Wymagania programowe na oceny szkolne z podziałem na treści dla klasy III Gimnazjum DZIAŁ VI RUCH DRGAJĄCY I FALOWY Temat lekcji 1. Ruch drgający. 2. Okres i częstotliwość drgań. 3. Rezonans mechaniczny. 4. Rodzaje fal. 5. Badanie niektórych zjawisk jakim ulegają fale. Uczeń wie jakie ciała wykonują ruch drgający (A), jakie drgania określane są jako gasnące lub niegasnące (A), co oznaczają terminy: okres, amplituda i częstotliwość drgań (A), na czym polega zjawisko rezonansu mechanicznego (A). na czym polega ruch drgający (B), jakie są jednostki amplitudy i okresu drgań (A). jak wyznaczyć amplitudę i okres drgań (B). jak wyznaczyć częstotliwość (wzór i jednostka) (B). na czym polega zjawisko rezonansu mechanicznego (B), jak obliczyć częstotliwość i okres drgań (B). jak dokonać analizy zadania problemowego i rachunkowego związanego z ruchem drgającym i wielkościami go opisującymi (B), kim był R. Hertz (A), jak działają zegary mechaniczne (B), jak przygotować referat na temat: Przykłady powstania rezonansu mechanicznego (B) jak powstaje fala (A), jakie są rodzaje fal (A), jakie zjawiska są charakterystyczne dla fal (A). jak powstaje fala podłużna (A), jak powstaje fala poprzeczna (A). na czym polegają zjawiska: odbicia, załamania, dyfrakcji i interferencji. (B), co to jest długość fali (B). - 1 - Uczeń umie Ocena zademonstrować ruch drgający (wahadło, sprężyna) (C). wyznaczyć amplitudę drgań wahadła (C), wyznaczyć okres drgań wahadła (C). wyznaczyć częstotliwość drgań wahadła wykazać zależność częstotliwości od długości wahadła (D). zademonstrować zjawisko rezonansu mechanicznego (C), rozwiązywać zadania z zastosowaniem wzoru na częstotliwość (D). rozwiązywać zadania o podwyższonym stopniu trudności z ruchu drgającego (D), zaprojektować i przeprowadzić doświadczenia wykazujące: ruch drgający, rezonans mechaniczny oraz zależność częstotliwości od długości wahadła (D), przedstawić referat na temat: Przykłady powstania rezonansu mechanicznego wraz z demonstracją, ilustracjami lub filmem (D). zademonstrować powstawanie fali (C). zademonstrować falę podłużną i poprzeczną (C). zademonstrować zjawiska: odbicia, załamania, dyfrakcji i interferencji (D). bardzo
6. Fale dźwiękowe i ich rola w przyrodzie. jaki jest związek między długością fali, szybkością rozchodzenia się a częstotliwością lub okresem (B). jak dokonać analizy zadania problemowego i rachunkowego z wykorzystaniem wiedzy o ruchu drgającym i falach (B). co jest źródłem dźwięku (A), w jakich jednostkach określa się poziom natężenia dźwięku (A), że hałas jest szkodliwy dla zdrowia człowieka (A). że fala dźwiękowa jest falą podłużną (A), w jakich ośrodkach może rozchodzić się dźwięk (A), na czym polega zjawisko rezonansu akustycznego (A). jakie zjawiska są charakterystyczne dla fal dźwiękowych (A), na czym polega zjawisko echa i pogłosu (B). czym są ultradźwięki (B), w jaki sposób należy zwalczać hałas (B), od czego zależą wysokość dźwięku i jego barwa (B). kim był G. Bell (A), jak przygotować ciekawy referat o falach dźwiękowych (B). rozwiązywać zadania z zastosowaniem wzoru na długość fali (D). rozwiązywać zadania o podwyższonym stopniu trudności z działu Ruch drgający i fale (D). zademonstrować różne ciała drgające, które są źródłem dźwięku (C). zademonstrować zjawisko rezonansu akustycznego (C). zademonstrować zjawisko odbicia fali dźwiękowej(c), wywołać zjawisko echa i pogłosu lub opisać, w jakich warunkach mogą wystąpić (D). zademonstrować doświadczenie wykazujące zależność wysokości dźwięku od częstotliwości drgań (D). przedstawić referat o falach dźwiękowych wraz z demonstracją różnych dźwięków (źródła dźwięku, wysokość, barwa, natężenie) i instrumentów muzycznych (D). bardzo bardzo - 2 -
DZIAŁ VII ELEKTROSTATYKA Temat lekcji 1. Zjawisko elektryzowania ciał. Dwa rodzaje ładunków elektrycznych. 2. Pole elektrostatyczne. Rodzaje pól. Uczeń wie że podczas elektryzowania ciała gromadzą się ładunki jednego rodzaju (A), że ciała naelektryzowane ładunkami jednoimiennymi odpychają się, a różnoimiennymi przyciągają (A), że wokół ciał naelektryzowanych istnieje pole elektrostatyczne (A), do czego służy elektroskop (A). co to jest ładunek próbny (A), jakie naelektryzowane ciała wytwarzają pole centralne (B), kiedy powstaje pole jednorodne (B), czym są linie pola (B). jw.. oraz: jakie urządzenie nazywa się kondensatorem (B), jakie materiały elektryzują się dodatnio, a jakie ujemnie (B), jak zbudowany jest elektroskop (B). co to jest pole elektrostatyczne (B), jaka jest zasada działania elektroskopu (B). jakie zjawiska można badać za pomocą elektroskopu (B), co to jest natężenie pola elektrostatycznego (B), jak przebiegały badania, których celem było poznanie natury elektryczności (B). Uczeń umie zademonstrować z pomocą nauczyciela właściwości ciał naelektryzowanych (C). nakreślić linie pola centralnego i jednorodnego (C). przeprowadzić doświadczenie potwierdzające istnienie pola elektrostatycznego wokół naelektryzowanych ciał (D), nakreślić linie pola elektrycznego wokół dwóch ładunków jednoimiennych oraz wokół dwóch różnoimiennych (C). zademonstrować pole pochodzące od dwóch ładunków jednoimiennych i różnoimiennych (D). zbudować prosty elektroskop (D), rozwiązywać zadania problemowe dotyczące elektryzowania ciał (D). Ocena bardzo 3. Budowa atomu. Jednostka ładunku elektrycznego. 4. Przewodniki i izolatory. jak zbudowany jest atom (A), jak nazywa się jednostka ładunku elektrycznego (A), jakie substancje są przewodnikami elektryczności a jakie izolatorami (A), jaki ładunek ma elektron, a jaki proton (A). co to jest ładunek elementarny (A), jak powstają jony (A). jakie zastosowanie w technice mają przewodniki i izolatory (B). - 3 - przedstawić model budowy atomu (C). wskazać wśród wielu materiałów przewodniki i izolatory elektryczności (C). przygotować i przeprowadzić doświadczenie wykazujące, że niektóre materiały są mi przewodnikami, a inne izolatorami (D).
5. Wzajemne oddziaływanie ładunków elektrycznych. Prawo Coulomba. 6. Sposoby elektryzowania ciał. 7. Zasada zachowania ładunku elektrycznego. 8. Wpływ zjawiska elektryzowania ciał na życie człowieka. czym różni się budowa wewnętrzna przewodników od budowy izolatorów (B). jakie materiały są półprzewodnikami i jakie jest ich zastosowanie (B), czym są kwarki (B). jakie cechy mają siły wzajemnego oddziaływania między ciałami naelektryzowanymi (B). jakie cechy ma siła działająca na ładunek umieszczony w polu pochodzącym od dwóch naelektryzowanych ciał (B). kim był C. A. Coulomb (A), jak dokonać analizy zadania o podwyższonym stopniu trudności z zastosowaniem prawa Coulomba (B). że ciało można naelektryzować przez pocieranie, dotyk i indukcję (A), jaka jest treść zasady zachowania ładunku elektrycznego (A). na czym polega elektryzowanie ciał przez pocieranie i dotyk (A), jakie są ujemne skutki zjawiska elektryzowania ciał (A). na czym polega zjawisko indukcji elektrostatycznej (B). na czym polega zobojętnianie ładunku, a na czym uziemianie (B). kim był B. Franklin (A), jak przygotować referat na tematy: Powstawanie wyładowań atmosferycznych, Zjawisko polaryzacji wody w polu elektrycznym, Szkodliwość działania zjawiska elektryzowania ciał na zdrowie człowieka; sposoby zapobiegania skutkom zjawiska lub Wykorzystanie elektrostatyki w różnych dziedzinach życia (B). - 4 - przygotować i przeprowadzić doświadczenie wykazujące, że przewodnik można naelektryzować (D). przygotować referat (wraz z demonstracją) na temat półprzewodników i ich zastosowania (D). jaka jest treść prawa Coulomba (A). zobrazować z pomocą nauczyciela treść prawa Coulomba na schemacie (C). jak zapisać prawo Coulomba w postaci wzoru (A). rozwiązywać proste zadania rachunkowe z uwzględnieniem prawa Coulomba (C). narysować wykresy sił działających między ciałami naelektryzowanymi położonymi na jednej prostej (D). narysować wektor siły działającej na ładunek umieszczony w polu pochodzącym od dwóch ciał naelektryzowanych (D). zastosować prawo Coulomba do rozwiązywania zadań o podwyższonym stopniu trudności (D). bardzo bardzo zademonstrować elektryzowanie przez dotyk i indukcję (C). zabezpieczyć pomieszczenie, w którym się pracuje, przed ujemnymi skutkami elektryzowania ciał (C). zademonstrować zjawisko indukcji elektrostatycznej (D). zademonstrować zasadę zachowania ładunku elektrycznego, wykorzystując zjawisko indukcji elektrostatycznej (D). wygłosić referat na temat związany z elektrostatyką (D), rozwiązywać zadania o podwyższonym stopniu trudności z działu: Elektrostatyka (D). bardzo
Dział VIII PRĄD ELEKTRYCZNY Temat lekcji 1. Prąd elektryczny. Napięcie elektryczne. 2. Natężenie prądu elektrycznego. 3. Obwody prądu elektrycznego. 4. Przepływ prądu elektrycznego przez ciecze i gazy. Uczeń wie co to jest prąd elektryczny (A), jakie są jednostki napięcia i natężenia prądu (A), z jakich elementów składa się najprostszy obwód elektryczny (A). jak definiuje się natężenie prądu elektrycznego (w formie słownej i w postaci równania) (A). jakie warunki muszą być spełnione, aby powstało napięcie elektryczne (B). jak wyprowadzić jednostkę natężenia prądu (B). kim byli: A. M. Ampere, A. Volta (A), jakie są warunki przepływu prądu przez półprzewodniki (B), co to jest: butelka lejdejska oraz jak definiuje się pojemność kondensatora (B). jakie nośniki prądu zawiera elektrolit (A), jakie warunki muszą być spełnione, aby prąd mógł przepłynąć przez gaz (A). na czym polega dysocjacja elektrolityczna (A), jakie są chemiczne źródła energii elektrycznej (A). czym jest: katoda, anoda, kation, anion (B). Uczeń umie zmontować z pomocą nauczyciela prosty obwód elektryczny według schematu (C). sporządzić samodzielnie schemat prostego obwodu elektrycznego, a następnie zmontować według niego obwód (C), rozwiązywać proste zadania rachunkowe, wykorzystując definicję natężenia prądu elektrycznego (C). sporządzić rysunek odzwierciedlający układ ciał, między którymi istnieje napięcie elektryczne (D). rozwiązywać zadania rachunkowe z zastosowaniem definicji natężenia prądu elektrycznego (D). rozwiązywać zadania rachunkowe o podwyższonym stopniu trudności z zastosowaniem wiadomości o napięciu i natężeniu prądu oraz obwodów elektrycznych (D). zademonstrować z pomocą nauczyciela przepływ prądu elektrycznego przez elektrolit (np. woda z solą kuchenną) (C). wymienić i opisać działanie różnych chemicznych źródeł energii (C). przeprowadzić doświadczenie wykazujące, że prąd elektryczny przepływa przez niektóre ciecze, a przez inne nie, i wyjaśnić, dlaczego tak się dzieje (D). jak są zbudowane i jak działają chemiczne źródła energii (B). zmontować samodzielnie proste ogniwo chemiczne (D). jak przygotować referat na tematy: Ogniwa elektryczne wygłosić referat (wraz z prezentacją) na temat: Historia historia ich powstania lub Jak powstaje burza (B). powstania ogniw elektrycznych lub Jak powstaje burza (D). 5. Pomiar natężenia i napięcia. jakimi przyrządami mierzymy natężenie i napięcie (A). odczytać z pomocą nauczyciela wartość natężenia i napięcia na amperomierzu i woltomierzu (C).\ Ocena Dostateczny Dobry bardzo bardzo - 5 -
6. Od czego zależy opór elektryczny? 7. Prawo Ohma. 8. Praca, moc i energia prądu elektrycznego. Energia elektryczna. jak do obwodu elektrycznego włącza się amperomierz, a jak woltomierz (A). jakie są jednostki natężenia i napięcia w Układzie SI i ich pochodne (B). jakie są symbole elementów obwodu elektrycznego i jak je połączyć na schemacie (B). jak dokonać analizy zadania związanego z pomiarem natężenia i napięcia (B). co to jest opór elektryczny i od czego zależy (A), jaka jest treść prawa Ohma (A). jaka jest jednostka oporu elektrycznego (A), że opór elektryczny jest wielkością stałą dla danego odbiornika niezależnie od przyłożonego napięcia (B). co to znaczy, że natężenie jest wprost proporcjonalne do przyłożonego napięcia (B), od czego zależy opór elektryczny (B). jaka jest matematyczno-fizyczna interpretacja prawa Ohma (B). jak dokonać analizy zadania problemowego z zastosowaniem prawa Ohma i wzoru na opór elektryczny (B), kim był G. S. Ohm (A), jakie właściwości (jaką rezystancję) mają nadprzewodniki a jakie półprzewodniki i w jakich urządzeniach są stosowane (B) od czego zależą: praca, moc i energia prądu elektrycznego (A). w jakich jednostkach wyraża się pracę, moc i energię elektryczną (A). że energia elektryczna może zmieniać się w inny rodzaj energii (A), za pomocą jakich wzorów można obliczać pracę, moc i energię prądu elektrycznego (B), - 6 - zmontować z pomocą nauczyciela prosty obwód złożony z odbiornika, amperomierza i woltomierza (C). zamieniać jednostki natężenia i napięcia na jednostkach Układu SI (D). zmontować obwód elektryczny według podanego schematu (D). rozwiązywać zadania podwyższonym stopniu trudności związane z pomiarem napięcia i natężenia (D). narysować z pomocą nauczyciela wykres zależności I(U) dla podanych wartości liczbowych (C). wyliczyć opór elektryczny dla danych wartości napięcia i natężenia (C). narysować wykres I(U) dla dowolnego R (C), rozwiązywać zadania z zastosowaniem wzoru I = U/R oraz R = l/s (D). rozwiązywać złożone zadania tekstowe z zastosowaniem prawa Ohma i wzorów na opór elektryczny (D). rozwiązywać zadania tekstowe wykorzystując prawa Ohma i wzory na rezystancję (D). wyjaśnić, w jakich urządzeniach jest wykorzystywana energia elektryczna (C). przekształcać jednostki pracy, mocy i energii na jednostki układu SI (C). rozwiązywać zadania z zastosowaniem wzorów na pracę, moc i energię prądu elektrycznego (D). bardzo bardzo
9. Łączenie odbiorników energii elektrycznej. 10. I prawo Kirchhoffa. 11. Domowa instalacja elektryczna. 12. Wpływ prądu elektrycznego na organizmy żywe. jaka jest definicja jednostki pracy, mocy i energii prądu elektrycznego (B). jaka jest treść prawa Joule a- Lenza (B). jak dokonać analizy zadań problemowych o podwyższonym stopniu trudności, wykorzystując wzory na pracę, moc i energię prądu elektrycznego (B), kim byli J. P. Joule i H. Lenz (A). jakie są sposoby łączenia odbiorników energii elektrycznej (A), jaka jest treść I prawa Kirchhoffa (A). jak obliczyć opór zastępczy dwóch oporników połączonych szeregowo i równolegle (A), co to jest: gałąź, węzeł (A). jakie są związki między natężeniami, napięciami i rezystancjami na poszczególnych odbiornikach a wartościami całkowitymi (w gałęziach głównych w łączeniu szeregowym i równoległym) (B). jak rozwiązać zadanie z kilkoma opornikami połączonymi szeregowo- równolegle (B). : jak dokonać analizy zadań o podwyższonym stopniu trudności na łączenie szeregowo-równoległe oporników (B), kim był G. R. Kirchhoff (A), jaka jest treść II prawa Kirchhoffa (B). jak należy bezpiecznie korzystać z elektrycznych urządzeń domowych (A), jakie są skutki porażenia prądem elektrycznym (A). że nie należy wykonywać żadnych napraw urządzeń elektrycznych bez wyłączenia dopływu prądu (bezpiecznik) (A). rozwiązywać zadania z zastosowaniem wzorów na pracę, moc, energię i wzór Joule a-lenza (D), wyprowadzić wzory na moc prądu elektrycznego, stosując prawo Ohma (D). rozwiązywać zadania rachunkowe o podwyższonym stopniu trudności, wykorzystując wzory na pracę, moc i energię prądu elektrycznego (D). narysować z pomocą nauczyciela schemat dwóch rezystorów połączonych szeregowo i równolegle (C). obliczyć opór zastępczy, napięcie i natężenie dwóch oporników połączonych szeregowo i równolegle (C). rozwiązywać zadania z trzema, czterema opornikami połączonymi szeregowo- równolegle (D). rozwiązywać zadania z kilkoma opornikami połączonymi szeregowo - równolegle (D). rozwiązywać zadania o podwyższonym stopniu trudności na łączenie szeregowo- równoległe rezystorów (D). bardzo bardzo wymienić żarówkę i bezpiecznik (C). bezpiecznie posługiwać się urządzeniami elektrycznymi (C). jakie są zasady udzielania pierwszej pomocy osobom zabezpieczyć się przed porażeniem prądem elektrycznym w porażonym prądem elektrycznym (B). różnych sytuacjach (D). bardzo - 7 -
co to jest zerowanie i uziemianie oraz jaka jest ich rola (B). dokonać prostych napraw urządzeń elektrycznych (D). jak przygotować referat na temat : Zasady bezpiecznego wygłosić referat (demonstracja własnoręcznie wykonanych użytkowania domowej instalacji elektrycznej (B), plansz) na temat: Zasady bezpiecznego użytkowania domowej kim był i czego dokonał T. A. Edison (A). instalacji elektrycznej (D). - 8 -
Dział IX MAGNETYZM Temat lekcji 1. Pole magnetyczne. 2. Pole magnetyczne prądu elektrycznego. 3. Doświadczenie Oersteda. 4. Elektromagnes. 5. Przewodnik, przez który płynie prąd w polu magnetycznym. Siła elektrodynamiczna. 6. Silnik prądu stałego. Uczeń wie jakie są źródła pola magnetycznego (A), jak działają na siebie nawzajem bieguny magnetyczne jednoimienne i różnoimienne (A), jak zbudowany jest najprostszy elektromagnes (A). co to jest pole magnetyczne (A), na czym polega doświadczenie Oersteda (A), jak działa elektromagnes (A). co to jest ferromagnetyk i jak jest zbudowany (A), jaki kształt mają linie pola wokół magnesu sztabkowego (B), jakie zastosowanie ma elektromagnes (B). na czym polega namagnesowanie ferromagnetyka (B), jak oddziałują na siebie dwa przewodniki, przez które płynie prąd elektryczny (B). jakie substancje są diamagnetykami a jakie paramagnetykami (B), kim był H. CH. Oersted (A), jaka jest definicja 1 ampera i 1 kulomba (B), jak przygotować referat na temat: Ziemskie pole magnetyczne lub Zastosowanie elektromagnesów (B). co to jest siła elektrodynamiczna (A), jakie zmiany energii następują w silniku elektrycznym (A), gdzie znalazły zastosowanie silniki elektryczne (A). od czego zależy wartość siły elektrodynamicznej (A), jaka jest treść reguły lewej dłoni (A). od czego i w jaki sposób zależy wartość siły elektrodynamicznej (wzór) (B). jakimi jednostkami mierzy się wielkości, od których zależy siła elektrodynamiczna (B). Uczeń umie zademonstrować oddziaływanie biegunów magnetycznych jednoimiennych i różnoimiennych (C). wyznaczyć biegunowość pola magnetycznego wokół przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny (C). zademonstrować doświadczenie Oersteda (D). zademonstrować doświadczalnie kształt linii pola magnetycznego wokół biegunów: jednoimiennych i różnoimiennych (D). zaprojektować i przeprowadzić samodzielnie doświadczenie wykazujące istnienie pola magnetycznego wokół przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny (D). wymienić z pomocą nauczyciela, posługując się modelem, najważniejsze części silnika elektrycznego (C). ustalić kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej za pomocą reguły lewej dłoni (C). wyjaśnić, w jakich urządzeniach wykorzystuje się siłę elektrodynamiczną (C), omówić działanie silnika elektrycznego. posługując się modelem, planszą (D). rozwiązywać zadania, wykorzystując wiedzę o sile elektrodynamicznej (D). Ocena bardzo bardzo - 9 -
7. Indukcja elektromagnetyczna 8. Zasada działania prądnicy prądu przemiennego. 9. Transformatory. 10. Pole elektromagnetyczne. w jakich przyrządach wykorzystano siłę elektrodynamiczną (B), co to jest strumień magnetyczny (B). że efektem zjawiska indukcji elektromagnetycznej jest powstanie prądu przemiennego (A), do czego służy transformator (A), co to jest pole elektromagnetyczne (A). jakie warunki muszą zaistnieć, aby wystąpiło zjawisko indukcji elektromagnetycznej (A), jaki jest związek między liczbą zwojów w uzwojeniu pierwotnym i wtórnym a natężeniem i napięciem prądu w tych uzwojeniach (A).- jakie są sposoby otrzymywania prądu indukcyjnego (B), jakie są główne założenia teorii Maxwella (B). jak wyznacza się kierunek prądu indukcyjnego (reguła Lenza) (B), jakie cechy ma prąd indukcyjny (B), jak przesyłana jest energia elektryczna (B), jaki jest wpływ pola elektromagnetycznego na organizmy żywe (B). jakie właściwości mają fale elektromagnetyczne, jaki jest ich wpływ na organizmy żywe i gdzie znalazły zastosowanie (B), kim byli: M. Faraday, J. C. Maxwell (A), co to jest przekładnia transformatora (B). zaprojektować budowę różnych przyrządów (mierników elektrycznych) i zademonstrować ich działanie (D). przeprowadzić z pomocą nauczyciela doświadczenie obrazujące sposób wzbudzania prądu indukcyjnego (C). wskazać na modelu główne części z których składa się transformator, (C). zademonstrować działanie prądnicy prądu przemiennego (D), rozwiązywać proste zadania dotyczące transformatorów (D). rozwiązywać zadania dotyczące transformatorów (D). rozwiązywać zadania o podwyższonym stopniu trudności dotyczące prądu indukcyjnego i transformatorów (D). bardzo - 10 -
Dział X: FALE ELEKTROMAGNETYCZNE. OPTYKA Uczeń wie Temat lekcji 1. Fale elektromagnetyczne w co to jest fala elektromagnetyczna (A), telekomunikacji. jakie jest zastosowanie fal elektromagnetycznych (A). jak powstają drgania elektryczne (A), co to jest fala nośna (A). jakie właściwości mają: promieniowanie widzialne, promieniowanie nadfioletowe, promieniowanie rentgenowskie, promieniowanie podczerwone (B), co oznaczają terminy: nadajnik, odbiornik, fala modulowana, częstotliwość nośna, demodulator (B), na czym polega wysyłanie i odbiór fal elektromagnetycznych (B). do czego służy demodulator (B), jak działają: radio, telegraf, telefon, telewizja, radar (informacyjnie) (B). jakie właściwości mają mikrofale i fale radiowe (B), kim byli: M. Planck, J. C. Maxwell, W. C. Roentgen, H. R. Hertz, G. Marconi, A. G. Bell (A), jak przygotować referat na temat: Wysyłanie i odbiór fal elektromagnetycznych, wykorzystując także wiadomości nieobjęte programem (B). 2. Światło i jego właściwości. jaka jest natura światła (A), jaka jest wartość prędkości światła w próżni (A), że światło w różnych ośrodkach przezroczystych rozchodzi się z różnymi prędkościami (A), jakie są rodzaje źródła światła (A). co to jest foton (A), co to jest światło białe (A), że w widmie światła białego (słonecznego) występuje także promieniowanie niewidzialne (podczerwone, ultrafioletowe) (A). na czym polega zjawisko fotoelektryczne (B), jaka jest zależność między długością fali świetlnej, prędkością rozchodzenia się światła v, częstotliwością fali świetlnej f i okresem T (B). - 11 - Uczeń umie odczytać na diagramie długość różnego rodzaju fal elektromagnetycznych (C). narysować schemat najprostszego obwodu drgającego (C). narysować schemat przesyłania dźwięku za pomocą fal elektromagnetycznych (D). szczegółowo opisać działanie wybranego urządzenia, posługując się planszą, schematem itp. (D). przygotować i przedstawić referat na temat: Historia badań nad promieniowaniem elektromagnetycznym lub Wysyłanie i odbiór fal elektromagnetycznych, wraz z prezentacją własnoręcznie wykonanych szkiców, plansz i schematów (D). rozróżnić rodzaje źródła światła (C). wykonać doświadczenie potwierdzające prostoliniowe rozchodzenie się światła w ośrodku jednorodnym (C). rozwiązywać proste zadania z zastosowaniem zależności między długością fali, częstotliwością f, prędkością v i okresem T, (D). Ocena bardzo
3. Podstawy optyki geometrycznej. 4. Prawo odbicia i załamania. na czym polega zjawisko dyfrakcji fal świetlnych (B), na czym polega zjawisko interferencji fal świetlnych (B), na czym polega zjawisko fotoelektryczne (B). kim byli Ch. Huygens i T. Young (A), na czym polega działanie fotokomórek i gdzie znalazły zastosowanie (B), co to jest laser i jakie ma zastosowanie (B). co oznaczają terminy: promień świetlny i ośrodek optyczny (A), na czym polega zjawisko odbicia światła (A), na czym polega zjawisko załamania światła (A), że światło odbija się od gładkich powierzchni (zwierciadeł) (A), że światło, odbijając się od powierzchni chropowatych, ulega rozproszeniu (A). na czym polega prostoliniowe rozchodzenie się światła w ośrodku jednorodnym (A), jaka jest treść prawa odbicia (A), co to jest kąt padania i kąt odbicia (A). na czym polega odwracalność biegu promieni świetlnych (B), na czym polega zjawisko rozproszenia światła (B). zaprojektować i wykonać doświadczenie demonstrujące zjawisko dyfrakcji (D), zaprojektować i wykonać doświadczenie demonstrujące zjawisko interferencji fal świetlnych (D), rozwiązywać zadania z zastosowaniem zależności między długością fali, częstotliwością f prędkością v i okresem T (D). przygotować referat na temat: Laser i jego zastosowanie, "Historia badań związanych z wyznaczeniem prędkości światła lub Fotokomórka i jej zastosowanie" (D). wskazać z pomocą nauczyciela na rysunku kąt padania i kąt odbicia (C). przedstawić na rysunku prawo odbicia i prawo załamania (C). przedstawić na rysunku odwracalność biegu promieni świetlnych (C). bardzo w jakich warunkach występuje zjawisko odbicia światła, a w jakich rozproszenia światła (B). na czym polega zasada Fermata (B), jak dokonać analizy zadania problemowego o podwyższonym stopniu trudności dotyczącego zjawisk odbicia i rozproszenia światła (B). 5. Zwierciadła. co oznaczają terminy: ognisko i ogniskowa zwierciadła (A), że obrazy powstające za pomocą zwierciadeł mogą być: powiększone, pomniejszone, tej samej wielkości, proste i odwrócone (A). na czym polega zjawisko załamania światła (A), jaka jest treść prawa załamania (A), co to jest pryzmat (A), - 12 - zaprojektować i zademonstrować zjawiska odbicia i rozproszenia światła (D). rozwiązywać zadania o podwyższonym stopniu trudności z zakresu odbicia i rozproszenia światła (D). rozróżnić rodzaj zwierciadła (C), wskazać zwierciadło, płytkę równoległościenną i pryzmat (C). przedstawić na rysunku bieg promieni w płytce równoległościennej (C). bardzo
6. Soczewki. 7. Zdolność skupiająca soczewki. że światło białe może ulec rozszczepieniu (A), które zwierciadła skupiają, a które rozpraszają światło (A), co to jest powiększenie obrazu w zwierciadle (A), jakie warunki muszą być spełnione, aby światło uległo załamaniu (A). jakie obrazy powstają w zwierciadłach (B), jaką postać ma równanie zwierciadła (B). na czym polega zjawisko rozszczepienia światła (B). jaka jest zasada działania peryskopu (B), jakie jest zastosowanie płytek równoległościennych (B), co to jest całkowite wewnętrzne odbicie (B), jaki jest matematyczny zapis prawa załamania (B), jak dokonać analizy zadania problemowego o podwyższonym stopniu trudności dotyczącego zjawisk załamania i rozszczepienia światła (B). co to są soczewki (A), jakie są rodzaje soczewek (A), co oznaczają pojęcia: ognisko soczewki, ogniskowa, oś optyczna, środek krzywizny (A). że soczewki mogą skupiać lub rozpraszać światło (A), jakie obrazy można otrzymać za pomocą soczewek skupiających (A). narysować obrazy otrzymane w zwierciadłach wklęsłych (D), rozwiązywać zadania z zastosowaniem równania zwierciadła (D). narysować bieg promienia w pryzmacie (monochromatycznego, białego) (D), zaprojektować i zademonstrować zjawiska załamania i rozszczepienia światła (D), rozwiązywać złożone zadania z zastosowaniem równania zwierciadła i wzorów na powiększenie obrazu (D). rozwiązywać zadania o podwyższonym stopniu trudności z zakresu załamania i rozszczepienia światła(d). wskazać na rysunku: ognisko, ogniskową, oś optyczną, środek krzywizny (C). narysować z pomocą nauczyciela bieg wiązki promieni charakterystycznych przechodzących przez soczewkę i obrazy otrzymane za pomocą soczewki skupiającej (C). bardzo co to jest zdolność skupiająca soczewki (A), co to jest 1 dioptria (B), jaka jest treść równania soczewki (B). jak dokonać analizy zadania problemowego z wykorzystaniem wiedzy o soczewkach (B). jak dokonać analizy zadania problemowego o podwyższonym stopniu trudności z wykorzystaniem wiedzy o soczewkach (B). rozwiązywać zadania konstrukcyjne i rachunkowe dotyczące soczewek (C). rozwiązywać złożone zadania konstrukcyjne i rachunkowe z zastosowaniem równania soczewki oraz wzorów na powiększenie obrazu w soczewce (D). rozwiązywać złożone zadania o podwyższonym stopniu trudności z wykorzystaniem wiedzy (także pozaprogramowej) o soczewkach (D). bardzo - 13 -
8. Przyrządy optyczne. 9. Zjawiska optyczne w przyrodzie. w jakich przyrządach optycznych wykorzystuje się soczewki i zwierciadła (A), jakie są rodzaje przyrządów optycznych (A), jakie są zjawiska optyczne występujące w przyrodzie (A). w jakim celu stosuje się przyrządy optyczne (A), jak działa luneta (A), na czym polega akomodacja oka (A), że zjawisku załamania towarzyszy rozszczepienie światła białego (A). jaka jest zasada działania mikroskopu (B), jak zbudowane jest oko ludzkie (B), jakie są wady wzroku (B), na czym polega zaćmienie Słońca i Księżyca (B). jaka jest zasada działania oka (B), jakie są sposoby korygowania wad wzroku (D), jak powstają: tęcza, barwne refleksy, miraże (B). jak przygotować referat na temat: Przyrządy optyczne (inne niż wyżej) lub Zjawiska optyczne powstające w przyrodzie (B). posługiwać się lupą i wyznaczyć powiększenie uzyskanego obrazu (C), wykonać doświadczenie demonstrujące powstanie cienia, (C). posługiwać się prostą lunetą (C), uzyskać zjawiska cienia i półcienia (C). narysować schemat budowy lunety i mikroskopu oraz powstawania obrazu w tych przyrządach (D), narysować schemat zaćmienia Słońca i Księżyca (D). narysować schemat budowy oka (D), narysować schemat powstawania obrazu za pomocą oka: zdrowego, krótkowidza i dalekowidza (D). zaprojektować i przedstawić referat dotyczący zasady działania złożonych przyrządów optycznych, takich jak aparat fotograficzny, rzutnik, grafoskop, oraz zaprezentować działanie tych przyrządów (D), zaprojektować i przedstawić referat dotyczący zjawisk optycznych powstających w przyrodzie (D). bardzo - 14 -
Dział XI: ELEMENTY FIZYKI ATOMU I KOSMOLOGII Temat lekcji 1. Promieniowanie jądrowe. Izotopy. 2. Energia jądrowa. 3. Promieniowanie jonizujące. 4. Elementy kosmologii. 5. Słońce i gwiazdy. Uczeń wie co to jest promieniowanie (A), co to jest promieniotwórczość (A), co to są izotopy (A), jak człowiek wykorzystuje promieniowanie jonizujące w życiu codziennym (A). co to jest promieniowanie jądrowe (A), jakie jest zastosowanie izotopów (A), jaka jest zależność między masą a energią (A), w jakich jednostkach mierzy się promieniowanie jonizujące (A). na czym polega rozpad promieniotwórczy (B), czym jest promieniowanie, i (B), jak powstaje energia jądrowa (B), na czym polega reakcja łańcuchowa (B). jak jest zbudowany i do czego służy reaktor (B), dlaczego uważa się, że energia jądrowa jest przyszłością światowej energetyki (B), jakie są zagrożenia związane z promieniowaniem jonizującym (B) kim był A. Einstein (A), jak przygotować referat na temat: Energia jądrowa lub Historia badań nad promieniotwórczością (B). jak zbudowany jest Wszechświat (A), że budowa wszechświata jest złożona (A). jakie są rodzaje galaktyk (A), jakie jest miejsce naszej galaktyki (Galaktyki) we wszechświecie (A). jakie nazwy mają niektóre ciała niebieskie (B), jakie są modele kosmologiczne wszechświata (B). jaka jest hipoteza powstania wszechświata (B). jak przygotować referat z dziedziny kosmologii (B). Uczeń umie przedstawić model atomu wg Bohra (C). rozwiązać proste zadania z zastosowaniem wzoru Einsteina (C). przedstawić przykłady reakcji łańcuchowej (D). narysować schemat budowy reaktora i przedstawić jego działanie (D). przedstawić referat na temat: Energia jądrowa lub "Historia badań nad promieniotwórczością z wykorzystaniem filmów, plansz i wykresów (D). wymienić planety Układu Słonecznego (C). jw. narysować model Układu Słonecznego (D). jw. przedstawić referat z dziedziny kosmologii z wykorzystaniem zdjęć, filmów i plansz (D). Ocena bardzo bardzo - 15 -