RAPORT Z ORGANIZACJI WYPOCZYNKU ZIMOWEGO DLA DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2015 R. Kraków, dnia 31 marca 2015 r. Opracowano: Oddział Administracji, Obsługi i Zamówień Publicznych w Wydziale Strategii Edukacyjnej i Pragmatyki Zawodowej
Małopolski Kurator Oświaty na obszarze województwa małopolskiego w okresie ferii letnich i zimowych koordynuje, wspomaga i nadzoruje organizację wypoczynku dzieci i młodzieży. Wynika to z art. 31 ust. 1 punkt 13 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), jak również z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 r. w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania (Dz. U. z 1997 r. Nr 12, poz. 67 z późn. zm.). W związku z realizacją ww. zadań Małopolski Kurator Oświaty wskazał osoby odpowiedzialne za koordynowanie Akcją Zima 2015 na obszarze województwa małopolskiego oraz zlecił realizację następujących zadań: 1) wydawanie zaświadczeń o zgłoszeniu wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej organizatorom z województwa małopolskiego; 2) opracowanie zasad kontroli wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej; 3) współpracę z Policją, Stacją Sanitarno Epidemiologiczną, z Państwową Strażą Pożarną oraz z Inspektorem Nadzoru Budowlanego, głównie w zakresie podejmowania wspólnych interwencji w sytuacjach trudnych; 4) systematyczne opracowywania materiałów dotyczących realizacji wypoczynku (zestawienia liczbowe); 5) opracowanie kompleksowych wyników kontroli wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej na terenie województwa małopolskiego. Organizatorzy dokonywali rejestracji wypoczynku w formie elektronicznej poprzez wypełnienie Formularza zgłoszeniowego, znajdującego się na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej pod adresem: https://wypoczynek.men.gov.pl/. Następnie na podstawie elektronicznego zgłoszenia oraz przedłożenia formularza w formie papierowej, wydawane były w Kuratorium Oświaty zaświadczenia potwierdzające fakt dokonania zgłoszenia danej formy wypoczynku. Na stronie internetowej Kuratorium Oświaty (www.kuratorium.krakow.pl) dla organizatorów, rodziców i opiekunów dzieci i młodzieży szkolnej korzystających z wypoczynku zamieszczono niezbędne informacje dotyczące organizacji wypoczynku. Kuratorium Oświaty wydało organizatorom mającym siedzibę lub adres zamieszkania na terenie województwa małopolskiego 645 zaświadczeń o zgłoszeniu wypoczynku dla 25 975 uczestników. Na pisemną prośbę organizatorów anulowano 14 wydanych zaświadczeń 2
zarejestrowanych wypoczynków, z powodu braku uczestników. Zrealizowano 631 turnusów, na których wypoczywało 25 576 dzieci i młodzieży. Szczegóły odzwierciedla poniższe zestawienie: A. Wypoczynek organizatorów z Małopolski liczba dzieci: 25 576 liczba turnusów: 631 turnusy Dzieci w obiekcie hotelowym lub innym obiekcie, w którym są świadczone usługi hotelarskie 278 10 590 w obiekcie używanym okazjonalnie do wypoczynku 24 1 259 wypoczynek bez stałej struktury komunalnej 0 0 wypoczynek w formie wędrownej 2 47 wypoczynek do 5 dni 31 578 wypoczynek poza granicami 36 1 193 wypoczynek w miejscu zamieszkania 246 11 589 wyjazd jednodniowy 14 320 RAZEM 631 25576 Wykres i tabela 1. przedstawiają liczbę turnusów krajowych zorganizowanych w poszczególnych województwach przez organizatorów z Małopolski. Wykres 1. 3
Tabela 1. Lp. Województwo, w którym organizowany był wypoczynek Liczba turnusów Liczba dzieci 1 dolnośląskie 4 74 3 lubelskie 1 13 6 małopolskie 524 21902 8 opolskie 3 106 9 podkarpackie 13 445 11 pomorskie 1 50 12 śląskie 47 1740 14 warmińsko-mazurskie 1 18 15 wielkopolskie 1 35 Ogółem 595 24 383 Z analizy powyższej tabeli i wykresu wynika, że organizatorzy z terenu województwa małopolskiego zorganizowali 524 turnusów wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej na terenie Małopolski co stanowi ponad 88 % ogólnej liczby zorganizowanych turnusów krajowych. Znacząco mniej turnusów zorganizowano na terenie województw: śląskiego (7,9%) i podkarpackiego (2,2%). Małopolscy organizatorzy rzadko wybierali teren województw dolnośląskiego (4 turnusy) i opolskiego (3 turnusy). Pojedynczo zorganizowali turnusy w województwach: lubelskim, pomorskim, warmińsko-mazurskim i wielkopolskim. Poniższy wykres przedstawia liczbę dzieci i wypoczynków poza miejscem zamieszkania zorganizowanych w poszczególnych powiatach województwa małopolskiego. Wykres 2. Z analizy powyższego wykresu wynika, że organizatorzy z terenu województwa małopolskiego najczęściej organizowali wypoczynek dla dzieci i młodzieży na terenie powiatu: tatrzańskiego, nowotarskiego, limanowskiego oraz suskiego. 4
Podział form wypoczynku organizowanego przez organizatorów z Małopolski odzwierciedla poniższy wykres 3. Wykres 3. Z powyższych danych wynika, że w większości wypoczynek organizowany był głównie w obiektach hotelowych lub innych obiektach, w których są świadczone usługi hotelarskie (278 turnusów). Natomiast dużo mniejszym zainteresowaniem cieszył się wypoczynek zagraniczny - zorganizowano tylko 36 wyjazdów, w których udział wzięło 1 193 dzieci i młodzieży szkolnej, jak również wypoczynek organizowany do 5 dni (31 turnusów). Należy podkreślić, że zwiększa się z roku na rok zainteresowanie wypoczynkiem w miejscu zamieszkania. W okresie ferii zimowych zorganizowano 246 turnusów wypoczynku w miejscu zamieszkania, co stanowi około 40% wypoczynków zorganizowanych przez organizatorów z Małopolski. Wypoczynek w miejscu zamieszkania. Na terenie województwa małopolskiego zorganizowano 246 turnusów wypoczynku w miejscu zamieszkania dla 11 589 dzieci, które z różnych przyczyn nie mogły brać udziału w wyjazdowych formach wypoczynku. Ta forma wypoczynku organizowana jest przede wszystkim dla dzieci pozostających podczas ferii w domach, aby mogły bezpiecznie, aktywnie i twórczo spędzić czas. Dzieci miały możliwość brać udział w różnorodnych zajęcia mających na celu rozwijanie kreatywności, talentu, pasji poznawczej, jak również zainteresowań. W wielu przypadkach, to uczestnicy byli inicjatorami działań, które były kontynuowane pod okiem wychowawców nauczycieli i instruktorów różnych specjalności. Organizatorzy wypoczynku 5
w miejscu zamieszkania prowadzili warsztaty edukacyjne z wykorzystaniem elementów plastycznych, muzycznych oraz ruchowych, warsztaty teatralne, taneczne czy sportowe basen, kręgle, zajęcia w hali sportowej (tzw. darmowe wejściówki). Zapewniali także uczestnikom dostęp do instytucji kulturalnych muzeum, kino oraz zorganizowali wycieczki autokarowe poza miejsce zamieszkania. Często uczestnicy mogli między zajęciami zjeść ciepły obiad bądź drobny poczęstunek. Organizatorami i realizatorami tych otwartych, wartościowych i atrakcyjnych propozycji artystyczno-edukacyjnych dla dzieci i młodzieży szkolnej, które w czasie ferii zimowych nie wyjeżdżały na wypoczynek, były jak co roku przede wszystkim szkoły i placówki wychowania pozaszkolnego, świetlice środowiskowe, kluby i centra kultury prowadzone w dzielnicach miast oraz inne instytucje. Oferta placówek organizujących zajęcia w ramach akcji Zima w mieście z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Poniższy wykres 4. i 5. odzwierciedla liczbę wypoczynków poza miejscem zamieszkania oraz w miejscu zamieszkania zorganizowanych przez organizatorów z Małopolski, a także liczbę dzieci i młodzieży szkolnej korzystających z tych form wypoczynku. Wykres 4. i 5. 6
Z wypoczynku w miejscu zamieszkania w okresie ferii zimowych w terminie od dnia 16 lutego do dnia 1 marca 2015 r. skorzystało ponad 47% ogółu dzieci i młodzieży szkolnej biorących udział w wypoczynkach zorganizowanych przez organizatorów z Małopolski, co stanowi ponad 41 % wszystkich turnusów przez nich zorganizowanych. Poniższy wykres i tabela przedstawia liczbę wypoczynków w miejscu zamieszkania zorganizowanych w poszczególnych powiatach województwa małopolskiego. Wykres 6. Tabela 2. Powiat wypoczynku Ilość wypoczynków w miejscu zamieszkania Liczba dzieci bocheński 1 15 brzeski 13 643 chrzanowski 5 210 krakowski 42 1636 m. Kraków 127 6599 m. Nowy Sącz 6 248 m. Tarnów 3 240 myślenicki 4 216 nowosądecki 6 151 nowotarski 5 162 oświęcimski 6 460 suski 2 44 tarnowski 5 352 tatrzański 2 50 wadowicki 15 373 wielicki 4 190 Ogółem 246 11589 7
Natomiast organizatorzy z innych województw zorganizowali na terenie Małopolski 1 070 turnusów, na których przebywało 39 907 uczestników. B. Wypoczynek zorganizowany na terenie Małopolski - inne województwa liczba dzieci: 39 907 liczba turnusów: 1 070 turnusy dzieci w obiekcie hotelowym lub innym obiekcie, w którym są świadczone usługi hotelarskie 1 003 38 219 w obiekcie używanym okazjonalnie do wypoczynku 16 619 wypoczynek bez stałej struktury komunalnej 0 0 wypoczynek w formie wędrownej 7 165 wypoczynek do 5 dni 39 689 wyjazd jednodniowy 5 215 RAZEM 1 070 39 907 Łączna liczba (A + B) dzieci: 65 483 turnusów: 1 701 Tabela 3. Liczba dzieci z innych województw przebywających w okresie ferii zimowych na terenie Małopolski. Lp. Województwo Liczba wypoczynków Liczba dzieci 1 dolnośląskie 61 2 343 2 kujawsko-pomorskie 51 1 683 3 lubelskie 76 3 079 4 lubuskie 16 451 5 łódzkie 71 2 462 6 mazowieckie 306 12 026 7 opolskie 18 630 8 podkarpackie 42 1 508 9 podlaskie 22 893 10 pomorskie 59 2 724 11 śląskie 162 5 962 12 świętokrzyskie 42 1 441 13 warmińsko-mazurskie 20 712 14 wielkopolskie 96 3 121 15 zachodniopomorskie 28 872 Ogółem 1 070 39 907 8
Z danych zawartych w tabeli 3. oraz z poniższego wykresu 7. wynika, że w województwie małopolskim najwięcej wypoczywających dzieci i młodzieży szkolnej pochodziło z terenu województwa mazowieckiego i śląskiego. Wykres 7. Największym zainteresowaniem w całym okresie ferii zimowych, co obrazuje tabela 4. i wykres 8. cieszyły się powiaty: tatrzański, nowotarski, nowosądecki i suski. Tabela 4. Liczba turnusów zorganizowanych dla dzieci z innych województw w poszczególnych powiatach na terenie Małopolski. Lp. Powiat Liczba turnusów Liczba dzieci 1. bocheński 1 30 2. dąbrowski 1 34 3. miechowski 1 15 4. olkuski 1 30 5. oświęcimski 1 30 6. wielicki 2 90 7. m. Kraków 3 104 8. tarnowski 3 79 9. gorlicki 5 113 10. myślenicki 6 148 11. m. Nowy Sącz 9 228 12. wadowicki 9 280 13. krakowski 14 451 14. limanowski 14 454 15. suski 53 2 255 16. nowosądecki 62 1 970 17. nowotarski 149 5 718 18. tatrzański 736 27 878 9
Wykres 8. Łącznie na terenie województwa małopolskiego w okresie od dnia 19 stycznia do dnia 1 marca 2015 r., zostało zorganizowanych 1 594 turnusy dla 61 809 dzieci i młodzieży szkolnej. Tabela zamieszczona poniżej przedstawia liczbę turnusów zorganizowanych na terenie Małopolski przez organizatorów z poszczególnych województw. Tabela 5. Lp. Województwo organizatora wypoczynku Liczba turnusów Liczba dzieci 1 dolnośląskie 61 2 343 2 kujawsko-pomorskie 51 1 683 3 lubelskie 76 3 079 4 lubuskie 16 451 5 łódzkie 71 2 462 6 małopolskie 524 21 902 7 mazowieckie 306 12 026 8 opolskie 18 630 9 podkarpackie 42 1 508 10 podlaskie 22 893 11 pomorskie 59 2 724 12 śląskie 162 5 962 13 świętokrzyskie 42 1 441 14 warmińsko-mazurskie 20 712 15 wielkopolskie 96 3 121 16 zachodniopomorskie 28 872 Ogółem 1 594 61 809 10
Wykres 9. Liczba turnusów zorganizowanych na terenie Małopolski przez organizatorów z poszczególnych województw [w%] Wyniki kontroli wypoczynku oraz ocena przygotowania i organizacji wypoczynku. Turnusy wypoczynków zorganizowanych na terenie województwa małopolskiego były poddawane kontrolom przeprowadzanym przez pracowników Kuratorium Oświaty. Obligatoryjnymi kontrolami obejmowano turnusy, z których docierały informacje mogące świadczyć o nieprawidłowościach w organizacji wypoczynku i opiece nad dziećmi. Kontrolowano organizatorów w przypadku uzyskania informacji od odpowiednich Komend Straży Pożarnej o braku pozytywnej opinii w zakresie spełniania wymagań ochrony przeciwpożarowej przez obiekt. Szczególnym nadzorem obejmowano również obiekty, które uzyskały opinię pozytywną z zastrzeżeniami - wyłączenie części budynku, dla której nie były zapewnione właściwe warunki ewakuacji np. ostatniej kondygnacji lub części pokoi. Celem kontroli było sprawdzenie warunków organizacyjnych i realizacji zadań programowych wypoczynku. Szczególną uwagę zwracano na przestrzeganie przepisów, jakie obowiązują organizatorów wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej oraz warunki w jakich wypoczywają dzieci, a także zgodność zadań zaplanowanych z ich realizacją. 11
Założono kontrolę około 10 % ogólnej liczby wypoczynków odbywających się na terenie Małopolski. W okresie od dnia 19 stycznia do dnia 1 marca 2015 r. pracownicy Kuratorium przeprowadzili łącznie 217 kontroli, co stanowi 13,6 %. Wydano 147 zaleceń 82 kierownikom wypoczynku. Poniższy wykres 10. oraz tabele 6. i 7. odzwierciedlają liczbę przeprowadzonych kontroli z podziałem terytorialnym na poszczególne Delegatury Kuratorium Oświaty, a także liczbę i rodzaje wydanych zaleceń. Wykres 10. Tabela 6. Liczba przeprowadzonych kontroli. L.p. Wydział/Delegatura Liczba przeprowadzonych kontroli Liczba wydanych zaleceń Liczba placówek, w których wydano zalecenia 1 Nowy Sącz 28 34 15 2 Nowy Targ 106 62 35 3 Tarnów 43 15 11 4 Wadowice 21 14 11 5 Kraków 19 22 10 217 147 82 12
Tabela 7. Liczba i rodzaje wydanych zaleceń. Kraków Nowy Sącz Nowy L.p. Treść zalecenia Liczba wydanych zaleceń 1. 2. Bezwzględnie zapewnić uczestnikom wypoczynku bezpieczne warunki pobytu Zapewnić uczestnikom higieniczne warunki wypoczynku (aktualny protokół, opinia straży pożarnej) Targ Tarnów Wadowice Ogółem 3 3 3 3 3. Zadbać o ubezpieczenie uczestników wypoczynku 1 1 4. Dostosować liczbę wychowawców do liczby uczestników 2 2 5. Zapewnić kadrę wychowawców zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami 1 1 2 Uzupełnić dokumentację o informacje wychowawców 6. z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie określonym 3 13 16 8 40 w art. 92a KN 7. Uzupełnić dokumentację o oświadczenia wychowawców o niekaralności zgodnie z art. 92a KN 1 1 Niezwłocznie uzupełnić dokumentację potwierdzającą 8. kwalifikacje kadry 3 3 3 9 9. Wykonywać obowiązki kierownika zgodnie z rozporządzeniem 1 1 10. Dysponować kompletem dokumentów dotyczących organizowanego wypoczynku 1 1 10 6 18 11. Posiadać zaświadczenie Kuratora Oświaty 1 2 3 12. Posiadać karty kwalifikacyjne uczestników wypoczynku w trakcie jego trwania 4 1 1 6 13. Prowadzić karty kwalifikacyjne zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia 8 8 14. Prowadzić dzienniki zgodnie z załącznikiem nr 6 do rozporządzenia 1 2 1 1 5 15. Opracować plan pracy wypoczynku 1 3 4 16. Opracować plan pracy wychowawczej dla poszczególnych grup 2 9 1 12 17. Opracować regulamin wypoczynku i inne dokumenty regulujące jego funkcjonowanie 1 1 Posiadać dokumentację potwierdzającą zapoznanie się 18. uczestników wypoczynku z regulaminami wypoczynku 3 1 1 5 19. Ustalić i przydzielić szczegółowy zakres czynności poszczególnym pracownikom 7 4 6 3 20 20. Prowadzić kontrolę wykonywania obowiązków przez pracowników 1 1 2 21. Prowadzić rejestr wypadków 1 1 22 34 62 15 14 147 Z danych zawartych w powyższej tabeli 7. wynika, że zalecenia najczęściej dotyczyły: 1) posiadania informacji z Krajowego Rejestru Karnego w sytuacji kiedy zatrudniony kierownik lub wychowawcy wypoczynku nie są zatrudnieni na podstawie przepisów, które zawierają warunek niekaralności za przestępstwa popełnione umyślnie; 13
2) ustalania i przedstawiania szczegółowych zakresów czynności poszczególnym pracownikom; 3) dysponowania dokumentami dotyczącymi organizowanego wypoczynku; 4) opracowania planów pracy wychowawczej dla poszczególnych grup; 5) niezwłocznego uzupełniania dokumentacji potwierdzającej kwalifikacje kadry; 6) prowadzenia kart kwalifikacyjnych zgodnie z załącznikiem nr 3 do rozporządzenia; 7) posiadania kart kwalifikacyjnych uczestników wypoczynku w trakcie jego trwania; 8) prowadzenia dzienników zgodnie z załącznikiem nr 6 do rozporządzenia; 9) posiadania dokumentacji potwierdzającej zapoznanie się uczestników wypoczynku z regulaminami wypoczynku. Nie stwierdzono prowadzenia wypoczynku niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, a w szczególności sytuacji, w których warunki pobytu w placówce zagrażałyby zdrowiu i życiu uczestników skutkujących koniecznością zawieszenia bądź zamknięcia wypoczynku zgodnie z przepisami 16 ust. 1 rozporządzenia. Podsumowanie. 1) kierownicy i wychowawcy placówek wypoczynku zorganizowanego w okresie ferii zimowych 2015 r. na terenie województwa małopolskiego zwracali szczególną uwagę na bezpieczeństwo dzieci i młodzieży szkolnej (opracowanie i zapoznanie uczestników wypoczynku z zasadami i regułami w zakresie bezpieczeństwa); 2) programy i plany pracy realizowane podczas wypoczynku zapewniały zróżnicowane i atrakcyjne formy zajęć oraz całkowicie wypełniały czas uczestnikom; 3) właściciele obiektów wypoczynku, w zdecydowanej większości zapewnili bardzo dobre warunki wyżywienia i dobre zakwaterowania; 4) kluby sportowe z większą odpowiedzialnością podeszły do obowiązku rejestrowania wypoczynku; 5) zapewniano łatwiejszy dostęp do opieki medycznej w miejscu placówki wypoczynku lub zatrudniono pielęgniarkę; 6) odnotowano, podobnie jak w latach ubiegłych, dobrą współpracę ze służbami zaangażowanymi w organizację kontroli wypoczynku (Policją, Sanepidem i Strażą Pożarną). 14
Najczęściej występującymi uchybieniami organizatorów wypoczynku były: 1) brak posiadania informacji z Krajowego Rejestru Karnego w sytuacji kiedy zatrudniony kierownik lub wychowawcy wypoczynku nie są zatrudnieni na podstawie przepisów, które zawierają warunek niekaralności za przestępstwa popełnione umyślnie; 2) naruszenie przez kierowników wypoczynku obowiązku ustalenia i przydzielenia szczegółowych zakresów czynności poszczególnym pracownikom; 3) brak kompletu dokumentów dotyczących organizowanego wypoczynku; 4) nieopracowywanie planu pracy wypoczynku; 5) zbyt liberalne traktowanie przez niektórych właścicieli obiektów, w których zorganizowany jest wypoczynek, wymagań rozporządzenia 6 ust. 2 pkt 1 i 2 tj. przedstawiania aktualnej kopii opinii właściwej komendy Państwowej Straży Pożarnej lub protokołu okresowej kontroli Państwowej Straży Pożarnej, w zakresie spełniania przez obiekt wymagań przeciwpożarowych; 6) nieprowadzenie dzienników zajęć zgodnie z załącznikiem nr 6 do rozporządzenia, a także brak opracowania planów pracy wychowawczej dla poszczególnych grup. Ponadto należy podkreślić, że pod względem przygotowania oraz organizacji wypoczynku zimowego dla dzieci i młodzieży szkolnej przebywającej na terenie Małopolski, organizatorzy przeważnie dopełniali swoich obowiązków. Podczas ferii zimowych najczęściej uczestnicy przebywali w obiektach świadczących usługi hotelowe, które bardzo dobrze zostały przygotowane do przyjęcia dzieci i młodzieży szkolnej. Natomiast organizatorami wypoczynku były w większości biura podróży, związki harcerskie, fundacje, kluby sportowe, szkoły, parafie, Caritas, a ponadto stowarzyszenia, jak również osoby fizyczne. Organizatorzy zatrudniali przede wszystkim czynnych nauczycieli oraz instruktorów harcerstwa. Dodatkowo zatrudniali inny personel pracujący z dziećmi m.in. trenerów i instruktorów sportu. Na uwagę zasługuje fakt, iż organizatorzy, zwracając uwagę na bezpieczeństwo, zapewniali wypoczywającym dzieciom zarówno ubezpieczenie, jak i łatwy dostęp do służby medycznej w miejscu zakwaterowania. Wnioski. W dalszym ciągu należy kontynuować akcję edukacyjną na stronie internetowej Kuratorium Oświaty poprzez umieszczanie informacji dotyczących organizowania różnych form 15
wypoczynku ze szczególnym uwzględnieniem obowiązków organizatorów, jak również obowiązujących ich terminów oraz sposobów wykorzystania możliwości stwarzanych przez elektroniczną bazę zgłoszeniową. Należy ściśle współpracować ze służbami zaangażowanymi w organizację wypoczynku, w tym pracę w zespołach roboczych celem sprecyzowania zasad współpracy oraz wymiany ważnych informacji. Wskazane jest przeprowadzenie wspólnych ustaleń z przedstawicielami Wydziału Kontrolno - Rozpoznawczego Wojewódzkiej Komendy Straży Pożarnej w Krakowie dotyczących kryteriów wydawanych opinii w zakresie spełniania wymagań przeciwpożarowych dla obiektów, w których organizowany jest wypoczynek na terenie województwa Małopolskiego. 16