Uwagi dotyczące metod skraplania gazu ziemnego w przemyśle wydobywczym

Podobne dokumenty
Fizykochemiczne własności skroplonego metanu i azotu

Kaskadowe urządzenia do skraplania gazów. Justyna Jaskółowska IMM. Techniki niskotemperaturowe w medycynie Gdańsk

Kaskadowe urządzenia do skraplania gazów

Skraplanie gazu ziemnego

Terminal LNG. Minister Włodzimierz Karpiński z wizytą na terminalu LNG r.

LNG. Nowoczesne źródło energii. Liquid Natural Gas - Ekologiczne paliwo na dziś i jutro. Systemy. grzewcze

Wymagania gazu ziemnego stosowanego jako paliwo. do pojazdów

Skraplanie czynnika chłodniczego R404A w obecności gazu inertnego. Autor: Tadeusz BOHDAL, Henryk CHARUN, Robert MATYSKO Środa, 06 Czerwiec :42

Temat: Kaskadowe urządzenia do skraplania gazów

Kaskadowe urządzenia do skraplania gazów

TECHNOLOGIE KRIOGENICZNE W SYSTEMACH UZDATNIANIA GAZÓW RACJONALNE UŻYTKOWANIE PALIW I ENERGII. Wojciech Grządzielski, Tomasz M.

Wykorzystanie ciepła odpadowego dla redukcji zużycia energii i emisji

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI RZESZOWSKIEJ 290, Mechanika 86 RUTMech, t. XXXI, z. 86 (2/14), kwiecień-czerwiec 2014, s

Rozwój pomp ciepła sprawność energetyczna i ekologia

Pompy ciepła

Alternatywne czynniki chłodnicze jako odpowiedź na harmonogram wycofywania F-gazów.

BUDOWA I ZASADA DZIAŁANIA ABSORPCYJNEJ POMPY CIEPŁA

BILANS CIEPLNY CZYNNIKI ENERGETYCZNE

CENTRUM CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH CLEAN COAL TECHNOLOGY CENTRE. ... nowe możliwości. ... new opportunities

WPŁYW ODZYSKU CIEPŁA NA DZIAŁANIE URZĄDZENIA CHŁODNICZEGO

Temat: Skraplarka La Rouge a i skraplarka Gersza

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY Katedra Energetyki i Aparatury Przemysłowej PRACA SEMINARYJNA

Możliwości przeładunku skroplonego gazu naturalnego LNG z gazowca zakotwiczonego na redzie

Czynniki alternatywne - przyszłość chłodnictwa? Dr hab. inż. Artur Rusowicz Instytut Techniki Cieplnej Politechnika Warszawska

Techniki Niskotemperaturowe w Medycynie. Skraplarka Claude a i skraplarka Heylandta (budowa, działanie, bilans cieplny, charakterystyka techniczna).

Skraplacz klimatyzacji niedoceniany mocarz termiki

Skraplarki Claude a oraz Heylandta budowa, działanie, bilans cieplny oraz charakterystyka techniczna

Wykład 3. Diagramy fazowe P-v-T dla substancji czystych w trzech stanach. skupienia. skupienia

AGREGATY W WERSJI CHŁODZĄCEJ I POMPY CIEPŁA

PL B1. OLESZKIEWICZ BŁAŻEJ, Wrocław, PL BUP 09/ WUP 12/16. BŁAŻEJ OLESZKIEWICZ, Wrocław, PL RZECZPOSPOLITA POLSKA

Temat: Skraplarka La Rouge a i skraplarka Gersza. Karol Szostak Inżynieria Mechaniczno Medyczna

Współczesne trendy i wyzwania w rozliczaniu gazów skroplonych na cysternach i w systemach wielkoprzepływowych

Rozwój nowoczesnych technologii w żegludze śródlądowejw aspekcie europejskich standardów ochrony środowiska. Wojciech Ignalewski

Czym w ogóle jest energia geotermalna?

STIEBEL ELTRON: Co to jest i jak działa pompa ciepła?

PL B1. Układ do zasilania silnika elektrycznego w pojazdach i urządzeniach z napędem hybrydowym spalinowo-elektrycznym

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej

Mgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa

WZBOGACANIE BIOGAZU W METAN W KASKADZIE MODUŁÓW MEMBRANOWYCH

IN MOBILE AIR CONDITIONING?

WSPÓŁPRACA SPRĘŻAREK CHŁODNICZYCH Z FILTRAMI SSĄCYMI

Obiegi gazowe w maszynach cieplnych

Pompy ciepła powietrze woda serii T-CAP, czyli stała wydajność grzewcza do temperatury zewnętrznej -15stC.

Wyznaczanie sprawności diabatycznych instalacji CAES

Pompy ciepła LG wysoka wydajność i efektywność

II Międzynarodowa Konferencja POWER RING Bezpieczeństwo Europejskiego Rynku Energetycznego. Terminal LNG

Dr hab. inż. Stanisław Nagy, prof. nzw.

Budowa układu wysokosprawnej kogeneracji w Opolu kontynuacją rozwoju kogeneracji w Grupie Kapitałowej ECO S.A. Poznań

Zasada działania jest podobna do pracy lodówki. Z jej wnętrza, wypompowywuje się ciepło i oddaje do otoczenia.

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Wykorzystanie LNG do zasilania pojazdów mechanicznych. Rafał Gralak

BADANIE SPRĘŻARKOWEJ POMPY CIEPŁA

Opis modułu kształcenia Zastosowanie i technologia przerobu gazu ziemnego

Specyficzne własności helu w temperaturach kriogenicznych

Wpływ rodzaju paliwa gazowego oraz warunków w procesu spalania na parametry pracy silnika spalinowego mchp

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)

Niskoemisyjne, alternatywne paliwa w transporcie. Sławomir Nestorowicz Pełnomocnik Dyrektora ds. Paliw Metanowych

Flotacja mikropęcherzykowa. DAF microflot TECHNIKA PRZEMYSŁOWA

ROZPROSZONE SYSTEMY KOGENERACJI

Technologie LNG w przemyśle stoczniowym oraz doświadczenia polskich firm w tym zakresie

TECHNOLOGIA PLAZMOWA W ENERGETYCZNYM ZAGOSPODAROWANIU ODPADÓW

Dr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne

Kierunki i dobre praktyki wykorzystania biogazu

Korzyści i zagroŝenia wynikające z dostarczania gazu ziemnego w postaci skroplonej

(54) Sposób wydzielania zanieczyszczeń organicznych z wody

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

Polskie Normy opracowane przez Komitet Techniczny nr 277 ds. Gazownictwa

CLP/GHS Klasyfikacja zagrożeń wynikających z właściwości fizycznych

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA GAZU ZIEMNEGO DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE

Metan z procesów Power to Gas - ekologiczne paliwo do zasilania silników spalinowych.

Kongres Innowacji Polskich KRAKÓW

TECHNIKI NISKOTEMPERATUROWE W MEDYCYNIE

WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH

PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY TRANSFER CIEPŁA W ZAKŁADACH PIWOWARSKICH

Wykład 3. Fizykochemia biopolimerów- wykład 3. Anna Ptaszek. 30 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego

Równanie gazu doskonałego

Element budowy bezpieczeństwa energetycznego Elbląga i rozwoju rozproszonej Kogeneracji na ziemi elbląskiej

Analiza uszkodzeń systemów chłodniczych jednostek rybackich

Dobór urządzenie chłodniczego

Energetyczna ocena efektywności pracy elektrociepłowni gazowo-parowej z organicznym układem binarnym

Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce

KOLOKWIUM: 1-szy termin z kursu: Palniki i paleniska, część dotycząca palników IV r. ME, MiBM Test 11 ( r.) Nazwisko..Imię.

OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ

Wysoka sezonowa efektywność energetyczna

Mo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce

Zabezpieczenie kondensatora pary (skraplacza) w elektrociepłowni przed osadami biologicznymi i mineralnymi

Obieg Ackeret Kellera i lewobieżny obieg Philipsa (Stirlinga) podstawy teoretyczne i techniczne możliwości realizacji

W kręgu naszych zainteresowań jest:

ROZWI CHP POLIGENERACJA PALIWA SPECJALNE DIESEL BI-FUEL GAZ ZIEMNY BIOGAZ

KOLOKWIUM ZALICZENIOWE TEMIN 2

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY

Projektowanie Biznesu Ekologicznego Wykład 2 Adriana Zaleska-Medynska Katedra Technologii Środowiska, p. G202

Uwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska

POLITECHNIKA GDAŃSKA Wydział Mechaniczny. KONSPEKT do przedmiotu:

ANALIZA EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ ELEKTROCIEPŁOWNI OPALANYCH GAZEM ZIEMNYM PO WPROWADZENIU ŚWIADECTW POCHODZENIA Z WYSOKOSPRAWNEJ KOGENERACJI

GRUPA ORLEN SPIS TREŚCI

Pompy ciepła - zasada działania

Bałtyckie Forum Biogazu. Skojarzone systemy wytwarzania energii elektrycznej, ciepła, chłodu KOGENERACJA, TRIGENERACJA

Plan zajęć. Sorpcyjne Systemy Energetyczne. Adsorpcyjne systemy chłodnicze. Klasyfikacja. Klasyfikacja adsorpcyjnych systemów chłodniczych

Transkrypt:

HERDZIK Jerzy 1 Uwagi dotyczące metod skraplania gazu ziemnego w przemyśle wydobywczym WSTĘP Wydobywany gaz ziemny zawiera w swoim składzie wiele związków chemicznych. Głównym jest metan (~85%), ale jest zanieczyszczony wyższymi węglowodorami (etan ~5%, propan ~2%, butan i pentan ~2%), zawiera wodę, siarkowodór (~0,5%), azot (~0,5%) dwutlenek węgla (~4,5%) i inne. Temperatura wrzenia pęcherzykowego wynosi 110 114 K, oznacza to temperaturę, po osiągnięciu której mieszanina zawiera tylko ciecz, w której występują pierwsze pęcherzyki wrzenia. Temperatura krytyczna dla metanu wynosi 190,56 K (-82,59 o C), co oznacza, że możliwe jest skroplenie metanu po osiągnięciu niższej temperatury [12,13]. Przed procesem skraplania konieczne jest oczyszczenie gazu ziemnego ze składników, które w procesie obniżania temperatury mogą ulec przemianie fazowej najpierw w ciecz, a następnie w ciało stałe (proces zamarzania), co skutkować może blokadą rurociągów i instalacji. Schemat procesu oczyszczania gazu ziemnego przed procesem skraplania przedstawiono na rys.1. Rys.1. Schemat ideowy procesu usuwania zanieczyszczeń gazu ziemnego przed procesem skraplania Ważnym parametrem procesu skraplania są koszty inwestycyjne, a następnie koszty eksploatacyjne całego procesu oraz sprawność systemu. Kolejnym parametrem jest bezpieczeństwo procesu [2] (wybuch instalacji w miejscowości Skikda (Algieria) 22 stycznia 2004 r., zginęło 30 osób), bezpieczeństwo dla środowiska itd. Uzyskanie temperatury ~161,5 o C pozwala uzyskać skroplenie metanu przy ciśnieniu atmosferycznym. Pierwsza wielkoskalowa instalacja skraplania metanu, powstała na początku lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku w Arzew (Algieria), bazowała na systemie kaskadowym. W obiegu pierwotnym skraplano propan odprowadzając ciepło do wody morskiej, propan odprowadzał ciepło skraplania od etylenu (etenu), a skroplony etylen służył do odprowadzania ciepła skraplania metanu. Potrójny proces chłodniczy (kaskadowy) umożliwiał osiągnięcie celu. 1 Dr inż. Jerzy Herdzik prof. nadzw. AM, Katedra Siłowni Okrętowych, Akademia Morska w Gdyni, georgher@am.gdynia.pl 1808

Poszukiwanie innych tańszych możliwości skutkowało wprowadzeniem nowych metod. W większości bazują one na wstępnym schłodzeniu gazu ziemnego skroplonym propanem (PR pure refrigerant) lub mieszaniną propanu z innymi gazami chłodniczymi (MR mixed refrigerants) rys.2. Rys. 2. Idea wstępnego schłodzenia gazu ziemnego (propanem lub mieszaniną węglowodorów z propanem) Istotną różnicą jest zmiana temperatury czynnika chłodzącego w procesie schładzania gazu ziemnego (rys.3). Jest ona niższa dla czystego propanu od mieszaniny przy tym samym ciśnieniu początkowym i jest stała (przemiana fazowa cieczy w gaz), natomiast dla mieszaniny MR zależy od zawartości propanu w mieszaninie i wzrasta wraz z czasem procesu (kiedy w mieszaninie maleje zawartość propanu), aż do temperatury wrzenia czynnika o najwyższej temperaturze wrzenia [7]. Rys.3. Temperatura wrzenia propanu (PR) i mieszaniny (MR). Proces schładzania, w którym jeden z czynników paruje, charakteryzuje się wysokim współczynnikiem przejmowania ciepła, dlatego też użycie mieszaniny z propanem jest konkurencyjnym rozwiązaniem (mimo zmiany temperatury podczas procesu odparowania) w stosunku do czystego propanu. Możliwości wymiany ciepła i skroplenia gazu ziemnego mieszaniną czynników chłodniczych MR przestawiono na rys.4. 1809

Rys.4. Możliwości skroplenia gazu ziemnego z użyciem mieszaniny czynników chłodniczych [na podstawie 7] 1. METODY SKROPLANIA GAZU ZIEMNEGO W ciągu około 50 lat dopracowano się kilku podstawowych metod skraplania gazu ziemnego. Kolejne ich modyfikacje poprawiły ich parametry, zmniejszyły koszty eksploatacji, przede wszystkim zwiększyły zdolności produkcyjne. Na rys. 5 przedstawiono dwa najbardziej popularne układy połączeń przepływu sprężarek propanu. Celem jest uzyskanie wysokiego sprężu i dużego wydatku przy jak najmniejszym zażyciu energii. Rys.5. Układy kompresorów propanu (kolejno - sprężarka bardzo niskiego, niskiego, pośredniego i wysokiego ciśnienia) [3] Natomiast w tab.1. przedstawiono zestawienie stosowanych procesów skraplania gazu ziemnego. Zasadniczo dominują dwa typy: kaskadowy klasyczny, zoptymalizowany lub z wieloma czynnikami oraz z chłodzeniem wstępnym skroplonym propanem [3,6,8,9,10,11]. Powszechnie stosuje się minimum dwie ścieżki skraplania. Dzięki temu rozwiązaniu można dostosować wydajność instalacji do aktualnych potrzeb oraz w przypadku awarii wyłączyć jedną ścieżkę (nitkę) z procesu produkcyjnego, który z mniejszą wydajnością może być kontynuowany. Powstają również modyfikacje już eksploatowanych instalacji. Celem działań jest najczęściej podwyższenie wydajności instalacji np. poprzez dołożenie dodatkowego końcowego procesu skraplania gazu ziemnego z wykorzystaniem schłodzonego azotu do temperatury rzędu 90 K (-183 o C) lub skroplonego rzędu 78K (-195 o C). Schemat ideowy procesu oznaczanego AP-X TM Hybrid przedstawiono na rys.6. 1810

Tab.1. Podstawowe procesy skraplania gazu ziemnego stan na 2008 rok [2] Proces skraplania Licencja Liczba instalacji w eksploatacji Liczba instalacji - planowana Rok pierwszej instalacji Propane Precooled MR APCI 64? 1972 77 Optimized Cascade Conoco-Philips 7? 1999 9 Single Refrigerant MR APCI 4-1970 5 Classic Cascade Marathon/Philips 1-1969 1 Teal Dual Pressure MR 1-1 Prico Single Stage MR Black&Veatch 2-2 MR Processes Shell 3? 2005 4 (C3MR&Dual-MR) Multifluid Cascade Lide-Statoil 1? 2006 1 AP-X Process APCI - 4 2008 0 % rynku Wydajności największych istniejących instalacji skraplania LNG wynoszą 5 9 mln ton rocznie. Przykład instalacji z jednym obiegiem propanu oraz dwiema ścieżkami skraplania po 3,75 mln ton rocznie każda przedstawiono na rys.7. Rys.6. Typowy układ dla procesu skraplania LNG typu AP-X TM Hybrid [3] Rys.7. Proces APCI z dwiema ścieżkami skraplania [7] 1811

Procesy skraplania LNG opracowane przez firmę Shell (C3MR&Dual-MR) oraz wcześniejsze firmy APCI są dopracowane w szczegółach, sprawdzone i można uznać je za wzorcowe. Ostatnia firmy APCI typu AP-X TM Hybrid bazuje na 3 różnych czynnikach chłodniczych, jest bardziej skomplikowana. Turbiny gazowe napędzają sprężarki i wytwarzają energię elektryczną. Stwarza to ryzyko zatrzymania całej instalacji. Jej zatrzymanie wymaga minimum 10 dni na ponowny rozruch instalacji i wznowienie produkcji. Uwagi podczas eksploatacji zbudowanych instalacji będą decydujące o dalszych projektach do realizacji lub konieczności nowych rozwiązań. Firmą, która zdominowała rynek skraplania LNG jest APCI (Air Product and Chemicals Inc.), udział ich projektów w produkcji LNG przekracza 80%. Powstały jednak instalacje z projektami innych firm, jak np. Philips (rys.8), które wykazały się wieloma zaletami. Rys.8. Schemat ideowy procesu kaskadowego skraplania gazu ziemnego firmy Philips (Philips Optimized Cascade LNG Process) [na podstawie 1] Zaletą instalacji jest możliwość skraplania par metanu wytwarzanych w innych instalacjach lub ze statków. Daje też możliwość przygotowania gazowego metanu jako paliwa dla turbin gazowych napędzających sprężarki. Przedstawiona instalacja daje możliwość regulacji jej wydajności w pełnych granicach od 0 do 100%. Oznacza to elastyczność pracy instalacji niezależnie od ilości dostarczanego gazu i to z różnych źródeł. Zajmuje relatywnie mało miejsca, a zarazem w opinii użytkowników jest również najprostsza (najmniej skomplikowana) z instalacji skraplających gaz ziemny. Znaczne zmniejszenie kosztów skraplania gazu ziemnego uzyskuje się, jeśli w procesie przygotowania gazu ziemnego usunie się azot [4,5]. W temperaturze skraplania metanu azot jest gazem, który nie ulegnie skropleniu, gdyż jest to powyżej jego temperatury krytycznej. Powoduje to pobór zwiększonej ilości energii przez sprężarki [1]. 1812

WNIOSKI Osiągnięto wiele cennych doświadczeń na przestrzeni około 50 lat eksploatacji instalacji skraplania gazu ziemnego do postaci LNG. Dopracowano kilka podstawowych metod, które umożliwiły osiągnięcie wydajności instalacji do ok. 9 milionów ton LNG rocznie (w stosunku do pierwszej instalacji jest to wzrost dwudziestokrotny). Wydajność ta w nowych instalacjach będzie wzrastała, bo tą drogą obniża się koszty eksploatacji. Projekty nowych instalacji skraplania LNG muszą uwzględniać wpływ temperatury otoczenia (od -20 o C do 40 o C), w zależności od miejsca instalacji, na dobór urządzeń, ich parametry oraz wskaźniki pracy. W chłodniejszych klimatach należy rozważyć użycie innych czynników niż propan lub mieszanin propanu do wstępnego schłodzenia gazu ziemnego. Konkurencja dla firmy APCI takich firm, jak: Philips, Shell, Linde, Technip, która zaczyna być widoczna w nowych projektach i instalacjach, przyczyni się do rozwoju technologicznego procesów skraplania gazu ziemnego. Będą one bardziej dostępne, zapewne również tańsze, co spowoduje możliwość ich stosowania na obszarach, na których było to dotychczas nieopłacalne lub niemożliwe ze względu na położenie geograficzne miejsca instalacji. Zainteresowanie skroplonym gazem ziemnym będzie wzrastało ze względu na uznawanie go za paliwo bardziej ekologiczne i bardzo duże znane zasoby tego surowca energetycznego. W rezultacie, można założyć, że nastąpi rozwój technologiczny procesów skraplania w nowych projektach. Streszczenie Firmą dominującą na rynku skraplania gazu ziemnego jest APCI. Udział wydajności instalacji projektowanych i zbudowanych przez APCI przekracza 80%. Pojawiła się konkurencja, która może dokonać wielu zmian. Przedstawiono liczbę instalacji poszczególnych firm i realizowane procesy skraplania. W zbudowanych instalacjach stosuje się kilka zróżnicowanych procesów skraplania gazu ziemnego. Wskazano na ich nazwy techniczne oraz przedstawiono schematy ideowe konfiguracji procesów. Dominują procesy, w których po oczyszczeniu gazu ziemnego schładza się go wstępnie z użyciem skroplonego propanu PR lub mieszanin z propanem MR. Nowobudowane instalacje charakteryzują się coraz większą wydajnością, z modyfikacją procesów skraplania, w celu dostosowania ich do warunków miejsca instalacji. Ważnym aspektem są możliwości dalszej pracy instalacji na obciążeniach częściowych, w tym z uszkodzeniem części instalacji i koniecznością jej wyłączenia. Stosuje się najczęściej co najmniej dwie niezależne gałęzie procesu skraplania. Wzrost zapotrzebowania na LNG przyczyni się do rozwoju rynku skroplonego gazu ziemnego, co następnie musi spowodować rozwój technologiczny procesów skraplania. Słowa kluczowe: skraplanie, gaz skroplony, metody, LNG, wstępne schładzanie Remarks on methods of earth gas liquefying in mine industry Abstract APCI is the dominant firm on the market of earth gas liquefaction processes. The contribution of capacity of built and designed installations by APCI is on the level of 80%. Competition is occurred, it may be the reasons of many changes. It was submitted the number of installations of each firms and realized types of liquefaction processes. A few diversified processes of earth gas liquefying are in use in built installations (trains). It was indicated the technical trade-marks and the schemes of configurations of liquefaction processes. The processes (after the earth gas preliminary cleaning) of gas pre-cooling by using propane PR or propane mixtures MR are dominated. The new built installations characterize still increased capacity, modifications of liquefying processes in aim to readjust to the place of installation. The possibilities of subsequent work the liquefying installations on partially loads is the important aspect, especially during failure of installation part and the necessity of its shut-down. It applies most often as a minimum two independent trains of liquefying process. The increase for LNG demand will be the reason for earth gas liquefaction market growth and as a result ought to cause the development of liquefying processes production technology. 1813

Keywords: liquefaction, liquefied gas, methods, LNG, gas tanker, precooling BIBLIOGRAFIA 1. Andress D.L., The Philips Optimized Cascade LNG Process. A Quarter Century of Improvement. Philips Petroleum Company, 1996. 2. Aronsson E., FLNG compared to LNG carriers. Requirements and recommendations for LNG production facilities and re-gas units. Chalmers University of Technology, Gothenburg Sweden, 2012. 3. Barclay M., Denton N., Selecting offshore LNG processes, Engineering Forum 11/2005. 4. Herdzik J., Aspects of using LNG as a marine fuel, Journal of Kones WARSAW 2012. ISSN 1231-4005 Vol. 19 No. 2. pages 201-210. 5. Herdzik J., Consequences of using LNG as a marine fuel, Journal of Kones, WARSAW 2013. ISSN 1231-4005, Vol. 20, No. 2. pages 159-166. 6. Hong W.Z. i inni, First industrial LNG production in China, 2001. 7. Majzoub M., Evaluation and Selection of the Precooling Stage for LNG Processes, Norwegian University of Science and Technology, 2012. 8. Roberts M.R. i inni, Hybrid Cycle for the production of LNG, US patent 6308521; 9. Roberts M.R., Agraval R., Dual Mixed Refrigerant Cycle for Gas Liquefaction, US patent 6119479; 10. Spilsbury C., i inni, Evolution of Liquefaction Technology for today s LNG business, 7 Journees Scientifiques et Techniques, Oran Algieria, 2006. 11. Venkatarathnam G., Natural gas liquefaction process. Cryogenic Mixed Refrigerant Processes, 2008: p. 149-220. 12. Gaz ziemny skroplony, Karta charakterystyki, Instytut Nafty i Gazu, Kraków 2008. 13. LNG Custody Transfer Handbook, Third edition, GIIGL 2011. 1814