Raport o skali zatrzymań celnych towarów w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej w Polsce i Unii Europejskiej
Janina Ligner-Żeromska Adwokat, Partner Aleksandra Auleytner Radca Prawny, Partner Jacek Pakuła Aplikant radcowski, Junior Associate Jakub Kubalski Junior Associate
Raport o skali zatrzymań celnych towarów w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej w Polsce i Unii Europejskiej Warszawa, listopad 2010
1. Dynamika zatrzymań celnych 5 1.1. Wzrost liczby postępowań celnych 5 1.2. Wzrost liczby składanych wniosków o podjęcie działań 6 przez organy celne 1.3. Wzrost liczby zatrzymanych towarów 7 2. Wybrane kategorie towarów zatrzymanych 7 w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej 2.1. Produkty farmaceutyczne 8 2.2. Zegarki i biżuteria 10 2.3. Odzież 11 2.4. Płyty CD i DVD 12 3. Chiny jako główny eksporter towarów 13 zatrzymanych w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej 4. Jak przeciwstawiać się tym zjawiskom? 14 4.1. Zatrzymania celne 14 4.2. Szkolenia celników 15 4.3. Usługi DZP w ramach procedury zatrzymań celnych 15 oraz szkoleń celników 2
Wstęp Dane statystyczne ostatnich lat pokazują stały wzrost zatrzymań celnych podrobionych towarów. Obecnie zatrzymania celne obejmują swoim zakresem już nie tylko towary, które zwyczajowo kojarzą się z podróbkami, takie jak kosmetyki, odzież czy płyty CD/DVD, lecz również produkty lecznicze, żywność oraz zabawki. Próby wwozu podrabianych towarów tego typu rodzą poważne obawy o zdrowie i bezpieczeństwo konsumentów. Skuteczne działania mające na celu uniemożliwienie wprowadzenia na rynek UE takich podróbek może przyczynić się do lepszej ochrony produktów oryginalnych oraz do zwiększenia zaufania konsumentów do nabywanych produktów. Marka towarów, uwidoczniona w postaci znaku towarowego umieszczonego na produkcie, jest obecnie jednym z ważniejszych wyznaczników wartości tego produktu. Marka traktowana jest jako rodzaj świadectwa, poprzez które producent zapewnia o jakości wyrobu. Ponadto, rozpoznawana i ceniona przez konsumentów marka przedstawia znaczną wartość dla producenta. Ze względu na wysokie nakłady związane z procesem kreowania marki, wielu przedsiębiorców, naruszając przepisy prawa, stara się naśladować i podrabiać markowe produkty wykorzystując ich renomę. Podrabiane są nie tylko widoczne oznaczenia produktów chronione prawem autorskim oraz prawami wynikającymi z rejestracji znaków towarowych, lecz również rozwiązania techniczne (technologiczne), często podlegające ochronie patentowej czy z tytułu rejestracji wzorów przemysłowych. Po wprowadzeniu towarów na rynek, ograniczenie ich dalszego rozpowszechniania jest znacznie utrudnione. Dlatego już na etapie procedury celnej, w sposób szybki i zdecydowany można zidentyfikować i zniszczyć duże partie podrobionych towarów. 3
Wstęp Kancelaria DZP posiada duże doświadczenie w zakresie monitoringu i zatrzymania importowanych towarów na etapie postępowania celnego, poszukiwania importerów, producentów i przewoźników oraz autorskiego programu negocjacji z importerami skonstruowanego tak, aby klient mógł zminimalizować koszta związane ze zniszczeniem podrobionych towarów. Nasz raport powstał, aby zobrazować skalę zjawiska produkcji, dystrybucji oraz transportu towarów podrobionych poprzez przedstawienie zwięzłego zestawienia danych statystycznych. Dane pochodzą z badań przeprowadzonych w ostatnich latach przez instytucje krajowe, wspólnotowe i międzynarodowe. Przy sporządzaniu raportu wzięto pod uwagę przede wszystkim: EC Report on EU Customs Enforcement of Intellectual Property Rights; Results at the European Border 2009/ Raport Komisji Europejskiej o wspólnotowych działaniach celnych w zakresie egzekucji praw własności intelektualnych wyniki na granicach europejskich 2009 dostępny w Internecie pod adresem: http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/customs/customs_ controls/counterfeit_piracy/statistics/statistics_2009.pdf; Zestawienie statystyk dotyczących zatrzymań celnych Wydziału Ochrony Praw Własności Intelektualnej, Departamentu Polityki Celnej, Służby Celnej - Ministerstwa Finansów dane dotychczas niepublikowane; Biuletyny Statystyczne Służby Celnej za 2007, 2008 i 2009 rok, Ministerstwo Finansów, kwiecień 2008, 2009 i 2010 - dostępne w Internecie pod adresem: http://www.mf.gov.pl/index.php?const=2&dzial=523&wysw=82&sub=sub20. 4
Dynamika zatrzymań celnych 1. Dynamika zatrzymań celnych 1.1. Wzrost liczby postępowań celnych W 2009 roku, zgodnie z danymi Wydziału Ochrony Praw Własności Intelektualnej, Departamentu Polityki Celnej, Służby Celnej Ministerstwa Finansów, w 3 272 postępowaniach polskie urzędy celne zatrzymały 2 612 717 sztuk towarów na łączną kwotę ok. 40 000 000 1 w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej. Liczba postępowań wszczętych w Polsce dotyczących zatrzymań towarów w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej w latach 2006-2009 2 3000 2000 1000 0 1742 2125 1870 3272 2006 2007 2008 2009 W 2009 roku względem lat ubiegłych, zauważalny był wyraźny wzrost liczby postępowań, w których ujawniane były towary podrobione i pirackie. Jednocześnie, zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów w latach 2006-2009 zajęto na tej podstawie ogółem 35 037 823 sztuk towarów. Również statystyki Komisji Europejskiej pokazują silną tendencję wzrostową w zakresie liczby postępowań prowadzonych przez organy celne państw członkowskich UE. W 2009 roku Polska, pośród 27 państw członkowskich, zajęła 13. miejsce pod względem liczby zarejestrowanych postępowań celnych związanych z ochroną praw własności intelektualnej 3. 5 1 Zestawienie statystyk dotyczące zatrzymań celnych Wydziału Ochrony Praw Własności Intelektualnej, Departamentu Polityki Celnej, Służby Celnej - Ministerstwa Finansów dane dotychczas niepublikowane 2 Ibidem 3 EC Report on EU Customs Enforcement of Intellectual Property Rights; Results at the European Border 2009/ Raport Komisji Europejskiej o wspólnotowych działaniach celnych w zakresie egzekucji praw własności intelektualnych wyniki na granicach europejskich 2009, s. 19
Dynamika zatrzymań celnych 50 000 Liczba postępowań wszczętych w Unii Europejskiej dotyczących zatrzymań towarów w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej w latach 1999-2008 4 40 000 30 000 20 000 10 000 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 W 2009 roku uwagę zwraca spadek liczby postępowań wszczętych w UE dotyczących zatrzymań towarów w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej. Jako przyczynę takiej sytuacji podaje się ogólnoświatowe spowolnienie gospodarcze, jak również spadek importu do UE o 23%, w porównaniu z rokiem poprzednim 5. 1.2. Wzrost liczby składanych wniosków o podjęcie działań przez organy celne Straty podmiotów uprawnionych wynikające z wprowadzania do obrotu na rynek wspólnotowy towarów podrobionych i pirackich sięgają miliardów euro. Praktyka pokazuje, że tam gdzie występuje rynek towarów podrobionych, jedynie stały monitoring przepływu towarów przez granice oraz aktywny udział w postępowaniach zajęć celnych prowadzący do blokady napływu podróbek, może uchronić przedsiębiorstwa przed utratą zysków i w efekcie konkurencyjności na rynku. Rosnąca liczba zatrzymań celnych przy jednoczesnym niskim wskaźniku postępowań prowadzonych z urzędu wskazuje na konieczność monitorowania przepływu towarów przez samych uprawnionych. Potwierdza to również stały wzrost wniosków o zajęcia celne, składanych przez podmioty prywatne na terenie całej Unii Europejskiej. Wnioski o podjęcie działań Liczba złożonych wniosków o podjęcie działań przez organy celne w Unii Europejskiej w latach 2000-2009 6 10 000 5000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 W 90% wszystkich postępowań podstawą działania organizacji celnych były wnioski złożone przez podmioty uprawnione, a tylko w 10% przypadków postępowań organy celne działały z urzędu 7. 6 4 Ibidem, s. 9 5 Ibidem, s. 2 6 Ibidem, s. 7 7 Ibidem, s. 8
Wybrane kategorie towarów zatrzymanych w związku z naruszeniami... 1.3. Wzrost liczby zatrzymanych towarów Na przestrzeni ostatnich 10 lat wraz ze wzrostem liczby postępowań celnych, wzrasta również liczba, a co za tym idzie wartość, przejętych przez celników towarów w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej. W Unii Europejskiej w 2009 roku zajęto na tej podstawie 117 959 298 sztuk towarów. Liczba zatrzymanych towarów w Unii Europejskiej w latach 1999-2009 8 150 mln 100 mln 50 mln 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2. Wybrane kategorie towarów zatrzymanych w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej Liczba postępowań w Unii Europejskiej dotyczących zatrzymań celnych towarów w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej w 2008 roku podział na rodzaje towarów 9 Odzież Biżuteria i akcesoria Obuwie Farmaceutyki Telefony komórkowe i akcesoria Sprzęt elektroniczny CD/DVD Kosmetyki Zabawki, gry, w tym elektroniczne Opakowania Inne Metki, wszywki, nalepki Pojazdy, części Artykuły biurowe Tekstylia Wyroby tytoniowe Zapalniczki Maszyny, narzędzia Żywność 2000 4000 6000 8000 10 000 12 000 14 000 7 8 Ibidem, s. 8 9 Ibidem
Wybrane kategorie towarów zatrzymanych w związku z naruszeniami... Kategorie towarów, w których wszczynane jest najwięcej postępowań to obecnie: odzież i akcesoria, biżuteria i zegarki, urządzenia elektroniczne, płyty CD/DVD, farmaceutyki. Poniżej zostaną bliżej opisane niektóre kategorie tych towarów. 2.1. Produkty farmaceutyczne W ostatnich latach w sposób istotny nasiliła się skala niebezpiecznego zjawiska, jakim jest podrabianie farmaceutyków. Działająca przy ONZ Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) powołała w 2006 roku specjalną inicjatywę IMPACT (International Medical Products Anti-Counterfeiting Taskforce) zajmującą się ściganiem naruszeń związanych z fałszowaniem produktów farmaceutycznych. Z szacunków WHO wynika, że ok. 10% leków na świecie pochodzi z nielegalnych źródeł. Biorąc pod uwagę wielkość światowego rynku farmaceutycznego skala zjawiska musi niepokoić, szczególnie, że skład chemiczny większości nielegalnych leków nie pokrywa się ze składem ich legalnych odpowiedników 10. Nieprawidłowości w składzie podrobionych farmaceutyków 11 brak jakichkolwiek składników aktywnych (60%) niewłaściwe proporcje składników (17%) niewłaściwe składniki aktywne (16%) inne nieprawidłowości (7%) 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Do Unii Europejskiej największa część podrobionych leków trafia ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich (73,21%). Kolejne miejsce zajmują Indie (22,60%). Chiny kojarzone już tradycyjnie z masową skalą naruszeń, są dopiero na 3. miejscu (1,41%) 12. Import nielegalnych farmaceutyków zajmuje obecnie trzecie miejsce pod względem liczby zatrzymanych towarów pośród kategorii dóbr zatrzymanych w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej (zaraz po wyrobach tytoniowych i metkach, wszywkach, nalepkach). Stanowi to 10% całej liczby zatrzymanych towarów w Unii Europejskiej. Liczba zatrzymań celnych w tym sektorze w roku 2009 wzrosła o 27,5% w porównaniu z rokiem 2008 13, a liczba sztuk zatrzymanych wyrobów farmaceutycznych w 2008 roku wyniosła 11 464 056 14. Podrobione leki stanowią coraz większy problem dla firm farmaceutycznych na całym świecie. Z uwagi na ogromne koszty związane z badaniami i udoskonalaniem farmaceutyków, ceny leków często są zależne od nakładów ponoszonych przez producentów. Ich względnie wysoka cena stwarza pokusę zakupu tańszych zamienników, które 8 10 Dane ze statystyk Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs275/en/index.html 11 http://www.wpro.who.int/media_centre/fact_sheets/fs_200311_counterfeit+drugs.htm 12 EC Report on EU Customs Enforcement of Intellectual Property Rights; Results at the European Border 2009/ Raport Komisji Europejskiej o wspólnotowych działaniach celnych w zakresie egzekucji praw własności 13 Ibidem, s. 21 14 Ibidem, s. 22
Wybrane kategorie towarów zatrzymanych w związku z naruszeniami... często okazują się być wręcz niebezpieczne dla zdrowia, m.in. z powodu nie spełniania wymogów sanitarnych w procesie produkcji. Scotland Yard szacuje, że jeden kilogram heroiny sprowadzony do Europy generuje ok. 200% zysku, zaś jeden kilogram podrobionej Viagry sprowadzonej z Indii ok. 2000% zysku 15. Wartość farmaceutyków zatrzymanych przez polskie Urzędy Celne (w PLN) 16 1,5 mln 1,2 mln 0,9 mln 0,6 mln 0,3 mln 1 290 894 308 199 526 792 2007 2008 2009 Jak wynika ze statystyk Ministerstwa Finansów, polskie urzędy celne co roku zatrzymują coraz większe partie podrobionych leków. W latach 2007-2009 celnicy zatrzymali produkty farmaceutyczne o wartości na łączną kwotę 2 125 885 PLN 17. Skalę problemu pokazują też alarmujące wyniki akcji Komisji Europejskiej o kryptonimie Medi-Fake, podczas której w okresie od połowy października do połowy grudnia 2008 nasilono kontrole celne w 27 krajach UE skupiając się na nielegalnych farmaceutykach. W okresie dwóch miesięcy zatrzymano 34 miliony tabletek podrobionych leków 18. 15 Le Monde, artykuł zamieszczony w numerze z 26 maja 2007r. 16 Za Biuletynami Statystycznymi Służby Celnej za rok 2007, 2008 i 2009, Ministerstwo Finansów, kwiecień 2009 r. i kwiecień 2010 r. 17 Ibidem 9 18 http://europa.eu/rapid/pressreleasesaction.do?reference=ip/08/1980&format=html&aged=0&langu age=en&guilanguage=en
Wybrane kategorie towarów zatrzymanych w związku z naruszeniami... 2.2. Zegarki i biżuteria W 2009 roku w Polsce zegarki i biżuteria stanowiły kategorię, która pod względem wartości zatrzymanego towaru znacznie przewyższała pozostałe kategorie zatrzymanych produktów w związku z naruszeniami praw na dobrach niematerialnych. Wartość zatrzymanych na polskiej granicy zegarków i biżuterii wynosiła ponad 15,5 miliona PLN. Wartość towarów zatrzymanych przez Służbę Celną w Polsce w 2009 roku w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej 19. zegarki, biżuteria i galanteria (15,5 mln) odzież (8,6 mln) obuwie (5,2 mln) papierosy (2,2 mln) kosmetyki (2,0 mln) sprzęt elektroniczny (1,4 mln) telefony komórkowe i akcesoria (1,2 mln) cd /dvd (919 tys.) gry, sprzęt sportowy i zabawki (741 tys.) art. spożywcze i napoje (325 tys.) farmaceutyki i art. medyczne (39 tys.) inne towary (1,2 mln) w milionach PLN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Również w całej UE 20, w okresie między 2008 a 2009 rokiem liczba zatrzymań celnych podrobionych zegarków i biżuterii wzrosła o 18,8%. Jedyną grupą produktów, która odnotowała większy wskaźnik wzrostu zatrzymań celnych niż zegarki i biżuteria było obuwie. Ogółem w 2009 roku, unijni celnicy zatrzymali 1 828 913 sztuk towarów z kategorii zegarki i biżuteria 21. Należy w tym miejscu zauważyć, że na tak znaczny wzrost ilości importowanych do Polski podrobionych towarów luksusowych może mieć wpływ wysoki stopień społecznego zainteresowania imitacjami produktów ekskluzywnych. Podstawowym remedium na takie zachowanie konsumentów jest ograniczanie dostępu takich towarów do rynku, przez skuteczne działanie na etapie przekraczania towarów przez granicę UE tj. korzystanie z możliwości zatrzymań celnych towarów. 10 19 Ibidem 20 EC Report on EU Customs Enforcement of Intellectual Property Rights; Results at the European Border 2009/ Raport Komisji Europejskiej o wspólnotowych działaniach celnych w zakresie egzekucji praw własności intelektualnych wyniki na granicach europejskich 2009, s. 20 21 Ibidem, s. 22
Wybrane kategorie towarów zatrzymanych w związku z naruszeniami... 2.3. Odzież Niebagatelny udział w liczbie i wartości towarów zatrzymanych z powodu naruszeń praw własności intelektualnej ma odzież. W 2009 roku w Polsce odzież stanowiła drugą co do wielkości kategorię zatrzymanych towarów pod względem zarówno liczby zatrzymanych egzemplarzy (tu pierwszeństwa ustąpiła jedynie papierosom) oraz wartości zatrzymanych dóbr (pierwsze miejsce zajęły zegarki i biżuteria) 22. Ze statystyk wynika, że w 2009 roku zatrzymano na polskich granicach łącznie 346 868 sztuk odzieży w związku z naruszeniami praw wyłącznych ze znaków towarowych i wzorów użytkowych 23, o łącznej wartości 8 641 800 PLN. Liczba towarów zatrzymanych przez Służbę Celną w Polsce w 2009 roku w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej 24. papierosy (1 306 443) odzież (346 868) gry, sprzęt sportowy i zabawki (171 908) obuwie (119 814) kosmetyki (84 848) cd /dvd (79 538) art. spożywcze i napoje (71 404) telefony komórkowe i akcesoria (70 947) zegarki, biżuteria i galanteria (62 010) sprzęt elektroniczny (52 405) farmaceutyki i art. medyczne (10 558) inne towary (235 971) w milionach sztuk 0,1 0,2 0, 3 0, 4 0, 5 0, 6 0, 7 0, 8 0, 9 1,0 1,1 1,2 1,3 Jak wynika z raportu Komisji Europejskiej 25, liczba spraw dotyczących zatrzymań celnych odzieży wszczętych na granicach UE w związku z naruszeniami praw na dobrach niematerialnych w 2009 roku przewyższa znacznie sumę wszystkich postępowań innych kategorii produktów. W 2009 w Unii Europejskiej roku wszczęto 13 147 postępowań oraz zatrzymano 7 955 344 sztuk odzieży. 26 22 Zestawienie statystyk dot. zatrzymań celnych Wydziału Ochrony Praw Własności Intelektualnej, Departamentu Polityki Celnej, Służby Celnej - Ministerstwa Finansów dane dotychczas niepublikowane 23 Ibidem 24 Ibidem 25 EC Report on EU Customs Enforcement of Intellectual Property Rights; Results at the European Border 2009/ Raport Komisji Europejskiej o wspólnotowych działaniach celnych w zakresie egzekucji praw własności intelektualnych wyniki na granicach europejskich 2009, s. 20 26 Ibidem 11
Wybrane kategorie towarów zatrzymanych w związku z w związku... 2.4. Płyty CD i DVD Często w trakcie kontroli celnych zatrzymywane są płyty CD/DVD, jako nośniki wielu praw na dobrach niematerialnych. Mogłoby się wydawać, że z uwagi na coraz większą popularność Internetu i sieci P2P jako platformy wymiany plików, zacznie powoli zanikać nielegalny obrót fizycznymi nośnikami danych z zawartością będącą przedmiotem ochrony praw własności intelektualnej. Niestety, pomimo tego, że nastąpił spadek w liczbie zatrzymanych płyt CD/DVD, to jednak wciąż liczba ta utrzymuje się na stosunkowo wysokim poziomie 27. 80 mln Liczba zatrzymanych towarów kategorii CD/DVD w Unii Europejskiej w latach 2007-2009 28 60 mln 40 mln 20 mln 3,44 mln 79,17 mln 6,4 mln 2007 2008 2009 Liczba zatrzymanych w Unii Europejskiej w 2008 roku artykułów z tej kategorii wynosi 79 170 506 sztuk (znacznie więcej niż w przypadku pozostałych kategorii towarów). Również procentowy wzrost liczby płyt CD i DVD zatrzymanych na granicach unijnych w 2008 roku w stosunku do roku 2007 był bardzo wysoki (2 300%) 29. W 2009 roku nastąpił wyraźny spadek liczby zatrzymanych towarów kategorii CD/ DVD w porównaniu do roku 2008, lecz wciąż jest wyższy od liczby zatrzymanych płyt w roku 2007, i wynosi 6 417 435 sztuk, w porównaniu do 3 442 195 sztuk w 2007 roku 30. Jak podaje portal informacyjny GreenLeft, za Komisją Europejską, jeden kilogram marihuany przemyconej do Europy generuje zysk na poziomie 2000, podczas gdy jeden kilogram pirackich płyt daje ponad 3000 zysku 31. Należy pamiętać, że w większości krajów Unii Europejskiej (nie wyłączając Polski), poziom akceptacji społecznej nielegalnego obrotu płytami CD/DVD zawierającymi dane będące przedmiotem ochrony prawami własności intelektualnej jest wysoki przy jednocześnie niewielkim zagrożeniu odpowiedzialnością karną. 12 27 EC Report on EU Customs Enforcement of Intellectual Property Rights; Results at the European Border 2009/ Raport Komisji Europejskiej o wspólnotowych działaniach celnych w zakresie egzekucji praw własności intelektualnych wyniki na granicach europejskich 2009, s. 21 28 Ibidem, s. 9 29 Ibidem, s. 12 i s. 22 30 Ibidem 31 http://www.greenleft.org.au/node/39591
Chiny jako główny eksporter towarów zatrzymanych w związku... Chiny (64,40%) ZEA (14,60%) Egipt (4,50%) Cypr (4,10%) Indie (2,30%) Tajwan (1,90%) Hong Kong (1,40%) Turcja (1,10%) pozostałe (3,85%) 3. Chiny jako główny eksporter towarów zatrzymanych w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej Powszechnie wskazuje się, że największym źródłem towarów podrobionych i pirackich są kraje azjatyckie, w tym Chiny. Ostatni raport Komisji Europejskiej potwierdził ogromny udział Państwa Środka w rynku towarów podrobionych lub pirackich 32. Udział krajów w produkcji towarów zatrzymanych w Unii Europejskiej w związku z naruszeniami praw własności intelektualnej w 2009 roku 33 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Chiny stanowią w ponad połowie przypadków źródło importu (64,40%) pirackich lub podrobionych towarów do UE. Z szacunków dziennika Le Figaro wynika, że około 3-5 milionów pracowników w Chinach zatrudnionych jest przy produkcji towarów podrobionych lub pirackich. Ocenia się również, że wpływy z tej działalności stanowią ok. 8% PKB Chińskiej Republiki Ludowej 34. Dla porównania, wartość chińskiego PKB z produkcji podróbek jest podobna do nominalnej wartości PKB Australii czy Turcji 35. Ze statystyk przedstawionych w raporcie Komisji Europejskiej wynika, że Chiny ustępują innym krajom w eksporcie towarów podrobionych i pirackich jedynie w przypadku importu do UE gier i zabawek, farmaceutyków i artykułów spożywczych 36. 13 32 EC Report on EU Customs Enforcement of Intellectual Property Rights; Results at the European Border 2009/ Raport Komisji Europejskiej o wspólnotowych działaniach celnych w zakresie egzekucji praw własności intelektualnych wyniki na granicach europejskich 2009, s. 13 33 Ibidem, s. 13 34 Le Figaro, artykuł z numeru z 23 maja 2007 r. 35 http://en.wikipedia.org/wiki/list_of_countries_by_gdp_(ppp), dane za: CIA World Factbook 36 EC Report on EU Customs Enforcement of Intellectual Property Rights; Results at the European Border 2009/ Raport Komisji Europejskiej o wspólnotowych działaniach celnych w zakresie egzekucji praw własności intelektualnych wyniki na granicach europejskich 2009, s. 26
Jak przeciwstawiać się tym zjawiskom Geografia pochodzenia towarów podrobionych wskazuje, że transporty towarów z krajów opisanych w wykresie powyżej powinny być jak najczęściej poddawane drobiazgowej kontroli celnej w celu wykrycia potencjalnych naruszeń. Należy jednak mieć na uwadze, że co do prawie 4% towarów nie można ustalić kraju ich pochodzenia. 4. Jak przeciwstawiać się tym zjawiskom? 4.1. Zatrzymania celne Zatrzymania celne są najskuteczniejszym sposobem zapobiegania wprowadzaniu podrobionych towarów na rynek Polski oraz rynek Unii Europejskiej. Raport Komisji Europejskiej o wspólnotowych działaniach celnych w zakresie egzekucji praw własności intelektualnych wyniki na granicach europejskich 2009 stanowi potwierdzenie tego jak wielką rolę w wychwytywaniu towarów podrobionych i pirackich odgrywają sami uprawnieni z tytułu praw własności intelektualnej na tle nielicznych przypadków ścigania przemytu przez służby celne z urzędu. Po złożeniu wniosku o podjęcie działań przez organy celne, urzędy oraz izby celne w całej Polsce oraz Unii Europejskiej są zaznajamiane z prawami własności intelektualnej przedsiębiorstwa i zatrzymują ładunki zawierające towary mogące naruszać te prawa. Organy celne zawiadamiają uprawnionego lub jego pełnomocnika o dokonaniu zatrzymania. Celem takiego zatrzymania jest potwierdzenie, czy podejrzane towary w istocie naruszają prawa własności intelektualnej. Jeżeli tak, uprawniony może złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa oraz żądać od naruszyciela naprawienia szkody, którą poniósł (lub wystąpić z innymi roszczeniami) w drodze powództwa cywilnego. 14
Jak przeciwstawiać się tym zjawiskom 4.2. Szkolenia celników W przypadku, gdy podrobione towary nie zostaną zauważone przez organy celne, ściganie osób zaangażowanych w obrót podróbkami oraz usunięcie podróbek z rynku jest znacznie utrudnione. Z racji skali naruszeń, wykazanej w treści raportu powyżej, istnieje potrzeba należytego zaznajomienia urzędników i funkcjonariuszy organów celnych z towarami, które mogą być uzane za produkty podrobione lub pirackie, oraz z metodami stosowanymi przez naruszycieli. W tym celu zasadne wydaje się organizowanie szkoleń przy stałej współpracy z Wydziałem Ochrony Praw Własnośic Intelektualnej Departamentu Polityki Celnej Ministerstwa Finansów. Współpraca z Ministerstwem Finansów oraz aktywne działania specjalistów DZP wspierające szkolenia dla urzędników, pozwalają na skuteczne uniknięcie wprowadzania podrobionych towarów na rynek. 4.3. Usługi DZP w ramach procedury zatrzymań celnych oraz szkoleń celników Usługi świadczone przez naszych prawników pozwalają na uniknięcie kosztownych postępowań sądowych, przy jednoczesnym osiągnięciu pożądanego skutku zniszczenia towaru naruszającego prawa własności intelektualnej. Korzystanie z profesjonalnego doradztwa w zakresie zatrzymań celnych pozwala również na przeniesienie kosztów zniszczenia na importera towarów. Prawnicy DZP, posiadający wieloletnie doświadczenie w zakresie zatrzymań celnych na rzecz klientów z wielu sektorów przemysłu, są w stanie w skuteczny oraz szybki sposób poprowadzić postępowanie celne przy jak najmniejszym obciążeniu klienta kosztami postępowania. Świadczymy kompleksowe usługi doradcze od prawidłowego składaniu wniosku o podjęcie działań przez organy celne do monitorowania protokolarnego zniszczenia towarów. Jesteśmy w stałym kontakcie z organami celnymi, do kompetencji których należy kontrola celna w największych portach w Polsce morskim w Gdyni oraz lotniczym w Warszawie. Wiedza prawników DZP na temat struktury oraz specyficznych reguł postępowania w działaniu tych organów celnych pozwala na szybką oraz zdecydowaną reakcję służb celnych na każdy przypadek naruszenia. 15
Jak przeciwstawiać się tym zjawiskom Ponadto, zespół prawników DZP specjalizujących się w prawach własności intelektualnej świadczy usługi w zakresie: kompleksowej obsługi procesu rejestracji i monitorowania praw własności przemysłowej w urzędach w Polsce i w Alicante w Hiszpanii. Wspieramy naszych klientów w zakresie ochrony praw na dobrach niematerialnych ze szczególnym uwzględnieniem rynku Unii Europejskiej, pośrednicząc m.in. w zastrzeganiu patentów europejskich, wspólnotowych znaków towarowych (CTM) czy wspólnotowych wzorów przemysłowych (RCD) oraz w rejestracjach praw w postępowaniach międzynarodowych patentów (PCT), znaków towarowych (system madrycki), wzorów przemysłowych (system haski), świadectw pochodzenia (system lizboński); kompleksowej obsługi procesu objęcia praw własności intelektualnej ochroną w ramach Rozporządzenia Rady (WE) 1383/2003, a w szczególności złożenia wniosku o podjęcie działań przez organy celne; reprezentacji klientów w sporach prowadzonych przed Urzędem Patentowym, instytucjami wspólnotowymi, właściwymi sądami i trybunałami arbitrażowymi w zakresie praw własności intelektualnej; przeprowadzania szkoleń urzędników organów celnych z zakresu istotnych cech oryginalnych produktów klienta. Pracami Zespołu Praw Własności Intelektualnej kierują: Janina Ligner-Żeromska Adwokat, Partner Aleksandra Auleytner Radca Prawny, Partner Do Zespołu Praw Własności Intelektualnej należą także: dr Hanna Gajewska-Kraczkowska Adwokat, Counsel Jarosław Konecko Radca Prawny, Senior Associate Agnieszka Zwierzyńska Adwokat, Associate Piotr Owczarek, Aplikant radcowski, Junior Associate Jacek Pakuła Aplikant radcowski, Junior Associate Jakub Kubalski Junior Associate 16
SPÓŁKA KOMANDYTOwa Rondo ONZ 1, 00-124 Warszawa tel.: (+48) 22 557 76 00 fax: (+48) 22 557 76 01 ul. Paderewskiego 8, 61-770 Poznań tel.: (+48) 61 642 49 00 fax: (+48) 61 642 49 50 ul. Powstańców Śląskich 2-4, 53-333 Wrocław tel.: (+48) 71 712 47 00 fax: (+48) 71 712 47 50 Szosa Chełmińska 17, 87-100 Toruń tel.: (+48) 56 622 00 53 fax: (+48) 56 621 95 83 ul. Traugutta 25, 90-113 Łódź tel.: (+48) 42 637 25 80 fax: (+48) 42 637 30 13 www.dzp.pl