwzięcia stanowiące tytuły dłużne... 361 3.2.3. Umowy, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki... 362 3.3. Umowy zawierane w trakcie wykonywania budżetu, w ramach danego roku budżetowego... 363 3.3.1. Zagadnienia ogólne... 363 3.3.2. Ograniczenia w zaciąganiu zobowiązań... 365 3.3.3. Zasady zmian w planie dochodów i wydatków budżetu JST... 365 XIV
4. Upoważnienie kierownika samorządowej jednostki budżetowej do zaciągania zobowiązań dłużnych... 365 5. Naruszenie dyscypliny finansów publicznych... 369 6. Składanie oświadczeń woli... 370 6.1. Zagadnienia ogólne... 370 6.2. Kontrasygnata... 370 6.3. Zawieranie umów a procedury określające ich obieg w ramach struktur organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego... 373 Rozdział V. Regulamin korzystania ze służbowych kart płatniczych (Elżbieta Iglińska)... 375 1. Komentarz... 375 2. Wyjaśnienia do wzorów... 376 3. Wzory... 377 3.1. Zarządzenie w sprawie określenia zasad, sposobu oraz trybu przyznawania i korzystania ze służbowych kart płatniczych przy dokonywaniu wydatków oraz rozliczania płatności dokonywanych przy ich wykorzystaniu... 377 3.2. Regulamin w sprawie określenia zasad, sposobu oraz trybu przyznawania i korzystania ze służbowych kart płatniczych przy dokonywaniu wydatków oraz rozliczania płatności dokonywanych przy ich wykorzystaniu przez pracowników... 378 3.3. Decyzja o przyznaniu służbowej karty płatniczej... 381 3.4. Umowa o korzystanie z karty płatniczej do celów służbowych... 382 3.5. Oświadczenie o zapoznaniu się z regulaminem... 384 3.6. Oświadczenie o wyrażeniu zgody na potrącenie z wynagrodzenia za pracę należności z tytułu wykorzystania służbowej karty płatniczej niezgodnie z regulaminem... 385 3.7. Zasady, sposób oraz tryb przyznawania i korzystania ze służbowych kart płatniczych oraz rozliczania dokonywanych przy ich wykorzystaniu operacji finansowych w jednostkach organizacyjnych Gminy... 386 Rozdział VI. Instrukcja aktualizacji podstawowej kwoty dotacji dla jednostek oświatowych dotowanych z budżetu JST (Agnieszka Pawlikowska)... 389 1. Prawo dotacyjne uwagi ogólne... 389 1.1. Dotacja jako wydatek publiczny... 389 1.2. Grupy przepisów prawa dotacyjnego... 391 1.3. Sankcje za nieprzestrzeganie prawa dotacyjnego... 391 2. Źródła prawa dotyczące dotacji oświatowych... 392 2.1. Przepisy Konstytucji RP... 392 2.2. Przepisy ustawy o finansowaniu zadań oświatowych... 392 2.3. Przepisy prawa miejscowego... 393 3. Rodzaje podstaw obliczania wysokości dotacji oświatowej... 393 3.1. Podstawa ustalania wysokości dotacji według wagi subwencji oświatowej. 394 3.2. Dotacja obliczana według konstrukcji podstawowych kwot dotacji... 398 XV
3.2.1. Składowe podstawowej kwoty dotacji wyjaśnienie pojęć... 399 3.2.1.1. Wydatki bieżące... 399 3.2.1.2. Wydatki bieżące ponoszone z udziałem środków z budżetu Unii Europejskiej... 402 3.2.1.3. Statystyczna liczba uczniów... 403 3.2.2. Podstawowa kwota dotacji dla przedszkola... 405 3.2.3. Obliczenie podstawy dotacji w razie nieprowadzenia przez JST jednostki oświatowej takiej jak jednostka dotowana... 406 4. Aktualizacja podstawowej kwoty dotacji oraz ostateczne ustalenie wysokości dotacji należnej na rok kalendarzowy... 408 5. Ogłoszenia w Biuletynie Informacji Publicznej i ich znaczenie... 409 6. Instrukcja aktualizacji podstawowej kwoty dotacji... 410 Rozdział VII. Komisja powołana przez wójta gminy do przeprowadzania przetargów i negocjacji na zbycie nieruchomości (Piotr Walczak)... 417 1. Komentarz wprowadzający... 417 1.1. Podstawa prawna... 417 1.2. Pojęcie nieruchomości... 418 1.3. Kompetencje organów gminy... 419 1.4. Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu... 419 1.5. Przedmiot zbycia działka gruntu a nieruchomość gruntowa... 420 1.6. Przetargowy tryb zbywania nieruchomości... 422 1.6.1. Czynności poprzedzające przetarg... 422 1.6.2. Odstępstwa od zasady przeprowadzenia przetargu... 423 1.6.3. Rodzaje przetargów... 425 1.6.4. Terminy przeprowadzania kolejnych przetargów... 426 1.7. Komisja przetargowa... 427 1.7.1. Status komisji... 427 1.7.2. Wyłączenie członka komisji przetargowej... 428 1.7.3. Przeprowadzenie przetargu... 429 1.7.4. Protokół z przetargu... 430 2. Wyjaśnienia do wzoru... 431 3. Wzór zarządzenia wójta gminy w sprawie powołania komisji przetargowej do przeprowadzenia przetargów i negocjacji na zbycie nieruchomości... 431 Rozdział VIII. Kontrola kół gospodyń wiejskich przez jednostki samorządu terytorialnego (Robert Barański)... 433 1. Informacje wstępne... 433 2. Teren działania kół gospodyń wiejskich... 434 3. Osobowość prawna kół gospodyń wiejskich... 435 4. Formalna reprezentacja kół gospodyń wiejskich... 436 5. Obszar realizacji zadań publicznych przez koła gospodyń wiejskich... 437 6. Uwarunkowania statutowe kół gospodyń wiejskich... 438 XVI
7. Majątek koła gospodyń wiejskich... 439 8. Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów... 439 9. Kontrola kół gospodyń wiejskich na poziomie centralnym... 442 10. Kontrola realizacji zadań publicznych realizowanych przez koła gospodyń wiejskich przez jednostki samorządu terytorialnego... 442 10.1. Kontrola na podstawie umowy o realizację zadania publicznego... 442 10.2. Kontrola projektów partnerskich... 444 10.3. Zasady przeprowadzania kontroli i uprawnienia kontrolujących... 445 10.4. Dokumenty dotyczące procedur kontrolnych... 445 10.4.1. Wzór regulaminu kontroli i oceny realizacji zadań publicznych... 446 10.4.2. Wzór upoważnienia do przeprowadzenia kontroli... 451 10.4.3. Wzór protokołu kontroli zadania publicznego... 452 Rozdział IX. Upoważnienie zarządu jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania długu na podstawie umów o skutkach ekonomicznych podobnych do pożyczek i kredytów (Piotr Walczak)... 455 1. Katalog tytułów dłużnych... 455 2. Umowy podobne do pożyczek i kredytów w praktyce stosowania prawa... 456 2.1. Sprzedaż zwrotna... 456 2.2. Leasing zwrotny... 457 2.3. Finansowanie kapitałowe... 458 3. Upoważnienie zarządu jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania długu... 459 3.1. Rodzaje upoważnień w uchwale budżetowej... 459 3.2. Zobowiązania roczne... 460 3.3. Zobowiązania wieloletnie... 460 4. Opinia regionalnej izby obrachunkowej... 461 5. Pozostałe uwarunkowania prawne... 462 5.1. Koszty obsługi zobowiązań... 462 5.2. Złożenie oświadczeń woli i kontrasygnata skarbnika jednostki samorządu terytorialnego... 463 6. Wzory... 464 6.1. Wzór upoważnienia dla zarządu jednostki samorządu terytorialnego oraz określenia limitu dla zobowiązań wynikających z umów o skutkach ekonomicznych podobnych do pożyczek i kredytów wyciąg z uchwały w sprawie uchwalania budżetu... 464 6.2. Wzór uchwały w sprawie zaciągnięcia zobowiązania długoterminowego wynikającego z umowy o skutkach ekonomicznych podobnych do pożyczek i kredytów... 465 Część IV. Dokumentacja związana z gospodarowaniem składnikami majątku Rozdział I. Instrukcja w sprawie gospodarki majątkiem trwałym i zasad odpowiedzialności za powierzone mienie (Teresa Krawczyk)... 469 XVII
1. Informacje ogólne... 469 2. Środki trwałe w ujęciu rachunkowym z uwzględnieniem KSR 11 i rozporządzenia z 13.9.2017 r. w sprawie zasad rachunkowości... 471 2.1. Aktywa trwałe i obrotowe rozróżnienie... 471 2.2. Definicja środków trwałychwedług ustawy o rachunkowości... 471 2.3. Definicja i przyporządkowanie środków trwałychzgodnie z KSR 11... 474 2.4. Definicja środków trwałych według rozporządzenia z 13.9.2017 r. w sprawie zasad rachunkowości... 476 2.5. Składnik majątku (obiekt inwentarzowy)... 478 2.5.1. Pojedynczy obiekt inwentarzowy... 479 2.5.1.1. Wyodrębnienie pojedynczego obiektu inwentarzowego... 479 2.5.1.2. Księgi inwentarzowe... 481 2.5.1.3. Części dodatkowe i peryferyjne... 482 2.5.2. Zbiorcze obiekty inwentarzowe i sieciowe środki trwałe... 482 2.5.2.1. Wyodrębnienie zbiorczego obiektu inwentarzowego... 482 2.5.2.2. Zbiorczy obiekt zespolony funkcjonalnie... 483 2.5.2.3. Zbiorczy obiekt zespolony rodzajowo... 485 3. Środki trwałe w ujęciu podatkowym... 486 4. Zasady gospodarowania środkami publicznymi i sprawowania kontroli zarządczej w zakresie majątku w JSFP... 489 5. Niskocenne środki trwałe w świetle ustawy o rachunkowości, KSR 11 i rozporządzeniu z 13.7.2017 r. sprawie zasad rachunkowości... 491 5.1. Niskocenne środki trwałe w świetle ustawy o rachunkowości... 491 5.2. Jednorazowy odpis wartości początkowej środka trwałego według KSR 11 wyznaczenie poziomu istotności i stosowanie uproszczeń... 492 5.3. Jednorazowy odpis wartości początkowej środka trwałego według rozporządzenia z 13.9.2017 r. w sprawie rachunkowości konto 013 Pozostałe środki trwałe... 496 5.4. Zakup materiałów w jednostce odniesienie w koszty... 507 6. Przekazanie majątku jednostkom organizacyjnym sektora finansów publicznych... 509 6.1. Podstawa prawna przekazania nieruchomości... 509 6.2. Nieruchomości i działki gruntowe... 510 6.3. Obowiązek prowadzenia ksiąg pomocniczychdla środków trwałych... 511 6.4. Forma przekazania nieruchomości... 511 6.4.1. Ewolucja przepisów... 511 6.4.2. Trwały zarząd w jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych... 512 6.5. Użytkowanie wieczyste forma przekazania nieruchomości jednostkom posiadającym osobowość prawną... 518 6.5.1. Charakter prawny użytkowania wieczystego... 518 6.5.2. Formalności związane z przekazaniem nieruchomości w użytkowanie wieczyste... 519 XVIII
6.5.3. Długość okresu użytkowania wieczystego... 520 6.5.4. Zasady sprzedaży nieruchomości albo oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej... 520 6.5.5. Ujmowanie użytkowania wieczystego w ewidencji księgowej... 521 6.5.6. Wycena nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste... 521 6.5.7. Odpisy amortyzacyjne od wartości prawa wieczystego użytkowania 521 6.5.8. Ujmowanie w ewidencji księgowej nieruchomości Skarbu Państwa. 521 6.5.9. Zmiany w użytkowaniu wieczystym od 1.1.2019 r.... 522 6.6. Użytkowanie, w tym użytkowanie bezpłatne... 526 6.6.1. Użytkowanie w instytucji kultury... 526 6.6.2. Użytkowanie w SPZOZ... 529 6.7. Umowy użyczenia, najem i dzierżawa... 531 7. Wyjaśnienia do wzorów... 533 7.1. Definicje używanych pojęć... 533 7.2. Odpowiedzialność materialna za mienie powierzone pracownikowi... 534 7.3. Wspólna odpowiedzialność za powierzone mienie... 534 7.4. Inwentaryzacja... 536 7.5. Zasady przekazywania posiadanego majątku osobom trzecim... 537 7.6. Likwidacja majątku... 537 8. Wzory... 538 8.1. Zarządzenie w sprawie wprowadzenia instrukcji w sprawie gospodarki majątkiem trwałym i zasad odpowiedzialności za powierzone mienie... 538 8.2. Instrukcja w sprawie gospodarowania majątkiem trwałym i zasad odpowiedzialności za powierzone mienie... 539 8.2.1. Karta użytkownika urządzeń informatycznych i osobistego wyposażenia załącznik Nr 1 do instrukcji... 559 8.2.2. Powierzenie obowiązków w zakresie gospodarowania składnikami majątkowymi załącznik Nr 2 do instrukcji... 560 8.2.3. Protokół przekazania sprzętu do użytkowania załącznik Nr 3 do instrukcji... 561 8.2.4. Dokument przemieszczenia załącznik Nr 4 do instrukcji... 562 8.2.5. Wniosek o likwidację składnika majątkowego załącznik Nr 5 do instrukcji... 563 8.2.6. Oświadczenie, że składniki majątkowe zostały wykorzystane na potrzeby warsztatowe załącznik Nr 6 do instrukcji... 563 8.2.7. Wniosek o ocenę przydatności składników majątku ruchomego i uznanie go za zbędny załącznik Nr 7 do instrukcji... 564 Rozdział II. Klasyfikacja środków trwałych (Artur Hołda, Anna Staszel)... 565 1. Informacje wstępne... 565 2. Podstawowa jednostka ewidencyjna... 565 3. Zmiany w KŚT w 2018 r. w stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów 567 4. Problemy związane ze zmianą numeru inwentarzowego środka trwałego... 573 XIX
5. Problem określenia obiektu inwentarzowego z punktu widzenia rachunkowości... 573 6. Problem określenia obiektu inwentarzowego z punktu widzenia prawa podatkowego... 574 6.1. Informacje wstępne... 574 6.2. Przykłady określenia pojedynczego obiektu inwentarzowego... 577 6.2.1. Obiekty typu: laptop, desktop (komputer stacjonarny), notebook, stacja dokująca, monitor, terminal komputerowy zaliczane do rodzaju 487 zespoły komputerowe... 577 6.2.2. Części składowe budynków... 579 6.2.3. Obiekty pomocnicze obsługujące dany budynek (chodniki, place, dojazdy)... 582 6.2.4. Sieciowe środki trwałe... 582 6.2.5. Urządzenie stanowiące pojedynczy obiekt inwentarzowy... 583 6.2.6. Pozostałe narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie, gdzie indziej niesklasyfikowane, oraz wyposażenia techniczne do prac biurowych... 584 7. Objaśnienia do wzorów... 585 7.1. Zarządzenie w sprawie wprowadzenia instrukcji ewidencji i klasyfikacji środków trwałych w zakresie stosowania KŚT... 585 7.1.1. Osoby odpowiedzialne... 585 7.1.2. Cel... 585 7.1.3. Procedury... 586 7.1.4. Terminy... 586 7.1.5. Przechowywanie dokumentów... 586 8. Wzory... 586 8.1. Zarządzenie prezesa zarządu w sprawie wprowadzenia instrukcji ewidencji środków trwałych (zgodnie z KŚTR obowiązującym od 1.1.2018 r.)... 586 8.2. Instrukcja ewidencji i klasyfikacji środków trwałych zgodnie z rozporządzeniem w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych... 587 Rozdział III. Instrukcja magazynowa (Teresa Krawczyk)... 591 1. Komentarz... 591 2. Wyjaśnienia do wzorów... 592 2.1. Podstawa prawna i merytoryczna... 592 2.2. Istota i pojęcie magazynu... 592 2.3. Obowiązki magazyniera... 593 2.4. Przyjmowanie materiałów do magazynów i wydawanie ich z magazynu... 593 2.5. Dokumentowanie obrotu magazynowego... 594 2.6. Kontrola gospodarki magazynowej... 595 2.7. Postanowienia końcowe... 595 3. Wzory... 596 XX
3.1. Zarządzenie w sprawie wprowadzenia instrukcji magazynowej... 596 3.2. Instrukcja magazynowa... 597 Rozdział IV. Instrukcja kasowa (Teresa Krawczyk)... 603 1. Komentarz... 603 1.1. Informacje ogólne... 603 1.2. Ewidencja środków pieniężnych... 604 1.3. Działania w zakresie obrotu gotówkowego... 605 1.4. Limit dla transakcji gotówkowych dokonywanych między przedsiębiorcami za pośrednictwem rachunku bankowego... 606 2. Wyjaśnienia do wzorów... 607 2.1. Akty prawne... 607 2.2. Miejsce funkcjonowania kasy... 607 2.3. Pozostałe techniczne środki ochrony... 611 2.4. Sposób transportu gotówki... 612 2.5. Stanowisko kasjera... 612 2.6. Przepływ gotówki w kasie... 612 2.7. Udokumentowanie operacji kasowych... 613 2.8. Obieg dokumentów kasowych... 613 2.9. Raport kasowy... 613 2.10. Inwentaryzacja kasy... 614 2.11. Inne obowiązki... 614 3. Wzory... 615 3.1. Zarządzenie w sprawie wprowadzenia instrukcji kasowej... 615 3.2. Instrukcja kasowa... 616 Rozdział V. Instrukcja w sprawie zasad gospodarowania drukami ścisłego zarachowania (Teresa Krawczyk)... 629 1. Komentarz... 629 1.1. Informacje ogólne... 629 1.2. Podstawowe zasady gospodarowania drukami ścisłego zarachowania... 630 1.3. Księga druków ścisłego zarachowania... 631 1.4. Przechowywanie druków... 631 1.5. Kontrola gospodarki drukami ścisłego zarachowania... 631 1.6. Mandaty... 632 1.7. Inwentaryzacja druków ścisłego zarachowania... 632 2. Wyjaśnienia do wzorów... 633 3. Wzory... 635 3.1. Zarządzenie w sprawie instrukcji gospodarowania drukami ścisłego zarachowania... 635 3.2. Instrukcja w sprawie zasad gospodarowania drukami ścisłego zarachowania... 636 3.3. Oświadczenie o przyjęciu odpowiedzialności za gospodarkę... 641 XXI
3.4. Upoważnienie do pobrania druków ścisłego zarachowania... 642 3.5. Księga druków ścisłego zarachowania... 643 3.6. Rejestr upoważnień do pobrania druków ścisłego zarachowania... 644 3.7. Zasady rozliczania druków ścisłego zarachowania w jednostce... 644 3.8. Formularz rozliczenia druków ścisłego zarachowania... 645 3.9. Formularz spisu z natury druków ścisłego zarachowania... 646 3.10. Protokół z inwentaryzacji druków ścisłego zarachowania... 647 3.11. Protokół z likwidacji druków ścisłego zarachowania... 648 Część V. Dokumentacja związana z procesem pracy Rozdział I. Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (Marek Rotkiewicz)... 651 1. Uwagi ogólne... 651 2. Tworzenie funduszu i rezygnacja z niego... 651 3. Finansowanie funduszu... 654 4. Świadczenia z funduszu a ubezpieczenia społeczne... 657 5. Świadczenia z funduszu a podatek dochodowy... 658 6. Ustalenie regulaminu funduszu wyjaśnienia do wzoru... 660 6.1. Warunki przyznawania świadczeń... 660 6.2. Osoby uprawnione do korzystania z funduszu... 661 6.3. Działalność socjalna w regulaminie... 664 6.4. Kryteria wydatkowania środków socjalnych... 667 6.5. Przetwarzanie i udostępnianie danych osobowych... 671 7. Wzór regulaminu gospodarowania środkami ZFŚS... 672 Rozdział II. Zasady podnoszenia kwalifikacji dokumentowanie podróży na szkolenia (Marek Rotkiewicz)... 677 1. Komentarz... 677 2. Wyjaśnienia do wzoru... 679 3. Wzór dokumentu... 680 Rozdział III. Minimalna stawka godzinowa w umowach zlecenia (Marek Rotkiewicz) 685 1. Zakres zmian w zakresie minimalnej stawki godzinowej... 685 2. Umowa zlecenia i umowa o dzieło... 686 3. Zleceniobiorcy i zleceniodawcy, do których ma zastosowanie minimalna stawka godzinowa... 687 4. Zlecający będący przedsiębiorcą lub jednostką organizacyjną... 687 5. Osoba fizyczna niewykonująca działalności gospodarczej... 688 6. Zleceniobiorca przedsiębiorca... 688 7. Wysokość wynagrodzenia... 691 8. Roszczenie o wypłatę w minimalnej wysokości... 693 9. Zakaz zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia... 695 10. Wypłata w pieniądzu... 696 XXII
11. Minimalna częstotliwość wypłat... 696 12. Potwierdzanie liczby godzin wykonywania usług... 699 13. Okres objęty ewidencją... 702 14. Przechowywanie dokumentów... 703 15. Wyłączenia... 704 16. Miejsce, czas i prowizja... 705 17. Konkretne usługi... 706 18. Przykładowy wzór umowy... 706 Rozdział IV. Regulamin wynagradzania (Marek Rotkiewicz)... 711 1. Wprowadzenie... 711 2. Tryb ustalania regulaminu... 713 3. Treść regulaminu... 714 4. Wyjaśnienia do wzoru... 715 4.1. Składniki wynagrodzenia w samorządzie... 715 4.2. Wynagrodzenie zasadnicze... 716 4.3. Dodatek specjalny... 716 4.4. Dodatek funkcyjny... 718 4.5. Nagrody i premie... 719 4.6. Inne dodatki... 720 4.7. Wymagania kwalifikacyjne... 721 Rozdział V. Regulamin pracy (Marek Rotkiewicz)... 729 1. Komentarz wprowadzający... 729 2. Obowiązywanie postanowień regulaminu odbiegających od zasad wynikających z przepisów powszechnych... 730 3. Tryb ustalania regulaminu pracy... 730 4. Treść regulaminu pracy... 731 5. Wyjaśnienia do wzoru... 732 Rozdział VI. Powierzenie mienia (Marek Rotkiewicz)... 761 1. Uwagi ogólne... 761 2. Umowa dotycząca powierzenia mienia... 762 3. Przesłanki odpowiedzialności za mienie powierzone... 765 4. Dochodzenie naprawienia szkody... 766 Rozdział VII. Procedura naboru na wolne stanowisko w JST (Marek Rotkiewicz)... 771 1. Uwagi ogólne... 771 2. Wyjaśnienia do wzorów... 772 2.1. Ogłoszenie o naborze... 773 2.2. Protokół... 779 2.3. Informacja o wynikach naboru... 780 3. Wzory dokumentów... 781 3.1. Regulamin naboru... 781 XXIII
3.2. Lista najlepszych kandydatów... 786 3.3. Protokół z naboru... 787 Rozdział VIII. Zarządzenie w sprawie wewnętrznej polityki antymobbingowej (Michał Culepa)... 789 1. Komentarz... 789 2. Wyjaśnienia do wzoru... 790 3. Wzór zarządzenia w sprawie wewnętrznej polityki antymobbingowej... 791 Rozdział IX. Zarządzenie w sprawie planowania i organizowania szkoleń (Michał Culepa)... 797 1. Komentarz... 797 2. Wzór zarządzenia w sprawie planowania i organizowania szkoleń... 798 Rozdział X. Samorządowy regulamin wynagradzania nauczycieli (Artur Klawenek).. 803 1. Wstęp... 803 2. Obowiązki oświatowe jako samorządowe zadanie własne... 805 3. Wynagrodzenia nauczycieli w porządku przepisów Karty Nauczyciela... 806 4. Średnie wynagrodzenia nauczycieli... 806 5. Składniki płacy nauczyciela (definicja wynagrodzenia nauczycielskiego)... 808 6. Samorząd i stanowienie płac nauczycielskich... 809 6.1. Zakres normatywny uchwały w sprawie wynagradzania nauczycieli... 809 6.2. Uzgodnienie treści jako warunek przyjęcia uchwały w sprawie wynagradzania nauczycieli... 810 6.3. Zaniechanie aktualizowania regulaminu wynagradzania działaniem na niekorzyść członków lokalnej wspólnoty mieszkańców... 811 7. Obliczanie wydatków na wynagrodzenia... 811 8. Ustalanie w regulaminie płacowym wysokości dodatków i szczegółowych warunków ich przyznawania... 812 8.1. Zagadnienia wstępne... 812 8.2. Dodatek za wysługę lat... 813 8.2.1. Wysokość dodatku za wysługę lat... 813 8.2.2. Szczegółowe warunki przyznawania dodatku za wysługę lat... 813 8.2.3. Najpowszechniejsze błędy w regulacjach samorządowych w zakresie dodatku za wysługę lat... 814 8.3. Dodatek motywacyjny... 814 8.3.1. Wysokość dodatku motywacyjnego... 814 8.3.2. Szczegółowe warunki przyznawania dodatku motywacyjnego... 815 8.3.3. Najpowszechniejsze błędy w regulacjach samorządowych w zakresie dodatku motywacyjnego... 815 8.4. Dodatek funkcyjny... 816 8.4.1. Wysokość dodatków funkcyjnych... 816 8.4.2. Szczegółowe warunki przyznawania dodatku funkcyjnego... 817 XXIV
8.4.3. Najpowszechniejsze błędy w regulacjach samorządowych w zakresie dodatku funkcyjnego... 817 8.5. Dodatek za warunki pracy... 818 8.5.1. Wysokość dodatku za warunki pracy... 818 8.5.2. Szczegółowe warunki przyznawania dodatku za warunki pracy... 818 8.5.3. Najpowszechniejsze błędy w regulacjach samorządowych w zakresie dodatku za warunki pracy... 818 9. Ustalanie w regulaminie płacowym wysokości innych elementów płacy nauczycielskiej i szczegółowych warunków ich przyznawania... 819 9.1. Godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw szczegółowe warunki obliczania... 819 9.2. Godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw szczegółowe warunki wypłacania... 819 10. Inne regulacje w regulaminie płacowym zawierane bez niezbędnego upoważnienia ustawowego... 820 11. Wzór regulaminu wynagradzania nauczycieli... 821 Rozdział XI. Regulamin oceny okresowej w samorządzie (Marek Rotkiewicz)... 827 1. Informacje ogólne... 827 2. Osoby dokonujące oceny... 828 3. Częstotliwość oceny... 829 4. Sposób przeprowadzania i zakres oceny... 829 5. Odwołanie od oceny... 831 6. Skutki negatywnej oceny... 833 7. Regulamin oceny okresowej... 834 Rozdział XII. Dokumentacja związana z czasem pracy (Marek Rotkiewicz)... 847 1. Informacje ogólne... 847 2. Ewidencja czasu pracy... 848 3. Wnioski pracownika... 851 4. Dokumenty związane z kwestiami powiązanymi z czasem pracy... 851 5. Zgody rodziców i pracownicy w ciąży... 852 6. Wzór miesięcznej karty ewidencji czasu pracy... 852 Rozdział XIII. Obowiązki płatników w podatku dochodowym od osób fizycznych (Iwona Czauderna)... 855 1. Komentarz... 855 1.1. Wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę... 855 1.1.1. Ustalenie przychodów... 855 1.1.2. Koszty uzyskania przychodów... 856 1.1.3. Podwyższone koszty pracownicze... 857 1.1.4. Obliczanie zaliczki na podatek dochodowy... 857 1.1.5. Oświadczenie pracownika o rozliczeniu z małżonkiem lub dzieckiem... 857 XXV
1.1.6. Wniosek o potrącanie wyższych zaliczek na podatek... 858 1.1.7. Obliczenie zaliczki po złożeniu oświadczenia przez pracownika w PIT-2... 858 1.1.8. Wpłata zaliczki na podatek dochodowy... 858 1.2. Umowy zlecenia i o dzieło... 859 1.2.1. Wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia... 859 1.2.2. Wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło... 860 1.2.3. Małe umowy zlecenia lub umowy o dzieło... 863 1.2.4. Umowa zlecenie i umowa o dzieło z pracownikiem... 864 1.3. Deklaracje i roczne obliczenie podatku... 865 1.3.1. Obowiązek sporządzenia deklaracji: PIT-4R i PIT-11... 865 1.3.2. Roczne obliczenie podatku... 866 1.4. Wynagrodzenie z tytułu umowy z zagraniczną osobą fizyczną... 867 1.4.1. Zryczałtowany podatek od przychodów... 867 1.4.2. Stosowanie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania... 867 1.4.3. Certyfikat rezydencji... 868 1.4.4. Wpłata zaliczki na podatek dochodowy i sporządzenie deklaracji PIT-8AR... 868 1.4.5. Obowiązek sporządzenia imiennej informacji IFT-1/IFT-1R... 868 1.5. Odpowiedzialność za niepobranie zaliczki na podatek i niewpłacenie jej... 869 1.5.1. Zaległości podatkowe z tytułu zaliczek... 869 1.5.2. Odpowiedzialność płatnika... 869 1.5.3. Odpowiedzialność karna skarbowa... 870 2. Wzory... 870 2.1. Instrukcja obliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od wynagrodzeń wypłacanych ze stosunku pracy i umowy zlecenia... 870 2.2. Instrukcja obliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od wynagrodzeń wypłacanych z umowy o dzieło... 872 Część VI. Dokumentacja polityki rachunkowości Rozdział I. Polityka rachunkowości (Sebastian Bach)... 877 1. Podstawa prawna... 877 2. Elementy obowiązkowe dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości... 878 2.1. Obowiązek określenia roku obrotowego oraz wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych... 878 2.2. Metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego.. 879 2.2.1. Wycena środków trwałych stanowiących własność Skarbu Państwa lub JST otrzymanych nieodpłatnie... 879 2.2.2. Zasady umarzania lub amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych... 880 2.2.3. Jednorazowe umorzenie... 880 XXVI
2.2.4. Jednorazowe umorzenie w jednostkach zwolnionych z podatku dochodowego od osób prawnych... 880 2.2.5. Odpisy aktualizujące wartość należności... 881 2.2.6. Określenie zasad ustalania wyniku... 881 2.3. Prowadzenie ksiąg rachunkowych... 888 2.3.1. Sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych... 888 2.3.2. Określenie techniki prowadzenia ksiąg rachunkowych... 888 2.3.3. Szczególne rozwiązania ewidencyjne... 888 2.3.4. Zakładowy plan kont... 888 2.3.5. Wykaz ksiąg rachunkowych... 889 2.4. Opis systemu przetwarzania danych (systemu informatycznego)... 889 3. Uproszczenia w zasadach (polityce) rachunkowości... 893 4. Pozostałe zapisy ujmowane w zasadach (polityce) rachunkowości... 894 4.1. Wartości niematerialne i prawne o wartości poniżej kwoty 10 000 zł... 894 4.2. Aktualizacja wartości należności... 895 4.3. Określenie daty tzw. zamknięcia miesiąca, po której operacje gospodarcze dotyczące tego miesiąca nie będą już ujmowane... 895 4.4. Prowadzenie zobowiązań według podziałek klasyfikacji budżetowej... 896 5. Formalne uregulowanie dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości jednostki... 896 6. Zakładowy plan kont... 897 6.1. Ewidencja bilansowa... 897 6.1.1. Opracowanie planu kont budżetu i jednostki... 897 6.1.2. Opis zasad funkcjonowania kont... 898 6.1.3. Dochody budżetu JST nieujęte w planach finansowych innych samorządowych jednostek budżetowych... 899 6.1.4. Określenie zasad prowadzenia ewidencji analitycznej... 899 6.2. Ewidencja pozabilansowa... 900 7. Dokumentacja dodatkowa jako uzupełnienie zasad (polityki) rachunkowości... 902 8. Instrukcja inwentaryzacyjna... 902 9. Instrukcja kontroli i obiegu dokumentów finansowo-księgowych... 904 Rozdział II. Zarządzenie w sprawie centralizacji (Marek Piotrowski)... 907 1. Komentarz wprowadzający... 907 2. Wyjaśnienia do wzoru... 909 2.1. Wyjaśnienia do paragrafu 1... 909 2.2. Wyjaśnienia do paragrafu 2... 910 2.2.1. Ustalenie prewspółczynnika... 910 2.2.2. Proporcja... 911 2.3. Wyjaśnienia do paragrafu 3... 912 2.4. Wyjaśnienia do paragrafu 4... 913 2.5. Wyjaśnienia do paragrafu 5... 914 XXVII
2.6. Wyjaśnienia do paragrafu 6... 915 2.7. Wyjaśnienia do paragrafu 7... 916 2.8. Wyjaśnienia do paragrafu 8... 916 2.9. Wyjaśnienia do paragrafu 9... 917 2.10. Wyjaśnienia do paragrafu 10... 917 2.11. Wyjaśnienia do paragrafu 11... 918 Rozdział III. Inwentaryzacja (Elżbieta Dworak, Bożena Rudnicka)... 923 1. Definicja inwentaryzacji... 923 2. Regulacje prawne w zakresie inwentaryzacji... 923 3. Wymóg posiadania instrukcji inwentaryzacyjnej... 924 4. Osoby odpowiedzialne w procesie inwentaryzacji... 924 5. Osoby odpowiedzialne a centra usług wspólnych... 925 6. Instrukcja inwentaryzacyjna... 927 6.1. Cel inwentaryzacji oraz zasady działania komisji inwentaryzacyjnej... 928 6.1.1. Cel inwentaryzacji... 928 6.1.2. Komisja inwentaryzacyjna i zespoły spisowe... 928 6.1.3. Outsourcing procesu inwentaryzacji... 930 6.2. Metody (techniki) inwentaryzacji... 931 6.3. Metody inwentaryzacji a zakres inwentaryzacji... 932 6.4. Terminy ustawowe... 933 6.5. Etapy inwentaryzacji... 937 6.5.1. Czynności przygotowawcze... 937 6.5.2. Czynności właściwe... 939 6.5.3. Czynności rozliczeniowe... 939 6.5.4. Czynności poinwentaryzacyjne... 940 7. Organizacja inwentaryzacji... 940 8. Metody inwentaryzacji... 941 8.1. Spis z natury... 941 8.2. Uzgadnianie sald... 945 8.3. Weryfikacja stanów księgowych... 947 8.4. Uproszczenia... 953 9. Zakres inwentaryzacji... 954 10. Inwentaryzacja nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego... 955 10.1. Gospodarowanie nieruchomościami Skarbu Państwa przez starostów... 955 10.2. Zasady ujmowania w księgach nieruchomości Skarbu Państwa... 956 10.3. Sposób inwentaryzacji nieruchomości Skarbu Państwa... 956 10.4. Termin na dokonanie inwentaryzacji nieruchomości Skarbu Państwa... 957 10.5. Inwentaryzacja nieruchomości otrzymanych w trwały zarząd... 958 10.6. Częstotliwość inwentaryzacji gruntów... 959 XXVIII
11. Różnice inwentaryzacyjne... 959 11.1. Niedobory zawinione i niezawinione... 960 11.2. Niedobory zawinione i nadwyżki a przepisy podatkowe... 962 11.3. Ustalanie różnic inwentaryzacyjnych... 965 11.4. Ewidencja różnic inwentaryzacyjnych... 966 11.5. Wycena niedoborów... 967 12. Inwentaryzacja w szczególnych przypadkach... 968 12.1. Inwentaryzacja paliw w bakach samochodów... 968 12.2. Inwentaryzacja a technologia RFID... 968 12.3. Inwentaryzacja za pomocą dronów... 969 13. Dokumentowanie inwentaryzacji i zasady przechowywania dokumentacji inwentaryzacyjnej... 969 14. Instrukcja inwentaryzacyjna... 971 Rozdział IV. Instrukcja obiegu i kontroli dowodów księgowych (Teresa Krawczyk)... 987 1. Komentarz... 987 1.1. Informacje ogólne... 987 1.2. Pojęcie i funkcje dowodu księgowego... 988 1.3. Podstawa prawna instrukcji obiegu i kontroli dowodów księgowych... 991 2. Wyjaśnienia do wzorów... 993 3. Wzory... 995 3.1. Zarządzenie w sprawie instrukcji obiegu i kontroli dowodów księgowych.. 995 3.2. Instrukcja obiegu i kontroli dowodów księgowych... 996 3.3. Upoważnienie pracownika do dokonywania kontroli merytorycznej dowodów księgowych... 1041 Rozdział V. Instrukcja obiegu i kontroli dokumentów księgowych pomiędzy jednostką obsługującą a jednostkami obsługiwanymi (Joanna Kwiecień)... 1043 1. Zagadnienia ogólne... 1043 2. Cel tworzenia samorządowych centrów usług wspólnych... 1044 3. Korzyści wynikające z utworzenia centrum usług wspólnych dla jednostek oświatowych... 1045 4. Ryzyko wynikające z utworzenia centrum usług wspólnych dla jednostek oświatowych... 1047 5. Zakres działania centrum usług wspólnych dla jednostek oświatowych... 1049 6. Liczba centrów usług wspólnych dla danej jednostki samorządu terytorialnego. 1052 7. Określenie zadań możliwych do przekazania centrum usług wspólnych przez jednostki oświatowe... 1053 7.1. Zadania z zakresu administracyjnego... 1053 7.2. Zadania z zakresu pomocy prawnej... 1054 7.3. Zadania z zakresu finansów i rachunkowości... 1054 7.4. Zadania z zakresu organizacyjnego... 1055 7.5. Zadania z zakresu udzielania zamówień publicznych... 1057 XXIX
8. Procedura tworzenia samorządowych centrów usług wspólnych... 1058 8.1. Podjęcie decyzji i opracowanie koncepcji powołania centrum usług wspólnych... 1058 8.2. Przeprowadzenie analiz, określenie zakresu działania i zasięgu terytorialnego centrum usług wspólnych... 1058 8.3. Przygotowanie niezbędnych dokumentów i podjęcie uchwały... 1059 8.4. Opracowywanie statutu centrum usług wspólnych i podjęcie uchwały o jego przyjęciu... 1060 8.5. Organizacja centrum usług wspólnych i przyjęcie procedur wewnętrznych 1064 9. Obowiązki i uprawnienia kierowników jednostek obsługiwanych i kierownika jednostki obsługującej... 1064 10. Główny księgowy w centrum usług wspólnych odpowiedzialność, obowiązki i uprawnienia... 1065 11. Analiza porównawcza funkcjonowania centrów usług wspólnych i zespołów ekonomiczno-administracyjnych obsługi jednostek oświatowych... 1067 Rozdział VI. Wytyczne do sporządzania informacji dodatkowej dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (Małgorzata Wojtczak)... 1087 1. Wprowadzenie... 1087 2. Podstawy prawne... 1089 3. Zakres instrukcji (w tym wytyczne do zakładowego planu kont)... 1091 4. Wyjaśnienia do wzoru... 1092 5. Wzór wytycznych do zakładowych planów kont... 1101 Część VII. Dokumentacja podatkowa Rozdział I. Instrukcja odliczania podatku od towarów i usług na podstawie prewspółczynnika (Marek Piotrowski, Teresa Krawczyk)... 1115 1. Komentarz... 1115 1.1. Uprawnienie do odliczenia podatku naliczonego... 1115 1.2. Ustalenie kwoty podatku naliczonego na podstawie prewspółczynnika... 1118 1.3. Metody określania prewspółczynnika... 1120 1.4. Prewspółczynnik w jednostkach samorządowych... 1122 1.5. Roczna korekta podatku naliczonego... 1126 2. Wyjaśnienie do wzoru... 1129 2.1. Stosowanie instrukcji... 1129 2.2. Podmioty stosujące instrukcję... 1129 2.3. Akty prawne stosowane w instrukcji... 1129 3. Wzór instrukcji w zakresie ustalania prewspółczynnika dla celów realizacji uprawnienia do obniżenia podatku należnego o wartość podatku naliczonego.. 1129 Rozdział II. Instrukcja odliczania podatku naliczonego na podstawie proporcji (Marek Piotrowski, Teresa Krawczyk)... 1133 1. Komentarz... 1133 1.1. Uprawnienie do odliczenia podatku naliczonego... 1133 XXX