PREZYDENT MIASTA KATOWICE SPRAWOZDANIE O KSZTAŁTOWANIU SIĘ WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ MIASTA KATOWICE NA LATA 2014 2035 ZA 2014 ROK Katowice, marzec 2015 roku
SPRAWOZDANIE O KSZTAŁTOWANIU SIĘ WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ MIASTA KATOWICE NA LATA 2014 2035 ZA 2014 ROK Zatwierdzam: Katowice, marzec 2015 roku
Opracował: Wydział Budżetu Miasta Urzędu Miasta Katowice na podstawie sprawozdań budżetowych i opisowych pod kierunkiem Skarbnika Miasta.
I. WSTĘP Wieloletnia Prognoza Finansowa miasta Katowice na lata 2014 2035 (WPF) przyjęta została uchwałą Nr XLIII/1009/13 Rady Miasta Katowice w dniu 18 grudnia 2013 r. i obejmuje okres do 2035 roku tj. do czasu zakończenia spłaty zobowiązań z tytułu kredytów. Skonstruowana została zgodnie z art. 226 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (uofp) oraz rozporządzeniem z dnia 10 stycznia 2013 r. Ministra Finansów w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego i podzielona na dwie zasadnicze części: zgodnie z art. 227 ust. 1 uofp obejmując okres roku budżetowego 2014 i trzech kolejnych lat tj. do 2017 roku rozliczona szczegółowo we wszystkich obligatoryjnych aspektach zarówno po stronie dochodów i wydatków, zgodnie z art. 227 ust. 2 uofp do czasu zakończenia spłaty zobowiązań z tytułu kredytów tj. do 2035 roku obejmując dane niezbędne do wyliczenia prognozy długu oraz wskaźników zadłużenia Miasta. Zgodnie z art. 226 uofp WPF zawiera: część finansową obejmującą dochody i wydatki, wynik budżetu, sposób finansowania deficytu i przeznaczenie nadwyżki, przychody i rozchody budżetu, kwotę długu w tym relację o której mowa w art. 243 uofp; objaśnienia do Prognozy, w tym prognozę długu na koniec każdego roku budżetowego z wyliczeniem osiąganego i dopuszczalnego wskaźnika zadłużenia; załączniki obejmujące wykaz wieloletnich przedsięwzięć bieżących i inwestycyjnych współfinansowanych z Funduszu Spójności, funduszy strukturalnych oraz innych środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, wykaz wieloletnich przedsięwzięć inwestycyjnych pozostałych, w tym współfinansowanych kredytem, wykaz wieloletnich programów uchwalonych przez Radę Miasta oraz wykaz projektów związanych z umowami partnerstwa publiczno prywatnego. W okresie 2014 roku dokonano Wieloletniej Prognozy Finansowej odpowiednio: 9 uchwałami Rady Miasta Katowice na podstawie art. 231 ustawy dokonując części finansowej celem dostosowania do zmian budżetu i w budżecie miasta na 2014 r. wynikających z uchwał Rady Miasta i zarządzeń Prezydenta Miasta oraz w latach następnych wielkości dochodów i wydatków wynikających z: wprowadzenia do Prognozy nowych wieloletnich przedsięwzięć współfinansowanych środkami unijnymi i innych przedsięwzięć wieloletnich, jak również zmian w ramach przedsięwzięć już realizowanych, zwiększenia subwencji oświatowej dla Miasta, skutków decyzji podjętych w roku 2014 powodujących zwiększenie wydatków w latach następnych m.in. wynagrodzeń dla pracowników jednostek budżetowych w związku z podwyżkami i zwiększeniem zatrudniania, prognozy długu w związku z przesunięciem części kredytu z CEB do pobrania w 2015 roku; 2 zarządzeniami Prezydenta Miasta Katowice na podstawie art. 232 ustawy dokonując innych niż limity zobowiązań elementów prognozy, celem uzgodnienia planu na 2014 rok (wg stanu na dzień 30 czerwca i 31 grudnia) w związku z podpisanymi -3-
w czerwcu i grudniu zarządzeniami Prezydenta Miasta w sprawie zmian budżetu oraz zmian w budżecie. Dokonana aktualizacja wieloletniego planu finansowego pozwoliła uzyskać pewność, że wpisane zadania mają zapewnione finansowanie. II. DOKONANE ZMIANY W WIELOLETNIEJ PROGNOZIE FINANSOWEJ Zamiany w wieloletniej prognozie w 2014 roku wynikały z następujących decyzji: 1/ w ramach perspektywy 2014-2017: a/ w 2014 roku: dochody ogółem budżetu zwiększono o 72.009.685 zł, w tym zwiększono dochody bieżące o 54.166.875 zł głównie na skutek wprowadzenia do budżetu środków części oświatowej subwencji ogólnej (7,9 mln zł), dochodów z podatków i opłat (8 mln zł), dochodów jednostek budżetowych (15,7 mln zł) m.in. w związku z uzyskaniem odszkodowania wraz z odsetkami z budżetu państwa w wysokości 5,4 mln zł oraz innych wpływów, w tym z dotacji z budżetu państwa na zadania własne i zlecone, zwrotów dotacji, zwrotu podatku VAT i innych rozliczeń z lat ubiegłych (25,6 mln zł) oraz zwiększono dochody majątkowe o 17.842.810 zł dotyczyły środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w tym na realizację inwestycji w roku bieżącym (zwiększono o 23,8 mln zł) oraz stanowiących refundację wydatków poniesionych na realizację projektów inwestycyjnych w latach poprzednich (zmniejszono o 11,4 mln zł), z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności (zwiększono o 3,8 mln zł), wprowadzenia do budżetu niewykorzystanych środków z wydatków niewygasających (2,1 mln zł) wydatki ogółem budżetu zwiększono o 110.410.306 zł, w tym zwiększono wydatki bieżące o 34.806.420 zł m.in. w związku z zabezpieczeniem dodatkowych środków na podwyżki wynagrodzeń dla pracowników (7,3 mln zł), zwiększenie zatrudnienia w Urzędzie Miasta i MZUiM (0,6 mln zł), remonty lokali mieszkalnych i wpłaty do wspólnot mieszkaniowych (6,1 mln zł), dotacje dla klubów sportowych (1,7 mln zł), dotacje dla instytucji kultury, w tym NOSPR (7,2 mln zł), opłaty za energię (1,8 mln zł) w ramach wydatków bieżących planowane wydatki objęte limitem art. 226 ust. 3 uofp w okresie 2014 roku zwiększyły się o 1.265.472 zł, w tym wydatki na programy uchwalone przez Radę Miasta z uwagi na wprowadzenie zadań: wieloletni program dożywiania (5,7 mln zł) i promocja Miasta jako gospodarza Mistrzostw Europy mężczyzn w piłce ręcznej (0,1 mln zł), jednocześnie wydatki na projekty współfinansowane środkami unijnymi i innymi z pomocy zagranicznej zmniejszyły się o 4,5 mln zł, w tym w związku z wykreśleniem niektórych przedsięwzięć oraz zwiększono wydatki majątkowe o 75.603.886 zł, z czego przede wszystkim zwiększono wydatki na przedsięwzięcia wieloletnie (o 58 mln zł) oraz na wniesienie udziałów do spółek (o 10,6 mln zł) w ramach wydatków majątkowych planowane wydatki objęte limitem art. 226 ust. 3 uofp w okresie 2014 roku zwiększyły się o 58.002.835 zł z czego wydatki na projekty współfinansowane środkami unijnymi o 92,9 mln zł (w tym budowa siedziby NOSPR o ponad 91 mln zł), pozostałe zadania zmniejszyły się o 34,9 mln zł m.in. w związku ze -4-
zmniejszeniem nakładów na realizację przebudowy strefy śródmiejskiej (38,6 mln zł) oraz zwiększeniem na przebudowę układu komunikacyjnego w rejonie ul. Wiosny Ludów (3,8 mln zł) w wyniku powyższych zmian: zwiększono nadwyżkę operacyjną o 19.360.455 zł zwiększono deficyt budżetu o 38.400.621 zł wprowadzając wolne środki na jego finansowanie b/ w 2015 roku: dochody ogółem budżetu zwiększono o 73.508.280 zł, w tym zwiększono dochody bieżące o 16.451.106 zł na skutek wprowadzenia do budżetu środków części oświatowej subwencji ogólnej (7,4 mln zł), dochodów unijnych (7,1 mln zł), podatku od nieruchomości (3 mln zł), jednocześnie wycofano dochody (1,1 mln zł) w związku z planowanym oddaniem Spodka koncesjonariuszowi oraz zwiększono dochody majątkowe o 57.057.174 zł z tytułu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na realizację projektów inwestycyjnych wydatki ogółem budżetu zwiększono o 201.362.960 zł, w tym zwiększono wydatki bieżące o 14.483.418 zł m.in. w związku w wprowadzeniem podwyżek wynagrodzeń i zwiększeniu zatrudnienia o dodatkowe 19,5 et. (26 mln zł), wprowadzeniem nowych projektów współfinansowanych środkami UE (9,8 mln zł), wprowadzeniu nowych przedsięwzięć uchwalonych przez Radę Miasta (11,5 mln zł), przy jednoczesnym zmniejszeniu poziomu finansowania projektu Miasto Ogrodów (o 27,7 mln zł) oraz obniżając (o 3 mln zł) poziom środków zabezpieczonych dla szkół niepublicznych w ramach wydatków bieżących planowane wydatki objęte limitem art. 226 ust. 3 uofp w okresie 2014 roku zwiększyły się o 5.869.840 zł, z czego wydatki na projekty współfinansowane środkami unijnymi wzrosły o 9,8 mln zł, wprowadzono zadania: wieloletni program dożywiania (5,2 mln zł), działania promocyjne związane z rozwojem turystyki biznesowej (9 mln zł), promocję Miasta jako gospodarza Mistrzostw Europy mężczyzn w piłce ręcznej (1 mln zł), turniej tenisowy WTA Katowice Open (1,5 mln zł), wieloletni plan rozwoju zintegrowanego systemu transportowego (0,9 mln zł), dopłatę w związku z umową koncesyjną na zarządzanie obiektem Spodek i MCK (6,2 mln zł), jednocześnie wydatki na projekt Miasto Ogrodów zmniejszyły się o 27,7 mln zł, oraz zwiększono wydatki majątkowe o 186.879.542 zł z uwagi na przesunięcie w czasie zadań kontynuowanych oraz wprowadzenie nowych w ramach wydatków majątkowych planowane wydatki objęte limitem art. 226 ust. 3 uofp w okresie 2014 roku zwiększyły się o 186.879.542 zł z czego wydatki na projekty współfinansowane środkami unijnymi zwiększyły się o 111,9 mln zł (w tym budowa MCK o 63,2 mln zł, nowe zadania w ramach perspektywy UE 2014-2020 47,1 mln zł), pozostałe zadania objęte WPI wzrosły o 75 mln zł w tym na przebudowę strefy śródmiejskiej (o 55,2 mln zł), budowę układu komunikacyjnego dla terenu nowego Muzeum Śląskiego, MCK i NOSPR (o 6 mln zł), przebudowę układu komunikacyjnego w rejonie ul. Wiosny Ludów (5,5 mln zł), przebudowę Placu Fojkisa (o 2 mln zł), budowę układu komunikacyjnego w południowych dzielnicach (1,6 mln zł) w wyniku powyższych zmian: zwiększono nadwyżkę operacyjną o 1.967.688 zł -5-
zwiększono deficyt budżetu o 127.854.680 zł wprowadzając wolne środki na jego finansowanie oraz kredyt z CEB przesunięty z 2014 roku c/ w 2016 roku: dochody ogółem budżetu zwiększono o 28.085.453 zł, w tym zwiększono dochody bieżące o 17.445.447 zł na skutek wprowadzenia do budżetu środków części oświatowej subwencji ogólnej (7,5 mln zł), dotacji z budżetu Unii Europejskiej (8,2 mln zł) oraz z tytułu podatku od nieruchomości (3 mln zł), jednocześnie wycofano dochody (1,2 mln zł) w związku z planowanym oddaniem Spodka koncesjonariuszowi oraz zwiększono dochody majątkowe o 10.640.006 zł z tytułu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (9 mln zł) oraz z Funduszu Dopłat z BGK (1,6 mln zł) na realizację projektów inwestycyjnych wydatki ogółem budżetu zwiększono o 50.211.020 zł, w tym zwiększono wydatki bieżące o 41.542.180 zł, z czego na wynagrodzenia dla pracowników w związku z podwyżkami i zwiększeniem zatrudnienia (26 mln zł), na realizację projektów uchwalonych przez Radę Miasta (11,5 mln zł), na projekty współfinansowane środkami UE (9,7 mln zł), jednocześnie obniżając (o 3 mln zł) poziom środków zabezpieczonych dla szkół niepublicznych w ramach wydatków bieżących objętych limitem art. 226 ust. 3 uofp w okresie 2014 roku wprowadzono zadania na kwotę 33.062.758 zł, w tym wydatki na projekty współfinansowane środkami unijnymi (9,7 mln zł), wieloletni program dożywiania (5,7 mln zł), działania promocyjne związane z rozwojem turystyki biznesowej (9 mln zł), promocję Miasta jako gospodarza Mistrzostw Europy mężczyzn w piłce ręcznej (1 mln zł), turniej tenisowy WTA Katowice Open (1,5 mln zł), dopłatę w związku z umową koncesyjną na zarządzanie obiektem Spodek i MCK (6,2 mln zł) oraz zwiększono wydatki majątkowe o 8.668.840 zł w związku z wprowadzeniem zadań wieloletnich nowych (rozpoczynanych od 2014 r.) w ramach wydatków majątkowych planowane wydatki objęte limitem art. 226 ust. 3 uofp w okresie 2014 roku zwiększyły się o 8.668.840 zł z czego wydatki na projekty współfinansowane środkami unijnymi zwiększyły się o 10,6 mln zł, pozostałe zadania objęte WPI zmniejszyły się o 2 mln zł w tym na budowę Miejskiego Zespołu Rekreacyjno- Sportowego i Kąpieliskowego (o 20 mln zł), jednocześnie zwiększono środki m.in. na budowę układu komunikacyjnego w południowych dzielnicach (o 15 mln zł) i na rewitalizację zabytkowych budynków Muzeum Śląskiego (o 2 mln zł) w wyniku powyższych zmian: zmniejszono nadwyżkę operacyjną o 24.096.733 zł obniżono wynik budżetu o 22.125.567 zł wprowadzając wolne środki na finansowanie deficytu d/ w 2017 roku: dochody ogółem budżetu zwiększono o 17.319.863 zł, w tym zwiększono dochody bieżące o 17.725.007 zł na skutek zwiększenia części oświatowej subwencji ogólnej (7,6 mln zł), dotacji z budżetu Unii Europejskiej (8,4 mln zł) oraz z tytułu podatku od nieruchomości (3 mln zł), jednocześnie wycofano dochody (1,2 mln zł) w związku -6-
z planowanym oddaniem Spodka koncesjonariuszowi oraz zmniejszono dochody majątkowe o 405.144 zł z tytułu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na realizację projektów inwestycyjnych wydatki ogółem budżetu zwiększono o 17.319.863 zł, w tym zwiększono wydatki bieżące o 42.659.113 zł, z czego na wynagrodzenia dla pracowników w związku z podwyżkami i zwiększeniem zatrudnienia (26 mln zł), wprowadzenie nowych programów uchwalonych przez Radę Miasta (12,4 mln zł), prowadzenie nowych przedsięwzięć współfinansowanych środkami UE (9,9 mln zł), jednocześnie obniżając (o 3 mln zł) poziom środków zabezpieczonych dla szkół niepublicznych w ramach wydatków bieżących objętych limitem art. 226 ust. 3 uofp w okresie 2014 roku wprowadzono zadania na kwotę 34.336.432 zł, w tym wydatki na projekty współfinansowane środkami unijnymi (9,9 mln zł), wieloletni program dożywiania (5,7 mln zł) działania promocyjne związane z rozwojem turystyki biznesowej (9 mln zł), promocję Miasta jako gospodarza Mistrzostw Europy mężczyzn w piłce ręcznej (1,9 mln zł), turniej tenisowy WTA Katowice Open (1,5 mln zł), dopłatę w związku z umową koncesyjną na zarządzanie obiektem Spodek i MCK (6,4 mln zł) oraz zmniejszono wydatki majątkowe o 25.339.250 zł w związku z wprowadzeniem zadań wieloletnich nowych (rozpoczynanych od 2014 r.) 38,1 mln zł oraz zmniejszeniem wysokości wydatków majątkowych nie objętych limitem o 63,4 mln zł w ramach wydatków majątkowych planowane wydatki objęte limitem art. 226 ust. 3 uofp w okresie 2014 roku zwiększyły się o 38.105.713 zł, z czego wydatki na projekty objęte WPI o kwotę 39,1 mln zł, która dotyczyła budowy układu komunikacyjnego w południowych dzielnicach (29,1 mln zł) oraz budowy Miejskiego Zespołu Rekreacyjno-Sportowego i Kąpieliskowego (10 mln zł), jednocześnie wydatki na zadania współfinansowane środkami unijnymi zmniejszyły się o 1 mln zł w wyniku powyższych zmian: zmniejszono nadwyżkę operacyjną o 24.934.106 zł wynik budżetu nadwyżka budżetowa pozostała na nie zmienionym poziomie 2/ w ramach perspektywy 2018 2035 dokonano następujących zmian: w latach 2018 2020 wprowadzono dochody bieżące z tytułu środków unijnych na realizację zgłoszonych do dofinansowania projektów i odpowiednio wydatki na ich wykonanie w latach 2018 2029 wycofano dochody budżetowe (maksymalnie do 1,6 mln zł) w związku z planowanym oddaniem Spodka koncesjonariuszowi oraz obniżono wydatki bieżące budżetu (z jednej strony wprowadzając nowe przedsięwzięcie PPP na kwotę do 8,5 mln zł, z drugiej obniżając wydatki na funkcjonowanie obiektu Spodek) w latach 2018 2019 wprowadzono przedsięwzięcia inwestycyjne odpowiednio 57,5 mln zł w 2018 r. oraz 37,5 mln zł w roku 2019, w tym na budowę Miejskiego Zespołu Rekreacyjno- Sportowego i Kąpieliskowego oraz na budowę układu komunikacyjnego w południowych dzielnicach miasta jednocześnie zmniejszając wydatki za zadania majątkowe nie objęte limitem odpowiednio w 2018 roku o 67,4 mln zł oraz w 2019 roku o 48,8 mln zł w latach 2018 2030 dokonano korekty rozchodów przeznaczonych na obsługę długu w związku z przesunięciem pobrania transzy kredytu z Banku Rozwoju Rady Europy na 2015 rok. Z uwagi niewielką skalę zmian zasadnicze wskaźniki pozostały na porównywalnym poziomie. -7-
III. REALIZACJA WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ W 2014 ROKU DOCHODY Dochody ogółem budżetu miasta Katowice założono na podstawie analizy wykonania za lata poprzednie oraz na podstawie wiedzy i przepisów prawa obowiązujących w okresie opracowywania prognozy. Oszacowanie wysokości dochodów było przeprowadzone odrębnie dla dochodów bieżących (w tym zasadniczych źródeł decydujących o poziomie ich uzyskania) oraz majątkowych, których realizacja uzależniona jest od wielu czynników zewnętrznych, w tym możliwości pozyskania środków z Unii Europejskiej i harmonogramu realizacji prac inwestycyjnych. W 2014 roku zrealizowano dochody ogółem w wysokości 1.615.551.147 zł co stanowi 96% planu po zmianach (100,1% planu na 1 stycznia 2014 r.) i były one wyższe od wykonania w 2013 roku o 50.427.063 zł. Wzrost dochodów w porównaniu do roku poprzedniego wynikał ze zwiększenia dochodów bieżących, w tym o 26 mln zł z tytułu udziału w PIT oraz o 21 mln zł tytułu pobierania przez cały rok (w 2013 roku tylko w II półroczu) opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Dochody majątkowe uległy obniżeniu w porównaniu do 2013 roku o 13 mln zł. W ramach dochodów ogółem dochody bieżące stanowiły 89,9%, a dochody majątkowe 10,1% (w 2013 roku odpowiednio 88,8% i 11,2%). Podobna struktura wynikała z utrzymywania się wysokich wpływów dotacji unijnych w związku z wejściem w fazę realizacji dwóch dużych projektów strategicznych. dochody bieżące Dochody bieżące budżetu miasta jako najistotniejszy element budżetu warunkujący w zasadniczym stopniu możliwości zaspokojenia potrzeb społeczności lokalnej wykonane zostały w 2014 r. w wysokości 1.453.079.810 zł tj. 100,7% planu po zmianach (104,6% planu na 1 stycznia 2014 r.). W porównaniu do wykonania za 2013 rok dochody bieżące wykonano na poziomie o 63.662.965 zł (o 4,6%) wyższym, jednak w zależności od grupy dochodów relacja do poprzedniego roku była albo korzystniejsza albo wykazywała niekorzystny trend zniżkowy. Dochody zrealizowano z tytułu: udziałów w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa Dochody z udziałów w podatkach od osób fizycznych (PIT) i od osób prawnych (CIT) wykonane zostały na poziomie 101,2% planu. Nadwyżka w odniesieniu do planu w PIT (plan ustalony przez Ministra Finansów) wyniosła prawie 5 mln zł (w porównaniu do 2013 r. dochody były wyższe o 6,5% tj. 25,8 mln zł), a w CIT (plan wg założeń własnych) nadwyżka wyniosła nieco ponad 1,2 mln zł (w porównaniu do 2013 r. dochody były wyższe o 4,7 mln zł). -8-
Wykonanie dochodów z tytułu udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) i prawnych (CIT) w latach 2007-2014 (wykonanie) i plan na 2015 rok 500 000 000 450 000 000 400 000 000 350 000 000 300 000 000 250 000 000 200 000 000 150 000 000 100 000 000 50 000 000 0 PIT CIT 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok plan na 2015 rok */ plan na 2015 rok uchwalony budżet na dzień 1.01.2015 r. podatków i opłat Realizacja w 2014 r. dochodów z podatków lokalnych i innych opłat należnych gminie wyniosła 100,8% planu, w porównaniu do 2013 roku dochody były wyższe o 6,7% tj. o 21,4 mln zł. Poprawę wykonania dochodów odnotowano przede wszystkim z tytułu podatku od nieruchomości (wzrost w stosunku do 2013 r. o 2,6% tj. 5,4 mln zł), podatku od środków transportowych (o 14% tj. o 1,2 mln zł) oraz opłaty eksploatacyjnej (o 22% tj. o 1,8 mln zł). Od lipca poprzedniego roku rozpoczęto pobieranie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (SGOK) w 2014 roku zrealizowano dochody z tego tytułu w wysokości 44,8 mln zł (w stosunku do roku 2013 wyższe o 90,2% tj. o 21,2 mln zł). Po wyłączeniu dochodów uzyskanych z SGOK wpływy z podatków i innych opłat były niższe od planu o 0,4% tj. o 1,1 mln zł i jednocześnie wyższe od wykonania za rok poprzedni zaledwie o 0,1% tj. o 0,2 mln zł. Na taką sytuację wpływ miały niższe dochody z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych (o 20,8% tj. o 5,4 mln zł), podatku od spadków i darowizn (o 27,8% tj. o 1,3 mln zł), opłaty targowej (o prawie 7%). subwencji ogólnej W 2014 r. do budżetu wpłynęło 285.000.316 zł z tytułu subwencji ogólnej, z tego część równoważąca wyniosła 11.926.901 zł, a część oświatowa 273.055.940 zł. W porównaniu do 2013 roku dochody były niższe o 0,5% tj. o 1,5 mln zł (w tym część równoważąca niższa o 2,4 mln zł, część oświatowa wyższa o 1,4 mln zł, otrzymano również zdecydowanie niższą o prawie 0,5 mln zł część uzupełniającą w 2013 roku 0,5 mln zł, w 2014 roku 17 tys. zł). -9-
dochodów jednostek budżetowych Dochody realizowane przez jednostki budżetowe stanowiły ok. 12% dochodów bieżących. W 2014 roku łącznie jednostki przekroczyły plan o kwotę 1,4 mln zł tj. 0,8%, (o prawie 11% powyżej planu na 1 stycznia) i jednocześnie uzyskane dochody były wyższe w stosunku do wykonania za 2013 rok o 3,1 mln zł (1,8%). Wpływ na takie ukształtowanie wskaźników miały jednorazowe wpłaty, w tym zasądzony zwrot od Wojewody Śląskiego wydatków poniesionych przez Miasto na gospodarowanie nieruchomościami Skarbu Państwa (5,4 mln zł), jak również realizacja dochodów przez niektóre jednostki powyżej wykonania za rok poprzedni, m.in. KZGM (o 2,4% tj. o 2,7 mln zł). dochodów ze źródeł zagranicznych i dofinansowanie krajowe W 2014 r. na finansowanie lub dofinansowanie projektów z funduszy strukturalnych oraz innych środków z Unii Europejskiej i dofinansowania krajowego do budżetu wpłynęło 6.660.844 zł co stanowiło 69% planu po zmianach. W porównaniu do 2013 roku dochody były niższe o 17,9% tj. o 1,5 mln zł. pozostałych dochodów własnych Do pozostałych dochodów, które nie zostały wyżej wyszczególnione zaliczono m.in. dochody uzyskiwane z majątku gminy, dotacje z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych, dotacje z budżetów innych jednostek samorządowych na realizację zadań wspólnych na podstawie porozumień i umów, wpłaty nadwyżki środków obrotowych przez zakład budżetowy, odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych. W 2014 roku dochody z powyższych tytułów wyniosły 90.455.373 zł (104,5% planu po zmianach) i w porównaniu do 2013 roku były wyższe o 8% tj. o 6,7 mln zł. Zwiększoną realizację dochodów odnotowano z gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa (wzrost o 25% tj. o 2,3 mln zł), gospodarowania majątkiem miasta (wzrost o 5,3% tj. o 1,3 mln zł) oraz z wpłat nadwyżek przez zakład budżetowy. Uzyskano również wyższe dotacje z budżetu państwa, w tym na dofinansowanie wychowania przedszkolnego o 7,6 mln zł (przy czym w 2013 roku dotacja na ten cel przyznana była dopiero od września tj. na 4 miesiące). Po sprowadzeniu danych do porównywalności dotacje z budżetu państwa uległy obniżeniu o 1,3% (głównie na zadania z pomocy społecznej). Z pozostałych tytułów odnotowano spadek dochodów, w tym z funduszy celowych i innych źródeł pozabudżetowych niższe o 21% oraz z odsetek od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych niższe o prawie 35% tj. 4,5 mln zł (z powodu niższych stóp procentowych i niższych środków podlegających lokowaniu). dotacji z budżetu państwa na realizację zadań zleconych z zakresu administracji rządowej Wysokość dotacji przyznawanych z budżetu państwa na realizację zadań zleconych z zakresu administracji rządowej stanowiła ok. 5,5% dochodów bieżących budżetu miasta. Z uwagi na ograniczenia w budżecie państwa dotacje nie zabezpieczają w pełni finansowania zadań zleconych. W 2014 r. do budżetu wpłynęły dotacje w łącznej wysokości 80 mln zł tj. 99,3% planu po zmianach (117,6% planu na 1 stycznia), o 4,8 mln zł powyżej wykonania w roku poprzednim (przy czym wzrost dotyczył głównie zadań z zakresu pomocy społecznej 1,8 mln zł, gospodarki mieszkaniowej 555 tys. zł, rozpoczęcia realizacji nowych zadań z zakresu oświaty i wychowania 263 tys. zł oraz przeprowadzenia w 2014 roku wyborów do Parlamentu Europejskiego i wyborów samorządowych 1,5 mln zł). -10-
dochody majątkowe Dochody majątkowe, do których zalicza się dotacje (w tym środki z Unii Europejskiej) i inne środki przeznaczone na inwestycje, dochody ze sprzedaży majątku oraz dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności przeznaczone są na realizację zadań inwestycyjnych. Stałym źródłem dochodów majątkowych jest sprzedaż mienia i składników majątku w 2014 r. zrealizowano dochody w wysokości 84,1% planu, o 17,7% (tj. o 4,8 mln zł) poniżej wykonania w roku poprzednim w zakresie sprzedaży lokali mieszkalnych uzyskano dochody niższe o 11% (sprzedając porównywalną liczbę mieszkań), w zakresie sprzedaży nieruchomości gruntowych niższe o ponad 32% (z uwagi na odstąpienie od zwarcia umowy o znaczącej wartości), w zakresie sprzedaży lokali użytkowych niższe o ponad 40%. Realizacja pozostałych dochodów majątkowych uzależniona jest w dużej mierze od harmonogramu realizacji inwestycji. W 2014 r. z tytułu dotacji i innych środków na inwestycje do budżetu wpłynęło 134,5 mln zł tj. 63,4% planu. W ramach tej kwoty odpowiednio 68% (91 mln zł) stanowiły dotacje z UE na realizację zadań inwestycyjnych, 29% (40 mln zł) refundacja wydatków poniesionych w latach poprzednich, 1,5% (2,1 mln zł) niewykorzystane środki z wydatków niewygasających oraz 1,5% (2 mln zł) dotacje krajowe, w tym korekta systemowa z budżetu państwa w związku z realizacją zadania Katowice - oczyszczanie ścieków. Łącznie dochody otrzymane na inwestycje oraz środki pozostałe z wydatków niewygasających w części majątkowej były o 7,5% niższe od wykonania poprzedniego roku tj. o 11 mln zł (na co istotny wpływ miała zaliczka w wysokości 22,5 mln zł która wpłynęła do budżetu pod koniec 2013 roku a dotyczyła finansowania Międzynarodowego Centrum Kongresowego w roku 2014). WYDATKI Wydatki ogółem budżetu miasta Katowice zaplanowano na podstawie analizy wykonania za lata poprzednie oraz na podstawie przepisów prawa odnośnie nałożonych na samorząd do realizacji zadań zarówno własnych (w tym w części gminnej i powiatowej) jak i zadań z zakresu administracji rządowej obowiązujących w okresie opracowywania prognozy. W 2014 roku zrealizowano wydatki ogółem w wysokości 1.852.696.316 zł tj. 93,1% planu po zmianach, z czego wydatki bieżące i majątkowe stanowiły odpowiednio 68% i 32% wydatków ogółem (w roku poprzednim odpowiednio 74% i 26%). Wykonanie wydatków ogółem było wyższe od realizacji w 2013 roku o 165.366.473 zł tj. o 9,8%, z tego wydatki bieżące były wyższe o 26,9 mln zł, a wydatki majątkowe o 138,5 mln zł. Na wzrost wydatków bieżących w porównaniu do roku poprzedniego wpływ miało głównie wprowadzenie podwyżek wynagrodzeń pracowników, funkcjonowanie przez pełny rok systemu gospodarowania odpadami komunalnymi (w 2013 roku wydatki ponoszone były przez 6 miesięcy) oraz znaczący wzrost finansowania zadań instytucji kultury. Zwiększenie wydatków majątkowych wynikało głównie z realizacji dużych projektów inwestycyjnych w strefie kultury i przebudowy Centrum Miasta. -11-
wydatki bieżące Wydatki bieżące budżetu przeznaczone zostały na realizację zadań służących społeczności lokalnej, wykonywanych przez jednostki organizacyjne miasta Katowice, w tym Urząd Miasta i pozostałe jednostki budżetowe, zakłady budżetowe (dofinansowane z budżetu w formie dotacji przedmiotowej), instytucje kultury i zakłady opieki zdrowotnej (dofinansowane w formie dotacji podmiotowej i celowej) i wiele innych podmiotów korzystających ze środków budżetu wykonujących zadania własne miasta (w tym organizacje pozarządowe, dla których środki z budżetu przekazywane są poprzez wspieranie, powierzanie lub zakup usług) lub zadania istotne z punktu widzenia mieszkańców i rozwoju miasta (dla których ustawodawca przewidział możliwość dotowania). W 2014 r. wydatkowano na realizację zadań bieżących 1.268.707.697 zł tj. 94,6% planu po zmianach. Łącznie na bieżące funkcjonowanie jednostek, przeprowadzenie remontów, wpłatę do budżetu państwa, dotacje, świadczenia, projekty unijne i obsługę zadłużenia wydatkowano o 26.906.988 zł (o 2,2%) więcej niż w 2013 roku. Z uwagi na istotne różnice w realizacji budżetów w latach 2013 2014, po sprowadzeniu danych do porównywalności tj. wyłączeniu systemu gospodarki odpadami (odpowiednio 18,3 mln zł oraz 42,7 mln zł) oraz spłaty zobowiązań w związku z restrukturyzacją placówek służby zdrowia (w 2013 roku 28,2 mln zł) wydatki bieżące w 2014 roku były wyższe o 2,7% tj. o 32,7 mln zł od zrealizowanych w 2013 roku. wydatki na wynagrodzenia i składki od nich naliczane W wydatkach bieżących najpoważniejszą pozycję stanowiły wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń dla pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych realizujących zadania własne i zlecone oraz wynagrodzenia wypłacane na podstawie umów o dzieło i zlecenia. Łącznie środki na ten cel angażowały ponad 40% wydatków bieżących. W 2014 r. wydatkowano 508.782.793 zł (98,6% planu), o 3% powyżej wykonania w roku ubiegłym. Wzrost wydatków na wynagrodzenia nastąpił głównie na skutek wprowadzenia podwyżek wynagrodzeń dla pracowników jednostek budżetowych, w tym od 1 lipca 2014 r. (skutki roczne 13,5 mln zł) oraz od 1 października 2014 r. (skutki roczne 11,2 mln zł) oraz z uwagi na wzrost zatrudnienia w jednostkach Miasta w związku z realizacją nowych zadań. Ponadto, w ramach wydatków bieżących określono w prognozie krótkookresowej (zgodnie z 20 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę spoza granicami Rzeczypospolitej Polskiej środki na świadczenia pracownicze (odprawy emerytalne i rentowe oraz nagrody jubileuszowe) w wysokości 10 mln zł 12 mln zł (przeciętnie w każdym roku objętym prognozą), w tym w 2014 roku odpowiednio 6.202.307 zł (nagrody jubileuszowe) oraz 5.347.445 zł (odprawy emerytalne i rentowe zaplanowane w rezerwie budżetowej celowej), z czego wypłacono w 2014 roku dla pracowników jednostek budżetowych łącznie kwotę 9.334.329 zł, tj. o 20% więcej niż w roku poprzednim (7.773.088 zł). wydatki z tytułu poręczeń i gwarancji Zaplanowane wydatki w grupie poręczenia i gwarancje udzielone przez Miasto stanowiły zabezpieczenie: -12-
spłaty przez Katowickie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Spółka z o.o. kredytu w związku z poręczeniem udzielonym przez Miasto (umowa 1200315/98 z 1998 r. z terminem poręczenia do 2027 roku wynikającym z uchwały Nr LII/561/98 Rady Miejskiej Katowic z 5 czerwca 1998 r.) na kwotę 3.990.945 zł oraz poręczeniem spłaty kredytu (umowa 12000315/120/2000 z 2000 r. z terminem poręczenia do 2032 roku wynikającym z uchwały Nr XXIV/313/2000 Rady Miejskiej Katowic z 19 czerwca 2000 r.) na kwotę 1.080.000 zł. Z uwagi na zakładane nie wykorzystanie tych środków w 2014 roku nie przewidziano ich w prognozie na kolejne lata, wprowadzając je w pełnej wysokości do budżetu na rok następny i przyjmując ich uwzględnianie w każdym kolejnym roku aż do całkowitej spłaty zobowiązań przez Spółkę. W 2014 r. środki zaplanowane na ten cel nie były wydatkowane analogicznie jak w latach ubiegłych. wydatki na obsługę zadłużenia Na 2014 rok zaplanowano wydatki na obsługę zadłużenia w wysokości 26.529.491 zł tj. ponad 2- krotnie więcej niż wydatkowano w roku poprzednim. Przyjęto, że kredyty i pożyczki założone na poziomie 105 mln zł wpłyną do budżetu w połowie roku. Z uwagi na niższe niż zakładano zaangażowanie wydatków inwestycyjnych w zakresie przebudowy strefy śródmiejskiej jak również wycofanie z finansowania kredytem budowy Międzynarodowego Centrum Kongresowego przesunięto część kredytu do pobrania na rok 2015 jak również podjęto decyzję o pobraniu dwóch transz kredytowych dopiero w IV kwartale. Realizacja wydatków na obsługę zadłużenia wyniosła w okresie sprawozdawczym 13.221.985 zł, tj. 80% planu po zmianach (50% planu pierwotnego), jednocześnie pomimo wzrostu zadłużenia (o ponad 12%) wydatki na ten cel były wyższe tylko o 3,7% od wykonania w roku poprzednim z uwagi na utrzymujące się niskie stopy procentowe i korzystny kurs euro. wydatki związane z funkcjonowaniem organów miasta Katowice W ramach wydatków bieżących nakłady ponoszone na funkcjonowanie organów Miasta, w tym: organu stanowiącego (Rady Miasta i Rad Jednostek Pomocniczych) oraz organu wykonawczego (Prezydenta Miasta i kosztów działalności Urzędu Miasta) zaplanowane zostały na 2014 rok w wysokości 93.194.467 zł. W 2014 r. zrealizowano wydatki łącznie na kwotę 87.626.322 zł tj. 94% planu, o 3,6% powyżej wykonania w 2013 r. Było to spowodowane m.in. wzrostem liczby zatrudnionych w Urzędzie Miasta (o 20 etatów, m.in. w związku z realizacją nowych zadań przeprowadzania konsultacji społecznych, wdrożenia budżetu obywatelskiego, windykacji należności publicznoprawnych, zarządzania energią, obsługi inwestorów, zarządzania ruchem na drogach, przejęcia od Straży Miejskiej ewidencjonowania dochodów z mandatów karnych), wprowadzeniem podwyżek wynagrodzeń dla pracowników administracji i obsługi oraz utrzymaniem znaczącego dofinansowania do wynagrodzeń dla pracowników realizujących zadania z zakresu administracji rządowej. Przeciętnie wydatki w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosły 299 zł. wydatki bieżące objęte limitem (zgodnie z art. 226 ust. 3 uofp) W 2014 r. zrealizowano łącznie wydatki bieżące objęte limitem na kwotę 33.525.435 zł tj. 86% planu, w tym realizowane w ramach: -13-
przedsięwzięć współfinansowanych funduszami unijnymi 7.596.376 zł tj. 73% planu wynoszącego 10.403.101 zł programów nieinwestycyjnych uchwalonych przez Radę Miasta 25.929.059 zł tj. 91% planu wynoszącego 28.492.291 zł wynik operacyjny budżetu Różnica pomiędzy dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi stanowiąca wynik operacyjny budżetu to wielkość wskazująca na potencjał Miasta, określająca jakie są możliwości generowania środków własnych na inwestycje. Wysokość nadwyżki operacyjnej uzależniona jest z jednej strony od osiąganych dochodów bieżących, z drugiej zaś od ponoszonych wydatków na bieżące funkcjonowanie jednostek, w tym wynagrodzeń, na realizację zadań i projektów oraz od wysokości środków przeznaczanych na obsługę zadłużenia. Oceny poziomu generowanej nadwyżki operacyjnej można dokonać poprzez wyliczenie udziału nadwyżki operacyjnej w dochodach bieżących, przy czym sugerowany przez agencję ratingową jako bezpieczny dla finansów samorządu to ok. 14%. W budżecie na 2014 rok założono poziom nadwyżki operacyjnej w wysokości 82.637.040 zł co stanowiło 6,0% dochodów bieżących. W wyniku zmian budżetu w okresie 12 miesięcy planowany poziom nadwyżki operacyjnej uległ zwiększeniu do wysokości 101.997.495 zł tj. do 7,1% dochodów bieżących. Z uwagi na zrealizowanie wydatków bieżących poniżej zaplanowanej wysokości (o 5,4% tj. 72,2 mln zł) oraz wykonania dochodów bieżących powyżej planu o 0,7% (tj. o 10,1 mln zł głównie z powodu wyższej realizacji udziałów w PIT i podatku od nieruchomości) wynik operacyjny budżetu uległ poprawie i osiągnął poziom 184.372.113 zł, co stanowiło 12,7% dochodów bieżących tj. o 1,3 punkty procentowe poniżej poziomu uznawanego przez agencję ratingową za bezpieczny. W stosunku do 2013 roku wynik operacyjny był wyższy o 37 mln zł tj. o 25%, przy czym po wyłączeniu z 2013 roku uregulowanych zobowiązań szpitali miejskich (28,2 mln zł) poprawa wyniku 2014 roku w stosunku do roku poprzedniego wyniosła 8,6 mln zł tj. 4,9%. Poziom osiąganego wyniku bieżącego pozwala również wyliczyć inny wskaźnik poddawany ocenie przez agencję ratingową tj. okres w jakim spłacony byłby dług miasta z generowanej nadwyżki operacyjnej, przy czym sugerowany przez agencję ratingową jako bezpieczny dla finansów samorządu to maksymalnie 6 lat. W ostatnim okresie z uwagi na wzrost zadłużenia oraz spadek nadwyżki operacyjnej sukcesywnie ulega on wydłużeniu z 1,5 roku w 2010 roku do ponad 4 lat w roku 2013 i obecnie do poziomu 3,7 lat. -14-
Kształtowanie się nadwyżki operacyjnej w latach 2008-2014 i plan na 2015 rok 1 600 1 400 1 200 1 000 1 143 1 239 1 251 1 020 1 054 1 306 1 110 1 334 1 174 1 389 1 389 1 242 1 306 1 453 1 437 1 269 1 380 875 800 600 400 200 268,1 219,4 197,0 195,6 160,4 147,6 82,6 184,4 56,2 0 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok plan 1.01.2014 2014 rok plan na 2015 rok dochody bieżące wydatki bieżące nadwyżka operacyjna */ plan na 2015 rok uchwalony budżet na dzień 1.01.2015 r. 120,0 Procentowy udział nadwyżki operacyjnej w dochodach bieżących w latach 2008-2014 (wykonanie), w 2015 roku (plan) i w latach 2016-2018 (prognoza) 100,0 23,5 17,7 15,7 15,0 12,0 10,6 12,7 3,9 6,5 6,5 6,7 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok plan na 2015 rok 2016 rok 2017 rok 2018 rok dochody bieżące nadwyżka operacyjna */ plan na 2015 rok i lata następne zgodnie z uchwalonym budżetem na dzień 1.01.2015 r. i Wieloletnią Prognozą Finansową Miasta Katowice na lata 2015-2035 -15-
wydatki majątkowe Wydatki majątkowe obejmują inwestycje budowlane, wykup gruntów, modernizację oświetlenia, zakupy inwestycyjne, objęcie akcji i zwiększenie udziałów w spółkach. W budżecie na 2014 rok na wydatki majątkowe zaplanowano łącznie 573.249.165 zł co stanowiło 30,5% wydatków ogółem miasta. Z uwagi na wejście w fazę realizacji wielu inwestycji prawie 87% planu stanowiły wydatki na zadania kontynuowane. W trakcie roku zwiększono przede wszystkim nakłady na zadania współfinansowane środkami unijnymi (o 33%), w tym wprowadzając zadania nowe przewidziane do realizacji w ramach nowej perspektywy. Po tych zmianach plan wydatków majątkowych na koniec roku wynosił 648.853.051 zł, który zrealizowany został w 90% tj. w kwocie 583.988.618 zł (101,9% planu na 1 stycznia), w tym: wydatki objęte limitem 517.074.369 zł tj. 89,8% planu z tego: realizowane w ramach przedsięwzięć współfinansowanych funduszami unijnymi 349.754.181 zł tj. 94,1% planu wynoszącego 371.523.534 zł wydatki objęte limitem w ramach pozostałych przedsięwzięć inwestycyjnych, w tym współfinansowanych kredytami 167.320.188 zł tj. 81,8% planu wynoszącego 204.425.544 zł pozostałe wydatki majątkowe 66.914.249 zł tj. 94,0 % planu Wydatki majątkowe w podziale na przedsięwzięcia współfinansowane środkami unijnymi, przedsięwzięcia inwestycyjne pozostałe i zadania roczne - wykonanie za lata 2010-2014 i plan na 2015 rok 600 000 000 500 000 000 400 000 000 300 000 000 200 000 000 100 000 000 0 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok plan na 2015 rok WPI - unijne WPI - pozostałe zadania roczne */ plan na 2015 rok uchwalony budżet na dzień 1.01.2015 r. -16-
Zadania sfinansowano w większości środkami własnymi miasta, w tym nadwyżką operacyjną (31,5%), dochodami uzyskanymi ze sprzedaży majątku oraz z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności (4,8%), dotacjami, w tym bezzwrotnymi środkami unijnymi uwzględniające zaliczkę na budowę MCK otrzymaną w roku 2013 roku (26,9%), środkami z lat ubiegłych (18,5%) oraz posiłkując się zewnętrznymi, zwrotnymi źródłami finansowania tj. kredytami z EBI i CEB (18,3%). Źródła finansowania wydatków majątkowych w latach 2010-2014 (wykonanie) i plan na 2015 rok (w mln zł) 600 500 400 300 200 100 0 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok plan na 2015 rok nadwyżka operacyjna sprzedaż mienia dotacje nadwyżki / wolne środki z lat ubiegłych pożyczki i kredyty */ plan na 2015 rok uchwalony budżet na dzień 1.01.2015 r. -17-
Dochody, wydatki i wynik majątkowy w latach 2008-2014 (wykonanie) i plan na 2015 rok (w mln zł) 600,0 584,0 445,5 400,0 370,0 363,4 378,5 350,3 285,8 294,1 200,0 175,7 162,5 53,4 44,4 81,0 54,5 57,6 113,2 0,0 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok plan na 2015 rok - 200,0-232,4-325,5-282,4-239,6-320,9-269,8-237,1-400,0-421,5-600,0 dochody majątkowe wydatki majątkowe wynik majątkowy */ plan na 2015 rok uchwalony budżet na dzień 1.01.2015 r. wynik budżetu i jego sfinansowanie W związku z zaplanowaniem wydatków wyższych od prognozowanych dochodów w planie na 1 stycznia 2014 rok założono deficyt w wysokości 265.006.033 zł (14% wydatków ogółem budżetu), który po zmianach wprowadzonych w trakcie roku ustalono na poziomie o 14% wyższym tj. w wysokości 303.406.654 zł. Ostatecznie po podsumowaniu danych deficyt osiągnął poziom 237.145.168 zł (78,2% planu po zmianach), który sfinansowano: zaciągniętymi kredytami (36,8%), wolnymi środkami wynikającymi z rozliczenia kredytów i pożyczek z lat ubiegłych (63,2%). Ujemny wynik budżetu za 2014 rok był wyższy od odnotowanego na koniec poprzedniego roku o 114.939.409 zł. Do tego pogorszenia przyczynił się, pomimo zwiększenia nadwyżki operacyjnej (o 36,8 mln zł) wzrost wydatków majątkowych (o 138,5 mln zł), przy równoczesnym obniżeniu (o 13,2 mln zł) dochodów majątkowych. -18-
PRZYCHODY Przychody budżetu miasta stanowią źródło pokrycia deficytu oraz rozchodów. W ramach planowanych przychodów uwzględniono zgromadzone środki własne z lat ubiegłych jak również przewidywane do uzyskania pożyczki i kredyty. kredyty i pożyczki Miasto Katowice zaplanowało w ramach podpisanych kontraktów pobranie łącznie środków w wysokości 104.888.150 zł. Z uwagi na zamianę harmonogramu realizacji inwestycji i tym samym mniejsze potrzeby w 2014 r. przesunięto termin wykorzystania części ostatniej transzy z Banku Rozwoju Rady Europy na rok następny. W 2014 roku do budżetu wpłynęły kredyty wysokości 87.289.870 zł (co stanowi 100% planu po zmianach i 83,2% planu pierwotnego). nadwyżki z lat ubiegłych i wolne środki Miasto prowadzi racjonalną gospodarkę finansową i utrzymuje bezpieczny poziom środków finansowych zgromadzonych z lat ubiegłych Na koniec 2014 roku w budżecie pozostały wolne środki w łącznej wysokości 390.059.596 zł (wolne środki w wysokości 599 mln zł pomniejszone o skumulowany deficyt w wysokości 209 mln zł), z czego 60% tj. 233.415.363 zł zaangażowano na pokrycie planowanego deficytu i rozchodów w roku 2014 oraz 39% tj. 150.742.358 zł na sfinansowanie deficytu i rozchodów w latach 2015-2016. Z uwagi na osiągnięcie w 2014 roku deficytu niższego od planowanego środki pozostały w części niewykorzystane i stanowią źródło finansowania deficytu w roku 2015 zgodnie z założeniami wieloletniej prognozy. Po przeksięgowaniu wyniku (/-/ 237 mln zł) za 2014 rok wysokość skumulowanego deficytu netto na dzień 1 stycznia 2015 r. wynosi 447 mln zł, a wolnych środków 670,5 mln zł, tym samym dostępne środki budżetu do finansowania deficytu i rozchodów po roku 2014 obniżyły się do poziomu 223,5 mln zł (z czego ponad 83% tj. 186,6 mln zł zostało zaangażowane w budżecie 2015 roku). ROZCHODY Rozchody w budżecie miasta zaplanowane zostały w wysokości wynikającej ze spłaty zobowiązań długoterminowych zaciągniętych kredytów i pożyczek. Wpływ na poziom rozchodów ma również kształtowanie się kursu euro bowiem na koniec 2014 roku udział kredytów zaciągniętych w tej walucie wynosił 17% w całości długu miasta (o 3 punkty procentowe mniej niż na koniec 2013 roku). W 2014 r. na spłatę rat kapitałowych przeznaczono łącznie 16.664.357 zł, co stanowi 96,3% planu, z czego na spłatę kredytu z EBI (zaciągniętego w 1997 r.) 6.552.308 zł, spłatę kredytu EBI (zaciągniętego w 2004 r.) 8.417.972 zł oraz na spłatę pożyczek z WFOŚiGW 1.694.077 zł. -19-
Kształtowanie się długu Miasta i nadwyżki operacyjnej w latach 2007-2014 (wykonanie) w latach 2015-2018 (prognoza) 800 000 000 700 000 000 674 151 023 677 554 902 651 286 276 600 000 000 600 198 349 585 919 222 621 297 474 500 000 000 484 796 194 400 000 000 375 920 182 300 000 000 289 719 119 268 108 647 236 154 920 296 087 015 200 000 000 219 358 317 201 469 121 197 042 036 195 577 293 160 389 832 184 372 113 100 000 000 145 827 392 147 616 137 96 715 634 98 797 305 104 567 250 0 56 208 569 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok 2015 rok 2016 rok 2017 rok 2018 rok nadwyżka operacyjna dług Liniowy (nadwyżka operacyjna) */ plan na 2015 rok i lata następne zgodnie z uchwalonym budżetem na dzień 1.01.2015 r. i Wieloletnią Prognozą Finansową Miasta Katowice na lata 2015-2035 350 000 000 Kształtowanie się kosztów obsługi długu Miasta i nadwyżki operacyjnej w latach 2007-2014 (wykonanie) w latach 2015-2018 (prognoza) 300 000 000 289 719 119 268 108 647 250 000 000 219 358 317 200 000 000 197 042 036 195 577 293 184 372 113 160 389 832 150 000 000 147 616 137 100 000 000 96 715 634 98 797 305 104 567 250 50 000 000 0 56 208 569 47 231 347 39 492 409 54 566 557 45 308 440 15 352 459 27 484 800 27 399 748 29 886 341 18 272 212 21 391 265 15 935 670 17 993 000 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok 2015 rok 2016 rok 2017 rok 2018 rok nadwyżka operacyjna obsługa długu (wydatki i rozchody) */ plan na 2015 rok i lata następne zgodnie z uchwalonym budżetem na dzień 1.01.2015 r. i Wieloletnią Prognozą Finansową Miasta Katowice na lata 2015-2035 -20-
IV. KWOTA DŁUGU NA KONIEC 2014 ROKU Od 2014 roku obowiązują zasady wynikające z art. 242 244 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych możliwości zadłużenia i obsługi zadłużenia uzależnione są od uzyskanej nadwyżki operacyjnej. Zgodnie z art. 243 kwoty spłat rat kredytów i pożyczek, odsetek od tych kredytów i pożyczek oraz spłaty kwot wynikających z udzielonych poręczeń i gwarancji do planowanych dochodów ogółem nie mogą przekroczyć średniej arytmetycznej z trzech ostatnich lat osiągniętej nadwyżki operacyjnej (powiększonej o dochody ze sprzedaży majątku) do zrealizowanych dochodów ogółem. Relacja ta dla Katowic była spełniona i na koniec 2013 roku kształtowała się następująco: wskaźnik osiągnięty 1,75% do wskaźnika dopuszczalnego (bez uwzględniania ustawowych wyłączeń) 16,48%. Na koniec 2014 roku wskaźnik wykonany zwiększył się do poziomu 1,85% (z uwagi na wzrost wydatków na obsługę zadłużenia o ponad 9%, przy wzroście dochodów ogółem o 3,2%) i jednocześnie obniżył się wskaźnik dopuszczalny (bez uwzględniania ustawowych wyłączeń) do wartości 13,78% na skutek znacznie gorszych wyników operacyjnych budżetu w ostatnich trzech latach. O tym jak istotne są wyniki operacyjne budżetu świadczy sukcesywne obniżanie wartości w poszczególnych latach tj. tych z których wyliczana jest wartość wskaźnika maksymalnego: w roku 2011 (n-3) 17,1%, w roku 2012 (n-2) 13,1%, w roku 2013 (n-1) 11,2%. Z uwagi na poprawę wyniku operacyjnego w 2014 roku analogicznie wyliczona wartość, która będzie uwzględniana przy wskaźnikach w latach kolejnych wynosi 12,8%. Zgodnie z zasadami, jakie obowiązywały do 2014 roku stanowiącymi, że zadłużenie nie może przekroczyć 60% dochodów ogółem, a obsługa zadłużenia (spłaty rat, odsetki i wydatki z tytułu poręczenia) nie może przekroczyć 15% dochodów ogółem na koniec roku 2014 wskaźniki te wynosiły dla Miasta odpowiednio 41,7% oraz 1,85%. Wartość wskaźnika jednorocznego - prawa strona wzoru (w latach 2007-2014) uwzględnianego przy wyliczaniu możliwości zadłużenia miasta 30,000 29,000 25,357 25,000 20,000 20,216 19,254 17,088 15,000 13,099 11,165 12,795 10,000 5,000 0,000 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok -21-
Zadłużenie miasta Katowice na dzień 31 grudnia 2014 r. Zadłużenie Miasta na koniec 2014 roku z tytułu kredytów i pożyczek wynosiło 674.151.023 zł (przy kursie 1 euro wynoszącym 4,2623 zł), w stosunku do 2013 roku (600.198.349 zł) uległo zwiększeniu o 12% i dotyczyło: 1/ kredytu z EBI (kontrakt z 1997 r.) pobranego w całości do 2002 r. (20 mln euro) na spłatę w 2014 r. wydatkowano 6.552.308 zł, tym samym dług na koniec 2014 r. wynosił 6.557.383 zł, 2/ kredytu z EBI (kontrakt z 2004 r.) pobranego w całości do 2009 r. (15,9 mln euro i 130,3 mln zł) w 2012 roku rozpoczęto spłaty rat kapitałowych na spłatę w 2014 r. wydatkowano 8.417.972 zł, tym samym dług na koniec 2014 r. wynosił 178.790.730 zł, 3/ kredytu z EBI (kontrakt z 2010 r.) pobranego w całości w latach 2010 2013 (6 mln euro i 120,1 mln zł) nie rozpoczęto jeszcze spłaty rat kapitałowych, dług na koniec 2014 r. wynosił 145.699.000 zł, 4/ kredytu z EBI (kontrakt z 2011 r.) pobranego w latach 2011 2014 w wysokości 254,2 mln zł nie rozpoczęto jeszcze spłaty rat kapitałowych, dług na koniec 2014 r. wynosił 254.200.000 zł, 5/ kredytu z CEB (kontrakt z 2011 r.) pobranego w latach 2011 2014 w (4,6 mln euro i 63,6 mln zł) nie rozpoczęto jeszcze spłaty rat kapitałowych, dług na koniec 2014 r. wynosił 83.179.120 zł, 6/ pożyczki z WFOŚiGW (Szkoła Podstawowa Nr 31) w całości pobranej w latach 2009 2010 r. w wysokości 635.267 zł na spłatę w 2014 r. wydatkowano 127.056 zł, tym samym dług na koniec 2014 r. wynosił 95.279 zł, 7/ pożyczki z WFOŚiGW (Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 7) pobranej w całości w latach 2010 2011 w wysokości 3.055.782 zł, na spłatę w 2014 r. wydatkowano 763.948 zł, tym samym dług na koniec 2014 r. wynosił 1.003.659 zł, 8/ pożyczki z WFOŚiGW (budynek przy ul. Francuskiej 70) w całości pobranej w 2010 r. w wysokości 6.350.098 zł, na spłatę w 2014 r. wydatkowano 651.292 zł, tym samym dług na koniec 2014 r. wynosił 3.907.753 zł, 9/ pożyczki z WFOŚiGW (składowisko odpadów komunalnych przy ul. Żwirowej) pobranej w latach 2010-2011 w wysokości 1.053.700 zł, na spłatę w 2014 r. wydatkowano 120.424 zł, tym samym dług na koniec 2014 r. wynosił 718.099 zł, 10/ pożyczki z WFOŚiGW (Miejska Biblioteka Publiczna, filia nr 14) pobranej w latach 2010-2011 w wysokości 126.259 zł, na spłatę w 2014 r. wydatkowano 31.357 zł pożyczka została spłacona. Zadłużenie na koniec 2014 roku osiągnęło poziom 674.236.640 zł, w tym z tytułu kredytów i pożyczek 674.151.023 zł oraz z tytułu zobowiązań wymagalnych 85.617 zł, co stanowiło 41,7% dochodów ogółem zrealizowanych w 2014 roku. Na obsługę długu przeznaczono łącznie 29.886.341 zł o 9,1% więcej niż w 2013 roku (z uwagi na wzrost zadłużenia o ponad 12% i jednocześnie niższe stopy procentowe odsetek oraz utrzymanie się kursu euro na porównywalnym poziomie). -22-
Ocena ratingowa Miasta Miasto poddawane jest corocznej ocenie wiarygodności finansowej przez firmę ratingową. Komitet ratingowy Agencji Fitch Ratings 1 sierpnia 2014 r. potwierdził międzynarodowe długoterminowe ratingi Miasta Katowice dla zadłużenia w walucie zagranicznej oraz krajowej na poziomie A-. Jednocześnie Fitch Ratings potwierdził dla Miasta długoterminowy rating krajowy na poziomie AA+(Pol). Perspektywa ratingów jest stabilna. W związku z wejściem w życie z dniem 20 czerwca 2013 roku Regulacji Unii Europejskiej dotyczącej Agencji Ratingowych, która nakłada na agencje obowiązek aktualizacji ratingów co 6 miesięcy, wprowadzony został dodatkowy termin aktualizacji nadanych ratingów. Dnia 30 stycznia 2015 r. Fitch Ratings potwierdził ratingi Miasta Katowice dla zadłużenia w walucie zagranicznej i krajowej na poziomie A- oraz długoterminowy rating krajowy na poziomie AA+(Pol). Wszystkie ratingi mają perspektywę stabilną. Ratingi Katowic odzwierciedlają dobre wyniki operacyjne, biorą pod uwagę przewidywaną stabilizację długu poniżej 50% dochodów bieżących. Agencja Fitch oczekuje, że wyniki operacyjne Katowic pozostaną dobre w średnim okresie, a wskaźniki zadłużenia pozostaną bezpieczne, gdyż jest to kluczowe dla utrzymania ratingu na obecnym poziomie. Zmiana perspektywy ratingów na pozytywną lub podniesienie ratingów może nastąpić w przypadku utrzymania przez Katowice dobrych wyników operacyjnych i jednocześnie przy malejącej presji na wydatki majątkowe finansowane długiem. Natomiast istotne pogorszenie się wskaźnika spłaty długu w stosunku do oczekiwanego przez Fitch, w wyniku trwałego pogorszenia się wyników operacyjnych lub znaczny wzrost zadłużenia bezpośredniego netto może przyczynić się do perspektywy ratingów na negatywną lub do obniżenia ratingów. Poniżej przedstawiono symulację kształtowania się wyników operacyjnych budżetu w latach następnych (trendy wyznaczono na podstawie rzeczywistego wykonania za lata 2007 2014) jeżeli nie zostaną na trwałe zachamowane negatywne relacje. -23-