Nota autorska... Wykaz skrótów... XI XIII Rozdział I. Podstawy prawne i ogólne zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych w jednostkach sektora finansów publicznych... 1 1. Podstawy prawne... 1 2. Ogólne zasady sporządzania sprawozdań finansowych za 2015 r... 2 3. Udostępnianie rocznego sprawozdania finansowego... 4 4. Podpisanie rocznego sprawozdania finansowego... 5 5. Przechowywanie rocznego sprawozdania finansowego... 5 6. Odpowiedzialność za roczne jednostkowe sprawozdanie finansowe... 6 Rozdział II. Księgi rachunkowe... 9 1. Wymagania dla spełnienia poprawności ksiąg rachunkowych... 9 2. Nadrzędne zasady rachunkowości... 10 3. Zapisy w urządzeniach księgowych... 14 4. Etapy zamykania ksiąg rachunkowych... 15 5. Kompletność ksiąg rachunkowych... 15 6. Wymogi w zakresie sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych i wewnętrznych uzgodnień ksiąg rachunkowych... 16 7. Wstępne i ostateczne zamknięcie ksiąg rachunkowych oraz zapisy we wstępnie zamkniętych księgach rachunkowych... 19 8. Przechowywanie oraz ochrona ksiąg rachunkowych, dokumentów i dowodów księgowych... 25 9. Korekty błędnych zapisów w księgach rachunkowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych... 28 9.1. Ogólne zasady dokonywania korekt, korekty dokonywane w ciągu roku budżetowego... 28 9.2. Korygowanie błędów wykrytych po zakończeniu roku, w którym powstały... 33 V BIB_Sprawozdania_finansowe_2015.indb 5
Rozdział III. Koszty i przychody na przełomie roku obrotowego... 37 1. Wpływ nadrzędnych zasad rachunkowości przy ujmowaniu kosztów i przychodów na przełomie roku... 37 2. Rozliczenia międzyokresowe czynne i bierne... 38 3. Rozliczenia międzyokresowe przychodów... 44 Rozdział IV. Wycena bilansowa aktywów i pasywów w jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych... 47 1. Wpływ zasad rachunkowości na wycenę składników majątkowych... 47 2. Utrata wartości aktywów... 49 3. Rezerwy... 51 4. Zasady wyceny aktywów i pasywów na dzień bilansowy... 52 4.1. Wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe... 52 4.2. Środki trwałe w budowie... 54 4.3. Długoterminowe aktywa finansowe... 55 4.4. Długoterminowe i krótkoterminowe należności oraz udzielone pożyczki... 56 4.5. Rzeczowe składniki obrotowe... 57 4.6. Aktywa pieniężne... 58 4.7. Fundusze własne oraz pozostałe aktywa i pasywa... 59 4.8. Zobowiązania... 59 4.9. Rezerwy na zobowiązania i bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów... 60 4.10. Wycena aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych na dzień bilansowy oraz ewidencja księgowa różnic kursowych... 61 Rozdział V. Zatwierdzanie sprawozdań finansowych... 69 1. Procedura absolutoryjna... 69 2. Moment przyjęcia sprawozdań finansowych... 72 3. Dokumentowanie przyjęcia sprawozdań finansowych... 73 Rozdział VI. Badanie przez biegłych rewidentów sprawozdań finansowych jednostek samorządu terytorialnego... 75 1. Podstawy badania sprawozdań finansowych jednostek samorządu terytorialnego i zakres badania sprawozdania finansowego... 75 2. Cel badania sprawozdań finansowych jednostek samorządu terytorialnego... 79 3. Wybór biegłego rewidenta do badania sprawozdań finansowych jednostek samorządu terytorialnego... 81 4. Dokumentacja z badania sprawozdania finansowego... 83 5. Korzystanie przez biegłych rewidentów z ustaleń audytorów wewnętrznych... 85 Rozdział VII. Środki unijne w sprawozdaniach finansowych za 2015 r... 87 Rozdział VIII. Zasady ustalania wydatków niewygasających w jednostkach budżetu państwa i jednostkach samorządu terytorialnego... 89 1. Zasady ogólne ustalania wydatków niewygasających w jednostkach budżetu państwa i jednostkach samorządu terytorialnego... 89 2. Zasady ustalania wydatków niewygasających w jednostkach budżetu państwa... 90 VI BIB_Sprawozdania_finansowe_2015.indb 6
3. Zasady ustalania wydatków niewygasających w jednostkach samorządu terytorialnego... 91 4. Środki pomocowe jako wydatki niewygasające... 92 5. Schematy księgowe z wyjaśnieniami w zakresie wydatków niewygasających jednostek samorządu terytorialnego... 93 Rozdział IX. Zasady dokonywania odpisów aktualizujących za 2015 r... 103 1. Ogólne zasady dokonywania odpisów aktualizujących... 103 2. Zasady dokonywania odpisów aktualizujących rzeczowych składników majątku obrotowego... 104 3. Zasady dokonywania odpisów aktualizujących należności... 106 4. Zasady ewidencji odpisów aktualizujących należności... 109 5. Wykazywanie odpisów aktualizujących należności w sprawozdawczości finansowej... 113 Rozdział X. Środki pozostałe na wydzielonym rachunku dochodów na koniec roku... 115 Rozdział XI. Inwentaryzacja za 2015 r.... 121 1. Zasady ogólne... 121 2. Ewidencja księgowa różnic inwentaryzacyjnych... 145 3. Kompensata nadwyżek i niedoborów inwentaryzacyjnych przykład liczbowy... 154 4. Ewidencja rozliczenia wyników inwentaryzacyjnych przykład liczbowy... 156 Rozdział XII. Zasady sporządzania bilansu z wykonania budżetu państwa, budżetu jednostki samorządu terytorialnego... 159 1. Zasady ogólne... 159 2. Zasady ustalania wyniku finansowego budżetu JST... 161 3. Operacje księgowe dotyczące zamknięcia ksiąg rachunkowych... 163 4. Charakterystyka poszczególnych wierszy sprawozdania z wykonania budżetu... 165 5. Sporządzanie bilansu z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego przykład liczbowy... 170 Rozdział XIII. Bilans jednostki budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego... 175 1. Zagadnienia ogólne... 175 2. Ewidencja księgowa... 177 3. Charakterystyka poszczególnych wierszy bilansu jednostek organizacyjnych... 185 4. Przykład sporządzania bilansu jednostki budżetowej za 2015 r. urzędu JST... 199 Rozdział XIV. Rachunek zysków i strat jednostki (wariant porównawczy)... 207 1. Zagadnienia ogólne... 207 2. Charakterystyka poszczególnych wierszy rachunku zysków i strat... 210 3. Przykład sporządzania rachunku zysków i strat w urzędzie JST za 2015 r... 244 Rozdział XV. Zestawienie zmian w funduszu jednostki budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego... 255 1. Zagadnienia ogólne... 255 2. Funkcjonowanie konta 800 Fundusz jednostki... 256 3. Charakterystyka poszczególnych wierszy zestawienia zmian z funduszu jednostki... 260 VII BIB_Sprawozdania_finansowe_2015.indb 7
4. Przykład sporządzania zestawienia zmian w funduszu jednostki za 2015 r. w urzędach JST... 269 Rozdział XVI. Łączne sprawozdanie finansowe... 273 1. Zagadnienia ogólne... 273 2. Przykład sporządzania łącznych sprawozdań finansowych za 2015 r... 279 Rozdział XVII. Skonsolidowany bilans jednostki samorządu terytorialnego... 289 1. Zasady ogólne oraz podstawy prawne konsolidacji w sektorze finansów publicznych... 289 2. Istota, pojęcia i zakres konsolidacji sprawozdań finansowych... 290 2.1. Zasady wynikające z ustawy o rachunkowości oraz rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych... 290 2.2. Zwolnienia z obowiązku konsolidacji sprawozdań finansowych... 295 2.3. Jednostki objęte skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym jednostki samorządu terytorialnego... 295 2.4. Zasady wypełniania wzoru skonsolidowanego bilansu JST... 298 3. Metody konsolidacji... 299 3.1. Metoda konsolidacji pełnej... 299 3.2. Metoda konsolidacji proporcjonalnej... 305 3.3. Metoda praw własności... 306 4. Konsolidacja w następnych okresach sprawozdawczych po pierwszym roku obowiązkowego sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego... 308 5. Wyłączenie dywidendy... 309 6. Przykład sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego jednostki samorządu terytorialnego na 31.12.2015 r... 309 Rozdział XVIII. Odpowiedzi na pytania... 391 1. Przeksięgowanie wyniku finansowego w samorządowej jednostce budżetowej... 391 2. Data zamknięcia ksiąg rachunkowych w samorządowych jednostkach budżetowych... 391 3. Przyjmowanie i zatwierdzanie sprawozdań finansowych jednostek finansów publicznych... 392 4. Opinia komisji rewizyjnej na temat sprawozdania finansowego... 393 5. Zestawienie obrotów i sald dla RIO... 394 6. Podpisywanie sprawozdań... 395 7. Ujmowanie świadczeń pracowniczych w sprawozdaniu... 395 8. Wykazanie kredytów w bilansie... 396 9. Konsolidacja spółki wodnej... 397 10. Prezentacja środków Funduszu Pracy w bilansie powiatowego urzędu pracy... 399 11. Zestawienie zmian w funduszu jednostki a zapisy pochodzące z kont analitycznych utworzonych do konta 800 Fundusz jednostki... 401 12. Zasady ewidencji na koncie 976 Wzajemne rozliczenia między jednostkami... 402 13. Środki na rachunku bankowym PFRON a bilans jednostki budżetowej... 404 14. Przejęcie przez miasto działek pod inwestycję drogową a wykazanie zwiększenia funduszu jednostki... 405 15. Zaległości z funduszu alimentacyjnego w bilansie jednostki budżetowej... 406 VIII BIB_Sprawozdania_finansowe_2015.indb 8
16. Bilans jednostki... 406 17. Przekazanie środków z rachunku dochodów wydzielonych na dochody budżetowe w sprawozdaniach finansowych za 2015 r.... 407 18. Inwentaryzacja dróg... 407 19. Zaksięgowanie dodatkowego wynagrodzenia rocznego na koniec roku... 408 20. Ewidencja rozliczenia dotacji... 410 21. Księgowanie faktur z przełomu roku budżetowego... 411 22. Faktury na przełomie roku budżetowego... 412 23. Zwrot wydatków poniesionych w poprzednim roku obrachunkowym w jednostce budżetowej... 413 24. Ewidencja dostaw niefakturowanych za media na koniec roku... 413 25. Ewidencja zwrotu dotacji udzielonej na rzecz przedszkola niepublicznego... 415 26. Koszty na przełomie roku w księgach rachunkowych jednostki budżetowej... 417 27. Faktura prognoza za gaz... 423 28. Ewidencja zwrotu kwoty pozostającej na rachunku dochodów własnych z poprzedniego roku budżetowego... 424 29. Ewidencja faktury korekta za szkolenie zwrot nadpłaty w następnym roku obrotowym... 426 30. Moment ujęcia faktury w księgach rachunkowych... 427 31. Ewidencja faktur zakupu, korekty oraz kompensaty w jednostkach budżetowych... 428 32. Działalność szkoleniowa prowadzona w ramach rachunku wydzielonego... 431 33. Przypisy należności z tytułu rachunków wystawianych na przełomie lat budżetowych... 432 34. Rachunek kontrahenta zagranicznego data wystawienia faktury różni się od daty wykonania usługi... 434 35. Księgowania na przełomie lat zwrot wydatków za przekroczenie limitów telefonów... 437 36. Koszty na przełomie lat budżetowych usługi telekomunikacyjne... 440 37. Faktura prognoza za energię... 443 38. Faktury na przełomie roku budżetowego... 444 39. Ewidencja księgowa w PUP a wykazanie należności z ubiegłego roku... 445 IX BIB_Sprawozdania_finansowe_2015.indb 9