RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 01 ROKU OPOLE, kwiecień 015
Spis treści Wstęp... 3 1.1. Bezrobotni według zawodów... 5 1.. Napływ bezrobocia... 1.3. Długotrwałe bezrobocie w zawodach... 7 1.. Analiza bezrobocia wg PKD ostatniego miejsca pracy.... Analiza ofert pracy wg zawodów i ich grup... 13.1. Oferty pracy według zawodów oraz grup zawodowych... 13.. Rankingi zawodów ze względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty pracy... 1 3. Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych... 18 3.1. Zawody deficytowe... 18 3.. Zawody w równowadze... 1 3.3. Zawody nadwyżkowe... Podsumowanie... 5
Wstęp Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu zgodnie z zapisami ustawy z dnia 0 kwietnia 00 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 8 ust. 1 pkt 3) opracował analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych za 01. Jest ona jednym z zadań samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy. Celem opracowania monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest stworzenie rankingów zawodów, które stanowią narzędzie dla procesu obserwowania zjawisk zachodzących na opolskim rynku pracy. Dzięki jego realizacji poprzez systematyczne określanie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo kwalifikacyjnej na lokalnym i regionalnym rynku pracy planuje się zwiększenie efektywności organizowanych szkoleń dzięki dostosowaniu ich tematyki do potrzeb pracodawców, a także poprzez udostępnienie wyników działań władzom oświatowym oraz dyrekcjom szkół aby mogły korygować poziom, strukturę i treść kształcenia zawodowego 1. Monitoring ułatwi także działania mające zaktywizować osoby długotrwale bezrobotne. Aby jednak traktować wyniki MZDiN jako trafne i rzetelnie diagnozujące sytuację na rynku pracy, jego metodologia powinna zostać udoskonalona chociażby poprzez analizę ofert prasowych czy internetowych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych prowadzony jest w oparciu o ujednolicone dla całego kraju Zalecenia metodyczne opracowane przez Departament Rynku Pracy Ministerstwa Gospodarki i Pracy, a podstawowym źródłem informacji są raporty półroczne opracowane przez powiatowe urzędy pracy oraz dane statystyczne pochodzące z systemu statystyki publicznej. Zgodnie z wytycznymi otrzymanymi z Departamentu Rynku Pracy MPiPS raport, tak jak i opracowania wcześniejsze, będzie zawierał trzy wątki analityczne, które będą obejmowały: analizę bezrobocia wg zawodów, ofert pracy wg zawodów, ogólną analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Podstawą niniejszego opracowania jest wybór definicji podstawowych kategorii pojęciowych: Przez monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych należy rozumieć proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących 1 Krajowy Plan Działań na Rzecz Zatrudnienia na 005 rok, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa 00, s. 8. 3
kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemu kształcenia zawodowego, jak również systemu szkolenia bezrobotnych oraz osób poszukujących zatrudnienia. Poprzez zawód deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Poprzez zawód nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Zawód należy definiować jako zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami poprzez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Klasyfikacja zawodów i specjalności została wprowadzona na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 01 i służy ona ujednoliceniu nazewnictwa zawodów i specjalności występujących w gospodarce i na rynku pracy oraz racjonalnemu planowaniu obsługi rynku pracy i określaniu jego struktury zawodowej. Struktura klasyfikacji jest wynikiem grupowania zawodów na podstawie podobieństwa kwalifikacji zawodowych wymaganych dla realizacji zadań danego zawodu (specjalności), z uwzględnieniem dwóch aspektów kwalifikacji, tj. ich poziomu i specjalizacji. Wymienione kryteria posłużyły grupowaniu poszczególnych zawodów i specjalności w grup wielkich, 3 grupy duże, 13 grupy średnich i grupy elementarne, przy czym te ostatnie obejmują 30 zawodów i specjalności. W klasyfikacji zastosowano kod sześciocyfrowy. Pierwsza cyfra oznacza grupę wielką, druga dużą, trzecia średnią, czwarta elementarną, natomiast dwie pozostałe cyfry podają miejsce zawodu czy specjalności w określonej grupie elementarnej.
1.1. Bezrobotni według zawodów T-I/W-1 Bezrobotni wg zawodów w województwie opolskim. Stan w końcu 01 Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Bezrobotni ogółem kobiety W tym absolwenci powyżej 1 miesięcy razem kobiety razem kobiety 1 3 5 7 8 9 1 3 5 7 8 9 11 "5301" Sprzedawca* 03 373 80 73 151 155 Robotnik "515303" gospodarczy 153 35 1 8 51 88 "71" Murarz* 11 31 0 08 "70" Ślusarz* 98 1 0 387 7 Robotnik "931301" budowlany 55 3 0 0 "501" Kucharz* 5 13 51 38 "7535" Krawiec* 590 583 3 3 5 3 Technik "333" ekonomista* 5 505 50 19 138 Sprzątaczka "917" biurowa 51 505 8 5 "511" Fryzjer* 99 78 77 7 18 18 Technik prac "10" biurowych* 95 5 15 1 05 183 Systematyczna, możliwa dzięki monitoringowi obserwacja rynku pracy pod kątem zawodowej struktury bezrobocia prowadzi do nieuchronnej konstatacji: jest to struktura stała i mocno spetryfikowana, utrzymywana również przez regionalny system kształcenia zawodowego (większość zawodów to zawody szkolne). Również w przeciągu 01 w obrębie prezentowanej wyżej struktury zawodów nie zachodziły istotne zmiany wobec wcześniejszych okresów sprawozdawczych. W porównaniu do końca 013 - oprócz spadku liczebności bezrobotnych ogółem i w wybranych profesjach ich struktura praktycznie nie zmieniła się. W czołówce jedenastu zawodów w 01 nie nastąpiła żadna zmiana wobec ubiegłego. Ponieważ w tabeli zdecydowano się pokazać tylko bezrobotnych posiadających zawód, pamiętać należy, że w regionie w każdym największy udział w bezrobociu mają inny zawód lub osoby bez zawodu ( 188 osób w 01 o 1 701 mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego). 5
W prezentowanym w tabeli 1 wyróżnionych zawodów odnotowano spadek, z czego największy dotyczył sprzedawców (o 777 osób), oraz robotników gospodarczych (o 5 osób). Uogólniając strukturę bezrobocia w województwie do poziomiu wielkich grup zawodowych, należy podkreślić dwie kwestie: szczególnie duży udział grupy 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy oraz 5 grupy wielkiej Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 9,%. Łącznie te dwie grupy kumulują % ogółu bezrobotnych. Tradycyjnie już marginalny charakter ma wielkość bezrobocia w grupie 1, oraz 0. Poniżej zaprezentowano ranking malejący grup wielkich na podstawie wielkości odsetka bezrobotnych. 1. Grupa 7: Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 5,7%. Grupa 5: Pracownicy usług i sprzedawcy 0,3% 3. Grupa 3: Technicy i inny średni personel 9,%. Grupa 9: Pracownicy przy pracach prostych 9,1%, 5. Grupa : Specjaliści 7,%. Grupa 8: Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 5,% 7. Grupa : Pracownicy biurowi,5% 8. Grupa : Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy,3% 9. Grupa 1: Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 0,8%. Grupa 0: Siły zbrojne 0,1%. 1.. Napływ bezrobocia Jak ilustruje poniższa tabela, zawody charakteryzujące się najwyższym napływem do bezrobocia pokrywają się w większości z zawodami o najwyższej liczbie bezrobotnych. Świadczy to o tym, że trudna sytuacja osób w tych zawodach ma charakter trwały, notując obok dużego poziomu bezrobocia również stały, wysoki napływ. Warto również zauważyć, iż w czołówce rankingu zawodów o najwyższym poziomie napływu dużą część stanowią zawody szkolne, w których rejestrowało się wielu absolwentów (zwłaszcza bez zawodu, sprzedawców, techników ekonomistów, mechaników pojazdów samochodowych). W porównaniu z sytuacją z 013 odnotować należy trwałość struktury napływu bezrobotnych wg zawodu. Jedynym wyjątkiem jest pojawienie się takich zawodów jak fryzjer
i technik prac biurowych oraz wypadnięcie z rankingu zawodów krawca i magazyniera na skutek niższej liczby rejestracji (spadek o 15 osoby w przypadku krawca oraz o 17 magazynierów na tle 013). T- I/W- Napływ bezrobotnych wg zawodów w województwie opolskim w 01 Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Bezrobotni ogółem kobiety W tym razem absolwenci 1 3 5 7 1 3 5 7 8 9 11 1 "000000" kobiety Inny zawód lub brak zawodu 110 50 18 83 "5301" Sprzedawca* 5837 5119 333 97 "71" Murarz* 1903 1 80 0 "515303" Robotnik gospodarczy 189 70 9 17 "70" Ślusarz* 178 8 5 0 "931301" Robotnik budowlany 79 1 0 0 "333" Technik ekonomista* 98 85 13 11 Mechanik pojazdów "733" samochodowych* 95 3 18 "501" Kucharz* 887 9 3 0 "511" Fryzjer* 8 808 05 19 "10" Technik prac biurowych* 778 51 0 51 "7505" Stolarz* 775 1 8 0 * zawód szkolny 1.3. Długotrwałe bezrobocie w zawodach Na podstawie wielkości wskaźnika długotrwałego bezrobocia oszacowano duże i elementarne grupy zawodów implikujące długotrwałe bezrobocie oraz przejawiające równowagę na wojewódzkim rynku pracy między podażą a popytem na pracę. Obserwując poniższą tabelę nietrudno zauważyć, że grupy najbardziej narażone na długotrwałe bezrobocie pochodzą z dolnych rejonów układu klasyfikacyjnego (grupy wielkie od 5 do 9) w przeciwieństwie do grup o małym ryzyku. W poniższym zestawieniu zamiast generujących długotrwałe bezrobocie sprzedawców ulicznych pojawili się robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie oraz średni personel do spraw biznesu. 7
T-I/W7. Ranking zawodów generujących długotrwałe bezrobocie w województwie opolskim w 01 wg dużych grup zawodów Lp. Kod dużej grupy zawodów Nazwa dużej grupy zawodów Wskaźnik długotrwałego bezrobocia 1 3 1 "" Leśnicy i rybacy 0,89 "53" Pracownicy opieki osobistej i pokrewni 0,07 3 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i "11" dyrektorzy generalni 0,355 "1" Rolnicy produkcji towarowej 0,9 5 "91" Pomoce domowe i sprzątaczki 0, "73" Rzemieślnicy i robotnicy poligraficzni 0,193 7 "3" Rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby 0,17 8 "9" Pracownicy pomocniczy przygotowujący posiłki 0,397 9 Ładowacze nieczystości i inni pracownicy przy pracach "9" prostych 0,3893 "5" Sprzedawcy i pokrewni 0,3885 11 "51" Pracownicy usług osobistych 0,38 1 "13" Kierownicy do spraw produkcji i usług 0,38 13 Robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna, "75" produkcji wyrobów tekstylnych i pokrewni 0,371 1 Pracownicy do spraw finansowo-statystycznych i ewidencji "3" materiałowej 0,3705 15 "1" Sekretarki, operatorzy urządzeń biurowych i pokrewni 0,399 1 "81" Operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i przetwórczych 0,395 17 "9" Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie 0,39 18 "" Pozostali pracownicy obsługi biura 0,381 19 "8" Monterzy 0,377 0 "71" Robotnicy budowlani i pokrewni (z wyłączeniem elektryków) 0,31 1 "5" Pracownicy usług ochrony 0,37 Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie "93" i transporcie 0,33 3 "83" Kierowcy i operatorzy pojazdów 0,318 Kierownicy w branży hotelarskiej, handlu i innych branżach "1" usługowych 0,318 5 "31" Średni personel nauk fizycznych, chemicznych i technicznych 0,3398 "7" Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni 0,33 7 "7" Elektrycy i elektronicy 0,355 8 "3" Specjaliści nauczania i wychowania 0,3159 9 "" Specjaliści z dziedziny prawa, dziedzin społecznych i kultury 0,3157 30 "33" Średni personel do spraw biznesu i administracji 0,307 8
Ranking zawodów generujących długotrwałe bezrobocie według elementarnych grup zawodów na Opolszczyźnie stworzono na podstawie wielkości wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz w oparciu o odpowiedni poziom liczby napływających bezrobotnych w danej strukturze zawodu w 01. Dane z poniższej tabeli odnoszą się jedynie do zawodów, w których na koniec zarejestrowanych było co najmniej 5-ciu bezrobotnych. Wielkość tę, z braku jakichkolwiek wytycznych, przyjęto arbitralnie. Mniej liczne grupy pominięto, wychodząc z założenia, że sytuacja, w której np. 1 zarejestrowana osoba bezrobotna jest jednocześnie osobą długotrwale bezrobotną i daje wskaźnik o maksymalnej wartości, jest sytuacją mylącą. T-I/W-8 Ranking zawodów generujących długotrwałe bezrobocie w województwie opolskim w 01 wg elementarnych grup zawodów Wskaźnik Kod elementarnej Lp. Nazwa elementarnej grupy zawodów długotrwałego grupy zawodów bezrobocia 1 3 ZAWODY W NAJWYŻSZYM STOPNIU GENERUJĄCE DŁUGOTRWAŁE BEZROBOCIE 1 3 5 7 8 9 11 1 13 1 1 "715" Takielarze i monterzy konstrukcji linowych 0,8333 "7537" Kaletnicy, rymarze i pokrewni 0,713 "515" Pracownicy usług domowych 0,713 "53" Pracownicy domowej opieki osobistej 0,75 "13" Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 0,7 Bibliotekoznawcy i specjaliści zarządzania "" informacją 0,3 "1" Hodowcy drobiu 0,5 Rękodzielnicy wyrobów z drewna i pokrewnych "7317" materiałów 0,053 Monterzy i serwisanci sieci instalacji i urządzeń "7" telekomunikacyjnych 0,0 "353" Lektorzy języków obcych 0, "1" Hodowcy ryb 0, Robotnicy czyszczący konstrukcje budowlane i "7133" pokrewni 0, "8153" Operatorzy maszyn do szycia 0, "3" Nauczyciele akademiccy 0,571 ZAWODY W NAJNIŻSZYM STOPNIU GENERUJĄCE DŁUGOTRWAŁE BEZROBOCIE 9
Lp. Kod elementarnej grupy zawodów Nazwa elementarnej grupy zawodów Wskaźnik długotrwałego bezrobocia 1 3 3 5 7 8 9 11 1 13 1 "" Recepcjoniści hotelowi 0,15 "11" Kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 0,1111 "11" Specjaliści nauk o Ziemi 0,1111 "35" Ratownicy medyczni 0,1 "83" Fizjoterapeuci 0,087 "35" Specjaliści do spraw społecznych 0,0833 Specjaliści ochrony zdrowia gdzie indziej "89" niesklasyfikowani 0,0833 "53" Agenci sprzedaży bezpośredniej 0,05 "3117" Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni 0 "53" Specjaliści do spraw sieci komputerowych 0 "1" Architekci krajobrazu 0 "335" Funkcjonariusze służby więziennej 0 "7" Szlifierze narzędzi i polerowacze metali 0 Z danych zamieszczonych w powyższej tabeli wynika, że w największym stopniu ryzykiem długotrwałego bezrobocia obarczeni są reprezentanci zawodów nie wymagających wysokich kwalifikacji. Wyjątek stanowią tu zawody z grup: 353 lektorzy języków obcych oraz 3 nauczyciele akademiccy. Bardziej zróżnicowana jest grupa zawodów o najniższym ryzyku długotrwałego bezrobocia, gdzie licznie reprezentowane są profesje specjalistyczne. 1.. Analiza bezrobocia wg PKD ostatniego miejsca pracy Na koniec 01 najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowiły osoby zatrudnione wcześniej w sekcji działalność niezidentyfikowana (1 13 osób), w dalszej kolejności przetwórstwa przemysłowego (11 379 osób) oraz handlu hurtowego i detalicznego (8 178 osób). Są to te same sekcje, co przed rokiem.
W obrębie sekcji PKD zaznaczają się obszary deficytowe, gdzie liczba zgłaszanych ofert przekracza wielkość napływu bezrobotnych. Najlepszym przykładem są tu sekcje: administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne, działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca, opieka zdrowotna i pomoc społeczna, działalność finansowa i ubezpieczeniowa oraz informacja i komunikacja. Należy jednak pamiętać, że w skład tych sekcji wchodzą również jednostki publiczne, a więc zgłaszające oferty stażowe czy zatrudnienia subsydiowanego. Szczegółowo strukturę bezrobocia wg rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy w zależności od liczby rejestrujących się bezrobotnych prezentuje poniższa tabela. T-I/W-9 Bezrobotni wg rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy w województwie w końcu 01 Lp. Sekcja PKD Bezrobotni zarejestrowani w stan na koniec zgłoszone w Oferty pracy 1 3 5 stan na koniec 1 Działalność nie zidentyfikowana 113 9 0 0 Przetwórstwo przemysłowe 11379 7587 7789 00 Handel hurtowy i detaliczny; 3 naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 8178 551 57 9 Budownictwo 55 33 978 5 Administracja publiczna i 5 obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 390 0 05 15 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 398 00 95 0 7 Pozostała działalność usługowa 700 1978 115 8 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 11 855 150 5 9 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 150 0 03 75 Edukacja 19 87 175 1 11 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 11 885 11 1 Transport i gospodarka 1385 799 11 8 11
magazynowa 13 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 13 73 13 1 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 89 5 585 7 15 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 35 389 897 31 1 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 30 37 375 Dostawa wody; 17 gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 79 33 8 0 18 Informacja i komunikacja 33 01 19 19 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 133 7 8 0 0 1 Górnictwo i wydobywanie 95 59 Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 8 0 Organizacje i zespoły eksterytorialne 0 1 0 We wskazanych powyżej czołowych sekcjach gospodarki pod względem wielkości generowanej liczby bezrobotnych kwestia wykorzystania wpływających ofert zatrudnienia prezentuje się różnie. Najwyższym stopniem wykorzystania charakteryzują się: administracja publiczna i obrona narodowa oraz opieka zdrowotna i pomoc społeczna (99,% wykorzystania). W czołówce stopnia wykorzystania znajdują się również: działalności związane z obsługą rynku nieruchomości (98,9%) oraz działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (98,8%). Drugi biegun stanowią oferty wpływające z sekcji: transport i gospodarka magazynowa (9,0%), przetwórstwo przemysłowe (9,9%) oraz informacja i komunikacja (95,9%). 1
. Analiza ofert pracy wg zawodów i ich grup.1. Oferty pracy według zawodów oraz grup zawodowych Jednym z warunków poprawy sytuacji na rynku pracy jest nieustanny napływ nowych ofert zatrudnienia. W ciągu 01 w województwie opolskim pozyskano 38 719 ofert pracy, o 9 73 oferty więcej niż w ubiegłym. Najwięcej pochodziło z branży przetwórstwa przemysłowego (0,1%), działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej (17,3%) oraz handlu hurtowego i detalicznego (13,%). Branże te silnie korelują z przedstawionymi poniżej ofertami pracy wg zawodu. Jak wynika z prezentowanych danych, najczęściej pracodawcy zgłaszali do powiatowych urzędów pracy zapotrzebowanie na zatrudnienie sprzedawców należących do branży handel hurtowy i detaliczny (wzrost w porównaniu do 013 o 3%) oraz robotnika gospodarczego mieszczącego się w branży przetwórstwa przemysłowego (wzrost w porównaniu do 013 o 8%). Wzrost zapotrzebowania odnotowano w większości zawodów, z czego największy dotyczył magazynierów (o %), kierowcę samochodu ciężarowego (o 80%) oraz pozostałych pracowników biurowych (o 5%). Znaczny spadek odnotowano natomiast wśród zawodów: robotnik placowy (o %), pakowacz (o 30%) oraz murarz (o 5%). W porównaniu do zeszłorocznych danych w tabeli zabrakło takich zawodów jak: brukarz, stolarz, technik administracji oraz księgowy zastąpionych przez operatorów maszyn do produkcji wyrobów z drutu, pozostałych robotników przy pracach prostych oraz sortowaczy. Od lat można również zauważyć tendencję do zwiększonego udziału ofert subsydiowanych w poszczególnych branżach i tak największy udział można odnotować w branży administracja publiczna (70%) oraz działalności związanej z obsługą rynku nieruchomości (51%). W kontekście powyższych spostrzeżeń warto podkreślić, że takie samo zestawienie otwierało również ubiegłoroczny ranking ofert. Widać tu, podobnie jak i w latach poprzednich, wpływ ofert subsydiowanych, napędzających popyt na zawód robotnika gospodarczego oraz technika prac biurowych. Należy przy tym zaznaczyć, że w każdym z zawodów czołowych (pierwsza 5-tka) pod względem ilości napływu ofert nie ma żadnego, dla wykonywania którego potrzebne byłoby wykształcenie wyższe. Na uwagę zasługuje duży stopień korespondencji (adekwatności) pomiędzy zawodami notującymi wysoki poziom napływu ofert a zawodami charakteryzującymi się najwyższym poziomem bezrobocia, wynikający również z tego, iż o wielkości popytu decyduje raptem kilka zawodów. 13
T-I/W-3 Oferty pracy wg zawodów w województwie opolskim w 01 Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Zgłoszone w Oferty pracy Stan w końcu 1 3 5 1 3 5 7 8 9 11 1 13 1 15 1 17 18 19 0 1 3 5 "515303" Robotnik gospodarczy 580 15 "5301" Sprzedawca* 185 13 "10" Technik prac biurowych* 1 7 "931301" Robotnik budowlany 97 "3190" Pozostali magazynierzy i pokrewni 951 0 "33" Magazynier 91 "83303" Kierowca samochodu ciężarowego 73 18 Pracownik ochrony fizycznej bez "51307" licencji 588 9 "3" Opiekun osoby starszej* 575 5 "190" Pozostali pracownicy obsługi biurowej 59 13 "9130" Robotnik placowy 559 0 "917" Sprzątaczka biurowa 517 19 Operator maszyn do produkcji "730" wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli 85 1 "3303" Przedstawiciel handlowy 7 17 "70" Ślusarz* 1 0 "91" Pomoc kuchenna 3 9 "590" Doradca klienta 3 9 "501" Kucharz* 3 Pozostali robotnicy przy pracach "93990" prostych w przemyśle 3 95 "5131" Kelner* 337 11 "93913" Sortowacz 31 0 "71" Murarz* 95 5 "5300" Kasjer handlowy 8 5 "7190" Pozostali spawacze i pokrewni 7 0 "931" Pakowacz 1 *Zawód szkolny Wśród czołowych pod względem popytu zawodów nie stwierdzono wyraźnych problemów z wykorzystaniem dostępnych ofert. Największy odsetek niewykorzystanych propozycji pracy dotyczył pozostałych robotników przy pracach prostych w przemyśle (,1%) oraz operatorów maszyn do produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli (1,%). 1
W przekroju grup dużych w 01 najwięcej ofert pracy wpłynęło dla pracowników usług osobistych (15,8%), sprzedawców i pokrewnych (8,5%) oraz robotników obróbki metali, mechaników maszyn i urządzeń i pokrewnych (8,3%). T-I/W-3a Oferty pracy wg dużych grup zawodowych w województwie opolskim w 01 Lp. Kod dużej grupy zawodu Nazwa dużej grupy zawodu Zgłoszone w (%) Oferty pracy Stan na koniec (%) 1 3 5 1 3 5 7 8 9 "51" Pracownicy usług osobistych 15,7811 5,01 "5" Sprzedawcy i pokrewni 8,85,3158 Robotnicy obróbki metali, mechanicy "7" maszyn i urządzeń i pokrewni 8,931 1,117 Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i "93" transporcie,75 1,715 Robotnicy budowlani i pokrewni (z "71" wyłączeniem elektryków) 5,573,117 Pracownicy do spraw finansowostatystycznych i ewidencji "3" materiałowej 5,1,3875 Sekretarki, operatorzy urządzeń "1" biurowych i pokrewni 5,07 1,98 "83" Kierowcy i operatorzy pojazdów,11 8,0807 Operatorzy maszyn i urządzeń "81" wydobywczych i przetwórczych,003 3,1 Robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna, produkcji wyrobów tekstylnych i "75" pokrewni 3,81 3,397 Sprowadzając analizę do poziomu grup elementarnych zawodów okazuje się, iż najwyższy udział w strukturze wszystkich ofert pracy kumulował się w kategorii gospodarze budynków, a w ramach niej w obrębie zawodu robotnik gospodarczy. Z kolei w przypadku sprzedawców sklepowych (ekspedientów) za wysoką wartość odsetka odpowiada zawód sprzedawcy. Szczegóły zawiera tabela T-I/W-3a. 15
T-I/W-3a Oferty pracy wg elementarnych grup zawodowych w województwie opolskim w 01 Lp. Kod elementarnej grupy zawodu Nazwa elementarnej grupy zawodu Zgłoszone w (%) Oferty pracy Stan na koniec 1 3 5 1 3 5 7 8 9 "5153" Gospodarze budynków 11,9795 1,377 Sprzedawcy sklepowi "53" (ekspedienci) 5,58 1,98 "31" Magazynierzy i pokrewni,8781,3875 "1" Pracownicy obsługi biurowej,815 1,98 Pomoce i sprzątaczki biurowe, "911" hotelowe i pokrewne,18,957 Ustawiacze i operatorzy "73" obrabiarek do metali i pokrewni,5893 8,0808 Robotnicy pomocniczy w "9313" budownictwie ogólnym,5,00 "71" Spawacze i pokrewni,51 1,377 Kierowcy samochodów "833" ciężarowych,5187,077 Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle gdzie indziej "939" niesklasyfikowani, 9,581.. Rankingi zawodów ze względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty pracy Przy analizie ofert pracy wykorzystano także wielkość wskaźnika szansy ich uzyskania w poszczególnych zawodach, w oparciu o który powstał poniższy ranking. Należy również zaznaczyć, iż przy jego konstruowaniu wzięto pod uwagę 5 osób bezrobotnych w danej grupie zawodów. 1
T-I/W-11 Ranking zawodów zgłoszonych w ofertach pracy w województwie opolskim w 01 ze względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty Lp. Kod elementarnej grupy zawodów Nazwa elementarnej grupy zawodów Wskaźnik szansy uzyskania oferty 1 3 1 3 5 7 8 9 ZAWODY CECHUJĄCE SIĘ NAJWYŻSZYM WSKAŹNIKIEM SZANSY UZYSKANIA OFERTY PRACY "351" Technicy sieci internetowych, Specjaliści do spraw szkoleń zawodowych i rozwoju "" kadr 3,5555 "85" Audiofonolodzy i logopedzi "353" Lektorzy języków obcych 1,988 "531" Asystenci nauczycieli 1,517 Diagności laboratoryjni bez specjalizacji lub w "71" trakcie specjalizacji 1,5 Pracownicy centrów obsługi telefonicznej "" (pracownicy call center) 1,17 "35" Nauczyciele muzyki w placówkach pozaszkolnych 1,157 "7" Ankieterzy 1,083 "731" Monterzy instrumentów muzycznych 1 ZAWODY CECHUJĄCE SIĘ NAJNIŻSZYM WSKAŹNIKIEM SZANSY UZYSKANIA OFERTY PRACY 1 3 5 7 8 9 11 1 13 "51" Właściciele sklepów 0 "515" Pracownicy usług domowych 0 Operatorzy maszyn wykończalniczych wyrobów "815" włókienniczych 0 Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej pracujący na "330" własne potrzeby 0 "7513" Robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich 0 "1" Hodowcy ryb 0 "11" Sadownicy 0 "8350" Marynarze i pokrewni 0 "0" Specjaliści ratownictwa medycznego 0 "11" Specjaliści nauk o Ziemi 0 "0311" Żołnierze szeregowi 0 "33" Filozofowie, historycy i politolodzy 0 "315" Oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i pokrewni 0 17
Lp. Kod elementarnej grupy zawodów Nazwa elementarnej grupy zawodów Wskaźnik szansy uzyskania oferty 1 3 1 15 1 17 18 19 0 1 "331" Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 0,0005 "31" Ekonomiści 0,0009 "31" Technicy rolnictwa i pokrewni 0,0015 "3" Archeolodzy, socjolodzy i pokrewni 0,0017 "30" Dietetycy i żywieniowcy 0,00 "731" Ceramicy i pokrewni 0,00 "19" Hodowcy zwierząt gdzie indziej niesklasyfikowani 0,001 Rękodzielnicy wyrobów z drewna i pokrewnych "7317" materiałów 0,00 "111" Rolnicy upraw polowych 0,00 W województwie opolskim w 01 najtrudniej było znaleźć pracę w wybranych zawodach z grup,3 oraz 5-8, związanych z specjalistami, ekonomistami technikami i średnim personelem, oraz w zawodach powiązanych z innymi grupami (np. sortowacze odpadów, czyściciele pojazdów z gr. 9). W okresie ostatnich lat wzrasta udział zawodów o profesji specjalistycznej, chociaż zauważyć trzeba, że dwie wykazane w rankingu grupy specjalistyczne (specjaliści nauk o ziemi oraz ekonomiści) są w nim obecne od lat. Bardzo zróżnicowana choć w kilku punktach podobna do klasyfikacji ubiegłorocznej była grupa zawodów o najwyższym wskaźniku szansy uzyskania oferty. Wskaźnik o wartości >1 osiągnęło aż 9 profesji. 3. Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych 3.1. Zawody deficytowe Analizując poszczególne zawody pod względem wielkości wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów wyróżniono zawody nadwyżkowe, deficytowe i wykazujące równowagę na rynku pracy. Następnie zostały one spolaryzowane dodatkowo poprzez odniesienie się do wyodrębnionego na określonym pułapie średniej miesięcznej nadwyżki (deficytu) podaży siły roboczej, co pozwoliło na wyłonienie faktycznie istotnych z punktu widzenia regionalnego rynku pracy zawodów i wskazanie ich w postaci rankingu ujętego 18
w poniższej tabeli. Należy przy tym dokonać istotnego komentarza metodologicznego: warunkiem umieszczenia zawodu w poniższym rankingu było założenie, iż musi się on charakteryzować średniomiesięcznym napływem ofert na poziomie co najmniej,0 tak, by wyeliminować te zawody, które są nieistotne dla obrazu sytuacji na rynku, notując bardzo niski popyt (np. wpłynięcie 1 oferty w ciągu ) przy braku podaży, co daje maksymalny wskaźnik intensywności deficytu. T-I/W- Zawody deficytowe w województwie opolskim w 01 Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu liczba ofert pracy zgłoszonych w liczba zarejestrowanych bezrobotnych w nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów 1 3 5 7 1 3 5 7 8 9 11 1 13 1 "3530" ZAWODY DEFICYTOWE Lektor języka niemieckiego 3,17 0,0833-3,0833 38 "7" Spawacz metodą TIG 19,17 0,5833-18,8333 33,857 Administrator "101" nieruchomości,5833 0,0833 -,5 31 Specjalista do spraw "03" szkoleń,3333 0,0833 -,5 8 "701" Ankieter,17 0,17 -,5,5 "71" Elektryk budowlany 0,0833-1,917 Operator urządzeń do produkcji wyrobów "81017" cukierniczych 15,0833 0,75-1,3333 0,1111 Kierowca ciągnika "8330" siodłowego 1,3333 0,8333-15,5 19, "311909" Technik automatyk 3,17 0,17-3 19 Monter maszyn "8" elektrycznych,7 0,17 -,5 1 Operator urządzeń wytwórczych mieszanek "817" betonowych 3,8333 0,5-3,5833 15,3333 Operator maszyn do produkcji wyrobów z "730" drutu, lin, siatek i kabli 0,17,917-37,5 13,8571 Pracownik ochrony "51308" fizycznej I stopnia 1,7 1,17-11,5,8571 Opiekun osoby "3" starszej* 7,917,917-3 9,758 19
Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu liczba ofert pracy zgłoszonych w liczba zarejestrowanych bezrobotnych w nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów 1 3 5 7 15 1 17 18 19 0 1 3 5 7 8 9 30 "81003" "35301" "530" Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego* 15,0833 1,5833-13,5 9,53 Lektor języka angielskiego 5,5833 0,7 -,917 8,375 Sprzedawca w branży mięsnej,5 0,8333-5,7 7,8 "88" Operator wtryskarki 5,75 0,75-5 7,7 Tokarz / frezer obrabiarek sterowanych "7313" numerycznie,0833 0,5833-3,5 7 "7" Spawacz metodą MAG 18,17,8333-15,5833,5 "" Doradca finansowy 1,3333,5-1,0833,370 Asystent nauczyciela "53" przedszkola 7,5833 1,5833 -,7895 Sprzedawca w branży "530" spożywczej,917,17-8,5,517 Pracownik centrum obsługi telefonicznej "01" (pracownik call center) 15,5833 3,5-1,0833,5 Operator obrabiarek sterowanych "7308" numerycznie 8,917,0833 -,8333,8 Pracownik ochrony "51307" fizycznej bez licencji 9 13,8333-35,17 3,5 "50" Telemarketer 11,5 3,17-8,0833 3,359 "9130" Robotnik placowy,5833 15,5-31,0833 3,005 Kierowca samochodu "83303" ciężarowego 3,5833,17-37,17,99 "515303" Robotnik gospodarczy 381,7 157,8333-3,833,18 *zawód szkolny W powyższej tabeli wyróżniono kolorem czerwonym zawody o bardzo wysokim deficycie, natomiast podkreślono zawody obecne w rankingu również w 013. Na podstawie danych za cały 01 rok można wyciągnąć kilka ostrożnych wniosków o tendencjach występujących w zawodach deficytowych. Część spośród zawodów w powyższym rankingu (m.in. spawacze, pracownicy ochrony, pracownicy kancelaryjni, 0
telemarketer, doradca finansowy, sprzedawca w branży mięsnej) miało charakter deficytowy również w latach 009-013. Tym samym można mówić o utrwalającym się deficycie w tych zawodach. Wysoki deficyt wykazały także zawody: spawacz metodą TIG, opiekun osoby starszej oraz robotnik placowy. Zwraca także uwagę przewaga popytu nad podażą w przypadku kilku zawodów związanych z obsługą maszyn i montażem, a także pomimo wyraźnie nadwyżkowego zawodu sprzedawcy deficyt w zawodach związanych ze sprzedażą bardziej wyspecjalizowaną (sprzedawcy w branży mięsnej i spożywczej). Ponadto charakterystyczną cechą rankingów zawodów deficytowych jest nikły udział zawodów szkolnych: w 013 w czołowej 30-tce były to tylko zawody: opiekun osoby starszej oraz operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego. 3.. Zawody w równowadze T-I/W- Zawody wykazujące równowagę w województwie opolskim w 01. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu liczba ofert pracy zgłoszonych w liczba zarejestrowanych bezrobotnych w nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów 1 3 5 7 1 3 5 7 8 9 ZAWODY WYKAZUJĄCE RÓWNOWAGĘ NA RYNKU PRACY "5131" Kelner* 8,0833 31,917 0,9059 "301" Psycholog,7,917 0,5 0,913 Kierowca samochodu "830" dostawczego 8,0833 8,7 0,5833 0,937 "5300" Kasjer handlowy 3,7 5,3333 1,7 0,93 Operator koparko - "8115" ładowarki 5,0833 5,17 0,0833 0,9839 "71" Betoniarz - zbrojarz*,5,5 0 1 "71" Zbrojarz,75,7-0,0833 1,015 "3330" Zaopatrzeniowiec 5,17 5-0,17 1,0333 Monter elektrycznego sprzętu gospodarstwa "8" domowego,17,5-0,17 1,039 "751" Ubojowy,5833,17-0,17 1,09 *zawód szkolny 1
Na dynamicznym rynku pracy trwała równowaga pomiędzy napływem ofert i dostępnością siły roboczej jest stanem trudnym do osiągnięcia. Dlatego też trudno o wskazanie tu jakichkolwiek tendencji: ranking zawodów w równowadze jest co pół inny. W latach 01-013 jedynym wyjątkiem był obecny w obu rankingach zawód robotnika budowlanego. Z kolei w 01 zawodem należącym do branży budowlanej jest betoniarz zbrojarz. Przegląd zawodów wykazujących równowagę daje się sklasyfikować ze względu na rodzaj wykonywanej pracy: dominują profesje z dolnych grup wielkich, a zatem nie wymagające specjalistycznego wykształcenia. Metodologiczną granicą analizy zawodów pod kątem ich równowagi był średniomiesięczny napływ ofert i osób na poziomie,0000. 3.3. Zawody nadwyżkowe T-I/W- Zawody nadwyżkowe w województwie opolskim w 01 Wskaźnik liczba liczba ofert nadwyżka intensywności Kod zarejestro- Lp. Nazwa zawodu pracy (deficyt) nadwyżki zawodu wanych zgłoszonych podaży siły (deficytu) bezrobotw roboczej w zawodów nych w II-półroczu 1 3 5 7 1 3 5 7 8 9 11 1 ZAWODY NADWYŻKOWE "91303" Zamiatacz 0,5,5 0 "93" Kopacz 0 5,3333 5,3333 0 Aparatowy procesów "8131" chemicznych 0,7,7 0 Górnik eksploatacji "8111" podziemnej* 0 7,5 7,5 0 "75305" Obuwnik przemysłowy 0 13,8333 13,8333 0 Elektromechanik elektrycznych przyrządów "7" pomiarowych 0,917,917 0 "731809" Tkacz 0 5 5 0 Ceramik wyrobów "73" użytkowych i ozdobnych 0 5,5 5,5 0 "5390" Sanitariusz szpitalny 0 3 3 0 "3" Inwentaryzator 0,8333,8333 0 "0" Technik hotelarstwa* 0 11,5 11,5 0 "330" Plastyk* 0 3,7 3,7 0
Wskaźnik liczba liczba ofert nadwyżka intensywności Kod zarejestro- Lp. Nazwa zawodu pracy (deficyt) nadwyżki zawodu wanych zgłoszonych podaży siły (deficytu) bezrobotw roboczej w zawodów nych w II-półroczu 1 3 5 7 13 1 15 1 17 18 19 0 1 3 5 7 8 9 30 31 3 33 3 35 "33" Technik agrobiznesu* 0 7,8333 7,8333 0 Technik technologii żywności - "3" cukrownictwo 0 5 5 0 "35" Technik ogrodnik* 0 5,3333 5,3333 0 Technik pojazdów "311513" samochodowych* 0 5,17 5,17 0 "3505" Specjalista resocjalizacji 0 3,5 3,5 0 "330" Politolog 0 7 7 0 "330" Historyk 0 5,5 5,5 0 "30" Socjolog 0 5,3333 5,3333 0 Specjalista do spraw stosunków "" międzynarodowych 0,17,17 0 Specjalista zdrowia "80" publicznego 0 3,7 3,7 0 "11301" Chemik 0,917,917 0 "0311" Żołnierz szeregowy 0 3,5833 3,5833 0 "333" Technik ekonomista* 0,3333 8,17 81,8333 0,001 Technik żywienia i gospodarstwa "300" domowego* 0,0833 15,917 15,8333 0,005 Filolog - filologia "30" obcojęzyczna 0,0833 1,7 1,5833 0,0057 "37" Technik rolnik* 0,17 8,5 8,3333 0,0058 "3" Ekonomista 0,17 57 5,5833 0,0073 Nauczyciel wychowania "3305" fizycznego 0,0833,75,7 0,0078 Technik technologii "3119" odzieży* 0,0833,5,17 0,0133 Technik mechanizacji "31151" rolnictwa* 0,0833 5,7 5,5833 0,017 Specjalista do spraw "19" integracji europejskiej 0,0833 5,3333 5,5 0,015 Mechanik - operator pojazdów i maszyn "833" rolniczych* 0,17,5,0833 0,013 Technik organizacji usług "3303" gastronomicznych* 0,5 11,5833 11,3333 0,01 3
Wskaźnik liczba liczba ofert nadwyżka intensywności Kod zarejestro- Lp. Nazwa zawodu pracy (deficyt) nadwyżki zawodu wanych zgłoszonych podaży siły (deficytu) bezrobotw roboczej w zawodów nych w II-półroczu 1 3 5 7 3 "357" Pedagog 0,8333 3 33,17 0,05 W powyższej tabeli wyróżniono kolorem czerwonym zawody o bardzo wysokiej nadwyżce, natomiast podkreślono zawody obecne w rankingu również w 013. Zawody nadwyżkowe, a więc jedno z bardziej niepokojących zjawisk na rynku pracy, na przestrzeni lat 005 01 wykazują duże podobieństwo. Tym samym można stwierdzić, że sytuacja na rynku pracy dla wielu zawodów nie zmienia się i ma charakter statyczny. Świadczy to również o strukturalnych problemach regionalnego bezrobocia. Oczywiście są to jedynie interpretacje oparte na sprawozdawczości a zatem niedoskonałe. Nie uwzględniają one chociażby nielegalnego zatrudnienia części bezrobotnych a także bierności wielu z nich (na skutek np. korzystania z pomocy społecznej, opieki nad dziećmi i osobami zależnymi, dysponowania środkami finansowymi transferowanymi do regionu przez migrującego współmałżonka). Dlatego też wiele zawodów nadwyżkowych charakteryzuje się w okresie dobrej koniunktury na rynku - spadkiem liczby zarejestrowanych bezrobotnych i przeciętnymi wartościami wskaźnika ryzyka długotrwałego bezrobocia. Zawodami nadwyżkowymi wykazującymi zerową wartość wskaźnika (takimi, gdzie statystycznie nie ma żadnej szansy na znalezienie oferty, bo takie nie wpływają), są: żołnierz zawodowy (efekt uzawodowienia sił zbrojnych), chemik, historyk, specjalista do spraw stosunków międzynarodowych, specjalista resocjalizacji, socjolog, politolog, filolodzy polscy, technicy (mechanizacji rolnictwa, pojazdów samochodowych, agrobiznesu) oraz technicy technologii żywności cukrownictwo. Warto zwrócić uwagę, iż gros czołowych zawodów nadwyżkowych to zawody szkolne (np. technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik mechanik, technik ekonomista, technik rolnik itd.) w powyższym rankingu stanowią one ponad 1/3 klasyfikacji. Jak co charakter nadwyżkowy mają też wybrane zawody uzyskane w wyniku studiów wyższych (ekonomista, filolog filologii obcojęzycznej, politolog, pedagog, socjolog, historyk). Pod względem metodologicznym ograniczono pole analizy do zawodów, dla których średnio liczba rejestrujących się w bezrobociu wynosi co najmniej.
Podsumowanie Na koniec 01 w województwie opolskim było zarejestrowanych 31 bezrobotnych i liczba ta była niższa od uzyskanej z końcem 013 o 9 75 osób (spadek o 18%). Odnotowano również spadek środków Funduszu Pracy przeznaczanych na aktywizację bezrobotnych. Spadek ten w niewielkim stopniu odbił się na strukturze zawodowej. Innymi słowy: struktura czołowych zawodów, w których kumuluje się bezrobocie, pozostała praktycznie bez zmian wobec 013 i lat wcześniejszych. Ponadto w 01 na tle 013 - mimo spadku liczby rejestracji bezrobotnych oraz ofert w zawodach związanych z subsydiowanym zatrudnieniem robotników gospodarczych, zawód ten zajmuje czołowe miejsca w napływie, odpływie, ofertach zatrudnienia oraz pracach subsydiowanych. W całym 01 wpłynęło 580 (1% ogółu) ofert pracy na robotnika gospodarczego, z czego 3 1 (71%) stanowiły oferty subsydiowane. Ogółem z zarejestrowanych ofert na stanowisko robotnika gospodarczego 015 osób podjęło zatrudnienie subsydiowane w ramach robót publicznych na całe województwo. Analiza struktury zawodowej bezrobotnych na koniec 01 oraz struktury zawodowej osób rejestrujących się w bezrobociu jest od lat bardzo zbliżona i pozwala mówić o względnej petryfikacji zjawiska bezrobocia. Jego trzon tworzą stale takie zawody, jak: robotnik gospodarczy, sprzedawca, murarz, ślusarz, technik ekonomista, a także osoby bez zawodu. Warto zwrócić uwagę, że wiele zawodów z czołówki rankingu wielkości bezrobocia to zawody szkolne. W ciągu całego 01 zarejestrowało się 987 absolwentów co stanowi % wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych. Wśród absolwentów najczęściej rejestrowali się również sprzedawcy (stanowiąc 5% wszystkich absolwentów), fryzjerzy (3%), mechanicy pojazdów samochodowych (3%), technicy ekonomiści (%) oraz murarze (%). Największy udział zarówno wśród nowych rejestracji absolwentów jak i stanu na koniec stanowili bezrobotni absolwenci nie posiadający żadnego zawodu, najczęściej po liceum ogólnokształcącym (napływ stanowił 31%, a stan 9%, przy jednoczesnym niewielkim zapotrzebowaniu na pracę dla osób bez zawodu stanowiącym 1,% wszystkich ofert pracy skierowanych dla ogółu bezrobotnych). Przy tej okazji nasuwa się jak zwykle kilka spostrzeżeń odnośnie koniecznych korekt w dotychczasowym systemie ofert edukacyjnych: zbyt duży jest bowiem napływ 5
absolwentów do zawodów, które charakteryzują się wysokim poziomem bezrobocia i napływu do bezrobocia. Wypada tu jak co wymienić: sprzedawcę, fryzjera, technika ekonomistę, murarza, ślusarza, kucharza, mechanika pojazdów samochodowych, technika prac biurowych. Co jednak warte podkreślenia: do zawodów czołowych pod względem wielkości bezrobocia kierowany jest znaczny odsetek ofert zatrudnienia. Nie pokrywa on liczby rejestrujących się bezrobotnych, ale i tak sprawia, że wskaźniki ryzyka długotrwałego bezrobocia są dla tych profesji niskie. Tak jak co w rankingu pojawiło się kilka sekcji gospodarki, które generują więcej ofert pracy niż rejestracji osób bezrobotnych. Te branże to: administracja publiczna i obrona narodowa, opieka zdrowotna i pomoc społeczna, działalność finansowa i ubezpieczeniowa oraz informacja i komunikacja. Wzrost odnotowano również wśród podmiotów gospodarczych określonych tym samym PKD. Należy jednak pamiętać, że w skład tych sekcji wchodzą często jednostki publiczne a więc zgłaszające oferty stażowe czy zatrudnienia subsydiowanego. W przypadku zawodów deficytowych coraz bardziej zwraca uwagę utrwalanie się pewnych profesji jako wykazujących deficyt siły roboczej. W 01 ponad połowa zawodów w rankingu zachowała swój deficytowy charakter z 013. Kilka z nich wykazuje deficytowość od lat (m.in. spawacze, pracownicy ochrony, pracownik call center, telemarketer, doradca finansowy). Tym samym można mówić o utrwalającym się deficycie w tych zawodach. Co charakterystyczne, zawody nadwyżkowe na przestrzeni lat 005 01 wykazują jeszcze większe podobieństwo. Oznacza to, że sytuacja na rynku pracy dla wielu zawodów nie zmienia się i ma charakter statyczny. Świadczy to również o strukturalnych problemach regionalnego bezrobocia, utrwalanych przez system szkolnego kształcenia zawodowego. Zawodami nadwyżkowymi wykazującymi zerową wartość wskaźnika (takimi, gdzie statystycznie nie ma żadnej szansy na znalezienie oferty, bo takie nie wpływają), są: żołnierz zawodowy (efekt uzawodowienia sił zbrojnych), zamiatacz, kopacz, aparatowy procesów chemicznych, górnik eksploatacji podziemnej, obuwnik przemysłowy, elektromechanik, tkacz, ceramik wyrobów użytkowych i ozdobnych, sanitariusz szpitalny, inwentaryzator, technik hotelarstwa, plastyk, technicy (mechanizacji rolnictwa, pojazdów samochodowych, odzieży, architektury krajobrazu, hodowcy zwierząt ogrodnicy) oraz technicy technologii żywności cukrownictwo. Warto zwrócić uwagę, iż gros czołowych zawodów nadwyżkowych to zawody szkolne (np. technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik mechanik, technik ekonomista, technik budownictwa itd.) w powyższym rankingu stanowią one ponad 1/3 klasyfikacji. Jak co charakter nadwyżkowy mają też wybrane zawody uzyskane
w wyniku studiów wyższych (ekonomista, filolog filologii obcojęzycznej, politolog, pedagog, socjolog, historyk), choć z uwagi na szeroko profilowane kierunki studiów, wysoką aktywność i mobilność zawodową osób wysoko wykształconych oraz potwierdzony badaniami Opolskiego Obserwatorium Rynku Pracy fakt, iż oferty pracy dla specjalistów w znikomym stopniu są kierowane do PUP trudno uznać te zawody za rzeczywiście nadwyżkowe. Struktura zawodów nadwyżkowych nie wskazuje jednoznacznie na jeden określony rodzaj pracy. Podobnie jak w latach ostatnich wyjątkiem są jedynie zawody powiązane z sekcją rolniczą (technik mechanizacji rolnictwa, technik rolnik). Warto również zwrócić uwagę na grupę zawodów powiązanych z technologią żywności oraz naukami ekonomicznymi i społecznymi. Godne uwagi jest także to, że i jest to typowe od wielu lat ranking zawodów nadwyżkowych jest zdecydowanie bardziej rozbudowany niż w przypadku zawodów deficytowych wynika to z nadwyżkowego charakteru całego rynku pracy oraz bardziej wyrazistych wskaźników nadwyżki. Zgodnie z załącznikiem do sprawozdania MPiPS-01 odnotowano spadek o 7,5% rejestracji bezrobotnych, którzy poprzednio pracowali, a w tym również spadek o % zwolnionych z przyczyn dot. pracodawcy. Nadal najwyższy udział rejestracji miały osoby pracujące w sektorze przetwórstwa przemysłowego (0%) oraz handlu hurtowego i detalicznego (13,8%). Również z tych branż najwięcej osób zostało zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu pracy, a stan osób bezrobotnych zarejestrowanych w końcu był najwyższy. Jak ilustruje badanie Diagnozy struktury ofert pracy zrealizowane w ramach projektu Opolskie Obserwatorium Rynku Pracy III, mające na celu ustalenie ilości ofert pracy spośród całkowitego popytu na pracę zgłaszanych do publicznego pośrednictwa oraz ustalenie profili ofert zatrudnienia znajdujących się w publicznym i niepublicznym pośrednictwie pracy, tylko 9% ofert pracy trafia do powiatowych urzędów pracy, pozostała część znajduje się w mediach. Najbardziej popularnymi portalami internetowymi są: jobrapido.com (3%), pracuj.pl (15%) oraz gazetapraca.pl (11%). Natomiast najczęściej pracodawcy zgłaszali popyt w zawodach: specjaliści, technicy, pracownicy usług i sprzedawcy oraz robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Z kolei branże, w których jest rejestrowany największy popyt zarówno w PUP jak i w mediach, to: produkcja oraz handel detaliczny i hurtowy, a największa ilość ofert pracy rejestrowana jest w Opolu. Oznacza to, że analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych opiera się na danych w wysokim stopniu niedoskonałych, 7
a orzekanie o realnej deficytowości czy nadwyżkowości zawodów jest zadaniem obarczonym ryzykiem znacznego błędu. Z kolei wyniki IV etapu Cyklicznego badania popytu na pracę, które miało na celu diagnozę popytu na pracę w województwie opolskim wskazują, że w 015 bilans firm planujących przyjęcie nowych pracowników wobec firm planujących zwolnienie będzie dodatni, a największe zainteresowanie wzbudzać będą profesje kierowców samochodów osobowych i dostawczych, sprzedawców, techników mechaników, monterów konstrukcji budowlanych oraz kelnerów. Z badań wynika również, iż w średnioterminowej prognozie zwolnień znalazły się trzy zawody, na które przewiduje się zapotrzebowanie i są to: sprzedawcy, technicy mechanicy oraz kierowcy samochodów osobowych. Wśród zawodów, w których prognozuje się w najbliższym czasie zwolnienia wymienić można: hydraulików, pracowników obsługi biurowej, pomoce i sprzątaczki biurowe, nauczycieli gimnazjów, jubilerów, robotników przy pracach prostych, pracowników bibliotek, galerii, muzeów oraz fryzjerów. Większość przedsiębiorców najbardziej ceni u potencjalnych pracowników doświadczenie oraz praktyczne umiejętności dotyczące zawodu (7%). Specjalistyczną wiedzę dotyczącą zawodu wskazało 35% respondentów. W dalszej kolejności 7% pracodawców oczekuje od przyszłych pracowników prawa jazdy, a 1/5 obsługi specjalistycznych programów komputerowych. Najczęściej wykorzystywanym źródłem pozyskiwania nowych pracowników przez przedsiębiorców z Opolszczyzny są urzędy pracy (37%). Nieco mniej osób wskazywało na rekomendację osób znajomych (3%) oraz ogłoszenia w Internecie (%). Rzadziej wykorzystywanymi źródłami były: własna baza CV (13%), ogłoszenia w prasie (9%) oraz agencje pośrednictwa pracy (1%). Według prognoz makroekonomicznych profesjonalnych prognostów NBP wskaźnik prognozy zatrudnienia na 015 r. uległ poprawie. Od ponad więcej firm planuje wzrost zatrudnienia niż jego spadek. Perspektywy zatrudnienia wg Manpower (Barometr Manpower Perspektyw Zatrudnienia) na I kw. 015 r. pokazują, że Polska sytuuje się obecnie za najszybciej rozwijającymi się krajami Azji czy Brazylią, Turcją oraz USA, ale też za większością krajów europejskich. Poprawa prognoz zatrudnienia nastąpi zarówno w przedsiębiorstwach dużych jak i w firmach z sektora MSP. W firmach dużych zatrudnienie będzie rosnąć szybciej. Spadek optymizmu prognoz nastąpił w przedsiębiorstwach największych (000 i więcej osób), ale zatrudnienie w nich wzrośnie. Stopa bezrobocia powinna systematycznie się obniżać. Według prognozy IBnGR na koniec 015 bezrobocie w Polsce wynosić będzie,5 proc., natomiast rok później spadnie do 8
poziomu 9,8 proc. Spadkowi bezrobocia towarzyszyć będzie wzrost zatrudnienia, które w skali całej gospodarki wzrośnie w latach 015-01 odpowiednio o 1, oraz 1,7 proc. Spadek bezrobocia będzie sprzyjał wzrostowi wynagrodzeń, które w latach 015-01 powinny rosnąć realnie w tempie nieco poniżej proc. Natomiast z prognozy zamieszczonej na portalu www.prognozowaniezatrudnienia.pl, w najbliższym czasie przewidywany jest wzrost zatrudnienia w grupie specjalistów, 1 przedstawicieli władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy, 5 pracownicy usług osobistych i sprzedawcy oraz 8 operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń. Z kolei spadek prognozowany jest w grupie zawodowej 3 technicy i inny średni personel, pracownicy biurowi, rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy, 7 robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy oraz 9 pracownicy przy pracach prostych. Odnośnie samego systemu prognozowania dużą nadzieję niesie wprowadzona zmiana metodologiczna rankingu opracowana w ramach projektu realizowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Zakłada ona między innymi wykorzystanie szerszego spektrum źródeł danych, w tym Internetu oraz badań kwestionariuszowych wśród pracodawców, a także zmianę pewnych wskaźników na bardziej czytelne i rezygnację z ujmowania ofert subsydiowanych. Należy mieć nadzieję, że nowa metodologia znająca już błędy dotychczasowej, okaże się skuteczniejsza w określaniu zawodów rzeczywiście deficytowych i nadwyżkowych na regionalnych rynkach pracy. 9