Grabski dla Niepodległej. Jak zbudować funkcjonalną gospodarkę w niepodległym państwie polskim? 1
W wyniku zaborów państwo polskie zostało wymazane z mapy Europy. Pomimo licznych powstań, nie udało się doprowadzić do odzyskania niepodległości. Dopiero światowy konflikt, w którym wzięły udział wszystkie mocarstwa zaborcze, stał się szansą na niepodległość. Narodowe Święto Niepodległości - święto państwowe w Polsce obchodzone corocznie 11 listopada dla upamiętnienia odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918, po 123 latach zaborów (1795 1918). 2
Kim był. Władysław Dominik Grabski Ojciec polskiego złotego 7.07.1874 1.03.1938 polski polityk narodowej demokracji, ekonomista i historyk, minister skarbu oraz dwukrotny premier II RP, autor reformy walutowej; działacz społeczny i niepodległościowy, poseł do rosyjskiej Dumy, członek Komitetu Narodowego Polskiego, wiceprezes Centralnego Komitetu Obywatelskiego w Warszawie, prezes Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Rosji; minister rolnictwa i dóbr koronnych, członek Naczelnej Rady Ludowej, poseł z ramienia Związku Ludowo-Narodowego, minister skarbu; premier rządu RP, rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, prorektor tej uczelni w latach 1928 1929; obywatel ziemski guberni warszawskiej w 1909 roku; 3
Reforma monetarna Władysława Grabskiego wprowadzona 1 kwietnia 1924 roku reforma monetarna w Rzeczypospolitej, mająca na celu zwalczenie hiperinflacji; wprowadzenie złotego polskiego i utworzenie banku centralnego umożliwiło szybki rozwój ekonomiczny kraju oraz przypieczętowało i legitymizowało naszą z trudem odzyskaną niepodległość; reforma doprowadziła do ustabilizowania sytuacji gospodarczej i pozwoliła na rozwój Polski; 4
Pierwszy rząd Grabskiego 30 czerwca 1920 roku Władysław Grabski wygłosił w Sejmie exposé; podkreślił w nim bezpartyjność i fachowość rządu; zapowiedział zgłoszenie trzech projektów ustaw w tej sprawie: o Banku Rolnym, o przeznaczeniu 1 mld marek na cele reformy i przymusowym wykupie ziemi na cele reformy przez państwo; w związku z sytuacją militarną zaproponował powołanie na czas wojny Rady Obrony Państwa (ROP); 5
Walka z hiperinflacją Grabski widział konieczność przeprowadzenia dwóch reform: skarbowej i walutowej; równowagę budżetową zamierzał osiągnąć poprzez zmniejszenie wydatków, głównie wojskowych oraz likwidacji dotacji do kolei, zamierzał także zwiększyć dochody poprzez waloryzację podatków; teraz podatki miały być liczone według złotego miernika, opartego na indeksie cen hurtowych; 6
Drugi rząd Grabskiego zapowiedział szybkie zrównoważenie budżetu i reformę walutową oraz wniesienie projektu ustawy o pełnomocnictwach, dającej rządowi na rok prawo wydawania dekretów z mocą ustawy; rozstrzygnięcie innych problemów odkładał na okres po zakończeniu stabilizacji gospodarczej; 7
Reformy stabilizacyjne sejm udzielił żądanych pełnomocnictw, skracając jedynie okres ich obowiązywania do pół roku; Grabski przygotowywał sanację skarbu; obecnie uznał, że reforma nie może trwać dłużej niż rok- sejm skrócił jeszcze ten okres do 6 miesięcy; uznał, że reformę walutową będzie można przeprowadzić dopiero po zrównoważeniu budżetu i usunięciu przyczyny inflacji; 8
Reforma skarbowa w kolejnych miesiącach podwyższono niektóre podatki bezpośrednie i wprowadzono nowy podatek od nieruchomości; podwyższono też podatek od dochodów z pracy najemnej; planowano zorganizowanie nowych monopoli fiskalnych (spirytusowego, solnego i zapałczanego); drugą stroną reformy miała być redukcja wydatków - miała się dokonać przede wszystkim przez podniesienie taryf kolejowych; 9
Reforma rolna działania państwa skupiły się na scalaniu gruntów, likwidowaniu serwitutów i podziale wspólnot gruntowych; uruchomiono również parcelację ziemi należącej do państwa i Kościoła, a także w niewielkim stopniu gruntów prywatnych; Państwo wypłacało bowiem należność za przejęte grunta po stawkach rynkowych; umożliwiała ona chłopom nabywanie ziemi dzięki kredytom od państwa, a właścicielom parcelowanych majątków gwarantowała zapłatę po cenach rynkowych; 10
Styl rządzenia jego rząd był ciągłą karuzelą personalną; decyzje personalne Grabski podejmował samodzielnie, z jednym wyjątkiem po dymisji generała Sosnkowskiego radził się całego rządu w sprawie obsadzenia resortu spraw wojskowych; w Ministerstwie Skarbu Grabski otoczył się gronem młodych, niezrutynizowanych ludzi, określanych mianem grabszczyków ; oba gabinety Grabskiego były pozaparlamentarne - w obu wypadkach dążył do formalnego ograniczenia uprawnień Sejmu; 11
www.grabski.info Źródła: Gazeta Lwowska 8.03.1938, s. 2 http://www.nbp.pl/publikacje/historia/grabski_ksiazka.pdf https://pl.wikipedia.org/wiki/w%c5%82adys%c5%82aw_grabski https://nowahistoria.interia.pl/kartka-z-kalendarza/news-28- grudnia-1925-r-ustawa-o-reformie-rolnej,nid,1945329 12
Dziękuję za uwagę! Prezentację wykonała: Natalia Woźniak kl.iiiat Zespół Szkół nr 1 im. Władysława Grabskiego w Lublinie 13