SPIS TREŚCI. I. Podstawa i cel opracowania. II. Opis planowanego przedsięwzięcia. 1. Charakterystyka przedsięwzięcia i warunki wykorzystania terenu w fazie realizacji i eksploatacji. 2. Główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych. 3. Przewidywane wielkości emisji wynikające z funkcjonowania przedsięwzięcia. 4. Opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. 5. Opis istniejących w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. 6. Analiza wariantów przedsięwzięcia. 7, Uzasadnienie wybranych wariantów przedsięwzięcia ze wskazaniem jego oddziaływania. 8. Ocena przewidywanych oddziaływań planowanego przedsięwzięcia 9. Analiza możliwych zagrożeń i szkód dla zabytków archeologicznych. 10. Określenie czy dla planowanego przedsięwzięcia wskazane jest ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. 11. Opis działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację negatywnych oddziaływań na środowisko. 12. Porównanie proponowanej technologii do wymogów art. 143 ustawy Prawo ochrony środowiska 13. Analiza możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem. 14. Propozycje monitoringu przedsięwzięcia na etapie budowy i eksploatacji. 15. Wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. 16. Źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia raportu. 17. Nazwisko osoby sporządzającej raport. 18. Streszczenie w języku niespecjalistycznym. 19. Przedstawienie zagadnień w formie graficznej 1
Załączniki do Wniosku - zgodnie z art 74 ust 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199 poz 1227 z dnia 7 listopada 2008 r. z póź. zm.) 1) Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko oraz jego integralne załączniki: Analiza uciążliwości gazów i pyłów do atmosfery, a także Analiza uciążliwości hałasu. 2) Tytuł własności akt notarialny, 3) Poświadczona przez właściwy organ kopia mapy ewidencyjnej obejmująca, przewidywany teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie, oraz obejmująca obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie, 4) Mapa sytuacyjno-wysokościowa z przebiegiem granic terenu, którego dotyczy wniosek, oraz obejmującą obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie; 5) Wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, 6) Wypis z ewidencji gruntów obejmujący przewidywany teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie oraz obejmujący obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie. 2
I. Podstawa i cel opracowania. obejmuje przedsięwzięcie realizowane przez rolników indywidualnych - Państwo Teresę i Marka Brzozowskich, pn : Zmiana systemu utrzymania zwierząt z ekstensywnej hodowli kur nieśnych na głębokiej ściółce, na intensywną hodowlę kur nieśnych w klatkach wzbogaconych, na obiektach zlokalizowanych pod adresem - Zazdrość 18; 96 325 Radziejowice. Ferma zlokalizowana jest we wsi Zazdrość i Chroboty, w Gminie Radziejowice powiat żyrardowski. Gospodarstwo rolne istnieje od 1983 r. Przedmiotem działalności rolniczej była i jest hodowla kur nieśnych. Ferma składa się z czterech obiektów hodowlanych - kurników nr 1, 2, 3, 4. W pierwszych latach hodowli prowadzony był chów kur nieśnych w systemie ściołowym. W trakcie budowy każdego z czterech kurników tj na etapie każdej decyzji o warunkach zabudowy oraz każdej decyzji pozwolenie na budowę, działania organów uwzględniały - zgodnie ze stanem faktycznym - użytkowanie ich systemie ściołowym. kurniki K1 - o max obsadzie 1500 sztuk stanowisk - kur nieśnych na cykl, kurniki K2 - o max obsadzie 1500 sztuk stanowisk - kur nieśnych na cykl, kurniki K3 - o max obsadzie 1500 sztuk stanowisk - kur nieśnych na cykl, kurniki K3 - o max obsadzie 3000 sztuk stanowisk - kur nieśnych na cykl, Obsada łączna wynosiła 7500 sztuk na cykl. Żaden z obiektów odrębnie, ani hodowla jako całość nie wymagały wówczas /w trakcie powstawania/ sporządzania oceny oddziaływania na środowisko. Każdy z obiektów uzyskał stosowne zezwolenia na budowę: Decyzja Starosty Powiatowego w Żyrardowie - pozwolenie na budowę - znak ArB-7351/4/5/99 z dnia 11.03.1999 r - /dla kurnika K1 dz nr 181/ Decyzja Starosty Powiatowego w Żyrardowie - pozwolenie na budowę - znak ArB-7351/3/90/2000 z dnia 17.07.2000 r - /dla kurnika K2 - dz nr 231/ Decyzja Starosty Powiatowego w Żyrardowie - pozwolenie na budowę - znak ArB-7351/3/133/2001 z dnia 05.09.2001 r - /dla przyłącza energet/ Decyzja Starosty Powiatowego w Żyrardowie - pozwolenie na budowę - znak ArB-7351/3/174/2001 z dnia 16.10.2001 r /dla rozbudowy kurnika K1 o część gospodarczą - dz nr 181/ Decyzja Starosty Powiatowego w Żyrardowie - pozwolenie na budowę - znak RB-7351/826/08 z dnia 04.12.2008 r /dla kurnika K3 - dz nr 231/ 3
Decyzja Starosty Powiatowego w Żyrardowie - pozwolenie na budowę - znak RB-7351/701A/2009 z dnia 30.10.2009 r - /dla kurnika K4 dz nr 181/ Zmiana systemu utrzymania zwierząt ze ściołowego na klatkowy z klatkami wzbogaconymi, nie wymagała zmian budowlanych obiektów: tj zmian ich powierzchni i kubatury. Nie uległy również zmianie funkcje przeznaczenia obiektów - tj nadal w obiektach prowadzony był i jest chów kur nieśnych. Dyrektywa 1999/74/EC z 19 lipca 1999 roku, której wymogi implementowano do krajowego prawodawstwa rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 56, poz.344 z 2010 r) - nakłada na hodowców zwierząt gospodarskim (w tym kur nieśnych), zapewnienie ściśle określonego dobrostanu zwierząt z dniem 1 stycznia 2012 r. Niniejsze przedsięwzięcie jest realizacją tych obowiązków. W odniesieniu do nowych wymogów, zaistniała konieczność zmiany technologii chowu. Wprowadzenie nowego systemu utrzymania wymaga wyłącznie zmiany wyposażenia technicznego obiektów. W konsekwencji nastąpi znacząca zmiana obsady dla poszczególnych obiektów: kurniki K1 - o max obsadzie 20 800 sztuk stanowisk - kur nieśnych na cykl, kurniki K2 - o max obsadzie 32 000 sztuk stanowisk - kur nieśnych na cykl, kurniki K3 - o max obsadzie 32 000 sztuk stanowisk - kur nieśnych na cykl, kurniki K3 - o max obsadzie 256000 sztuk stanowisk - kur nieśnych na cykl, Łączna docelowa obsada wynosić będzie 340 800 sztuk stanowisk, co w przeliczeniu na duże jednostki przeliczeniowe daje - 1363,2 DJP. Realizacja przedsięwzięcia przebiega w wielu etapach. Ostatnim etapem będzie pełne wyposażenie kurnika K4 - w system klatek wzbogaconych na obu poziomach obiektu. Zakończenie przedsięwzięcia i osiągnięcie pełnej docelowej obsady w ilości 340 800 sztuk stanowisk dla kur nieśnych planowane było do końca 2011 r. Jednakże, z uwagi na trwający regres w branży, nastąpi przesunięcia tego terminu /prawdopodobnie/ na koniec 2012 r. Celem opracowania Raportu jest ocena stopnia potencjalnych szkodliwości lub uciążliwości przedsięwzięcia dla środowiska oraz potencjalnych zagrożeń dla 4
bezpieczeństwa i zdrowia ludzi - niezbędnych do uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przed uregulowaniem prawnym zmiany sposobu użytkowania wynikającego ze zmiany technologii chowu. Klasyfikacja prawna przedsięwzięcia. Zgodnie z zapisami punktu 6 podpunkt 8a załącznika do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. 122 poz 1055 2002 r.) - hodowla przekracza 40 000 sztuk stanowisk dla drobiu i podlega wymogom uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Opracowany został Wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego i złożony w Departamencie Środowiska, Mazowieckiego Urzędu Marszałkowskiego w Warszawie. Obecnie trawa procedura rozpatrywania tego Wniosku. Zgodnie z 2 ust 1 pkt 51 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (D U z 2010 r. Nr 213 poz. 1397 ) - chów lub hodowla zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 210 dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza (DJP) - stanowi przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. W oparciu o art. 59 ust 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199 poz 1227 z dnia 7 listopada 2008 r. z póź. zm.) - przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko - wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a sporządzenie Raportu jest obligatoryjne. Na mocy art. 74 ust 1 w/w ustawy, Właściciele fermy występują o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla niniejszego przedsięwzięcia. 5
II. Opis planowanego przedsięwzięcia. 1. Charakterystyka przedsięwzięcia i warunki wykorzystania terenu. A/ Charakterystyka ogólna przedsięwzięcia. Przedsięwzięcie jest typową inwestycją rolniczą intensywnego chowu kur nieśnych. Charakteryzuje się dużą koncentracją jednego gatunku ptaków chowanych wyłącznie w specjalistycznych pomieszczeniach bateriach klatek wzbogaconych. System utrzymania zwierząt to system bezściołowy w bateriach klatkowych wzbogaconych typu pionowego - 4 kondygnacyjnych - z podsuszaniem pomiotu do zawartości suchej masy w granicach 40 50 % /z częstym usuwaniem odchodów/. Budynki są bezokienne, dzięki czemu można stosować programy oświetlenia optymalne dla poszczególnych faz hodowli. Posiadają one zmechanizowane podawanie paszy i wody oraz zautomatyzowaną wentylację. Żywienie jest oparte na pełnoporcjowych mieszankach paszowych. Drób utrzymywany tym systemem wykazuje wysoką produkcję jaj. Produkcja jaj przebiega długimi seriami, bez pauz zimowych i kwoczenia, a jaja wykazują wysoką masę jednostkową. Jednocześnie dotrzymane jest tzw "welfare", czyli optymalne warunki utrzymania zwierząt. Instalacja hodowli kur nieśny w fermie Państwa Brzozowskich prowadzona jest w oparciu o technologię chowu kur rasy Lohmann Brown, które po cyklu nieśności sprzedawane są do zakładów przetwórstwa drobiowego na mięso drobiowe. Na terenie fermy nie funkcjonuje odchowalnia piskląt. Cykl hodowlany złożony jest z 2 etapów: - etap I kura przednieśna - adaptacja kur młodych do nieśności od 16-20 tyg życia - etap II - kura nieśna - okres nieśności produkcyjnej - średnio 72 tygodnie tj ok 1 rok i 3-4 miesiące w zależności od kondycji nieśnej stada. Wynika to ze specyfiki hodowli rasy Lohmann Brown i obwarowań technologicznosanitarnych. W przypadku doboru innej rasy kur /o innym genotypie/ cykl nieśności może wynosić 72-84 tygodnie. Na terenie fermy funkcjonują 2 odrębne instalacje pomocnicze nie wchodzące w integralny zakres pozwolenia zintegrowanego /wydzielone/: mieszalnia pasz pracująca na potrzeby wszystkich hodowli Państwa Brzozowskich pakowalnia jaj. 6
Parametry produkcyjne instalacji IPPC kur nieśnych Państwa Brzozowskich: Wydajność instalacji - rodzaje wytwarzanych produktów przy aktualnej średniej i max. mocy produkcji Cykl produkcyjny /72 84 tyg tj max 1,7 roku/ Produkt Wydajność Fermy Kury przednieśne Kury nieśne Sztuk 340 800 340 800 Max Mg 477,12 749,76 Kury Sztuk 327 168 327 168 Średnia Mg 392,60 654,34 Sztuk 0 100 536 000 Max Mg 0 653,48 Jaja Sztuk 0 95 860 224 Średnia Mg 0 575,16 - max waga kury nieśnej Lohmann Brown 2,2 kg - średnia waga kury nieśnej 2,0 kg - max waga kury przednieśnej Lohmann Brown 1,4 kg - średnia waga kury przednieśnej 1,2 kg - upadki 4 % - max ilość jaj na cykl - 295 sztuk - średnia ilość jaj na cykl - 293 sztuki - max waga jaja 65 gram = 0,0065 kg - średnia waga jaja 6 gram = 0,006 kg Zbiorcze tabelaryczne zestawienie parametrów charakterystycznych dla instalacji. Obsada kurników sztuki/cykl 340 800 Średnia długość cyklu 72 tygodnie = 1,35 roku=504 dni cykli/rok 0,7 Zużycie paszy g/dzień 120 kg/ptak/cykl 60,48 kg/stanowisko/rok 43,8 rocznie /Mg/ ~14 927 Ogółem/cykl ~20 611 Zużycie wody /pojenie drobiu/ lit/szt/dobę 0,3 m 3 /ptaka/cykl 0,15 m 3 /stanowisko/rok 0,11 rocznie /m 3 / ~37 318 na cykl /m 3 / ~51 529 Zużycie wody całkowite rocznie /m 3 / ~ 43 800 Ścieki z procesów czyszczenia Q śd /m 3 /dobę / 0,87-6,82 Q roczne /m 3 /rok / 414 Ścieki opadowe l/s 1,5 Ilość powstającego pomiotu kg/ptak/miesiąc 1,7 kg/stanowisko / rok 20,4 rocznie /Mg/ ~6952 Zużycie energii elektrycznej kwh/stanowisko/rok 0,51 rocznie MWh 176,4 Zużycie paliw /dla instalacji IPPC/ Mg/rok, 0,0 7
Skala przedsięwzięcia. Skalę przedsięwzięcia wyraża liczebność hodowli podana w przeliczeniu na Duże Jednostki Przeliczeniowe ( DJP ). Współczynnik przeliczeniowy sztuk zwierząt (drobiu 0,004) na duże jednostki przeliczeniowe inwentarza (DJP) został przyjęty zgodnie załącznikiem do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko ( Dz. U. Nr 213, poz. 1397 z 2010 r) Zestawienie tabelaryczne skali przedsięwzięcia - system utrzymania zwierząt ściołowy /na głębokiej ściółce/ Lp Budynek inwentarski Liczba stanowisk Współczynnik przeliczeniowy na DJP DJP PLANOWANA Instalacja IPPC tuczu trzody w kojcach grupowych 1 Kurnik K1 Kura nioska 1 500 0,004 6 2 Kurnik K2 Kura nioska 1 500 0,004 6 3 Kurnik K3 Kura nioska 1 500 0,004 6 4 Kurnik K4 Kura nioska 3 000 0,004 12 Łączna obsada stanowisk - 7 500 Łącznie DJP 30,0 - system utrzymania zwierząt bezściołowy w bateriach klatkowych wzbogaconych typu pionowego - 4 kondygnacyjnych Lp Budynek inwentarski Liczba stanowisk Współczynnik przeliczeniowy na DJP DJP PLANOWANA Instalacja IPPC tuczu trzody w kojcach grupowych 1 Kurnik K1 Kura nioska 20 800 0,004 83,2 2 Kurnik K2 Kura nioska 32 000 0,004 128,0 3 Kurnik K3 Kura nioska 32 000 0,004 128,0 4 Kurnik K4 Kura nioska 256 000 0,004 1024,0 Łączna obsada stanowisk - 340 800 Łącznie DJP - 1363,2 Wykres 1. Graficzna analiza zmian produkcji zwierzęcej wyrażona w DJP wynikająca ze zmiany systemu utrzymania kur nieśnych - w tych samych obiektach budowlanych. 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 sys ściołowy sys klatkowy 8
B/ Warunki wykorzystania terenu. Omawiana instalacja chowu kur nieśnych zlokalizowana jest w 2 miejscowościach (wsiach) do siebie przyległych: Zazdrość oraz Chroboty na gruntach rolnych o numerach ewidencyjnych: - Zazdrość (obręb geodezyjny 0025) na działkach o nr ewid 181 (pow 1,62 ha) i nr ewid 179 (pow 0,35 ha) oraz - Chroboty (obręb geodezyjny 0006) na działce o nr ewid 231 (pow 1,778 ha). Powierzchnia łączna parceli gruntowych fermy 3,148 ha. Adres lokalizacji fermy Zazdrość 18; 96 325 Radziejowice. Obie wsie położone są w gminie Radziejowice, powiat żyrardowski, województwo mazowieckie. Najbliższa zabudowa zagrodowa (mieszkalno-gospodarska) znajduje się w odległości ok.110 m w kierunku północno - zachodnim od szczytów budynków kurników. Ferma położona jest z dala od obszarów objętych ochroną prawną tj Natura 2000 oraz innych obszarów chronionych na mocy ustawy o ochronie przyrody. Lokalizację obrazuje poniższa mapa. Wycinek mapy Targeo dla okolic Żyrardowa. 9
Gmina Radziejowice położona jest w zachodniej części województwa mazowieckiego w odległości 45 km od Warszawy. W latach 1975-1998 gmina Radziejowice należała administracyjnie do województwa skierniewickiego. Sąsiednie gminy to: Grodzisk Mazowiecki, Jaktorów, Mszczonów, Puszcza Mariańska Wiskitki. Wieś Zazdrość (i Chroboty) położona jest na południe od Żyrardowa. Ze wszystkich stron fermę otacza areał pól uprawnych gruntów ornych. Zgodnie z załączoną mapą ewidencyjną obejmującą, inwestowany teren, a także mapą sytuacyjno wysokościową z przebiegiem granic terenu, którego dotyczy wniosek, oraz obejmującą obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie, - (zał nr 5 i 6) ferma nie graniczy bezpośrednio z jakąkolwiek zabudową mieszkalną i mieszkalno inwentarską. Najbliższe sąsiedzkie zabudowanie typu siedliskowo-zagrodowego położone jest w odległości około 100-110 m na północny zachód od kurników (ok. 60 m od granicy działki fermy - obecnie niezamieszkane), dalsze w odległości około 500 m. Wokół działki, na której zlokalizowane są kurniki, znajdują się wyłącznie grunty orne stanowiące własność następujących właścicieli - zgodnie z załączonymi wypisami z rejestru gruntów (zał nr 4): Wykaz właścicieli gruntów przyległych /zał nr 4/ Lp Właściciel Numer ewidencyjny działki Powierzchnia działki /ha/ 1 Kuran Bolesław 232 1,13 2 Chojecki Henryk 178 0,74 3 Saurez Sandi Jolanta 180 0,13 4 Słojewski Wiesław 66 68 2,31 0,66 5 Kaliński Marek i Jadwiga 72 2,95 6 Banasiewicz Jan 230 1,13 Tytuł własności do instalacji jest zgodny z: aktem notarialny Repertorium, A Nr 6665/1998 z dnia 16.11.1998 r /zał nr 1/ - wypisem z rejestru gruntów dla działek na których funkcjonuje instalacja nr 181; 231; 197 - Nr Kancelaryjny GG7430-2/7163/2009 oraz GG7430-2/7158/2009 - /zał nr 2 i 3/. 10
Obiekty instalacji kurniki - wybudowane zostały metodą tradycyjną i będą nowocześnie wyposażone wg technologii niemieckiej Hellemann. Podstawowe dane o instalacji: Powierzchnia terenu fermy - 3,148 ha Powierzchnia dróg i placów - 0,0572 ha Powierzchnia zieleni - 1,9647 ha Powierzchnia zabudowy kurników - 9560 m 2 /łącznie/ Powierzchnia użytkowa hodowlana - K 1 = 1170 m 2 Oraz K 2 = 1374 m 2 K 3 = 1374 m 2 K 4 = 5330 m 2 -------------------------------- 9 248 m 2 Powierzchnia użytkowa magazynów jaj łącznie - 1515,0 m 2. Powierzchnia całkowita obiektów socjalnych i administracyjnych - 186 m 2 Zgodnie z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego gm. Radziejowice zatwierdzonym Uchwałą Rady Gminy w Radziejowicach z dnia 11 luty 2004 r Nr XV/83/2004 opublikowanym w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego Nr 95 poz 2334 z dnia 24.04.2004 r - ferma leży w obszarze jednostki strukturalnej B o przeznaczeniu terenu PG min. tereny technicznej obsługi rolnictwa i hodowli /zał nr 7/. Planowane przedsięwzięcie jest usytuowane z dala od obszarów miejskich i skupisk zwartej zabudowy mieszkalnej wielorodzinnej. W promieniu kilku kilometrów nie występują gospodarstwa rolne o wielkotowarowej produkcji zwierzęcej. Jest to atut lokalizacyjny dla planowanego przedsięwzięcia, gdyż nie zachodzi obawa kumulowania się oddziaływań i synergicznego wpływu na komponenty środowiska. 11
Warunki wykorzystania terenu w fazie realizacji. Prace związane z realizacją przedsięwzięcia zamykać się będą w granicach obszaru parceli fermy a de facto wewnątrz obiektów kurników i obejmą oddziaływania na: klimat akustyczny poprzez pracę samochodów i sprzętu montażowego /w głównej mierze/ jakość powietrza atmosferycznego - poprzez pracę samochodów dowożących wyposażenie, pracę maszyn roboczych tj wózki widłowe, pracę sprzętu montażowego np.: migotamy, spawarki, wiertarki czy inne elektronarzędzia. Nie przewiduje się na tym etapie oddziaływania na: powierzchnię ziemi poprzez przemieszczanie mas ziemi szatę roślinną terenu - poprzez wycinkę drzew, krzewów czy usunięcie trawników gospodarkę wodno ściekową - poprzez pobory wody, emisję ścieków, destabilizację okresową powierzchni spływu wód opadowych, Warunki wykorzystania terenu w fazie eksploatacji. Hodowla kur nieśnych zamykać się będzie w w/w granicach obszaru parceli fermy i obejmować oddziaływania na: gospodarkę wodno ściekową, poprzez pobory wody na cele hodowlane, sanitarne i socjalne, emisję ścieków bytowych i opadowych, powierzchnię ziemi - poprzez gospodarkę odpadami, ewentualnie aplikacje do gruntu pomiotu /obecnie pomiot jest wykorzystywany do produkcji grzybni pieczarkarskiej/, stan powietrza atmosferycznego poprzez emisję zorganizowaną z budynków fermy (systemem urządzeń wentylacyjnych) oraz emisję niezorganizowaną ze środków transportu klimat akustyczny poprzez pracę silników maszyn, odgłosy zwierząt, szatę roślinną terenu poprzez pielęgnację zieleni. Z uwagi na lokalizację przedsięwzięcia szczegółowo opisaną powyżej, nie przewiduje się zagrożeń bądź uciążliwości dla ludzi w każdej z faz przedsięwzięcia. Wprawdzie nastąpi zmiana sposobu użytkowania terenu poprzez zmianę systemu utrzymania zwierząt ze znaczącym wzrostem obsady, ale przyjęta technologia chowu jest bardzo nowoczesna i spełnia wszelkie rygory BAT /opisane poniżej/. Pozostaną zachowane 12
formy wykorzystania terenu. Nie ulegnie zmianie rzeźba terenu w aspekcie wysokościowym oraz istniejąca szata roślinna. 2. Główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych przedsięwzięcia. A/ Zasady ogólne. Intensywna produkcja zwierzęca o skali produkcji podlegającej regulacjom dyrektywy IPPC charakteryzuje się wysokim stopniem specjalizacji i organizacji procesów produkcyjnych. Podstawowym elementem procesów produkcyjnych jest system utrzymania zwierząt. Zawiera następujące elementy: sposób utrzymywania zwierząt, wyposażenie używane do karmienia i pojenia zwierząt. wyposażenie używane do kontroli i utrzymania mikroklimatu w budynku system usuwania i przechowywania odchodów Pozostałe ważne elementy to: przechowywanie pasz i komponentów paszowych przechowywanie odchodów zwierzęcych w odseparowanych urządzeniach przechowywanie padłych zwierząt przechowywanie innych odpadków załadunek i rozładunek zwierząt oraz jaj. Technologia chowu kur nieśnych Podstawowym aktem prawnym, regulującym technologiczne wymagania w zakresie utrzymania kur nieśnych jest Dyrektywa 1999/74/EC z 19 lipca 1999 roku, której wymogi implementowano do krajowego prawodawstwa Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej /Dziennik Ustaw z 2010 Nr 56 poz. 344/).. Zgodnie z w/w aktami prawnymi od 01.01.2012 wszystkie fermy kur nieśnych muszą zapewnić technologię gwarantującą ptakom ściśle określone warunki dobrostanu, a w szczególności ujęte w 28 ust 1 oraz 30-33 w/w rozporządzenia: 13
Hodowla drobiu Teresa i Marek Brzozowscy - Zazdrość 18; 96 325 Radziejowice Pojemnik na paszę, którego minimalną długość ustala się, mnożąc 0,12 m przez liczbę kur niosek w klatce; Urządzenia do pojenia: a/ pojemnik na wodę, którego minimalną długość ustala się, mnożąc 0,12 m przez liczbę kur niosek w klatce, lub b) co najmniej 2 poidła kropelkowe lub kubeczkowe, dostępne dla każdej kury nioski w klatce; Gniazdo; Grzędy, których minimalną długość ustala się, mnożąc 0,15 m przez liczbę kur niosek w klatce; Ściółkę w ilości umożliwiającej kurom nioskom dziobanie i grzebanie. Powierzchnia klatki w przeliczeniu na kurę nioskę powinna wynosić co najmniej 0,075 m 2, przy czym powierzchnia klatki bez gniazda powinna wynosić co najmniej 0,06 m 2, a powierzchnia całkowita klatki powinna wynosić co najmniej 0,2 m 2. Wymiary powierzchni klatki bez gniazda powinny wynosić: o szerokość - co najmniej 0,3 m; o wysokość -co najmniej 0,45 m, przy czym nachylenie podłogi - nie więcej niż 8 lub 14%. o wysokość klatki, z wyłączeniem powierzchni użytkowej, powinna wynosić co najmniej 0,2 m. Klatkę wyposaża się w urządzenie do skracania pazurów. Odległość między rzędami klatek powinna wynosić co najmniej 0,9 m, a odległość między podłogą w kurniku a pierwszym poziomem klatek powinna wynosić co najmniej 0,35 m. W kurniku dla kur niosek minimalizuje się poziom hałasu. Kurnik dla kur niosek, jego wyposażenie oraz sprzęt: o czyści się i odkaża przed każdym umieszczeniem w nim nowej partii kur niosek; o utrzymuje się w czystości; o odchody usuwa się regularnie, a padłe kury nioski - co najmniej raz na dobę. Klatkę konstruuje się tak, aby: o uniemożliwić ucieczkę kur niosek; o wyeliminować możliwość urazów, uszkodzeń ciała lub cierpień u kur niosek; 14
Hodowla drobiu Teresa i Marek Brzozowscy - Zazdrość 18; 96 325 Radziejowice o zapewnić osobie obsługującej swobodne wyjmowanie i wkładanie kur niosek do klatki. Podłogę klatki wykonuje się w sposób zapewniający podtrzymywanie wszystkich zwróconych ku przodowi pazurów nóg kur niosek, a jej nachylenie nie może być większe niż 8 lub 14 %. W przypadku gdy w kurniku dla kur niosek są zainstalowane co najmniej 2 poziomy klatek, to wyposaża się go w urządzenia i sprzęt umożliwiające sprawdzanie wszystkich klatek oraz ułatwiające usuwanie z nich kur niosek. W celu przeciwdziałania wydziobywaniu piór i kanibalizmowi u kur niosek lekarz weterynarii, technik weterynarii lub pod ich nadzorem osoba obsługująca te ptaki może przycinać im, przed ukończeniem 10. dnia życia, dzioby. System utrzymania na fermie Państwa Brzozowskich. System utrzymania zwierząt to system bezściołowy w bateriach klatkowych wzbogaconych /zmodyfikowanych/ typu pionowego - 4 kondygnacyjnych - z podsuszaniem pomiotu do zawartości suchej masy w granicach 40 50 % /z częstym usuwaniem odchodów/. Ptaki nie posiadają /w tym systemie/ swobodnej możliwości poruszania się między poziomami. System ten jest uznawany za referencyjny. Wyposażenie technologiczne /techniczne/ instancji. Podstawowym elementem systemu jest klatka wzbogacona. Wszystkie kurniki na fermie Państwa Brzozowskich są wyposażone w klatki wzbogacone spełniające w/w kryteria. - kurnik K1 zainstalowane są baterie 4 kondygnacyjne pionowe z szybem nawozowym, łączna ilość klatek - 2 080 szt a w każdej po 10 sztuk kur. /20 800 szt niosek/ - kurnik K2 zainstalowane są baterie 4 kondygnacyjne pionowe z szybem nawozowym, łączna ilość klatek - 3 200 szt a w każdej po 10 sztuk kur. /32 000 szt niosek/ - kurnik K3 zainstalowane są baterie 4 kondygnacyjne pionowe z szybem nawozowym, łączna ilość klatek - 3 200 szt a w każdej po 10 sztuk kur. /32 000 szt niosek/ 15
- kurnik K4 2 piętrowy - na każdym piętrze zainstalowane są baterie 4 kondygnacyjne pionowe z szybem nawozowym, łączna ilość klatek - 2 x 12 800 = 25 600 szt, a w każdej po 10 sztuk kur. /256 000 szt niosek/ Na terenie fermy zainstalowane są wyłącznie klatki niemieckiej firmy Hellmann. Są to klatki metalowe / obudowa metalowa i podłoga z siatki stalowej/ 16
Rys 1. Klatka wzbogacona Hellmann - schemat funkcjonalny 17
Rys 2. Schemat ustawienia gniazda, grzęd i przestrzeni do grzebania / Hellmann/. Legenda 1 przestrzeń użytkowa 2 - gniazdo 3 - przestrzeń do grzebania 4 - grzędy 5 - żłób do karmienia 6 - blacha do czyszczenia z szlifowaniem pazurów 7 przewód powietrza 18
Zbiorcze zestawienie parametrów technicznych dla systemu klatek wzbogaconych dla kur nieśnych na fermie Państwa Brzozowskich. Wyszczegolnienie Wymagania - klatki ulepszone Uwagi I 3 4 Powierzchnia podłogi klatki przypadająca na jednego ptaka Minimalna powierzchnia podlogi klatki min. 750 cm2 2 000 cm 2 Wysokość klatki min. 600 cm 2 /szt o wys. 45 cm, pozostała nie mniej niż 20 cm Maksymalne pochylenie podłogi w klatce Szerokość klatki Karmidła podłużne Poidło 14% (8 ) min. 30 cm stały dostęp do paszy min. 12 cm krawędzi na ptaka dostęp do dwóch poideł kropelkowych Wymagania spełnione Gniazda wymagane 4 Grzędy 15 cm grzędy na kurę Usytuowanie klatek - wysokość najniższego rzędu nad posadzka_ - szerokość korytarza dla obsługi Inne wymagania min. 35 cm min. 90 cm - równomierne i dostateczne oświetlenie - stały dozór obsługi - ograniczenie poziomu hałasu - urządzenie do ścierania pazurów - przestrzeń do grzebania jako ściółkę posiada specjalne wyposażenie z plastyku 19
Pozostałe urządzenia technologiczne instalacji. System dystrybucji pasz - paszociągi - zamontowane liniowo wzdłuż szeregowo sprzężonych baterii na każdej kondygnacji - w skład paszociągu wchodzą: - zbiorniki zasypowe pośrednie przy każdym z kurników: przy K1-2 x 10 ton przy K2-2 x 12 ton przy K3-2 x 20 ton przy K4-4 x 60 ton - rura wysypowa, - spirala mechaniczna do transportu paszy, - paszociągi /w tym korytka zasypowe liniowe wzdłuż baterii klatkowych/: K1-16 paszociągów po 170 mb każdy, o łącznej długości 2720 m - firmy Hellmann oraz 1 paszociąg firmy Roxell o długości 14 mb. K2-20 paszociągów po 196 mb każdy, o łącznej długości 3920 m - firmy Hellmann K3-20 paszociągów po 196 mb każdy, o łącznej długości 3920 m - firmy Hellmann K4-2x80 paszociągów po 196 mb każdy, o łącznej długości 31360 m - firmy Hellmann Linia pojenia - systemem poideł smoczkowych /4 smoczki na klatkę tj na 10 szt zwierząt/, K1 16 ciągów poideł smoczkowych po 85 m każdy - firmy Hellmann tj łącznie 1360 mb K2 20 ciągów poideł smoczkowych po 96 m każdy - firmy Hellmann tj łącznie 1920 mb K3 20 ciągów poideł smoczkowych po 96 m każdy - firmy Hellmann tj łącznie 1920 mb K4 2x80 ciągów poideł smoczkowych po 96 m każdy - firmy Hellmann tj łącznie 15360 mb System zbierania pomiotu /nawozu kurzego/ - składa się z: - podłogi z siatki /w klatkach na każdej kondygnacji/, - taśmociągów pod podłogą siatkową klatek wzbogaconych: K1-16 taśm po 85 m każda tj łącznie 1360 mb K2-20 taśm po 96 m każda tj łącznie 1920 mb K3-20 taśm po 96 m każda tj łącznie 1920 mb K4-2 x 80 taśm po 96 m każda tj łącznie 15360 mb 20
- transportera taśmowego z napędem mechanicznym, na który zgarniany jest nawóz ze wszystkich kondygnacji baterii i usuwany poza kurnik: K1-2 transportery po 12 mb każdy K2-2 transportery po 12 mb każdy K3-2 transportery po 12 mb każdy K1-4 transportery - w tym: 2 po 24 mb każdy oraz 2 po 27 mb każdy - stanowiska zrzutowego z podajnikiem pionowym na końcówce każdego z w/w transporterów /podajnik pionowy z napędem mechanicznym przejmuje pomiot z transportera taśmowego i bezpośrednio wrzuca pomiot na podstawioną przyczepę/ System wentylacji Każdy kurnik posiada odrębny system wentylacji sterowany pół automatycznie bądź automatycznie, złożony z wentylatorów kanałowych lub szczytowych, pracujących strefowo. Wentylatory kanałowe, zainstalowane wewnątrz kurników z wylotem do góry ( klapy zawory motylkowe zamykają się w momencie wyłączenia wentylatora). Wentylatory szczytowe MULTIFAN w kurnikach K1, K2 i K3 zainstalowane są na wysokości ok. 2,0 m, na krótszych ścianach kurników w ilości 4 szt na kurnik. W kurniku K4 zainstalowanych jest 16 szt wentylatorów szczytowych MULTIFAN po 8 szt na każdym krótszym boku. K1 - wentylatory kanałowe Multifan szt 10 o wydajności 14200 m 3 /h, wentylatory szczytowe Multifan szt 4 o wydajności 40000 m 3 /h K2 - wentylatory kanałowe Multifan szt 9 o wydajności 16800 m 3 /h, wentylatory szczytowe Multifan szt 4 o wydajności 40000 m 3 /h K3 - wentylatory kanałowe Multifan szt 9 o wydajności 16800 m 3 /h, wentylatory szczytowe Multifan szt 4 o wydajności 40000 m 3 /h K4 - wentylatory kanałowe Multifan szt 63 o wydajności 16800 m 3 /h, wentylatory szczytowe Multifan szt 16 o wydajności 40000 m 3 /h Praca powyższych wentylatorów wyciągowych - w każdym z kurników zapewnia przepływ wymuszony powietrza o wydajności powyżej 0,7 m 3 powietrza/ nioskę/ godzinę gwarantując tym utrzymanie właściwych parametrów temperaturowych w obiektach i podsuszenie pomiotu do 30-50 % zawartości suchej masy System podsuszania pomiotu kształtuje budowa siatkowa podłogi klatek z kanałem suszenia pomiotu oraz układ wentylatorów wyciągowych /sterowanych automatycznie 21
komputerowo/ zapewniający bardzo dużą intensywność wymiany powietrza w przestrzeni klatka taśma oraz w przestrzeni podajnika taśmowego zbierającego pomiot z taśm podklatkowych System oświetlenia - we wszystkich kurnikach zainstalowany jest system oświetlenia w postaci energooszczędnych żarówek 5 V firmy FILIPS z widmem światła żółtego i funkcją powolnego wygaszania /potencjometry/; w halach pakowania jaj i pomieszczeniach socjalno biurowych - świetlówki. Linia zbierania jaj firmy Hellmann, wyposażona następująco: K1-32 taśmy zbierające po 85 m każda ( 2720 mb) o wydajności 20 000 jaj/dobę K2-40 taśm zbierających po 96 m każda ( mb) o wydajności 30 000 jaj/dobę K3-40 taśm zbierających po 96 m każda ( mb) o wydajności 30 000 jaj/dobę K4-2x80 taśm zbierających po 198 m każda ( mb) o wydajności 120 000 jaj/dobę Jaja są pakowane w wytłaczanki, zafoliowane i ustawiane na palecie, trafiają do pomieszczenia magazynowego Każda linia zbierania jaj składa się z następujących elementów: - podłogi klatek z nachyleniem 14 % /ułatwiająca zsuwanie jaj na taśmy/, - taśmy przesuwne, zbierające zniesione w klatkach /głównie gniazdach/ jaja, - podajniki rolkowe transportujące jaja na stół zbiorczy, - stoły zbiorcze, - sortownice jaj / sortowanie wg wielkości/ - pakowarki. Centralny komputer sterujący i monitorujący następujące operacje technologiczne: - dozowanie paszy, - dozowanie wody, - utrzymanie optymalnych programów oświetlenia /indywidualnie dla stada/, - utrzymanie optymalnej temperatury /indywidualnie dla danego tygodnia chowu - w granicach 20 21 O C/, - utrzymanie optymalnej wilgotności na poziomie 60-65 %, 22
- utrzymanie optymalnych natężeń przepływu powietrza /w zależności od pory roku i zewnętrznych warunków atmosferycznych/ - nie mniejszej niż 0,7 m 3 /nioskę/godzinę Woda do obiektów dostarczana jest z własnej studni głębinowej lub alternatywnie z wodociągu gminnego. Pojenie kur nieśnych prowadzone jest przez system poideł smoczkowych, co zapobiega stratom wody i zabezpiecza przed wtórnym zawilgoceniem pomiotu. Ścieki bytowe z pomieszczeń socjalnych gromadzone są w zbiorniku bezodpływowym V = 6 m 3 i wywożone okresowo sprzętem asenizacyjnym do najbliższej oczyszczalni np. w Żyrardowie. Funkcjonowanie obiektów w zakresie utrzymania właściwych parametrów temperaturowych sterowane jest intensywnością przewietrzania (pracą wentylatorów kanałowych i szczytowych) Etapy technologiczne produkcji. I. Przygotowanie pomieszczeń do zasiedlenia - trwa średnio około 3 4 tygodnie - w kurnikach K1, K2, K3, a w kurniku K 4 do 8-9 tygodni - miedzy cyklami produkcyjnymi i przebiega w następujących etapach. 1. Mechaniczne czyszczenie pomieszczeń. Po każdym cyklu produkcyjnym następuje czyszczenie kurników. W pierwszej kolejności usuwane są - resztki paszy z systemu zadawania paszy i silosów pośrednich, - nieczystości z klatek, konstrukcji nośnych, przestrzeni między bateriami, wszystkich przenośników taśmowych pomiotu tak w kurniku jak i kanale nawozowym, - kurz z powierzchni sufitów, ścian, wentylatorów i podłóg. Wszystkie procesy prowadzone są w systemie podciśnieniowym na sucho przy użyciu sprzętu specjalistycznego m.in. odkurzaczy technicznych Po czyszczeniu następuje przegląd techniczny i ewentualne naprawy urządzeń. 2. Dezynfekcja, dezynsekcja i deratyzacja - prowadzi się w następujących operacjach 23
Dezynfekcja urządzeń, wlotów powietrza, ścian i podłóg z zastosowaniem preparatów nie powodujących korozji oraz skutecznych pod względem bakteriologicznym i mykologicznym stosownie do zaleceń sanitarnych i weterynaryjnych, dezynfekcja prowadzona jest aparatami wysokociśnieniowymi przez zamgławianie przy użyciu środków posiadających atestację sanitarną. Dezynfekcja linii pojenia. Polega na jednoczesnym usuwaniu złogów zalegających w rurach wodociągowych i przewodach doprowadzających wodę do poideł takie jak: kamień wodny, glony, grzyby, bakterie Zabieg ten polega na przepompowaniu przez sieć wodociągową i poidła roztworu dezynfekującego, mającego własności rozpuszczania osadów mineralnych i organicznych, nie niszcząc przy tym mytych i dezynfekowanych powierzchni. Po oczyszczeniu i dezynfekcji roztwór myjąco-dezynfekujący jest usunięty z przewodów i poideł, przez płukanie wodą pitną do zaniku charakterystycznego odczynu. Dezynfekcja bieżąca /stała/ - odkażanie rąk, dezynfekcja obuwia przed wejściem na hale. Dezynsekcja - rozpylenie środków owadobójczych zarówno wewnątrz obiektów jak i na zewnątrz urządzeniami niskociśnieniowymi, Bielenie ścian /okresowo/. Deratyzacja - system chwytaczy żywołownych gryzoni /wokół budynków/ i rozłożenie środków deratyzacyjnych. Środki do czyszczenia i dezynfekcji ferm drobiu /obecnie najczęściej stosowane/. Czyszczenie pomieszczeń hodowlanych, sprzętu oraz samochodów transportowych. - DM CID ( preparat niepieniący) - DM CID S ( preparat pieniący) - BIONET + ( preparat pieniący) - BIOCID S ( preparat pieniący) - BIOGEL ( preparat żelujący lub pieniący) - HATCHONET ( preparat pieniący) Dezynfekcja pomieszczeń hodowlanych i sprzętu zootechnicznego. Spryskiwanie, pianowanie, zamgławianie ( na zimno i na gorąco), nasączanie mat dezynfekcyjnych. - KICKSTART - VIROCID - CID 20 Mycie i dezynfekcja systemów pojenia: 24
- TORNAX AGRO - CID 2000 - CID CLEAN Dezynfekcja jaj na fermie: - VIROCID - CID 2000 - KICKSTART - CID 20 Mycie i dezynfekcja rąk: - KENODERM (bezzapachowe mydło do rąk) - KENOSEPT G (żel do dezynfekcji rąk) Należy podkreślić, że wszystkie czynności dezynfekcyjne, dezynsekcyjne i deratyzacyjne na terenie fermy wykonuje wyłącznie firma zewnętrzna posiadająca uprawnienia do prowadzenia w/w usług. Jest to firma - Punkt Weterynaryjny sp cywilna - lekarz weterynarii Adam Śmiałek - z siedzibą: 99 300 Kutno; Leszczynek 11A. Firma ta zapewnia środki chemiczne, sprzęt i wykonanie usługi. Przygotowanie preparatów prowadzi w zakresie własnym, nie składuje na terenie Fermy środków używanych ani ich roztworów, nie prowadzi mycia sprzętu na terenie spółki. Daje okresowe gwarancje na prowadzone usługi. Dobór konkretnych preparatów (przez w/w firmę lub jej odpowiedników) musi ulegać okresowym zmianom by zapewnić uzyskanie efektu synergistycznego działania, a także tworzenie warunków opóźniających wystąpienie oporności drobnoustrojów. Stosowanie tego samego preparatu przez kilka lat z rzędu powoduje odporność drobnoustrojów na jego działanie, a tym samym jego nieskuteczność. 3. Zachowanie tzw pustki sanitarnej - przez okres kilku dni do 10 dni; 4. Przeprowadzenie przeglądu sprawności instalacji i wykonanie ostatecznych napraw. Cykle produkcyjne prowadzone są tak, aby czyszczenie /i pozostałe zabiegi sanitarne / poszczególnych kurników nie odbywało się jednocześnie. Przerwa na czyszczenie pojedynczego kurnika wynosi ok 4 tygodni (K1, K2, K3) i ok. 8-9 tygodni dla K4. W tym czasie pozostałe kurniki funkcjonują normalnie. 25
II. Dostarczenie kur nieśnych. Kury nieśne rasy Lohmann Brown są dostarczane z własnej odchowalni piskląt zlokalizowanej w miejscowości Grabce Józefpolskie ul Ogrodowa 7 96 320 Mszczonów oraz częściowo kupowane od holenderskiej firmy ZANDERS Broederij BV. Kury młode - w wieku średnio ok. 16-18 tygodni, dostarczane są specjalistycznym taborem samochodowym dostawcy, posiadającym regulację temperatury i wymiany powietrza. Następnie umieszczane w jednym z czterech kurników. Po krótkim okresie adaptacji wynoszącym 1 2 tygodnie - rozpoczynają cykl nieśności trwający 72 84 tygodni. III. Przygotowanie pasz i ich dystrybucja. 1.Dostarczenie zbóż niezbędnych do wykarmienia zwierząt. Zboża tj pszenica, kukurydza, soja, stanowią podstawowe składniki pasz i kupowane są na rynku lokalnym. Dostarczane taborem samochodowym, niekiedy ciągnikami kontrahentów. 2. Składowanie zbóż i komponentów paszowych. Zboża składowane są i magazynowane w 4 silosach BIN naziemnych po 250 Mg pojemności każdy, 4 zbiornikach BIN po 150 Mg. Daje to łączną kubaturę magazynową 1 600 Mg i pozwala na zapas kwartalny. Zbiorniki na komponenty paszowe: 6 silosów po 60 Mg; 1 silos o poj 22 Mg; 2 silosy po 15 Mg, oraz 2 silosy - 45 i 30 Mg na pasze gotowe. Natomiast: preparaty mineralno - witaminowe, koncentraty białkowe /z wyłączeniem mączek mięsno kostnych/, dodatki paszowe - są składowane w budynku magazynowym mieszalni. Instalacja magazynowania komponentów paszowych w tym zbóż oraz przygotowania pasz - wyłączone z pozwolenia zintegrowanego. 3. Przygotowanie pasz. Pasze przygotowywane są w zakresie własnym fermy w oparciu o receptury ustalane przez firmę zewnętrzną współpracującą na stałe. Jest to firma LNB Poland z siedzibą Keszkowo koło Poznania ul Rolna 2/4. Osobą bezpośrednio odpowiedzialną za receptury i przygotowanie pasz na fermie jest Pan Marek Brzozowski. Pasze sporządzane są następująco. Zboża z silosów magazynowych podawane są mechanicznie do 1 z dwóch silosów pośrednich tzw przesypowych. Stąd kierowane na śrutownik, gdzie poddawane są mieleniu. Powstała śruta przesypywana jest do mieszalnika, gdzie następuje komputerowe odważanie i dozowanie wszystkich pozostałych komponentów paszowych oraz ich uśrednienie zgodnie z zaprogramowaną recepturą, 26
zależną od wieku hodowlanego i kondycji stada. Należy podkreślić, że receptury paszowe oprócz różnorodnych niezbędnych składników pokarmowych, minerałów, witamin, zawierają również substancje wpływające na metabolizm drobiu tj FITAZA czy HUMOKARBOWIT odpowiedzialne za bardziej zwięzłą strukturę pomiotu. Dzięki tym substancjom /bezpiecznym dla zdrowia zwierząt/ pomiot kurzy wykazuje ograniczoną emisję związków azotowych i fosforowych. Ograniczają one również potencjalną uciążliwość odorów 4. System dystrybucji pasz. Z mieszalnika pasza podawana jest podajnikiem ślimakowym rurowym do zbiorników zasypowych pośrednich wyposażonych w mieszadło wewnętrzne, zlokalizowanych po 2 przy każdym z kurników K1, K2, K3 oraz 4 przy K 4. Ze zbiorników pośrednich - rurą zsypową podawana jest pasza do korytek paszowych zasypowych, liniowych i równomiernie rozprowadzona wzdłuż baterii klatkowych /wykaz paszociągów str 22 i 23/. Średnia długość brzegu korytka paszowego przypadająca na 1 sztukę drobiu wynosi minimum 12 cm, co spełnia wymogi dobrostanu. 4. Żywienie i pojenie ptaków. Na fermie podawane są pasze przeznaczone dla 2 struktur wiekowych stada /żywienie fazowe/: o odchów I - 16 18 tydzień kura przednieśna o odchów II - kura nioska Receptura przykładowa dla kur niosek w okresie zimowym Stored Formula Report Kod Nazwa surowca 1101 KUKURYDZA 350,00 4009E PSZENICA ENZ 224,00 4061 SRUTA SOJOWA 46-47% 175,00 1406 KREDA 81,00 4028 OTR BY PSZENNE 50,00 4148 SOYAX-F 50,00 240010 KONC 5% NIOSKA ST TOW *30/ 50,00 470 HUMOKARBOVIT 20,00 Nr Nazwa składnika odżywcze Jednostk Aktualny 1 MASA KG 1,00 2 BIALKO OGOLNE % 17,17 3 ENERGIA METAB. DROB KCAL/K 2 561,8 6 TLUSZCZ SUROWY % 3,41 7 WLOKNO SUROWE % 2,85 10 SOL-NACL % 0,33 11 SOD -NA % 0,15 12 WAPN -CA % 3,90 27
13 FOSFOR OGOLNY % 0,61 14 FOSFOR PRZYSW. % 0,36 15 LIZYNA % 0,86 16 METIONINA % 0,39 18 METIONINA+CYSTYNA % 0,69 19 TREONINA % 0,63 20 TRYPTOFAN % 0,20 82 VIT. A - DODANA JM/KG 10 500,0000 84 VIT. D3 - DODANA JM/KG 2 250,0000 86 VIT. E - DODANA MG/KG 25,00 88 VIT. K3 - DODANA MG/KG 1,55 90 VIT. B1 -DODANA MG/KG 1,00 92 VIT. B2 -DODANA MG/KG 5,00 98 VIT.B6 DODANA MG/KG 1,50 100 VIT. B12 - DODANA MCG/KG 15,00 143 KW.LINOLOWY % 1,27 144 PRZECIWUTLENIACZ MG/KG 25,00 146 PREP.ENZYMATYCZNY G/KG 0,02 147 FITAZA (NATUPHOS) FYT/KG 125,00 183 CAROPHYLL RED MG/KG 30,00 Modyfikacja receptur może ulegać zmianie stosownie do kondycji stada w danej formie pokoleniowej głównie w zakresie zawartości białka i probiotyków. Receptury uwzględniają bilanse energetyczne i probiotyczne gwarantujące utrzymanie stada w dobrej kondycji fizycznej, utrzymanie nieśności na wysokim poziomie i wytwarzanie prawidłowo uformowanych jaj co do budowy jak i składników odżywczych. Powyższy sposób karmienia uznawany jest za BAT. Na fermie prowadzone jest systemowo zarządzanie zasobnością pokarmową. W recepturach uwzględnia się zastosowanie technik redukcji wydalania składników pokarmowych (N i P) do pomiotu u drobiu. Zarządzanie zasobnością pokarmową ma na celu dopasowanie dawek pokarmowych bardziej precyzyjnie do wymagań zwierząt pod względem genotypu /rasy/ i różnych etapów produkcji, co redukuje ilość azotu w odpadach powstających z niestrawionego lub katabolizowanego azotu, a który jest następnie wydalany z odchodami. Bilansowanie obejmuje fazy karmienia, formułowanie podstaw diety opartej na strawności/dostępności składników pokarmowych, użycie diet niskobiałkowych uzupełnianych aminokwasami oraz diet niskofosforowych wzbogaconych fitazą lub diet, w których zastosowano w paszy wysokostrawne nieorganiczne fosforany. Ponadto zastosowanie pewnych dodatków paszowych, takich jak enzymy podnosi efektywność żywienia, a tym samym wprowadza retencję (zatrzymywanie w ciele) związków 28
pokarmowych, a w konsekwencji redukuje ilość związków pokarmowych wydalanych z odchodami. Reasumując: pasze stosowanie w hodowli są : 1) z odpowiednio zbilansowaną i optymalnie strawną zawartością aminokwasów 2) z odpowiednim strawnym fosforem 3) z odpowiednio zredukowaną ilością białka i dodatkiem enzymów 4) z dodatkiem preparatu mineralno-organicznego - HUMOKARBOWIT który posiada właściwości sorpcyjne /pochłania gazy i wodę/ wpływając na ograniczenie stopnia zanieczyszczenia powietrza w kurnikach, Dobór rasy - genotyp nioski Lohmann Brown oraz w/w sposób żywienia maksymalnie generują metabolizm relatywnie małej ilości odchodów o zwięzłej strukturze, a tym samym znaczące ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Pojenie zwierząt prowadzone jest systemem poideł smoczkowych. Ilość poideł na 1 klatkę 4 sztuki, czyli 2 poidełka na 5 sztuk drobiu. Zgodnie z wymogami BAT sprzyja to ograniczeniu ilości pobieranej wody. Zwierzęta mają jednocześnie nieograniczony dostęp do wody. Pobór wody następuje z sieci wodociągu gminnego lub studni własnej. Przyłącze wyposażone jest w: - regulator ciśnienia z manometrem, - obejście wody z możliwością podłączenia dozowników leków lub witamin, - dozownik do podawania leków i witamin rozpuszczonych w wodzie, - wodomierz umożliwiający kontrole zużycia wody, sprzężony z centralnym komputerowym systemem monitorowania. Ferma posiada stałą umowę z UG Radziejowice z siedziba 96 325 Radziejowice ul Kubickiego 10 - na zasilanie w wodę z sieci wodociągu gminnego, niezależnie od własnego źródła zasilania w wodę z własnej studni czwartorzędowej. 5. Podsuszanie pomiotu Zgodnie z Dokumentem Referencyjnym o Najlepszych Dostępnych Technikach dla Intensywnego Chowu Drobiu i Świń MOŚ W-wa 2005 r oraz opracowaniami naukowymi prof. dr hab. Zbigniewa Dobrzańskiego z Akademii Rolniczej we Wrocławiu 29
klasyfikacja pomiotu kurzego prowadzona jest w oparciu analizę procentowej zawartości suchej masy w pomiocie Wg Dokumentu Referencyjnego pomiot z systemów utrzymania drobiu klatkowych o zawartości suchej masy < 20 % - jest klasyfikowany jako pomiot mokry, a pomiot zawierający > 30 % sm - jako podsuszony, a powyżej 50 % sm za suchy przy czym nie następuje tu rozgraniczenie w odniesieniu do systemów utrzymania drobiu. Główne czynniki wpływające na zawartość suchej masy w pomiocie to; 1. genotyp rasa drobiu - warunkująca metabolizm, 2. sposób żywienia generujący zwięzłość wydalanego pomiotu i metaboliczne ograniczenia emisji zanieczyszczeń azotowych i fosforowych 3. system wentylacji pomieszczeń w tym o rodzaj systemów wentylacyjnych o intensywność napowietrzania wyrażona ilością m 3 powietrza / na nioskę / na godzinę o częstotliwość usuwania pomiotu z kurników o sposób magazynowania pomiotu poza obiektami kurników W Fermie Państwa Brzozowskich rasa i sposób żywienia opisane w pkt III - spełniają warunki gwarantujące metaboliczną zwięzłość pomiotu i ograniczenie tym emisji zanieczyszczeń azotowych i fosforowych. System wentylacji posiada ciąg kanałów rozprowadzających powietrze bezpośrednio ponad odchodami przy każdej z klatek, dodatkowo wymuszony obieg powietrza wentylacyjnego z ukierunkowaniem na przestrzenie międzyklatkowe zapewnia jego prawidłową cyrkulację. Intensywność napowietrzania wyrażona ilością m 3 powietrza / na nioskę / na godzinę wynosi ponad wymagane dla intensywnego napowietrzania 0,7m 3 powietrza / na nioskę / na godzinę - w każdym z kurników. (Dokument Referencyjny o Najlepszych Dostępnych Technikach dla Intensywnego Chowu Drobiu i Świń MOŚ W-wa 2005 r rozdział IV tab 4.12) Pomiot z taśm podklatkowych /z wszystkich pięter/ usuwany jest codziennie na transporter taśmowy przypodłogowy zainstalowany pod każdym rzędem klatek. Z niego pomiot usuwany jest automatycznie co 3 4 dni tj 2 razy w tygodniu poza kurnik bezpośrednio na przyczepy odbiorców. 30
Tak więc pomiot jest podsuszany intensywnie w ciągu 1 doby w przestrzeni podklatkowej na taśmach - pomiot rozłożony równomiernie w niewielkich ilościach. Następnie jest zgarniany na taśmę przypodłogową i tam przez 3 4 dni jest dalej podsuszany. Suszenie nawozu w/w również redukuje emisję poprzez hamowanie reakcji chemicznych (inhibicję). Tak szybko jak nawóz jest suszony spada emisja amoniaku Połączenie częstego usuwania i suszenia nawozu organicznego daje najwyższą redukcję emisji amoniaku z budynków, jak również redukuje emisję z urządzeń magazynujących, ale jest związane z kosztami energii. Analizy pomiotu z ferm wykazują, że pomiot usuwany z kurników co 3 4 dni zawiera w granicach 40 50 % sm. - natomiast pomiot z taśm podklatkowych usuwany po 1 dobie zawiera w granicach 30 33 % sm. W okresach letnich efektywność suszenia przekracza niekiedy 50 % sm wtedy włącza się automatyczny system regulacji wilgotności i zapewnia nieco niższe parametry podsuszania pomiotu w granicach 40 50 % sm. Jest to istotne z uwagi na wymogi głównego odbiorcy pomiotu jakim jest firma Fungis sp z o.o. produkująca pieczarki. Zbyt przesuszony - powyżej 50 % sm pomiot jest trudny do wykorzystania przy produkcji grzybni pieczarek, z uwagi na za niską zawartość związków azotowych w tak suchym pomiocie. Jednocześnie regulacja wilgotności wpływa dodatnio na redukcję zapylenia w kurnikach i w powietrzu usuwanym z kurników. Powyższe potwierdza Dokument Referencyjny o Najlepszych Dostępnych Technikach dla Intensywnego Chowu Drobiu i Świń MOŚ W-wa 2005 r 5. Zagospodarowanie pomiotu. Pomiot powstający w fermie jest to nawóz naturalny przetworzony. W procesach podsuszania, które gwarantują czynniki metaboliczne hodowanego drobiu /genotyp+sposób żywienia/ i techniczne rozwiązania instalacji /system wentylacji intensywnej/ następują procesy inhibicji w pomiocie. Pomiot mokry nosi nazwę handlową kurzak. Natomiast pomiot podsuszany lub suchy nosi nazwę handlową eko kurzak i jest uznawany za nawóz ekologicznie czysty, zalecany do produkcji zdrowej żywności. 31
Skład chemiczny nawozu wskazuje, że eko-kurzak jest pełnoskładnikowym nawozem organicznym nadającym się pod rośliny zarówno o krótkim okresie wegetacji, gdyż nawóz jest częściowo rozpuszczalny w wodzie, jak i pod rośliny o dłuższym okresie wegetacji. Z uwagi na dość znaczną zawartość wapnia, eko-kurzak nadaje się na gleby o lekkim zakwaszeniu. Obecnie pomiot kurzy podsuszony jest wykorzystywany w całości - do produkcji grzybni służącej do produkcji pieczarek - tj na cele nawozowe poza środowiskiem glebowym. Również po osiągnięciu przez fermę pełnej zdolności produkcyjnej /rozruchu kurnika K4/ przewidywane jest zbywanie pomiotu do pieczarkarni. Nie można jednak wykluczyć, - przynajmniej potencjalnie, że nawóz w przyszłości może być wykorzystywany do bezpośrednich upraw glebowych. Wówczas zasady postępowania z pomiotem winny spełniać rygory ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. 147 poz 1033 z 2007 r. z póź zm.) Zbywanie pomiotu podsuszonego prowadzone jest w oparciu o stałą umowę zawartą dnia 01.02.2008 r - z Fungis Sp z o.o. z siedzibą Wola Makowska 124 a; 96 124 Maków. IV. Zabiegi weterynaryjne. Ferma jest pod stałym nadzorem weterynaryjnym. Nadzór prowadzi Punkt Weterynaryjny sp cywilna - lekarz weterynarii Adam Śmiałek - z siedzibą: 99 300 Kutno; Leszczynek 11A - w oparciu o stałą umowę. W ramach nadzoru weterynaryjnego prowadzone są zabiegi stałe w tym profilaktyczne tj: - selekcja kur pod kątem zdrowotności, - program profilaktyczny szczepień - dobierany indywidualnie, - obcinanie dzióbków, - systematyczne badania pomiotu pod kątem bakteriologicznym na obecność pałeczek Salmonella, - selekcja kur po zakończeniu cyklu nieśności, 32