Przeszkody widziane z poziomu stacji demontażu i ich wpływ na osiąganie celów przez system recyklingu pojazdów Jerzy Izdebski Stowarzyszenie Forum Recyklingu Samochodów Warszawa, 22 styczeń 2009 roku
Cel prezentacji i jej elementy Celem prezentacji jest zwrócenie uwag na przeszkody utrudniające zarabianie i zgodne z prawem prowadzenie stacji demontażu. Elementy prezentacji Co zostało wprowadzone i jest dobre w zakresie recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Podstawy finansowe prowadzenia stacji demontażu. Warunki zewnętrzne wpływające na opłacalność prowadzenia stacji demontażu Przeszkody które destabilizują opłacalność prowadzenia stacji demontażu Niepotrzebne utrudnienia występujące w działalności stacji demontażu Podsumowanie 2
Co zostało wprowadzone i jest dobre w zakresie recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji? Ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji z 20 stycznia 2005 roku. Określenie minimalnych wymagań dla stacji demontażu i obowiązkowych działań. Konieczność spełnienia wymagań prawa budowlanego dla inwestycji jaka jest stacja demontażu Określenie kodów odpadów dla większości odpadów wytwarzanych na stacji demontażu. Sprawozdawczość i coroczna kontrola działalności stacji demontażu. 3
Podstawy finansowe prowadzenia stacji demontażu Pojazdy wycofane z eksploatacji o wartości dodatniej, zerowej, ujemnej. Zestawienie kosztów i przychodów stacji demontażu dla różnych ilości przetwarzanych pojazdów rocznie Składniki przychodów Sprzedaż akumulatora Sprzedaż złom nieżelaznego Sprzedaż złomu stalowego (Dopłaty do demontażu) Składniki kosztów Koszty pozyskania pojazdu Koszty stałe Koszty pracownicze Amortyzacja 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Przychody max Przychody min koszty przy 267 pojazdach na rok koszty przy 569 pojazdach na rok koszty przy 2476 pojazdach na rok 4
Wpływ kryzysu światowego i braku niektórych rozwiązań dotyczących elv w UE na system recyklingu pojazdów w Polsce CENA złomu metali żelaznych Niestabilne ceny złomu na rynku światowym utrudniają działalność stacji demontażu. Wykres cen złomu Drastyczne załamanie skupu złomu niszczy możliwości utrzymania płynności finansowej stacji demontażu. Ten element ryzyka prowadzenia stacji demontażu nie jest uwzględniony w systemie dopłat dla stacji demontażu. Cena w zł/mg 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1999-12-06 2001-04-19 2002-09-01 2004-01-14 czas 2005-05-28 2006-10-10 2008-02-22 2009-07-06 Zagospodarowanie wyrejestrowanych pojazdów w Niemczech Brak rozwiązań unijnych uniemożliwiających znikanie pojazdów z rejestrów poszczególnych krajów umożliwia ich niekontrolowany przepływ do szarej strefy systemu recyklingu pojazdów między innymi do Polski. Eksport Recykling w Niemczech Nieznany Dane z prezentacji Ministerstwa Środowiska Niemcy 2 luty 2007 5
Stworzony system finansowy nie pozwala na utrzymanie się na rynku stacjom demontażu spełniającym wymagania prawa Średnie koszty prowadzenia stacji demontażu o ilościach przetwarzania występujących na rynku przewyższają ich średnie przychody. 800 600 400 Bilans działalności stacji demontażu Koszty prowadzenia stacji wzrosną przy wzroście poziomów odzysku i recyklingu Dopłaty 500 zł zmniejszają straty w stacjach demontażu lecz ich nie eliminują. Kwoty składników 200 0-200 -400-600 -800-1000 Średnie koszty -1103 584 500 Średnie przychody Wysokość dopłaty tylko do ilości 500 ELV rocznie -19 Bilans Stacje są zmuszone do likwidacji działalności lub prowadzenie jej niezgodnie z prawem na wzór szarej strefy -1200 Średnie koszty Średnie przychody Wysokość dopłaty tylko do ilości 500 ELV rocznie Bilans 6
Brak efektywnych działań urzędów państwowych tolerujących szarą strefę i nielegalnie funkcjonujące firmy i rozwiązania prawne przynoszące szkody Brak przestrzegania zapisów prawa. Interpretacje prawa przez urzędników na niekorzyść prowadzących stacje demontażu i korzystne dla szarej strefy bezkarnie przejmującej 85% pojazdów wycofywanych z eksploatacji. Sieci zbierania pojazdów wyłudzają pieniądze, które mają tworzyć fundusz recyklingu gromadzony przez NFOŚiGW. Wprowadzanie zmian w prawie ograniczających dopływ pieniędzy do funduszu i ułatwiające jego rozdysponowanie poza stacje demontażu. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków przeznaczania wpływów pochodzących z wpłat w zakresie recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji Dz.U.2008.147.932 7
Przeszkody które destabilizują opłacalność prowadzenia stacji demontażu Brak możliwości uwzględnienia przy wyliczeniu poziomów odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji pojazdów przyjętych w końcu roku. Traktowanie jako odpady części nadające się do ponownego użycia których wykorzystanie do napraw w innych krajach UE jest preferowane. Stwarzanie przez organy RP odpowiedzialne za recykling pojazdów możliwości zaliczenia do odzysku działań innych niż odzysk energii. Udzielanie i utrzymywanie pozwoleń na działanie dla firm które nie spełniają minimalnych wymagań podanych w rozporządzeniu ministra gospodarki w sprawie minimalnych wymagań dla stacji demontażu oraz sposobu demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Brak możliwości wypłacania dopłat dla firm nierentownych do których należy zaliczyć wszystkie stacje demontażu zagraża ich istnieniu. 8
Niepotrzebne utrudnienia występujące w działalności stacji demontażu funkcjonujące w oparciu o interpretacje urzędników Wymaganie oddzielnych zaświadczeń potwierdzających odzysk oraz potwierdzających recykling. Brak ustaleń i wyjaśnienia dotyczącego rubryk tabeli rozróżniającej części do ponownego użycia. Ilość stacji demontażu B - Podlaskie [26] 700 600 C Kujaw sko Pomorskie [34] D Dolnośląskie [31] E - Łódzkie [46] czas 500 400 300 F - Lubuskie [28] G - Pomorskie [29] K - Małopolskie [50] l - lubelskie [30] 200 N- Warmińsko- Mazurskie [22] 100 0 O - Opolskie [19] P - Wielkopolskie [73] R - Podkarpackie [39] 2005-07-22 2005-10-22 2006-01-22 2006-04-22 2006-07-22 2006-10-22 2007-01-22 2007-04-22 2007-07-22 liczba stacji 2007-10-22 2008-01-22 2008-04-22 2008-07-22 2008-10-22 S - Śląskie [67] T - Św iętokrzyskie [26] W - Mazow ieckie [72] Z Zachodnio Pomorskie [19] Razem [611] 9
Podsumowanie Przewidziany w ustawie o recyklingu pojazdów system rekompensat za zakłócenie praw rynku przy zagospodarowaniu pojazdów wycofanych został wypaczony przez wprowadzenie zasad pomocy de minimis przy wypłacie rekompensat. Dopłaty do demontażu wprowadzone rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków przeznaczania wpływów pochodzących z wpłat w zakresie recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji Dz. U.2008. Nr.147 poz.932 preferują stacje demontażu o małych zdolnościach przerobu i wysokich kosztach przetwarzania a tym samym ujemnie wpływają na rozwój systemu recyklingu. Rozwój szarej strefy i sieci zbierania pojazdów, które nie spełniają celów ich istnienia i wymagań prawa wskazują, że mają one lepsze warunki rozwoju niż legalnie działające stacje demontażu, co poważnie zagraża środowisku i prawidłowemu rozwojowi recyklingu. Rozwija się papierowy recykling pojazdów wycofanych z eksploatacji zamiast systemu recyklingu pojazdów zapewniającego ochronę środowiska przed odpadem niebezpiecznym jakim są pojazdy wycofane z eksploatacji. Zwiększa to zagrożenie zdrowia obywateli i niszczy środowisko naturalne. Należy domagać się od organów państwa działań radykalnie zmieniających bardzo złą obecnie sytuację oraz rokowania rozwoju recyklingu pojazdów w Polsce. 10