Jak ustawić okrągłe okno w ścianie wygiętej w łuk? Jak uprościć i przyspieszyć montaż sufitów podwieszanych? Czy lasery zewnętrzne można stosować we wnętrzach? Jakie prace wewnętrzne można przyspieszyć używając lasera? Zaraz będziesz wiedział - przeczytaj! Część 4/7 Wykorzystanie laserów w pracach ogólnobudowlanych wewnętrznych oraz montażowych. Lasery do prac wewnętrznych i zewnętrznych. W poprzednich odcinkach cyklu Akademii Topcon pisaliśmy o wykorzystaniu laserów w pracach ogólnobudowlanych zewnętrznych, w kolejnych przedstawimy korzyści użycia laserów przy pracach drogowych oraz wodno-kanalizacyjnych. Dziś dowiesz się więcej o pracach wewnętrznych oraz montażowych z użyciem lasera. Lasery do prac wewnętrznych stały się obecnie chyba najbardziej popularną i dostępną grupą laserów budowlanych, głównie dzięki dostępności przyrządów półprofesjonalnych czy zupełnie amatorskich. Są one stosunkowo niedrogie. Jakość najtańszych pozostawia niestety wiele do życzenia i sprawia, że nie nadają się one do zadań profesjonalnych. Ale i profesjonaliści mogą wybierać wśród niemałej ilości solidnych modeli nawet do bardzo specjalistycznych zastosowań. Dostępność, szeroki wybór i mnogość korzyści oferowanych użytkownikom sprawiają, że lasery te stały się dla wielu firm standardowymi narzędziami pomiarowymi. Laser a prace montażowe i ogólnobudowlane wewnętrzne W jaki sposób laser ułatwia prace montażowe i ogólnobudowlane wewnętrzne? Przede wszystkim zapewnia dużą szybkość i precyzję pomiaru. W dodatku dokładność pomiaru nie zależy od rodzaju terenu, podłoża, jakości podłogi (może mieć wybrzuszenia lub nie być spoziomowana) lub wieńca budynku. Laser pokazuje dokładnie poziomą linię niezależnie od podłoża, na którym stoi. Przy tradycyjnych pomiarach, gdy np. wieniec jest źle zrobiony, kalenica z dużym prawdopodobieństwem zostanie położona źle. Pracując laserem, tego błędu nie da się popełnić. Podobnie, np. przy montażu okien, jakość lub kształt ściany nie ma znaczenia dla poprawnego wyznaczenia pionowej płaszczyzny. Pracując laserem można łatwo osadzić - dokładnie w pionie - okrągłe okno w ścianie wygiętej w łuk. Fot. 1. Sufity podwieszane montuje się z Przy wielu pracach montażowych - dobrym laserem dużo szybciej i wygodniej. przykładem jest montaż sufitów podwieszanych strona 1/7
lub wszelkiego typu instalacji (elektrycznych, hydraulicznych itp.) - laser zapewnia zupełnie nową jakość pracy, eliminując większość uciążliwych pomiarów i wytyczeń. Zastosowanie lasera pozwala skoncentrować się na wykonaniu pracy, a nie na pomiarach, ponieważ większość pośrednich pomiarów staje się niepotrzebna. Zaś osoba, która do tej pory je wykonywała, może zająć się inną, bardziej potrzebną pracą. W efekcie większość prac przy użyciu lasera można zrealizować nie tylko dokładniej, ale i szybciej. O ile przy pracach zewnętrznych do pomiarów laserowych potrzebna jest jedna osoba, o tyle gdy pracuje się we wnętrzu i nie używa się czujnika laserowego - laser pracuje praktycznie bezobsługowo. Po włączeniu i spoziomowaniu (wystarczy spoziomować laser "na oko") można o laserze zapomnieć i po prostu korzystać z wyświetlanej linii tak długo jak długo jest potrzebna. Praca z czujnikiem nie jest zresztą utrudnieniem - gdy laser emituje wiązkę niewidzialną, czujnik trzymany w ręku łatwo znajdzie płaszczyznę lasera i poinformuje o tym za pomocą sygnału dźwiękowego i dokładnym wskazaniem na wyświetlaczu. Jakie prace we wnętrzach budynków można wykonać za pomocą laserów? Są to właściwie wszystkie prace budowlane, jakie można sobie wyobrazić, np. wykonanie wylewek i schodów, ustawianie ścianek działowych, sufitów podwieszanych, montaż futryn, okien, gniazdek sieciowych, wieszanie szafek, wyznaczanie spadków np. rur, kaloryferów. Za pomocą laserów rotacyjnych Topcon do prac wewnętrznych, takich jak np. RL-VH3D czy RL-VH4G, można wyznaczyć linię poziomą, pionową bądź pochyloną, która przydaje się też np. do wyznaczania środka geometrycznego ściany metodą przekątnych. Wymienione zastosowania są tylko przykładowe, wszystkich nie sposób wymienić. Poniżej podajmy kilka przykładów. Ustawianie ścianek działowych za pomocą lasera - wygodnie i szybko Ustawianie ścianek działowych za pomocą lasera staje się pracą szybką i przyjemną. Laser należy ustawić tak, aby promień emitowany przez głowicę był równoległy do zadanej ściany, do której chcemy dostawić ściankę działową. Drugi promień emitowany przez głowicę wiruje, wyznaczając płaszczyznę pionową, do której wpasowujemy ściankę, ustawiając ją idealnie pionowo i jednocześnie pod kątem prostym do danej ściany. Promień równoległy do tej ściany wyznacza lico następnych ścianek działowych, jeśli jest taka potrzeba. Pracę tę wykonuje się precyzyjnie, szybko i dokładnie. Nie jest potrzebny pomocnik, wcześniejsze trasowanie linii, wyznaczanie kątów prostych i pionów. Do tego typu prac przeznaczony jest np. laser Topcon RL-VH3D, dedykowany do zastosowań wewnętrznych. Montaż okien i drzwi za pomocą lasera - szybko i dokładnie Za pomocą lasera montaż okien i drzwi można przeprowadzić znacznie łatwiej, szybciej i dokładniej. Ramy okien będą ustawione idealnie pionowo, i to bez czasochłonnych pomiarów, bez wielokrotnego przymierzania i dopasowywania. Laser wystarczy umieścić w otworze okiennym i natychmiast pokaże on idealnie pionową płaszczyznę, w którą należy wpasować ramę okna. Laser pomoże też łatwo ustawić okna w jednej linii. Przyjemnie będzie patrzeć, jak od razu sąsiednie okna (w tym lub w innym pokoju) będą ustawione na jednakowym poziomie. Przy okazji montażu okien warto wspomnieć o kolorze wiązki lasera. W drugim odcinku naszego cyklu napisaliśmy o różnicach w kolorach wiązek emitowanych przez lasery. Lasery mogą emitować wiązkę widzialną bądź niewidzialną, zaś widzialna wiązka może mieć kolor czerwony lub zielony. Warto zwrócić uwagę, że zielona wiązka laserowa jest lepiej widoczna w pełnym słońcu. Naukowcy określili, że zielony kolor jest dla ludzkiego oka czterokrotnie lepiej widoczny niż promień czerwony, co przy montażu okien ma znaczenie, ponieważ okna często strona 2/7
obsadza się przy pięknej, słonecznej pogodzie. Oczywiście, używając lasera z czerwoną wiązką, można posłużyć się czujnikiem, i jeśli wiązka w jaskrawym słońcu lub na nasłonecznionej ścianie przestaje być widoczna, po prostu zlokalizować ją za pomocą czujnika. Jednak, jeśli laser ma być wykorzystywany do prac wewnętrznych w silnym świetle dziennym, zdecydowanie lepiej wybrać laser z zielonym promieniem - praca będzie wygodniejsza. Przy pracach zewnętrznych laser zazwyczaj stoi na statywie. W pomieszczeniach jest czasem mało miejsca, a umieszczenie na statywie może nie wystarczyć, gdy wiązka lasera powinna wyznaczyć np. płaszczyznę pionową w otworze okiennym lub poziom sufitu podwieszanego. Jak rozwiązać ten problem? Otóż nowoczesne, profesjonalne lasery budowlane do prac wewnętrznych są przygotowane na takie wyzwania. Wówczas trzeba zamocować laser do ściany, położyć go na podłodze lub w innym miejscu. Dostępne są specjalne półki mocowane do ściany na dowolnym poziomie z możliwością regulacji wysokości w granicach kilkunastu centymetrów (fot. obok). Fot. 4. Laser Topcon RL-VH4G może pracować w płaszczyźnie poziomej lub pionowej, a po wyłączeniu funkcji samopoziomowania także w płaszczyźnie pochylonej. Jego zielona wiązka jest widoczna nawet na nasłonecznionej ścianie. Montaż sufitów podwieszanych Montaż sufitów podwieszanych z użyciem lasera to zupełnie inna praca. Można pożegnać się z całą masą uciążliwych pomiarów. Najlepszy do tej pracy jest laser rotacyjny, który wystarczy ustawić na statywie lub zainstalować na specjalnej półce mocowanej do ściany (z możliwością regulacji wysokości). Laser (po automatycznym spoziomowaniu się) pokaże biegnącą wokół całego pomieszczenia linię w idealnie poziomej płaszczyźnie. Wszystkie punkty pod kołki i śruby mocujące można wyznaczyć bez wcześniejszego trasowania wystarczy wejść na drabinę i wiercić otwory. I nawet nie ma gdzie się pomylić. Wysokość każdej szyny można sprawdzić w dowolnym punkcie pomieszczenia przykładając czujnik lub płytkę (fot. 1). Fot. 5. Dobrym rozwiązaniem do pracy nawet w dużych pomieszczeniach i montażu konstrukcji Montaż instalacji są lasery rotacyjne Topcon, szczególnie modele RL-VH3D lub RL-VH4G. Są dokładne, Z pewnością liczną grupą zawodową, która może niezawodne, mają wiele przydatnych funkcji. wiele skorzystać z dobrodziejstw laserowego wyznaczania płaszczyzny, są instalatorzy wykonujący prace elektryczne, hydrauliczne, montujący klimatyzację lub inne systemy w pomieszczeniach. Instalacje wymagające wykonania bruzd w ścia strona 3/7
nach wykonuje się szybciej, ponieważ bardzo łatwo jest wyznaczyć laserem np. linię poziomą, na której należy poprowadzić przewody i zamontować gniazda. Z kolei wyznaczanie niewielkich spadków koniecznych do wykonania instalacji CO staje się dużo prostsze i szybsze dzięki użyciu lasera. Pytanie do specjalisty: Jak uzyskać linię pochyloną za pomocą lasera rotacyjnego? Jeśli wymagane jest pochylenie w granicach 8%, wystarczy funkcja ustawiania spadku w niwelatorach, które ją posiadają. Ta funkcja przydaje się, gdy trzeba np. wyznaczyć spadek kaloryferów lub przy wylewkach, odpływach itp. Przy większych pochyleniach jest to równie proste pod warunkiem, że laser ma możliwość wyłączenia funkcji samopoziomowania. Jest ona bardzo ważna, ale gdy wymagane jest poprowadzenie linii z większym spadkiem, trzeba tę funkcję wyłączyć. Będzie też potrzebny adapter, aby ustawić laser na statywie pod odpowiednim kątem. Pochylenie płaszczyzny lasera przydaje się np. do wyznaczania spadków sufitu na poddaszach lub do prac ciesielskich przy budowie dachu. Masz pytanie? Zadaj je teraz: akademia@topcon.com.pl Wyznaczanie kąta prostego w przestrzeni i przenoszenie punktów Często spotykanym zagadnieniem związanym z pracami montażowymi lub np. stawianiem ścian (zarówno w pracach wewnętrznych jak i zewnętrznych) jest konieczność wyznaczenia kąta prostego w przestrzeni lub przenoszenie punktów w pionie i w poziomie. Laser pozwala wykonać to zadanie stosunkowo łatwo. Kąt prosty najłatwiej wyznaczyć przy użyciu liniowego lasera wielowiązkowego, ale można to też zrobić za pomocą lasera rotacyjnego mogącego pracować w płaszczyźnie pionowej i poziomej. Montaż mebli i prace stolarskie Przy tego typu pracach, np. przy montażu mebli kuchennych, w zupełności wystarczy mały, podręczny laser montażowy. To typ lekkiego, przenośnego lasera, który wytwarza ciągłą linię prostą. Jest on tani i łatwy do zamocowania w dowolnym miejscu, szczególnie we wnętrzach. Tego typu lasery występują np. w wersji 5-wiązkowej, pozwalającej na wyznaczenie poziomu, pionu i np. przenoszenia punktów. Taki laser pozwala też wyznaczyć kąt prosty w przestrzeni, co nie jest wcale łatwym zadaniem, gdy nie ma się pod ręką lasera. Wybierając taki laser, warto jednak rozejrzeć się za przyrządem profesjonalnym - wiele dostępnych urządzeń tego typu to lasery dla majsterkowiczów, o dokładności niewystarczającej do profesjonalnych zastosowań, a w dodatku ubogie w potrzebne funkcje pomiarowe, i dość słabej jakości. Oczywiście, jeśli firma wyposażona jest w profesjonalny laser rotacyjny do prac wewnętrznych, może on być z powodzeniem użyty także do precyzyjnego montażu mebli i prac stolarskich. Prace montażowe w dużym pomieszczeniu lub hali A jeśli prace montażowe wykonuje się w dużym pomieszczeniu lub hali? Przy pracy w hali korzyści pracy laserem widać jeszcze wyraźniej. Ustawiony w niej laser rotacyjny pokazuje linię w zakresie 360 strona 4/7
dookoła i niezależnie od tego, ile osób pracuje w hali, mogą one kontrolować poziom za pomocą tego samego lasera. I nikt nie popełni błędu, a nawet jeśli popełni, to dzięki wiązce lasera każdy błąd można natychmiast wychwycić, unikając kosztownych i czasochłonnych poprawek. Poza tym, jeśli prace trzeba kontynuować w nocy lub przy słabym świetle, to w takich warunkach promień lasera jest jeszcze lepiej widoczny, a praca jest równie dokładna jak w dzień. Zapamiętaj: Wielkość pomieszczenia lub hali, w której się pracuje, ma duży wpływ na wybór lasera. Jeśli wykonuje się prace w małych pomieszczeniach (a więc w niewielkim zasięgu), dokładność wyrażona np. w mm/10 m (uwaga, różni producenci podają tę dokładność w różnych jednostkach) będzie miała mniejsze znaczenie niż np. przy pracach drogowych lub rozległych pracach zewnętrznych. Także zasięg na poziomie kilkudziesięciu metrów będzie w zupełności wystarczający. Jednak, gdy potrzebujemy precyzyjnego narzędzia, które ułatwi np. montaż dużych hal, gdzie odległości są rzędu kilkudziesięciu lub więcej metrów, dokładność i zasięg będą miały fundamentalne znaczenie. Dlatego wybierając laser warto zwrócić się o pomoc do specjalistów - np. profesjonalnej firmy specjalizującej się w sprzęcie pomiarowym dla budownictwa. Mamy wtedy pewność, że narzędzie do pracy zostanie właściwie dobrane. Laser i prace montażowe - także zewnętrzne Montaż konstrukcji Montaż konstrukcji jest o wiele prostszy, gdy używa się lasera. Konstrukcje (drewniane, aluminiowe i stalowe) można tą metodą montować co do milimetra. Ma to szczególne znaczenie podczas montażu dużych konstrukcji, przy których, gdy pracuje się innymi metodami, występują problemy pomiarowe. Np. najlepsze firmy motoryzacyjne używają laserów do montażu podwozi autobusów i ciężarówek. Tylko laser pokazuje prostoliniowość np. na odległości 60 m w sposób stały, ciągły i zarazem dokładny. Za pomocą lasera rotacyjnego można ustawiać elementy konstrukcyjne dokładnie w pionie lub poziomie, bez względu na miejsce w hali, nawet bardzo dużej. Laser można położyć, by głowica wirowała w płaszczyźnie pionowej i rysowała linię na podłodze i ścianie. Konstrukcja zamocowana na tej linii będzie ustawiona idealnie pionowo. Teoretycznie pionowość można sprawdzić za pomocą poziomnicy lub pionu. Ale poziomnica wystarcza tylko na krótkich odcinkach, a pion jest mało dokładny przy zbyt dużych wysokościach. Gdy wieje wiatr, sprawdzenie pionowości na odcinku o wysokości 5-6 m staje się praktycznie niemożliwe. Tylko laserem można zrobić to bardzo dokładnie i szybko, niezależnie od wysokości, odległości czy siły wiatru. Laser pozwala więc nie tylko wykonać robotę szybciej i dokładniej, ale może być zastosowany w sytuacjach, w których tradycyjne metody zawodzą. Lasery do prac wewnętrznych i zewnętrznych Lasery ogólnobudowlane Lasery do prac wewnętrznych nie zawsze mogą być wykorzystywane do prac zewnętrznych, np. gdy nie spełniają odpowiednich norm wodo- i pyłoszczelności. Z punktu widzenia konstrukcji, Fot. 7. Przykład wykorzystania lasera we do prac wewnętrznych używane są właściwie wnętrzu - montaż podłogi podwyższonej strona 5/7
lasery wielu różnych typów - najczęściej są to lasery rotacyjne (z wirującą głowicą, wytwarzającą poziomą, pionową lub pochyloną płaszczyznę, której obraz widać np. na ścianie lub na suficie w postaci linii prostej), lub lasery liniowe jedno- lub wielowiązkowe, wytwarzające jedną lub kilka linii, prostopadłych względem siebie. Są też lasery, które mają wirującą głowicę, a oprócz tego wyświetlają też prostopadłą do wyznaczanej płaszczyzny wiązkę liniową. Lasery do prac wewnętrznych wyświetlają widoczną wiązkę w kolorze czerwonym. Topcon oferuje także lasery z wiązką zieloną, 4-krotnie lepiej widzialną dla ludzkiego oka niż wiązka czerwona. Laser RL-VH4G firmy Topcon, który dedykowany jest do prac wewnętrznych, może być wykorzystywany także do prac zewnętrznych - po wyposażeniu w czujnik laserowy do wiązki zielonej. Lasery do prac poziomych Istnieje też grupa laserów - także o najwyższej profesjonalnej dokładności - które przeznaczone są zarówno do prac wewnętrznych jak i zewnętrznych (np. lasery do prac poziomych serii RL-H3 firmy Topcon). Lasery te emitują czerwoną wiązkę i mogą być z powodzeniem używane we wszystkich pracach wewnętrznych i zewnętrznych, w których do pomiarów wystarcza tylko płaszczyzna pozioma. Gdy szuka się ekonomicznego rozwiązania przy profesjonalnej dokładności, a wyznaczanie spadków nie jest potrzebne, warto sięgnąć np. po jeden z laserów RL-H3C. Manualne wyznaczanie spadków na zewnątrz i we wnętrzach Z kolei nawet podstawowy w ofercie firmy Topcon laser do prac zewnętrznych, RL-H3CS (z manualnym wyznaczaniem spadków) może być używany także we wnętrzach, jeśli zajdzie taka potrzeba. Słabo widoczna wiązka (w jasnym świetle) nie jest problemem, jeśli skorzystamy z czujnika laserowego. Dokładność 3,6 mm/50 m, wystarczająca do większości prac zewnętrznych, czyni go bardzo dokładnym przyrządem do pracy na mniejszych odległościach, z którymi mamy do czynienia we wnętrzach. Jest to niezwykle proste w obsłudze i bardzo przydatne narzędzie np. do wszelkich prac związanych z wykonaniem wylewek, posadzek itp., także ze spadkami. Lasery do prac montażowych Wybór lasera do prac montażowych zależy od rodzaju i zasięgu tych prac. Inny laser spełni wymagania niezbędne do prac wewnętrznych, a inny - gdy prace odbywają się na zewnątrz, inny zaś wystarczy do małych pomieszczeń, inny natomiast potrzebny jest do dużej sali lub hali. Im większy zasięg prac, tym wyższe wymagania stawia się laserom pod względem dokładności i zasięgu. Np. gdy stawia się konstrukcje dachów, to laser powinien być przystosowany do pracy na zewnątrz - musi więc być wodoszczelny i pyłoszczelny. Musi wyznaczać linię pionową i poziomą oraz oferować profesjonalną dokładność - ta, którą oferują lasery Topcon (np. RL-VH4G ±1 mm/10 m) jest wystarczająco wysoka. Taki laser musi mieć odpowiednio duży zasięg. Wspomniany laser RLVH4G Topcon wysyła wiązkę, którą można obserwować gołym okiem bez dodatkowego czujnika nawet w 60-metrowej hali. Z Rys. 1. Wrażliwość oka ludzkiego na światło czujnikiem ten zasięg rośnie do 300 m. Ale gdy lasera w zależności od długości fali. Wiązka już się ma taki laser (lub model RL-VH3D) zielona jest 4 razy bardziej widoczna niż można go też używać jako idealne narzędzie czerwona. strona 6/7
zarówno do wykonania wylewek jak i montażu sufitów podwieszanych. Wymagania stawiane laserom do prac wewnętrznych nie są zazwyczaj tak wysokie jak wymagania stawiane laserom do prac zewnętrznych, ale niektóre profesjonalne lasery dedykowane do prac wewnętrznych (np. firmy Topcon) spełniają podobne lub te same normy wodoszczelności i pyłoszczelności co lasery zewnętrzne, i mają równie długi okres gwarancji (5 lat). Oznacza to, że wraz z czujnikiem laserowym mogą być one użyte także na zewnątrz. Warto wziąć to pod uwagę, gdyż w praktyce - zwłaszcza mniejsze firmy - wykonują często prace zewnętrzne i wewnętrzne, a prace montażowe (takie jak np. montaż okien) wykonywane są praktycznie w warunkach prac zewnętrznych - przy zmiennych warunkach atmosferycznych lub silnym nasłonecznieniu. Najlepsze profesjonalne lasery wyposażone są w praktyczne funkcje dodatkowe i rozwiązania techniczne, których nie mają tańsze urządzenia, a niektóre funkcje lub właściwości (takie jak np. samopoziomowanie lub jego zakres, zasięg, dokładność w mm) decydują ostatecznie o funkcjonalności lasera i to od nich często zależy, czy laser będzie wykorzystywany na budowie czy nie, i jakie będą efekty pracy laserem. Czy wiesz, że... W laserach wykorzystywane są różne techniki samopoziomowania? Najbardziej zaawansowane rozwiązanie (i najprostsze z punktu widzenia fizyki pomiaru i... niezawodności) opracowała firma Topcon. Kompensator cieczy firmy Topcon wykorzystuje zasadę, że ciecz jest zawsze pozioma. Zapewnia najwyższą dokładność poziomowania wraz z wytłumieniem zakłóceń z drgań, które wpływają na inne systemy oparte na wahadle. To najtrwalszy system kompensacji na rynku. Kompensator ten nie ma ruchomych części. Nie ma cienkich drucików, które się rozciągają lub łamią. NOWOCZESNE ROZWIĄZANIA POMIAROWE DLA BUDOWNICTWA TPI Sp. z o.o. 00-716 Warszawa ul. Bartycka 22 tel. 022 632 91 40 tel. 022 651 03 06 faks 022 862 43 09 tpi@topcon.com.pl TPI Wrocław 51-162 Wrocław al. Boya Żeleńskiego 69 tel./faks 071 325 25 15 wroclaw@topcon.com.pl TPI Poznań ul. Dąbrowskiego 136 60-577 Poznań tel./faks 061 665 81 71 poznan@topcon.com.pl TPI Kraków 31-523 Kraków ul. Kielecka 24/1 tel./faks 012 411 01 48 krakow@topcon.com.pl TPI Gdańsk 80-874 Gdańsk ul. Na Stoku 53/55 tel./faks 058 320 83 23 gdansk@topcon.com.pl Biuro partnerskie TPI Rzeszów 35-064 Rzeszów ul. Mickiewicza 12 tel./faks 017 862 02 41 rzeszow@topcon.com.pl TPI z siedzibą przy ul. Bartyckiej 22, 00-716 Warszawa, jest spółką zarejestrowaną w Sądzie Rejonowym dla m. st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000173850. Kapitał zakładowy wynosi 100 000 zł. NIP 527-02-05-140. www.topcon.com.pl strona 7/7