Wymagania edukacyjne z fizyki

Wymagania edukacyjne z fizyki Dstswane d: Dwuletnieg cyklu kształcenia w klasach VII,VIII szkły pdstawwej (klasa VII 2 gdziny, klasa VIII 2 gdziny) Pdręcznik: Sptkania z fizyką Nr dpuszczenia: Autrzy: Seria: 93/4/2011/2016 Grażyna Francuz-Ornat, Teresa Kulawik, Maria Nwtny-óżańska Sptkania z fizyką Prgram nauczania: Prgram nauczania fizyki w szkle pdstawwej Sptkania z fizyką Autrzy: Grażyna Francuz-Ornat Teresa Kulawik 1. Spsby sprawdzania siągnięć edukacyjnych ucznia: Sprawdzian pisemny, test wielpzimwy bejmujący pwtórzenie kreślnej partii materiału zadanie klaswe. Prjekt badawczy Zadanie dmwe Pwtórzenie wiadmści Odpwiedź ustna Praca na lekcji Kartkówki d trzech tematów, trwające d 15 min. Praca w grupach 2. Prace klaswe pwinny być ddane d 2 tygdni d daty napisania. 3. Czas pisania pracy klaswej każdrazw kreśla nauczyciel 4. Uczeń mże pprawić cenę d 2 tygdni d trzymania pracy klaswej.

5. Zadania klaswe są wielstpniwe i uwzględniają predyspzycje uczniów słabych psiadających pinię PPP. 6. Uczniwie z bniżnymi wymaganiami prgramwymi w zależnści d deficytu mgą pprawiać i pisać zadania klaswe i kartkówki zarówn ustnie jak i pisemnie. Teksty wielpzimwe zawierają zadania, prblemy z zakresu wiadmści i umiejętnści kniecznych w takich prprcjach, które pzwalają uczniwi bardz słabemu trzymać cenę pzytywną. Uczeń ma także mżliwść pprawy zadań klaswych i kartkówek. 7. Uczeń ma praw d pmcy nauczyciela w razie niepwdzeń. 8. Obwiązuje zasada że jeden sprawdzian w ciągu dnia i nie więcej niż trzy w tygdniu. Nauczyciel uprzedza przeprwadzeniu sprawdzianu c najmniej z tygdniwym wyprzedzeniem. 9. Uczeń mże pprawiać ceny z zadań klaswych i kartkówek. 10. Ocena pprawina i pierwtna wliczane są d cen cząstkwych na pprzednich zasadach 11. Pprawiać ceny mżna jedynie na knsultacjach wyznacznych przez nauczyciela. 12. D pprawy ceny lub napisania zaległeg sprawdzianu uczeń zgłasza się z zeszytem przedmitwym z wpisanym pdaniem mżliwść pprawy ceny lub napisania zaległeg sprawdzianu. Pdanie pwinn zawierać tytuł sprawdzianu lub kartkówki, raz aktualną datę. 13. Nauczyciel ptwierdza swim pdpisem fakt przystąpienia ucznia d pprawy lub napisania sprawdzianu 14. Na miesiąc przed knferencją nauczyciel infrmuje ucznia grżących cenach niedstatecznych. 15. Na tydzień przed knferencją klasyfikacyjną nauczyciel pwiadamia uczniów przewidywanych cenach. 16. Na trzy dni przed knferencją klasyfikacyjną nauczyciel wpisuje ceny d dziennika. 17. Dpuszcza się w cenianiu i klasyfikwaniu stswanie średniej ważnej z uwzględnieniem wag cen cząstkwych wg kryteriów bwiązujących w szkle. Szklne kryteria stswania średniej ważnej t: wagę 6 mają knkursy pzaszklne rangi rejnwej lub pwiatwej; wagę 5 ma test, sprawdzian, zadanie klaswe, test literacki, test czytania ze zrzumieniem, test umiejętnści egzaminacyjnych; wagę 4 ma kartkówka, pwtórzenie, prjekt, dyktand, wypracwanie, recytacja, praca plastyczna, teczka, tłumaczenie, dialg; wagę 3 ma knkurs szklny, ćwiczenia praktyczne, zeszyt ćwiczeń, dpwiedź ustna, mapa, analiza źródła brazu; wagę 2 ma aktywnść, zadania dmwe, zeszyt, plakat, praca na lekcji, praca w grupie, dświadczenie, referat. Ocena śródrczna i rczna jest wystawiana według zasady: 18. Ocena cel -średnia d 5,21 19. Ocena bdb- średnia d 4,51 20. Ocena db -średnia d 3,51 21. Ocena dst- średnia d 2,51 22. Ocena dp - średnia d 1,60 23. Ocena nast. - średnia d 1,59

24. Ocenę celującą trzymuje uczeń za: Prwadzenie samdzielnie prac badawczych. Osiągnięcia w knkursach. Jeżeli jeg wiedza zdecydwanie wybiega pza treści mawiane na lekcjach. związuje prblemy zdecydwanie wybiegające pza gólnie przyjęte standardy 25. Jedną ze składwych ceny jest cena z dpwiedzi ustnych na lekcji wystawiana w ten spsób, że za każda pprawną dpwiedz uczeń trzymuje znak plus za błędną znak minus, suma plusów i minusów decyduje cenie kńcwej. 26. Uczeń mże na pdstawie + i - trzymać cenę z dpwiedzi na lekcji, pracy na lekcji, pwtórki, zadania dmweg. Uczeń ma praw d usprawiedliwienia nieprzygtwania się d lekcji dwa razy w semestrze. Nieprzygtwanie się d lekcji t nieprzygtwanie d dpwiedzi ustnej, brak uzupełnineg zeszytu przedmitweg, pdręcznika, zbiru zadań, zeszytu ćwiczeń, raz braki przyrządów specyficznych dla daneg przedmitu. Nieprzygtwanie się d lekcji nie bejmuje zapwiedzianych frm sprawdzania wiadmści i umiejętnści. Zgłszenie nieprzygtwana d lekcji następuje w frmie pisemnej w zeszycie przedmitwym

KLASA VII I. PIEWSZE SPOTKANIE Z FIZYKĄ kreśla, czym zajmuje się fizyka wymienia pdstawwe metdy badań stswane w fizyce rzróżnia pjęcia: ciał fizyczne i substancja raz pdaje dpwiednie przykłady przelicza jednstki czasu (sekunda, minuta, gdzina) wybiera właściwe przyrządy pmiarwe (np. d pmiaru długści, czasu) blicza wartść średnią wyników pmiaru (np. długści, czasu) wydrębnia z tekstów, tabel i rysunków infrmacje kluczwe przestrzega zasad bezpieczeństwa pdczas wyknywania bserwacji, pmiarów i dświadczeń wymienia i rzróżnia rdzaje ddziaływań (elektrstatyczne, grawitacyjne, magnetyczne, mechaniczne) raz pdaje przykłady ddziaływań pdaje przykłady skutków ddziaływań w życiu cdziennym psługuje się pjęciem siły jak miarą ddziaływań wyknuje dświadczenie (badanie rzciągania gumki lub sprężyny), krzystając z jeg pisu psługuje się jednstką siły; wskazuje siłmierz jak przyrząd służący d pmiaru siły dróżnia wielkści skalarne (liczbwe) d wektrwych i pdaje dpwiednie przykłady rzpznaje i nazywa siłę ciężkści rzpznaje i nazywa siły ciężkści i sprężystści rżróżnia siłę wypadkwą i siłę równważącą kreśla zachwanie się ciała w przypadku działania na nie sił pdaje przykłady pwiązań fizyki z życiem cdziennym, techniką, medycyną raz innymi dziedzinami wiedzy rzróżnia pjęcia: bserwacja, pmiar, dświadczenie rzróżnia pjęcia: bserwacja, pmiar, dświadczenie wyjaśnia, c t są wielkści fizyczne i na czym plegają pmiary wielkści fizycznych; rzróżnia pjęcia wielkść fizyczna i jednstka danej wielkści charakteryzuje układ jednstek SI przelicza wielkrtnści i pdwielkrtnści (mikr-, mili-, centy-, hekt-, kil-, mega-) przeprwadza wybrane pmiary i dświadczenia, krzystając z ich pisów (np. pmiar długści łówka, czasu staczania się ciała p pchylni) wyjaśnia, dlaczeg żaden pmiar nie jest idealnie dkładny i c t jest niepewnść pmiarwa raz uzasadnia, że dkładnść wyniku pmiaru nie mże być większa niż dkładnść przyrządu pmiarweg wyjaśnia, w jakim celu pwtarza się pmiar kilka razy, a następnie z uzyskanych wyników blicza średnią wyjaśnia, c t są cyfry znaczące zakrągla wartści wielkści fizycznych d pdanej liczby cyfr znaczących wykazuje na przykładach, że ddziaływania są wzajemne wymienia i rzróżnia skutki ddziaływań (statyczne i dynamiczne) dróżnia ddziaływania bezpśrednie i na dległść, pdaje dpwiednie przykłady tych ddziaływań stsuje pjącie siły jak działania skierwaneg (wektr); wskazuje wartść, kierunek i zwrt wektra siły przedstawia siłę graficznie (rysuje wektr siły) dświadczalnie wyznacza wartść siły za pdaje przykłady wielkści fizycznych wraz z ich jednstkami w układzie SI; zapisuje pdstawwe wielkści fizyczne (psługując się dpwiednimi symblami) wraz z jednstkami (długść, masa, temperatura, czas) szacuje rząd wielkści spdziewaneg wyniku pmiaru, np. długści, czasu wskazuje czynniki isttne i nieisttne dla wyniku pmiaru lub dświadczenia psługuje się pjęciem niepewnści pmiarwej; zapisuje wynik pmiaru wraz z jeg jednstką raz z uwzględnieniem infrmacji niepewnści wyknuje bliczenia i zapisuje wynik zgdnie z zasadami zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dkładnści pmiaru lub danych klasyfikuje pdstawwe ddziaływania występujące w przyrdzie pisuje różne rdzaje ddziaływań wyjaśnia, na czym plega wzajemnść ddziaływań prównuje siły na pdstawie ich wektrów blicza średnią siłę i zapisuje wynik zgdnie z zasadami zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dkładnści pmiaru lub danych buduje prsty siłmierz i wyznacza przy jeg użyciu wartść siły, krzystając z pisu dświadczenia szacuje rząd wielkści spdziewaneg wyniku pmiaru siły wyznacza i rysuje siłę wypadkwą dla kilku sił jednakwych kierunkach; kreśla jej cechy kreśla cechy siły wypadkwej kilku (więcej niż dwóch) sił działających wzdłuż tej samej prstej rzwiązuje zadania bardziej złżne, ale typwe dtyczące treści rzdziału: Pierwsze sptkanie z fizyką selekcjnuje infrmacje uzyskane z różnych źródeł, np. na lekcji, z pdręcznika, pdaje przykłady siągnięć fizyków cennych dla rzwju cywilizacji (współczesnej techniki i technlgii) wyznacza niepewnść pmiarwą przy pmiarach wielkrtnych przewiduje skutki różneg rdzaju ddziaływań pdaje przykłady rdzajów i skutków ddziaływań (bezpśrednich i na dległść) inne niż pznane na lekcji szacuje niepewnść pmiarwą wyznacznej wartści średniej siły buduje siłmierz według własneg prjektu i wyznacza przy jeg użyciu wartść siły wyznacza i rysuje siłę równważącą kilka sił działających wzdłuż tej samej prstej różnych zwrtach, kreśla jej cechy rzwiązuje zadania złżne, nietypwe dtyczące treści rzdziału: Pierwsze sptkanie z fizyką

równważących się pmcą siłmierza alb wagi analgwej lub cyfrwej (mierzy wartść siły za pmcą siłmierza) zapisuje wynik pmiaru siły wraz z jej jednstką raz z uwzględnieniem infrmacji niepewnści wyznacza i rysuje siłę wypadkwą dla dwóch sił jednakwych kierunkach pisuje i rysuje siły, które się równważą kreśla cechy siły wypadkwej dwóch sił działających wzdłuż tej samej prstej i siły równważącej inną siłę pdaje przykłady sił wypadkwych i równważących się z życia cdzienneg z literatury ppularnnaukwej, z internetu psługuje się infrmacjami pchdzącymi z analizy tekstu: Jak mierzn czas i jak mierzy się g becnie lub inneg badanie różneg rdzaju ddziaływań, badanie cech sił, wyznaczanie średniej siły, wyznaczanie siły wypadkwej i siły równważącej za pmcą siłmierza, krzystając z pisów dświadczeń pisuje przebieg przeprwadzneg dświadczenia (wyróżnia kluczwe krki i spsób pstępwania, wskazuje rlę użytych przyrządów, ilustruje wyniki) wydrębnia z tekstów i rysunków infrmacje kluczwe dla pisywaneg prblemu rzwiązuje prste zadania dtyczące treści rzdziału: Pierwsze sptkanie z fizyką wyznaczanie siły wypadkwej i siły równważącej za pmcą siłmierza, krzystając z pisów dświadczeń pisuje przebieg przeprwadzneg dświadczenia (wyróżnia kluczwe krki i spsób pstępwania, wskazuje rlę użytych przyrządów, ilustruje wyniki) wydrębnia z tekstów i rysunków infrmacje kluczwe dla pisywaneg prblemu rzwiązuje prste zadania dtyczące

treści rzdziału: Pierwsze sptkanie z fizyką II. WŁAŚCIWOŚCI I BUDOWA MATEII pdaje przykłady zjawisk świadczące cząsteczkwej budwie materii psługuje się pjęciem napięcia pwierzchniweg pdaje przykłady występwania napięcia pwierzchniweg wdy kreśla wpływ detergentu na napięcie pwierzchniwe wdy wymienia czynniki zmniejszające napięcie pwierzchniwe wdy i wskazuje spsby ich wykrzystywania w cdziennym życiu człwieka rzróżnia trzy stany skupienia substancji; pdaje przykłady ciał stałych, cieczy, gazów rzróżnia substancje kruche, sprężyste i plastyczne; pdaje przykłady ciał plastycznych, sprężystych, kruchych psługuje się pjęciem masy raz jej jednstkami, pdaje jej jednstkę w układzie SI rzróżnia pjęcia: masa, ciężar ciała psługuje się pjęciem siły ciężkści, pdaje wzór na ciężar kreśla pjęcie gęstści; pdaje związek gęstści z masą i bjętścią raz jednstkę gęstści w układzie SI psługuje się tabelami wielkści fizycznych w celu dszukania gęstści substancji; prównuje gęstści substancji wydrębnia z tekstów, tabel i rysunków infrmacje kluczwe mierzy: długść, masę, bjętść cieczy; wyznacza bjętść dwlneg ciała za pmcą cylindra miarweg przeprwadza dświadczenie (badanie zależnści wskazania siłmierza d masy bciążników), krzystając z jeg pisu; pisuje wyniki i frmułuje wniski pisuje przebieg przeprwadznych dświadczeń pdaje pdstawwe załżenia cząsteczkwej terii budwy materii pdaje przykłady zjawiska dyfuzji w przyrdzie i w życiu cdziennym psługuje się pjęciem ddziaływań międzycząsteczkwych; dróżnia siły spójnści d sił przylegania, rzpznaje i pisuje te siły wskazuje w taczającej rzeczywistści przykłady zjawisk pisywanych za pmcą ddziaływań międzycząsteczkwych (sił spójnści i przylegania) wyjaśnia napięcie pwierzchniwe jak skutek działania sił spójnści dświadczalnie demnstruje zjawisk napięcia pwierzchniweg, krzystając z pisu ilustruje istnienie sił spójnści i w tym kntekście pisuje zjawisk napięcia pwierzchniweg (na wybranym przykładzie) ilustruje działanie sił spójnści na przykładzie mechanizmu twrzenia się krpli; tłumaczy frmwanie się krpli w kntekście istnienia sił spójnści charakteryzuje ciała sprężyste, plastyczne i kruche; psługuje się pjęciem siły sprężystści pisuje budwę mikrskpwą ciał stałych, cieczy i gazów (strukturę mikrskpwą substancji w różnych jej fazach) kreśla i prównuje właściwści ciał stałych, cieczy i gazów analizuje różnice gęstści (ułżenia cząsteczek) substancji w różnych stanach skupienia wynikające z budwy mikrskpwej ciał stałych, cieczy i gazów stsuje d bliczeń związek między siłą ciężkści, masą i przyspieszeniem grawitacyjnym blicza i zapisuje wynik zgdnie z zasadami zakrąglania raz psługuje się pjęciem hiptezy wyjaśnia zjawisk zmiany bjętści cieczy w wyniku mieszania się, pierając się na dświadczeniu mdelwym wyjaśnia, na czym plega zjawisk dyfuzji i d czeg zależy jeg szybkść wymienia rdzaje menisków; pisuje występwanie menisku jak skutek ddziaływań międzycząsteczkwych na pdstawie widczneg menisku danej cieczy w cienkiej rurce kreśla, czy większe są siły przylegania czy siły spójnści wyjaśnia, że pdział na ciała sprężyste, plastyczne i kruche jest pdziałem niestrym; psługuje się pjęciem twardści minerałów analizuje różnice w budwie mikrskpwej ciał stałych, cieczy i gazów; psługuje się pjęciem pwierzchni swbdnej analizuje różnice gęstści substancji w różnych stanach skupienia wynikające z budwy mikrskpwej ciał stałych, cieczy i gazów (analizuje zmiany gęstści przy zmianie stanu skupienia, zwłaszcza w przypadku przejścia z cieczy w gaz, i wiąże t ze zmianami w strukturze mikrskpwej) wyznacza masę ciała za pmcą wagi labratryjnej; szacuje rząd wielkści spdziewaneg wyniku badanie wpływu detergentu na napięcie pwierzchniwe, badanie, d czeg zależy kształt krpli, krzystając z pisów dświadczeń i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; frmułuje wniski planuje dświadczenia związane z wyznaczeniem gęstści cieczy raz ciał stałych regularnych i nieregularnych kształtach szacuje wyniki pmiarów; cenia wyniki uzasadnia kształt spadającej krpli wdy prjektuje i przeprwadza dświadczenia (inne niż pisane w pdręczniku) wykazujące cząsteczkwą budwę materii prjektuje i wyknuje dświadczenie ptwierdzające istnienie napięcia pwierzchniweg wdy prjektuje i wyknuje dświadczenia wykazujące właściwści ciał stałych, cieczy i gazów prjektuje dświadczenia związane z wyznaczeniem gęstści cieczy raz ciał stałych regularnych i nieregularnych kształtach rzwiązuje nietypwe (złżne) zadania, (lub prblemy) dtyczące treści rzdziału: Właściwści i budwa materii (z zastswaniem związku między siłą ciężkści, masą i przyspieszeniem grawitacyjnym (wzru na ciężar) raz związku gęstści z masą i bjętścią) realizuje prjekt: Wda białe bgactw (lub inny związany z treściami rzdziału: Właściwści i budwa materii))

zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dkładnści danych psługuje się pjęciem gęstści raz jej jednstkami stsuje d bliczeń związek gęstści z masą i bjętścią wyjaśnia, dlaczeg ciała zbudwane z różnych substancji mają różną gęstść przelicza wielkrtnści i pdwielkrtnści (mikr-, mili-, centy-, dm-, kil-, mega-); przelicza jednstki: masy, ciężaru, gęstści rzpznaje zależnść rsnącą bądź malejącą na pdstawie danych (wyników dświadczenia); rzpznaje prprcjnalnść prstą raz psługuje się prprcjnalnścią prstą wydrębnia z tekstów lub rysunków infrmacje kluczwe dla pisywaneg zjawiska bądź prblemu dświadczeń, prównując wyznaczne gęstści z dpwiednimi wartściami tabelarycznymi rzwiązuje zadania (lub prblemy) bardziej złżne, ale typwe, dtyczące treści rzdziału: Właściwści i budwa materii (z zastswaniem związku między siłą ciężkści, masą i przyspieszeniem grawitacyjnym (wzru na ciężar) raz ze związku gęstści z masą i bjętścią) wykazanie cząsteczkwej budwy materii, badanie właściwści ciał stałych, cieczy i gazów, wykazanie istnienia ddziaływań międzycząsteczkwych, wyznaczanie gęstści substancji, z jakiej wyknany jest przedmit kształcie regularnym za pmcą wagi i przymiaru lub nieregularnym kształcie za pmcą wagi, cieczy i cylindra miarweg raz wyznaczanie gęstści cieczy za pmcą wagi i cylindra miarweg, krzystając z pisów dświadczeń i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; przedstawia wyniki i frmułuje wniski pisuje przebieg dświadczenia; wyróżnia kluczwe krki i spsób pstępwania raz wskazuje rlę użytych przyrządów psługuje się pjęciem niepewnści pmiarwej; zapisuje wynik pmiaru wraz z jeg jednstką raz z uwzględnieniem infrmacji niepewnści

rzwiązuje typwe zadania lub prblemy dtyczące treści rzdziału: Właściwści i budwa materii (stsuje związek między siłą ciężkści, masą i przyspieszeniem grawitacyjnym raz krzysta ze związku gęstści z masą i bjętścią) III. HYDOSTATYKA I AEOSTATYKA rzpznaje i nazywa siły ciężkści i nacisku, pdaje ich przykłady w różnych sytuacjach praktycznych (w taczającej rzeczywistści); wskazuje przykłady z życia cdzienneg brazujące działanie siły nacisku rzróżnia parcie i ciśnienie frmułuje praw Pascala, pdaje przykłady jeg zastswania wskazuje przykłady występwania siły wypru w taczającej rzeczywistści i życiu cdziennym wymienia cechy siły wypru, ilustruje graficznie siłę wypru badanie zależnści ciśnienia d pla pwierzchni, badanie zależnści ciśnienia hydrstatyczneg d wyskści słupa cieczy, badanie przenszenia w cieczy działającej na nią siły zewnętrznej, badanie warunków pływania ciał, krzystając z pisów dświadczeń i przestrzegając zasad bezpieczeństwa, frmułuje wniski przelicza wielkrtnści i pdwielkrtnści (mili-, centy-, kil-, mega-) wydrębnia z tekstów i rysunków infrmacje kluczwe psługuje się pjęciem parcia (nacisku) psługuje się pjęciem ciśnienia wraz z jeg jednstką w układzie SI psługuje się pjęciem ciśnienia w cieczach i gazach wraz z jeg jednstką; psługuje się pjęciem ciśnienia hydrstatyczneg i atmsferyczneg dświadczalnie demnstruje: zależnść ciśnienia hydrstatyczneg d wyskści słupa cieczy, istnienie ciśnienia atmsferyczneg, praw Pascala, praw Archimedesa (na tej pdstawie analizuje pływanie ciał) psługuje się prawem Pascala, zgdnie z którym zwiększenie ciśnienia zewnętrzneg pwduje jednakwy przyrst ciśnienia w całej bjętści cieczy lub gazu wskazuje w taczającej rzeczywistści przykłady zjawisk pisywanych za pmcą praw i zależnści dtyczących ciśnienia hydrstatyczneg i atmsferyczneg przelicza wielkrtnści i pdwielkrtnści (centy-, hekt-, kil-, mega-); przelicza jednstki ciśnienia stsuje d bliczeń: związek między parciem a ciśnieniem, związek między ciśnieniem hydrstatycznym a wyskścią słupa cieczy i jej gęstścią; wymienia nazwy przyrządów służących d pmiaru ciśnienia wyjaśnia zależnść ciśnienia atmsferyczneg d wyskści nad pzimem mrza pisuje znaczenie ciśnienia hydrstatyczneg i ciśnienia atmsferyczneg w przyrdzie i w życiu cdziennym pisuje paradks hydrstatyczny pisuje dświadczenie Trricelleg pisuje zastswanie prawa Pascala w prasie hydraulicznej i hamulcach hydraulicznych wyznacza gęstść cieczy, krzystając z prawa Archimedesa rysuje siły działające na ciał, które pływa w cieczy, tkwi w niej zanurzne lub tnie; wyznacza, rysuje i pisuje siłę wypadkwą wyjaśnia, kiedy ciał tnie, kiedy pływa częściw zanurzne w cieczy i kiedy pływa całkwicie w niej zanurzne na pdstawie prawa Archimedesa, psługując się pjęciami siły ciężkści i gęstści planuje i przeprwadza dświadczenie w celu zbadania zależnści ciśnienia d siły nacisku i pla pwierzchni; pisuje jeg przebieg i frmułuje wniski prjektuje i przeprwadza dświadczenie ptwierdzające słusznść prawa Pascala dla cieczy lub gazów, pisuje jeg przebieg raz analizuje i cenia wynik; frmułuje kmunikat swim dświadczeniu rzwiązuje typwe zadania bliczeniwe z wykrzystaniem warunków pływania ciał; przeprwadza bliczenia i zapisuje wynik zgdnie z zasadami zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dkładnści danych rzwiązuje zadania (lub prblemy) bardziej uzasadnia, kiedy ciał tnie, kiedy pływa częściw zanurzne w cieczy i kiedy pływa całkwicie w niej zanurzne, krzystając z wzrów na siły wypru i ciężkści raz gęstść rzwiązuje złżne, nietypwe zadania (prblemy) dtyczące treści rzdziału: Hydrstatyka i aerstatyka (z wykrzystaniem: zależnści między ciśnieniem, parciem i plem pwierzchni, związku między ciśnieniem hydrstatycznym a wyskścią słupa cieczy i jej gęstścią, prawa Pascala, prawa Archimedesa, warunków pływania ciał) psługuje się infrmacjami pchdzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym ppularnnaukwych) dtyczących wykrzystywania prawa Pascala w taczającej rzeczywistści i w życiu cdziennym

przeprwadza bliczenia i zapisuje wynik zgdnie z zasadami zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z danych analizuje siły działające na ciała zanurzne w cieczach lub gazach, psługując się pjęciem siły wypru i prawem Archimedesa blicza wartść siły wypru dla ciał zanurznych w cieczy lub gazie pdaje warunki pływania ciał: kiedy ciał tnie, kiedy pływa częściw zanurzne w cieczy i kiedy pływa całkwicie zanurzne w cieczy pisuje praktyczne zastswanie prawa Archimedesa i warunków pływania ciał; wskazuje przykłady wykrzystywania w taczającej rzeczywistści złżne, ale typwe dtyczące treści rzdziału: Hydrstatyka i aerstatyka (z wykrzystaniem: zależnści między ciśnieniem, parciem i plem pwierzchni, prawa Pascala, prawa Archimedesa) psługuje się infrmacjami pchdzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym ppularnnaukwych) dtyczących ciśnienia hydrstatyczneg i atmsferyczneg raz prawa Archimedesa, a w szczególnści infrmacjami pchdzącymi z analizy tekstu: Pdciśnienie, nadciśnienie i próżnia psługuje się infrmacjami pchdzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym ppularnnaukwych) dtyczących pływania ciał wydrębnia z tekstów lub rysunków infrmacje kluczwe dla pisywaneg zjawiska bądź prblemu wyznaczanie siły wypru, badanie, d czeg zależy wartść siły wypru i wykazanie, że jest na równa ciężarwi wypartej cieczy, krzystając z pisów dświadczeń i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; zapisuje wynik pmiaru wraz z jeg jednstką raz z uwzględnieniem infrmacji niepewnści; wyciąga wniski i frmułuje praw Archimedesa rzwiązuje prste (typwe) zadania lub prblemy dtyczące treści rzdziału: Hydrstatyka i aerstatyka (z wykrzystaniem: zależnści między ciśnieniem, parciem i plem pwierzchni, związku między ciśnieniem hydrstatycznym a wyskścią słupa cieczy i jej gęstścią, prawa Pascala, prawa Archimedesa, warunków pływania ciał)

IV. KINEMATYKA wskazuje przykłady ciał będących w ruchu w taczającej rzeczywistści wyróżnia pjęcia tru i drgi i wykrzystuje je d pisu ruchu; pdaje jednstkę drgi w układzie SI; przelicza jednstki drgi dróżnia ruch prstliniwy d ruchu krzywliniweg; pdaje przykłady ruchów: prstliniweg i krzywliniweg nazywa ruchem jednstajnym ruch, w którym drga przebyta w jednstkwych przedziałach czasu jest stała; pdaje przykłady ruchu jednstajneg w taczającej rzeczywistści psługuje się pjęciem prędkści d pisu ruchu prstliniweg; pisuje ruch jednstajny prstliniwy; pdaje jednstkę prędkści w układzie SI dczytuje prędkść i przebytą dległść z wykresów zależnści drgi i prędkści d czasu dróżnia ruch niejednstajny (zmienny) d ruchu jednstajneg; pdaje przykłady ruchu niejednstajneg w taczającej rzeczywistści rzróżnia pjęcia: prędkść chwilwa i prędkść średnia psługuje się pjęciem przyspieszenia d pisu ruchu prstliniweg jednstajnie przyspieszneg i jednstajnie późnineg; pdaje jednstkę przyspieszenia w układzie SI dczytuje przyspieszenie i prędkść z wykresów zależnści przyspieszenia i prędkści d czasu dla ruchu prstliniweg jednstajnie przyspieszneg; rzpznaje prprcjnalnść prstą rzpznaje zależnść rsnącą na pdstawie danych z tabeli lub na pdstawie wykresu zależnści drgi d czasu w ruchu jednstajnie przyspiesznym identyfikuje rdzaj ruchu na pdstawie wykresów zależnści drgi, prędkści i przyspieszenia d czasu; rzpznaje wyjaśnia, na czym plega względnść ruchu; pdaje przykłady układów dniesienia pisuje i wskazuje przykłady względnści ruchu blicza wartść prędkści i przelicza jej jednstki; blicza i zapisuje wynik zgdnie z zasadami zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dkładnści pmiaru lub danych wyznacza wartść prędkści i drgę z wykresów zależnści prędkści i drgi d czasu dla ruchu prstliniweg dcinkami jednstajneg raz rysuje te wykresy na pdstawie pdanych infrmacji rzpznaje na pdstawie danych liczbwych lub na pdstawie wykresu, że w ruchu jednstajnym prstliniwym drga jest wprst prprcjnalna d czasu raz psługuje się prprcjnalnścią prstą nazywa ruchem jednstajnie przyspiesznym ruch, w którym wartść prędkści rśnie jednstkwych przedziałach czasu tę samą wartść, a ruchem jednstajnie późninym ruch, w którym wartść prędkści maleje w jednstkwych przedziałach czasu tę samą wartść blicza wartść przyspieszenia wraz z jednstką; przelicza jednstki przyspieszenia wyznacza zmianę prędkści dla ruchu prstliniweg jednstajnie zmienneg (przyspieszneg lub późnineg); blicza prędkść kńcwą w ruchu jednstajnie przyspiesznym stsuje d bliczeń związek przyspieszenia ze zmianą prędkści i czasem, w którym ta zmiana nastąpiła (); wyznacza prędkść kńcwą analizuje wykresy zależnści drgi i prędkści d czasu dla ruchu prstliniweg jednstajneg; prównuje ruchy na pdstawie nachylenia wykresu zależnści drgi d czasu d si czasu analizuje wykresy zależnści prędkści i przyspieszenia d czasu dla ruchu rzróżnia układy dniesienia: jedn-, dwui trójwymiarwy planuje i przeprwadza dświadczenie w celu wyznaczenia prędkści z pmiaru czasu i drgi z użyciem przyrządów analgwych lub cyfrwych bądź prgramu d analizy materiałów wide; szacuje rząd wielkści spdziewaneg wyniku; zapisuje wyniki pmiarów wraz z ich jednstkami raz z uwzględnieniem infrmacji niepewnści; pisuje przebieg dświadczenia i cenia jeg wyniki sprządza wykresy zależnści prędkści i drgi d czasu dla ruchu prstliniweg dcinkami jednstajneg na pdstawie pdanych infrmacji (znacza wielkści i skale na siach; zaznacza punkty i rysuje wykres; uwzględnia niepewnści pmiarwe) wyznacza przyspieszenie z wykresów zależnści prędkści d czasu dla ruchu prstliniweg jednstajnie zmienneg (przyspieszneg lub późnineg) pisuje zależnść drgi d czasu w ruchu jednstajnie przyspiesznym, gdy prędkść pczątkwa jest równa zer; stsuje tę zależnść d bliczeń analizuje ruch ciała na pdstawie filmu psługuje się wzrem:, wyznacza przyspieszenie ciała na pdstawie wzru wyjaśnia, że w ruchu jednstajnie przyspiesznym bez prędkści pczątkwej dcinki drgi pknywane w klejnych sekundach mają się d siebie jak klejne liczby nieparzyste rzwiązuje prste zadania z wykrzystaniem wzrów i analizuje wykresy zależnści drgi d czasu dla ruchu prstliniweg jednstajnie przyspieszneg bez prędkści pczątkwej; prównuje ruchy na pdstawie nachylenia wykresu zależnści drgi d czasu d si czasu wyjaśnia, że drga w dwlnym ruchu jest liczbw równa plu pd wykresem zależnści prędkści d czasu sprządza wykresy zależnści prędkści i przyspieszenia d czasu dla ruchu prstliniweg jednstajnie planuje i demnstruje dświadczenie związane z badaniem ruchu z użyciem przyrządów analgwych lub cyfrwych, prgramu d analizy materiałów wide; pisuje przebieg dświadczenia, analizuje i cenia wyniki analizuje wykres zależnści prędkści d czasu dla ruchu prstliniweg jednstajnie przyspieszneg z prędkścią pczątkwą i na tej pdstawie wyprwadza wzór na bliczanie drgi w tym ruchu rzwiązuje nietypwe, złżne zadania(prblemy) dtyczące treści rzdziału: Kinematyka (z wykrzystaniem wzrów: i raz związane z analizą wykresów zależnści drgi i prędkści d czasu dla ruchów prstliniwych: jednstajneg i jednstajnie zmienneg) psługuje się infrmacjami pchdzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym ppularnnaukwych) dtyczących ruchu (np. urządzeń d pmiaru przyspieszenia) realizuje prjekt: Prędkść wkół nas (lub inny związany z treściami rzdziału Kinematyka)

prprcjnalnść prstą dczytuje dane z wykresów zależnści drgi, prędkści i przyspieszenia d czasu dla ruchów prstliniwych: jednstajneg i jednstajnie przyspieszneg przelicza wielkrtnści i pdwielkrtnści (mili-, centy-, kil-, mega-) raz jednstki czasu (sekunda, minuta, gdzina) wydrębnia z tekstów i rysunków infrmacje kluczwe prstliniweg jednstajnie przyspieszneg; prównuje ruchy na pdstawie nachylenia wykresu prędkści d si czasu analizuje wykres zależnści prędkści d czasu dla ruchu prstliniweg jednstajnie późnineg; blicza prędkść kńcwą w tym ruchu wyznaczanie prędkści ruchu pęcherzyka pwietrza w zamkniętej rurce wypełninej wdą, badanie ruchu staczającej się kulki, przyspieszneg rzwiązuje typwe zadania związane z analizą wykresów zależnści drgi i prędkści d czasu dla ruchów prstliniwych: jednstajneg i jednstajnie zmienneg rzwiązuje bardziej złżne zadania (lub prblemy) dtyczące treści rzdziału: Kinematyka (z wykrzystaniem: zależnści między drgą, prędkścią i czasem w ruchu jednstajnym prstliniwym, związku przyspieszenia ze zmianą prędkści i czasem, zależnści prędkści i drgi d czasu w ruchu prstliniwym jednstajnie zmiennym) krzystając z pisów dświadczeń i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; zapisuje wyniki pmiarów i bliczeń w tabeli zgdnie z zasadami zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dkładnści pmiarów; frmułuje wniski rzwiązuje prste (typwe) zadania lub prblemy związane z treścią rzdziału: Kinematyka (dtyczące względnści ruchu raz z wykrzystaniem: zależnści między drgą, prędkścią i czasem w ruchu jednstajnym prstliniwym, związku przyspieszenia ze zmianą prędkści i czasem, zależnści prędkści i drgi d czasu w ruchu prstliniwym jednstajnie przyspiesznym) V. DYNAMIKA psługuje się symblem siły; stsuje pjęcie siły jak działania skierwaneg (wektr); wskazuje wartść, kierunek i zwrt wektra siły wyjaśnia pjęcie siły wypadkwej; pisuje i rysuje siły, które się równważą rzpznaje i nazywa siły prów ruchu; pdaje ich przykłady w taczającej rzeczywistści pdaje treść pierwszej zasady dynamiki Newtna pdaje treść drugiej zasady dynamiki Newtna; definiuje jednstkę siły w układzie SI (1 N) i psługuje się jednstką siły wyznacza i rysuje siłę wypadkwą sił jednakwych kierunkach wyjaśnia, na czym plega bezwładnść ciał; wskazuje przykłady bezwładnści w taczającej rzeczywistści psługuje się pjęciem masy jak miary bezwładnści ciał analizuje zachwanie się ciał na pdstawie pierwszej zasady dynamiki analizuje zachwanie się ciał na pdstawie drugiej zasady dynamiki pisuje spadek swbdny jak przykład ruchu jednstajnie przyspieszneg prównuje czas spadania swbdneg i rzeczywisteg różnych ciał z danej wyznacza i rysuje siłę wypadkwą sił różnych kierunkach pdaje wzór na bliczanie siły tarcia analizuje pór pwietrza pdczas ruchu spadchrniarza planuje i w celu zilustrwania I zasady dynamiki, w celu zilustrwania II zasady dynamiki, w celu zilustrwania III zasady dynamiki; rzwiązuje nietypwe złżne zadania, (prblemy) dtyczące treści rzdziału: Dynamika (stsując d bliczeń związek między siłą i masą a przyspieszeniem raz związek: ) psługuje się infrmacjami pchdzącymi z analizy tekstów (w tym ppularnnaukwych) dtyczących przykładów wykrzystania zasady drzutu w przyrdzie i technice

rzpznaje i nazywa siły działające na spadające ciała (siły ciężkści i prów ruchu) pdaje treść trzeciej zasady dynamiki Newtna psługuje się pjęciem sił prów ruchu; pdaje ich przykłady w różnych sytuacjach praktycznych i pisuje wpływ na pruszające się ciała rzróżnia tarcie statyczne i kinetyczne rzpznaje zależnść rsnącą bądź malejącą raz prprcjnalnść prstą na pdstawie danych z tabeli; psługuje się prprcjnalnścią prstą badanie spadania ciał, badanie wzajemneg ddziaływania ciał badanie, d czeg zależy tarcie, krzystając z pisów dświadczeń, przestrzegając zasad bezpieczeństwa; zapisuje wyniki i frmułuje wniski przelicza wielkrtnści i pdwielkrtnści (mili-, centy-, kil-, mega-) wydrębnia z tekstów i rysunków infrmacje kluczwe wyskści pisuje wzajemne ddziaływanie ciał, psługując się trzecią zasadą dynamiki pisuje zjawisk drzutu i wskazuje jeg przykłady w taczającej rzeczywistści analizuje i wyjaśnia wyniki przeprwadzneg dświadczenia; pdaje przyczynę działania siły tarcia i wyjaśnia, d czeg zależy jej wartść stsuje pjęcie siły tarcia jak działania skierwaneg (wektr); wskazuje wartść, kierunek i zwrt siły tarcia pisuje i rysuje siły działające na ciał wprawiane w ruch (lub pruszające się) raz wyznacza i rysuje siłę wypadkwą pisuje znaczenie tarcia w życiu cdziennym; wyjaśnia na przykładach, kiedy tarcie i inne pry ruchu są pżyteczne, a kiedy niepżądane raz wymienia spsby zmniejszania lub zwiększania prów ruchu (tarcia) stsuje d bliczeń: związek między siłą i masą a przyspieszeniem, związek między siłą ciężkści, masą i przyspieszeniem grawitacyjnym; blicza i zapisuje wynik zgdnie z zasadami zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z danych pisuje ich przebieg, frmułuje wniski analizuje wyniki przeprwadznych dświadczeń (blicza przyspieszenia ze wzru na drgę w ruchu jednstajnie przyspiesznym i zapisuje wyniki zgdnie z zasadami zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dkładnści pmiaru; wskazuje czynniki isttne i nieisttne dla przebiegu dświadczeń) rzwiązuje bardziej złżne zadania (lub prblemy) dtyczące treści rzdziału: Dynamika (z wykrzystaniem: pierwszej zasady dynamiki Newtna, związku między siłą i masą a przyspieszeniem i związku przyspieszenia ze zmianą prędkści i czasem, w którym ta zmiana nastąpiła () raz dtyczące: swbdneg spadania ciał, wzajemneg ddziaływania ciał, występwania prów ruchu) psługuje się infrmacjami pchdzącymi z analizy tekstów (w tym ppularnnaukwych) dtyczących: bezwładnści ciał, spadania ciał, występwania prów ruchu, a w szczególnści tekstu: Czy pór pwietrza zawsze przeszkadza sprtwcm badanie bezwładnści ciał, badanie ruchu ciała pd wpływem działania sił, które się nie równważą, demnstracja zjawiska drzutu, krzystając z pisów dświadczeń i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; zapisuje wyniki pmiarów wraz z ich jednstkami raz z uwzględnieniem infrmacji niepewnści, analizuje je i frmułuje wniski rzwiązuje prste (typwe) zadania lub prblemy dtyczące treści rzdziału: Dynamika (z wykrzystaniem: pierwszej zasady dynamiki Newtna, związku

między siłą i masą a przyspieszeniem raz zadania dtyczące swbdneg spadania ciał, wzajemneg ddziaływania ciał i występwania prów ruchu VI. PACA, MOC, ENEGIA psługuje się pjęciem energii, pdaje przykłady różnych jej frm dróżnia pracę w sensie fizycznym d pracy w języku ptcznym; wskazuje przykłady wyknania pracy mechanicznej w taczającej rzeczywistści pdaje wzór na bliczanie pracy, gdy kierunek działającej na ciał siły jest zgdny z kierunkiem jeg ruchu rzróżnia pjęcia: praca i mc; dróżnia mc w sensie fizycznym d mcy w języku ptcznym; wskazuje dpwiednie przykłady w taczającej rzeczywistści pdaje i pisuje wzór na bliczanie mcy (ilraz pracy i czasu, w którym praca zstała wyknana) rzróżnia pjęcia: praca i energia; wyjaśnia c rzumiemy przez pjęcie energii raz kiedy ciał zyskuje energię, a kiedy ją traci; wskazuje dpwiednie przykłady w taczającej rzeczywistści psługuje się pjęciem energii ptencjalnej grawitacji (ciężkści) i ptencjalnej sprężystści wraz z ich jednstką w układzie SI psługuje się pjęciami siły ciężkści i siły sprężystści psługuje się pjęciem energii kinetycznej; wskazuje przykłady ciał psiadających energię kinetyczną w taczającej rzeczywistści wymienia rdzaje energii mechanicznej; wskazuje przykłady przemian energii mechanicznej w taczającej rzeczywistści psługuje się pjęciem energii mechanicznej jak sumy energii kinetycznej i ptencjalnej; pdaje zasadę zachwania energii mechanicznej dświadczalnie bada, d czeg zależy psługuje się pjęciem pracy mechanicznej wraz z jej jednstką w układzie SI; wyjaśnia, kiedy zstała wyknana praca 1 J psługuje się pjęciem prów ruchu psługuje się pjęciem mcy wraz z jej jednstką w układzie SI; wyjaśnia, kiedy urządzenie ma mc 1 W; prównuje mce różnych urządzeń wyjaśnia, kiedy ciał ma energię ptencjalną grawitacji, a kiedy ma energię ptencjalną sprężystści; pisuje wyknaną pracę jak zmianę energii pisuje przemiany energii ciała pdniesineg na pewną wyskść, a następnie upuszczneg wykrzystuje zasadę zachwania energii d pisu zjawisk pdaje i pisuje zależnść przyrstu energii ptencjalnej grawitacji ciała d jeg masy i wyskści, na jaką ciał zstał pdniesine () pisuje i wykrzystuje zależnść energii kinetycznej ciała d jeg masy i prędkści; pdaje wzór na energię kinetyczną i stsuje g d bliczeń pisuje związek pracy wyknanej pdczas zmiany prędkści ciała ze zmianą energii kinetycznej ciała (pisuje wyknaną pracę jak zmianę energii); wyznacza zmianę energii kinetycznej wykrzystuje zasadę zachwania energii d pisu zjawisk raz wskazuje ich przykłady w taczającej rzeczywistści stsuje d bliczeń: związek pracy z siłą i drgą, na jakiej zstała wyknana, związek mcy z pracą i czasem, w którym zstała wyknana, związek wyknanej pracy ze zmianą energii raz wzry na energię ptencjalną grawitacji i energię kinetyczną, wyjaśnia kiedy, mim działającej na ciał siły, praca jest równa zer; wskazuje dpwiednie przykłady w taczającej rzeczywistści wyjaśnia spsób bliczania pracy, gdy kierunek działającej na ciał siły nie jest zgdny z kierunkiem jeg ruchu wyjaśnia, c t jest kń mechaniczny (1 KM) pdaje, pisuje i stsuje wzór na bliczanie mcy chwilwej () wyznacza zmianę energii ptencjalnej grawitacji ciała pdczas zmiany jeg wyskści (wyprwadza wzór) wyjaśnia, jaki układ nazywa się układem izlwanym; pdaje zasadę zachwania energii planuje i przeprwadza dświadczenia związane z badaniem, d czeg zależy energia ptencjalna sprężystści i energia kinetyczna; pisuje ich przebieg i wyniki, frmułuje wniski rzwiązuje zadania (lub prblemy) bardziej złżne (w tym umiarkwanie trudne zadania bliczeniwe) dtyczące treści rzdziału: Praca, mc, energia (z wykrzystaniem: związku pracy z siłą i drgą, na jakiej zstała wyknana, związku mcy z pracą i czasem, w którym zstała wyknana, związku wyknanej pracy ze zmianą energii, zasady zachwania energii mechanicznej raz wzrów na energię ptencjalną grawitacji i energię kinetyczną) psługuje się infrmacjami pchdzącymi z analizy tekstów (w tym ppularnnaukwych) dtyczących: energii i pracy, mcy różnych urządzeń, energii ptencjalnej i kinetycznej raz zasady zachwania energii mechanicznej wykazuje, że praca wyknana pdczas zmiany prędkści ciała jest równa zmianie jeg energii kinetycznej (wyprwadza wzór) rzwiązuje złżne zadania bliczeniwe: dtyczące energii i pracy (wykrzystuje gemetryczną interpretację pracy) raz mcy; z wykrzystaniem zasady zachwania energii mechanicznej raz wzrów na energię ptencjalną grawitacji i energię kinetyczną; szacuje rząd wielkści spdziewaneg wyniku i na tej pdstawie cenia wyniki bliczeń rzwiązuje nietypwe zadania (prblemy) dtyczące treści rzdziału: Praca, mc, energia realizuje prjekt: Statek parwy (lub inny związany z treściami rzdziału: Praca, mc, energia)

energia ptencjalna ciężkści, krzystając z pisu dświadczenia i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; pisuje wyniki i frmułuje wniski przelicza wielkrtnści i pdwielkrtnści raz jednstki czasu wydrębnia z prstych tekstów i rysunków infrmacje kluczwe zasadę zachwania energii mechanicznej, związek między siłą ciężkści, masą i przyspieszeniem grawitacyjnym; wyknuje bliczenia i zapisuje wynik zgdnie z zasadami zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z danych rzwiązuje prste (typwe) zadania lub prblemy dtyczące treści rzdziału: Praca, mc, energia (z wykrzystaniem: związku pracy z siłą i drgą, na jakiej zstała wyknana, związku mcy z pracą i czasem, w którym zstała wyknana, związku wyknanej pracy ze zmianą energii, wzrów na energię ptencjalną grawitacji i energię kinetyczną raz zasady zachwania energii mechanicznej) wydrębnia z tekstów, tabel i rysunków infrmacje kluczwe dla pisywaneg zjawiska bądź prblemu VII. TEMODYNAMIKA psługuje się pjęciem energii kinetycznej; pisuje wyknaną pracę jak zmianę energii psługuje się pjęciem temperatury pdaje przykłady zmiany energii wewnętrznej spwdwanej wyknaniem pracy lub przepływem ciepła w taczającej rzeczywistści pdaje warunek i kierunek przepływu ciepła; stwierdza, że ciała równej temperaturze pzstają w stanie równwagi termicznej rzróżnia materiały różnym przewdnictwie; wskazuje przykłady w taczającej rzeczywistści wymienia spsby przekazywania energii w pstaci ciepła; wskazuje dpwiednie przykłady w taczającej rzeczywistści infrmuje przekazywaniu ciepła przez prmieniwanie; wyknuje i pisuje dświadczenie ilustrujące ten spsób przekazywania ciepła psługuje się tabelami wielkści fizycznych w celu dszukania ciepła właściweg; prównuje wartści wyknuje dświadczenie mdelwe (ilustracja zmiany zachwania się cząsteczek ciała stałeg w wyniku wyknania nad nim pracy), krzystając z jeg pisu; pisuje wyniki dświadczenia psługuje się pjęciem energii wewnętrznej; kreśla jej związek z liczbą cząsteczek, z których zbudwane jest ciał; pdaje jednstkę energii wewnętrznej w układzie SI wykazuje, że energię układu (energię wewnętrzną) mżna zmienić, wyknując nad nim pracę kreśla temperaturę ciała jak miarę średniej energii kinetycznej cząsteczek, z których ciał jest zbudwane analizuje jakściw związek między temperaturą a średnią energią kinetyczną (ruchu chatyczneg) cząsteczek psługuje się skalami temperatur (Celsjusza, Kelvina, Fahrenheita); wskazuje jednstkę temperatury w układzie SI; pdaje temperaturę zera bezwzględneg przelicza temperaturę w skali Celsjusza wyjaśnia wyniki dświadczenia mdelweg (ilustracja zmiany zachwania się cząsteczek ciała stałeg w wyniku wyknania nad nim pracy) wyjaśnia związek między energią kinetyczną cząsteczek i temperaturą pisuje mżliwść wyknania pracy ksztem energii wewnętrznej; pdaje przykłady praktyczneg wykrzystania teg prcesu wyjaśnia przepływ ciepła w zjawisku przewdnictwa cieplneg raz rlę izlacji cieplnej uzasadnia, dwłując się d wyników dświadczenia, że przyrst temperatury ciała jest wprst prprcjnalny d ilści pbraneg przez ciał ciepła raz, że ilść pbraneg przez ciał ciepła d uzyskania daneg przyrstu temperatury jest wprst prprcjnalna d masy ciała wyprwadza wzór ptrzebny d wyznaczenia ciepła właściweg wdy z użyciem czajnika elektryczneg lub grzałki znanej mcy rysuje wykres zależnści temperatury d czasu grzewania lub ziębiania prjektuje i przeprwadza dświadczenie w celu wyznaczenia ciepła właściweg dwlneg ciała; pisuje je i cenia sprządza i analizuje wykres zależnści temperatury d czasu grzewania lub ziębiania dla zjawiska tpnienia lub krzepnięcia na pdstawie danych (pisuje sie układu współrzędnych, uwzględnia niepewnści pmiarów) rzwiązuje złżne zadania bliczeniwe związane ze zmianą energii wewnętrznej raz z wykrzystaniem pjęcia ciepła właściweg; szacuje rząd wielkści spdziewaneg wyniku i na tej pdstawie cenia wyniki bliczeń rzwiązuje nietypwe zadania (prblemy) dtyczące treści rzdziału: Termdynamika

ciepła właściweg różnych substancji rzróżnia i nazywa zmiany stanów skupienia: tpnienie, krzepnięcie, parwanie, skraplanie, sublimację, resublimację raz wskazuje przykłady tych zjawisk w taczającej rzeczywistści psługuje się tabelami wielkści fizycznych w celu dszukania temperatury tpnienia i temperatury wrzenia raz ciepła tpnienia i ciepła parwania; prównuje te wartści dla różnych substancji dświadczalnie demnstruje zjawisk tpnienia wyjaśnia, d czeg zależy szybkść parwania psługuje się pjęciem temperatury wrzenia bserwacja zmian temperatury ciał w wyniku wyknania nad nimi pracy lub grzania, badanie zjawiska przewdnictwa cieplneg, bserwacja zjawiska knwekcji, bserwacja zmian stanu skupienia wdy, bserwacja tpnienia substancji, krzystając z pisów dświadczeń i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; zapisuje wyniki bserwacji i frmułuje wniski rzwiązuje prste, niebliczeniwe zadania dtyczące treści rzdziału: Termdynamika związane z energią wewnętrzną i zmianami stanów skupienia ciał: tpnieniem lub krzepnięciem, parwaniem (wrzeniem) lub skraplaniem przelicza wielkrtnści i pdwielkrtnści raz jednstki czasu wydrębnia z tekstów i rysunków infrmacje kluczwe na temperaturę w skali Kelvina i dwrtnie psługuje się pjęciem przepływu ciepła jak przekazywaniem energii w pstaci ciepła raz jednstką ciepła w układzie SI wykazuje, że nie następuje przekazywanie energii w pstaci ciepła (wymiana ciepła) między ciałami tej samej temperaturze wykazuje, że energię układu (energię wewnętrzną) mżna zmieni, wyknując nad nim pracę lub przekazując energię w pstaci ciepła analizuje jakściw zmiany energii wewnętrznej spwdwane wyknaniem pracy i przepływem ciepła pdaje treść pierwszej zasady termdynamiki () dświadczalnie bada zjawisk przewdnictwa cieplneg i kreśla, który z badanych materiałów jest lepszym przewdnikiem ciepła (planuje, przeprwadza i pisuje dświadczenie) pisuje zjawisk przewdnictwa cieplneg raz rlę izlacji cieplnej pisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku knwekcji stwierdza, że przyrst temperatury ciała jest wprst prprcjnalny d ilści pbraneg przez ciał ciepła raz, że ilść pbraneg przez ciał ciepła d uzyskania daneg przyrstu temperatury jest wprst prprcjnalna d masy ciała wyjaśnia, c kreśla ciepł właściwe; psługuje się pjęciem ciepła właściweg wraz z jeg jednstką w układzie SI pdaje i pisuje wzór na bliczanie ciepła właściweg() wyjaśnia, jak bliczyć ilść ciepła pbraneg (ddaneg) przez ciał pdczas grzewania (ziębiania); pdaje wzór ( dświadczalnie wyznacza ciepł właściwe wdy z użyciem czajnika elektryczneg lub grzałki znanej mcy, termmetru, cylindra miarweg lub wagi (zapisuje wyniki pmiarów wraz z ich jednstkami raz z uwzględnieniem infrmacji niepewnści; blicza i zapisuje wynik zgdnie z zasadami dpwiedni dla zjawiska tpnienia lub krzepnięcia na pdstawie danych psługuje się pjęciem ciepła tpnienia wraz z jednstką w układzie SI; pdaje wzór na ciepł tpnienia wyjaśnia, c dzieje się z energią pbieraną (lub ddawaną) przez mieszaninę substancji w stanie stałym i ciekłym (np. wdy i ldu) pdczas tpnienia (lub krzepnięcia) w stałej temperaturze psługuje się pjęciem ciepła parwania wraz z jednstką w układzie SI; pdaje wzór na ciepł parwania wyjaśnia zależnść temperatury wrzenia d ciśnienia przeprwadza dświadczenie ilustrujące wyknanie pracy przez rzprężający się gaz, krzystając z pisu dświadczenia i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; analizuje wyniki dświadczenia i frmułuje wniski planuje i przeprwadza dświadczenie w celu wykazania, że d uzyskania jednakweg przyrstu temperatury różnych substancji tej samej masie ptrzebna jest inna ilść ciepła; pisuje przebieg dświadczenia i cenia je rzwiązuje bardziej złżne zadania lub prblemy (w tym umiarkwanie trudne zadania bliczeniwe) dtyczące treści rzdziału: Termdynamika (związane z energią wewnętrzną i temperaturą, zmianami stanu skupienia ciał, wykrzystaniem pjęcia ciepła właściweg i zależnści raz wzrów na ciepł tpnienia i ciepł parwania) psługuje się infrmacjami pchdzącymi z analizy tekstów (w tym ppularnnaukwych) dtyczących: energii wewnętrznej i temperatury, wykrzystania (w przyrdzie i w życiu cdziennym) przewdnictwa cieplneg (przewdników i izlatrów ciepła), zjawiska knwekcji (np. prądy knwekcyjne), prmieniwania słneczneg (np. klektry słneczne), pjęcia ciepła właściweg (np. znaczenia dużej wartści ciepła właściweg wdy i jeg

zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dkładnści pmiarów, cenia wynik) pisuje jakściw zmiany stanów skupienia: tpnienie, krzepnięcie, parwanie, skraplanie, sublimację, resublimację analizuje zjawiska: tpnienia i krzepnięcia, sublimacji i resublimacji, wrzenia i skraplania jak prcesy, w których dstarczanie energii w pstaci ciepła nie pwduje zmiany temperatury wyznacza temperaturę: związku z klimatem), zmian stanu skupienia ciał, a wszczególnści tekstu: Dm pasywny, czyli jak zaszczędzić na grzewaniu i klimatyzacji (lub inneg tekstu związaneg z treściami rzdziału: Termdynamika) tpnienia wybranej substancji (mierzy czas i temperaturę, zapisuje wyniki pmiarów wraz z ich jednstkami i z uwzględnieniem infrmacji niepewnści), wrzenia wybranej substancji, np. wdy prównuje tpnienie kryształów i ciał bezpstaciwych na schematycznym rysunku (wykresie) ilustruje zmiany temperatury w prcesie tpnienia dla ciał krystalicznych i bezpstaciwych dświadczalnie demnstruje zjawiska wrzenia i skraplania badanie, d czeg zależy szybkść parwania, bserwacja wrzenia, krzystając z pisów dświadczeń i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; zapisuje wyniki i frmułuje wniski rzwiązuje prste zadania (w tym bliczeniwe) lub prblemy dtyczące treści rzdziału: Termdynamika (związane z energią wewnętrzną i temperaturą, przepływem ciepła raz z wykrzystaniem: związków i, zależnści raz wzrów na ciepł tpnienia i ciepł parwania); wyknuje bliczenia i zapisuje wynik zgdnie z zasadami zakrąglania raz zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dkładnści danych

wydrębnia z tekstów, tabel i rysunków infrmacje kluczwe dla pisywaneg zjawiska bądź prblemu KLASA VIII I. ELEKTOSTATYKA infrmuje, czym zajmuje się ele- dświadczalnie demnstruje zjawiska elektryzwania przez wskazuje przykłady ddziaływań elektr-statycznych psługuje się

ktrstatyka; wskazuje przykłady elektryzwania ciał w taczającej rzeczywistści psługuje się pjęciem ładunku elektryczneg; rzróżnia dwa rdzaje ładunków elektrycznych (ddatnie i ujemne) wyjaśnia, z czeg składa się atm; przedstawia mdel budwy atmu na schematycznym rysunku psługuje się pjęciami: przewdni-ka jak substancji, w której łatw mgą się przemieszczać ładunki elektryczne, i izlatra jak substan-cji, w której ładunki elektryczne nie mgą się przemieszczać dróżnia przewdniki d izlatrów; wskazuje ich przykłady psługuje się pjęciem układu izlwaneg; pdaje zasadę zachwania ładunku elektryczneg wydrębnia z tekstów i rysunków infrmacje kluczwe dla pisywane-g zjawiska lub prblemu współpracuje w zesple pdczas przeprwadzania bserwacji i dświadczeń, przestrzegając zasad bezpieczeństwa rzwiązuje prste (bardz łatwe) zadania dtyczące treści rzdziału Elektrstatyka ptarcie lub dtyk raz wzajemne ddziaływanie ciał naelektryzwanych pisuje spsby elektryzwania ciał przez ptarcie i dtyk; infrmuje, że te zjawiska plegają na przemieszczaniu się elektrnów; ilustruje t na przykładach pisuje jakściw ddziaływanie ładunków jednimiennych i różnimien-nych; pdaje przykłady ddziaływań elektrstatycznych w taczającej rzeczy-wistści i ich zastswań (pznane na lekcji) psługuje się pjęciem ładunku elementarneg; pdaje symbl ładunku elementarneg raz wartść: e 1,6 10 19 C psługuje się pjęciem ładunku elektryczneg jak wielkrtnści ładunku elementarneg; stsuje jednstkę ładunku (1 C) wyjaśnia na przykładach, kiedy ciał jest naładwane ddatni, a kiedy jest naład-wane ujemnie psługuje się pjęciem jnu; wyjaśnia, kiedy pwstaje jn ddatni, a kiedy jn ujemny dświadczalnie dróżnia przewdniki d izlatrów; wskazuje ich przykłady infrmuje, że dbre przewdniki elektry-cznści są również dbrymi przewdnikami ciepła; wymienia przykłady zastswań przewdników i izlatrów w taczającej rzeczywistści stsuje zasadę zachwania ładunku elektryczneg pisuje budwę raz zasadę działania elektrskpu; psługuje się elektrskpem pisuje przemieszczanie się ładunków w przewdnikach pd wpływem ddziaływania ładunku zewnętrzneg (indukcja elektrstatyczna) pdaje przykłady skutków i wykrzystania indukcji elektrstatycznej dświadczenie ilustrujące elektryzwanie ciał przez pcieranie raz ddziaływanie ciał naelektryzwanych, dświadczenie wykazujące, że przewdnik mżna naelektryzwać, elektryzwanie ciał przez zbliżenie ciała naelektryzwaneg, krzystając z ich pisów i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; pisuje przebieg przeprwadzneg dświadczenia (wyróż-nia kluczwe krki i spsób pstępwania, wyjaśnia rlę użytych przyrządów, przedstawia wyniki i frmułuje wniski na pdstawie tych wyników) w taczającej rzeczywistści i ich zastswań (inne niż pznane na lekcji) pisuje budwę i zastswanie maszyny elektrstatycznej prównuje ddziaływania elektrstaty-czne i grawitacyjne wykazuje, że 1 C jest bardz dużym ładunkiem elektrycznym (zawiera 6,24 10 18 ładunków elementarnych: 1 C = 6,24 10 18 e) analizuje tzw. szereg trybelektryczny rzwiązuje zadania z wykrzystaniem zależnści, że każdy ładunek elektryczny jest wielkrtnścią ładunku elementarneg; przelicza pdwielkrtnści, przepr-wadza bliczenia i zapisuje wynik zgdnie z zasadami zakrąglania, z zachwaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z danych psługuje się pjęciem elektrnów swbdnych; wykazuje, że w metalach znajdują się elektrny swbdne, a w iz-latrach elektrny są związane z atma-mi; na tej pdstawie uzasadnia pdział substancji na przewdniki i izlatry wyjaśnia wyniki bserwacji przeprwadz-nych dświadczeń związanych z elektry-zwaniem przewdników; uzasadnia na przykładach, że przewdnik mżna naelektryzwać wtedy, gdy dizluje się g d ziemi wyjaśnia, na czym plega uziemienie ciała naelektryzwaneg i zbjętnienie zgrmadzneg na nim ładunku elektryczneg pisuje działanie i zastswanie pirun-chrnu prjektuje i przeprwadza: dświadczenie ilustrujące właściwści ciał naelektryzwanych, dświadczenie ilustrujące skutki indukcji elektrstatycznej, krytycznie cenia ich wyniki; wskazuje czynniki isttne i nieisttne dla wyników dświadczeń; frmułuje wniski na pdstawie wyników dświadczeń rzwiązuje zadania bardziej złżne, ale typwe, dtyczące treści rzdziału Elektrstatyka psługuje się infrmacjami pchdzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym ppularnnaukwych) dtyczących treści rzdziału Elektrstatyka (w szczególnści tekstu: Gdzie wykrzystuje się elektryzwanie ciał) pjęciem diplu elektryczneg d wyjaśnienia skutków indukcji elektrstatyczne j realizuje własny prjekt dtyczący treści rzdziału Elektrstatyka rzwiązuje zadania złżne, nietypwe, dtyczące treści rzdziału Elektrstatyka rzwiązuje prste zadania dtyczące treści rzdziału Elektrstatyka II. PĄD ELEKTYCZNY