INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA. POWIAT TARNOWSKI w 2010 roku

Informacja o stanie środowiska 1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KRAKOWIE DELEGATURA W TARNOWIE INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA POWIAT TARNOWSKI w 2010 roku Opracowanie: Dział Monitoringu Środowiska Autorzy: mgr inż. Maria Ogar mgr Iwona Para mgr inż. Teresa Prajsnar Teresa Reczek Zatwierdził Kierownik Delegatury w Tarnowie mgr Krystyna Gołębiowska TARNÓW, listopad 2011

2 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku SPIS TREŚCI 1. POWIETRZE... 3 1.1. JAKOŚĆ POWIETRZA...3 1.2. ROCZNA OCENA JAKOŚCI POWIETRZA WYNIKI KLASYFIKACJI STREF...6 2. HAŁAS... 8 3. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE... 10 4. WODY POWIERZCHNIOWE... 11 4.1. Ocena jakości wód w 2010 roku... 17 4.2. Jakość wód według wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia... 27 4.3. Jakość wód według wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych... 28 4.4. Ocena wód według kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie substancjami biogennymi - ocena eutrofizacji wód... 29 5. WODY PODZIEMNE... 32 5.1. MONITORING STANU WÓD PODZIEMNYCH... 32 6. OCHRONA PRZYRODY... 35 7. USUWANIE AZBESTU Z TERENU POWIATU TARNOWSKIEGO... 38 8. PODSUMOWANIE... 43

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 3 1. POWIETRZE 1.1. Jakość powietrza Ocena stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w 2010 roku w powiecie tarnowskim została wykonana w oparciu o wyniki badań monitoringowych prowadzonych na dwóch stanowiskach pomiarowych: - Tuchów, ul. Chopina - w stałej stacji pomiarowej, - Ciężkowice, ul. Zdrowa - pomiary metodą pasywną (wskaźnikową) W 2010 roku na terenie miasta Tuchowa kontynuowano pomiary zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM10, przy użyciu automatycznego miernika pyłu. Na stanowisku w Ciężkowicach kontynuowano pomiary stężeń zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i benzenu, metodą pasywną W 2010 roku obowiązywały dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 czerwca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281). Tab. Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowanie ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin na terenie kraju, z wyłączeniem uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej, okresy dla których uśrednia się wyniki pomiarów, dopuszczalne częstości przekraczania tych poziomów Nazwa substancji (numer CAS) a) Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (µg/m 3 ) Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym Pył zawieszony PM10 g) 24 godziny 50 c) 35 razy rok kalendarzowy 40 c) - Benzen (71-43-2) rok kalendarzowy 5 c) - Ołów f) (7439-92-1) rok kalendarzowy 0,5 c) - Dwutlenek azotu (10102-44-0) Dwutlenek siarki (7446-09-5) jedna godzina 200 c) 18 razy rok kalendarzowy 40 c) - jedna godzina 350 c) 24 razy 24 godziny 125 c) 3 razy rok kalendarzowy i pora zimowa (okres od 01 X do 31 III) Tlenek węgla (630-08-1) 8 godzin h) 10000 c)h) Pył zawieszony PM2,5 rok kalendarzowy 25 20 e) -

4 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku Tab. Poziomy docelowe dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowanie ze względu na ochronę zdrowia ludzi Nazwa substancji Okres uśredniania wyników Poziom docelowy substancji w (numer CAS) a) pomiarów powietrzu (ng/m 3 ) Arsen b) (7440-38-2) rok kalendarzowy 6 Benzo/a/piren b) (50-32-8) rok kalendarzowy 1 Kadm b) (7440-43-9) rok kalendarzowy 5 Nikiel b) (7440-02-0) rok kalendarzowy 20 Objaśnienia do tabel: a)oznaczenie numeryczne substancji wg Chemical Abstracts Service Registry Number b)całkowita zawartość danego zanieczyszczenia w pyle zawieszonym PM10 c) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi, e) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin, f) suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10 g) stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10µm (PM10) mierzone metodą wagową z separacją frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne, h) maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich jednogodzinnych w ciągu doby. Na stanowisku pomiarowym w Tuchowie w 2010 roku: stężenie średnioroczne pyłu zawieszonego PM10 wyniosło 56,0µg/m 3 tj. 140,0% dopuszczalnego poziomu. W porównaniu do roku 2009 wzrosło o 13µg/m 3. W sezonie zimnym stężenie pyłu wynosiło 85µg/m 3 a w letnim 27,0µg/m 3. W pomiarach dobowych poziom zanieczyszczenia pyłem PM10 przekroczył poziom dopuszczalny 123 razy w ciągu roku, w tym głównie w miesiącach zimowych. Termin osiągnięcia poziomów dopuszczalnych minął w 2005 roku. Stężenie średnioroczne benzo/a/pirenu oznaczane w pyle zawieszonym wyniosło 8,0 ng/m 3 tj. 800% poziomu docelowego, Stężenie średnioroczne arsenu oznaczane w pyle zawieszonym wyniosło 0,9 ng/m 3 tj. 15% poziomu docelowego, Stężenie średnioroczne kadmu oznaczane w pyle zawieszonym wyniosło 0,82 ng/m 3 tj. 16,4% poziomu docelowego, Stężenie średnioroczne niklu oznaczane w pyle zawieszonym wyniosło 2,0 ng/m 3 tj. 10 % poziomu docelowego, Stężenie średnioroczne ołowiu oznaczane w pyle zawieszonym wyniosło 0,02 µg/m 3 tj. 4% poziomu dopuszczalnego. Tab. Wartości średniomiesięczne stężeń pyłu PM10 i temperatury mierzonych na stanowisku pomiarowym w Tuchowie w 2010 roku Parametry styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Wartość średnioroczna PM10 [µg/m 3 ] 92 97 71 46 28 23 27 23 26 56 48 142 56 Średnia temperatura[ C} -9,3-2,7 3,8 7,9 12,1 16,0 18,9 17,8 11,4 5,3 6,7-4,0 7,0

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 5 PM10 stężenie średnioroczne PM10 średnia temperatura 160 25 140 20 120 15 stężenie PM10 [µg/m 3 ] 100 80 60 10 5 0 temperatura [ C] 40 20 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII miesiąc -5-10 -15 Wykres. Stężenia średniomiesięczne pyłu PM10 i temperatury na stanowisku pomiarowym w Tuchowie w 2010 roku Na stanowisku pomiarowym w Ciężkowicach w 2010 roku: stężenie średnioroczne dwutlenku siarki wyniosło 8,5µg/m 3 tj. 42,5% dopuszczalnego poziomu dla kryterium ochrony roślin i było o 1,9µg/m 3 wyższe od poziomu stężenia notowanego w 2009 roku, Dla pory zimowej średnie stężenie wyniosło 13,1µg/m 3 tj.65,5% dopuszczalnego poziomu dla kryterium ochrony roślin, stężenie średnioroczne dwutlenku azotu wyniosło 10,8µg/m 3 tj. 27,0% dopuszczalnego poziomu dla ochrony zdrowia i było wyższe o 2,9µg/m 3 od poziomu stężenia notowanego w 2009 roku, stężenie średnioroczne benzenu wyniosło 2,6µg/m 3 tj. 52,0% dopuszczalnego poziomu dla ochrony zdrowia i było wyższe o 0,4µg/m 3 od stężenia notowanego w 2009 roku. Tab. Wartości średniomiesięczne stężeń zanieczyszczeń powietrza mierzonych na stanowisku pomiarowym w Ciężkowicach w 2010 roku Parametry styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Stężenie średnioroczne SO2 [µg/m 3 ] 23,1 17,4 4,4 7,8 4,7 2,3 2,0 1,9 4,5 5,1 6,0 22,9 8,5 NO2 [µg/m 3 ] 16,1 13,3 7,0 14,1 9,0 7,0 6,7 7,8 8,8 12,0 9,9 18,1 10,8 Benzen [µg/m 3 ] 7,7 5,2 3,9 2,1 1,4 0,6 0,65 0,7 0,55 2,4 1,6 3,8 2,6

6 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku SO2 NO2 benzen 28 24 stężenie [µg/m 3 ] 20 16 12 8 4 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Wykres. Stężenia średniomiesięczne zanieczyszczeń powietrza na stanowisku pomiarowym w Ciężkowicach w 2010 roku miesiąc olkuski miechowski chrzanowski proszowicki dąbrowski oświęcimski wadowicki m.kraków krakowski brzeski bocheński m.tarnów [ug/m3] suski myślenicki nowotarski tatrzański limanowski nowosądecki tarnowski gorlicki 11.0 10.0 9.0 8.0 7.0 6.0 5.0 Mapa. Rozkład stężeń maksymalnych benzenu dla województwa małopolskiego w 2010 roku (źródło: WIOŚ) 1.2. Roczna ocena jakości powietrza wyniki klasyfikacji stref Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2010 roku została wykonana według zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE. Ocenę wykonano w nowym układzie stref, określonym w założeniach do projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (przygotowanych w związku z planowaną transpozycją, do prawa polskiego, Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 7 Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy). W nowym układzie, dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie: SO 2,NO 2, NOx, CO, C 6 H 6, O 3, pyłu PM10, zawartości ołowiu Pb, arsenu As, kadmu Cd, niklu Ni i benzo(a)pirenu B(a)P w pyle PM10 oraz dla pyłu PM2,5, strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys., - miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., - pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Ocena polegała na zaliczeniu strefy do określonej klasy (A, B, C), która zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami, co do działań na rzecz poprawy jakości powietrza w strefie. Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie. Powiat tarnowski należy do strefy pozostały obszar województwa małopolskiego, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców tzw. małopolska. Tab. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE (źródło:wioś) Nazwa strefy (kod strefy) Strefa małopolska (PL1203) *- wg poziomu docelowego Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla całej strefy SO2 NO2 PM10 Pb C6H6 CO O3 * As Cd Ni Ba(a)P PM2,5 A A C A A A A A A A C C Tab. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE (źródło:wioś) Nazwa strefy Strefa małopolska (PL1203) Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla całej strefy. SO2 NOx O3 A A A

8 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku Zgodnie z wykonaną za rok 2010 klasyfikacją powiat tarnowski został zakwalifikowany do klasy C, ze względu na ponadnormatywne stężenia benzo(a)pirenu, pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5. Oznacza to, że poziomy stężeń 24- godzinnych pyłu zawieszonego PM10 przekraczają wartości dopuszczalne w ciągu roku częściej niż 35-razy, poziom stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM2,5 oraz poziom stężenia średniorocznego benzo(a)pirenu przekracza poziom docelowy w roku kalendarzowym. Zakwalifikowanie do klasy C wymaga podejmowania Mapa. Klasyfikacja stref dla pyłu PM10, PM2,5 i benzo(a)pirenu szczególnych działań (planów i kryterium ochrona zdrowia w 2010 roku w województwie programów naprawczych). Wiąże małopolskim (źródło: WIOŚ) się to z określeniem obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych stężeń oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji i podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza opracowanie i skuteczne wdrożenie programu ochrony powietrza (POP). Nadal istotnym problemem dla strefy małopolska są wysokie stężenia benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, należącego do grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Stężenia benzo(a)pirenu przekraczają poziom docelowy, który ma być osiągnięty w 2013 roku. 2. HAŁAS Hałas w środowisku, na który narażeni są ludzie reguluje Dyrektywa 2002/49/WE z dnia 25 czerwca 2002 roku 1. Dyrektywa wprowadziła ujednolicone i stosowane w krajach UE wskaźniki oceny hałasu. Wskaźniki te są stosowane do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie 2 ochrony środowiska przed hałasem (L N i L DWN ) oraz do ustalenia i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby (L AeqD i L AeqN ). Kryteria oceny hałasu zróżnicowane w zależności od rodzajów terenu, rodzaju obiektu lub działalności będącej 1 Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 25 czerwca 2002 roku w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku 2 L N długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach, wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku; L DWN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach, wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 9 źródłem hałasu oraz w zależności od pory dnia lub nocy są określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku 3. Stan środowiska akustycznego w powiecie tarnowskim oceniany jest w oparciu o prowadzone badania uciążliwości akustycznej źródeł hałasu. Głównymi źródłami zagrożenia hałasem na obszarze powiatu jest komunikacja (w szczególności hałas drogowy) i przemysł. W 2010 roku, w ramach Wojewódzkiego Programu Monitoringu Środowiska dla województwa małopolskiego, przeprowadzono badania monitoringowe poziomu hałasu drogowego w czterech punktach na obszarze powiatu tarnowskiego i w ramach kontroli wykonano pomiary poziomu hałasu w dwóch obiektach przemysłowych. pora dzienna norma dla pory dziennej pora nocna norma dla pory nocnej 70 60 [db] 50 40 Niedomice Ładna Sukmanie Dąbrówka Tuchowska Wykres. Poziom hałasu drogowego w punktach pomiarowych na terenie powiatu tarnowskiego w 2010 roku Tab. Wyniki pomiarów monitoringu hałasu drogowego na terenie powiatu tarnowskiego w 2010 roku (źródło: WIOŚ Kraków Delegatura Tarnów) L.p. Równoważny poziom dźwięku A Nazwa punktu Charakterystyka drogi Data pomiaru (LAeq) [db] pomiarowego pora dzienna pora nocna 1. Niedomice Droga wojewódzka nr 973 Tarnów-Żabno 11/12.10.2010r. 69,2 60,4 2. Ładna Droga krajowa nr 4 Tarnów-Rzeszów 12/13.07.2010r. 64,3 63,0 3 Sukmanie Droga wojewódzka nr 975 Wojnicz-Paleśnica 15/16.06.2010r. 67,4 63,2 4 Dąbrówka Tuchowska Droga wojewódzka nr 977 Gromnik-Tuchów 01/02.07.2010r. 68,3 63,5 3 Dopuszczalny poziom hałasu w db określony dla dróg i linii kolejowych z tabeli nr 1 z Załącznika do rozp. MŚ z dn. 14 czerwca 2007r. 60 50 Z przeprowadzonych pomiarów poziomu hałasu drogowego wynika, że we wszystkich punktach pomiarowych wystąpiły przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu dla pory dnia i nocy. Dla pory dnia przekroczenia były w przedziale od 5 do 10 db, a dla nocy w przedziale od 10 do 15 db. 3 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz.826).

10 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku W 2010 roku, w ramach cyklu kontrolnego ograniczenie uciążliwości związanych z ponadnormatywną emisją hałasu skontrolowano ogółem 8 podmiotów gospodarczych, w tym w 2 przeprowadzono pomiary poziomu hałasu. W jednym z kontrolowanych podmiotów odnotowano przekroczenia poziomu hałasu dla pory nocnej. Wydano zarządzenia pokontrolne oraz wystąpienie do organu samorządowego. 3. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE W środowisku naturalnym promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące pochodzi zarówno ze źródeł naturalnych (ziemskie pole magnetyczne, promieniowanie kosmiczne, wyładowania atmosferyczne) jak i związanych bezpośrednio z działalnością człowieka. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na utrzymaniu wartości pól na poziomie nie przekraczającym dopuszczalnego, a w przypadku ich przekroczenia- obniżenie wartości tych pól do wartości dopuszczalnych. Źródłem promieniowania elektromagnetycznego na terenie województwa małopolskiego są stacje i linie energetyczne, stacje radiowo-telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej, urządzenia radiolokacyjne oraz różnego rodzaju urządzenia zasilane energią elektryczną. W 2010 roku zakończono trzyletni cykl pomiarowy poziomów pól elektromagnetycznych (PEM), na który składały się badania pól elektromagnetycznych w 135 punktach w województwie, po 45 punktów pomiarowych dla każdego roku. Zgodnie z obowiązującym od 2007 roku wymogiem prawnym 4 monitoring pól elektromagnetycznych był prowadzony w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys., w pozostałych miastach oraz na terenach wiejskich. Rozporządzenie wskazuje na prowadzenie badań w zakresie natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości od 3MHz do 3GHz, dla której dopuszczalny poziom pól elektromagnetycznych 5 wynosi 7 V/m. Z przeprowadzonych w okresie 2008-2010 badań wynika, iż w żadnym punkcie na terenie województwa małopolskiego nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Pomiary pól elektromagnetycznych w powiecie tarnowskim prowadzono w 7 punktach pomiarowych zlokalizowanych w miejscach dostępnych dla ludności. Średnie wartości natężenia promieniowania elektromagnetycznego uzyskane w miastach i na terenach wiejskich w powiecie tarnowskim są znacznie niższe od krajowych wartości dopuszczalnych. 4 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221 poz. 1645). 5 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz.U. 192, poz. 1882,1883)

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 11 0,4 wartość dopuszczalna - 7 [V/m] 0,3 [V/m] 0,2 0,1 0 Tuchów /12.10.2009 Ciężkowice /12.10.2009 Żabno /13.10.2009 Pleśna- Łowczówek /13.10.2009 Wojnicz /6.07.2010 Gromnik /14.10.2010 Wierzchosła wice /16.11.2010 wartość średnia [V/m] 0,3 0,29 0,22 0,13 0,3 0,26 0,1 Wykres. Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych w punktach pomiarowych w powiecie tarnowskim w latach 2009-2010 (źródło: WIOŚ) 4. WODY POWIERZCHNIOWE Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej tj. od 1 maja 2004 r. Polska zobowiązana jest wdrożyć zapisy Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) z dnia 23 października 2000 roku 6 dokumentu uznawanego za jeden z najbardziej kompleksowych pakietów dotyczących celów i zobowiązań w zakresie gospodarki wodnej. Głównym celem wdrażania zapisów Dyrektywy jest osiągnięcie do 2015 roku dobrego stanu wód powierzchniowych oraz dobrego stanu wód podziemnych. Narzędziem służącym do osiągnięcia celów RDW jest monitoring wód, którego celem jest dostarczenie spójnej i pełnej informacji o stanie ekologicznym i chemicznym wód w obrębie każdego obszaru dorzecza. Zgodnie z harmonogramem wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej w roku 2010 rozpoczęła się realizacja I Planu gospodarowania wodami w dorzeczach podstawowego narzędzia krajowej i wspólnotowej polityki wodnej. Wdrożenie działań zawartych w planach dla poszczególnych obszarów dorzeczy ma zapewnić poprawę jakości wszystkich wód oraz poprawę stanu całego środowiska wodnego. Uzupełnieniem Planów jest opracowany w roku 2010 Projekt Polityki Wodnej Państwa 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016). W trakcie opracowywania dokumentów planistycznych dokonano: - przeglądu i nowego wydzielenia jednolitych części wód, - oceny zmian hydromorfologicznych w jednolitych częściach wód i nadania im statusu wód naturalnych sztucznych lub silnie zmienionych, - przeglądu wykazów obszarów chronionych. Zgodnie z definicjami zawartymi w RDW oraz w ustawie Prawo Wodne: - sztuczna część wód oznacza część wód powierzchniowych powstałą na skutek działalności 6 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej

12 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku człowieka, - silnie zmieniona część wód oznacza część wód powierzchniowych, której charakter został w znacznym stopniu zmieniony na skutek fizycznego oddziaływania człowieka, wyznaczonej przez Państwo Członkowskie zgodnie z przepisami RDW, - wody silnie zmienione to części wód, które uległy fizycznemu przekształceniu na skutek działalności człowieka, a przekształcenia fizyczne powodują zmiany hydromorfologiczne, które trzeba byłoby odwrócić dla osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego. Czynnikami, które decydują o zaliczeniu wód do silnie zmienionych są: - liczne stopnie, jazy i zapory przeciwrumowiskowe zbudowane w korytach rzecznych, uniemożliwiające wędrówki ryb i zmieniające warunki życia dla bezkręgowców, - zabudowa podłużna brzegów zmniejszająca różnorodność siedlisk, - zaburzenia reżimu hydrologicznego nadmiar lub spadek SNQ 7 w rejonie zbiorników wodnych. W wyniku przeglądu zmian i warunków hydromorfologicznych na obszarze powiatu tarnowskiego wyznaczono 35 jednolitych części wód, z czego 4 jcw uznano za sztuczne, a 11 jcw za silnie zmienione. Czynnikami, które zdecydowały o zaliczeniu wód do silnie zmienionych są: - w większości przypadków liczne stopnie, jazy i zapory przeciwrumowiskowe zbudowane w korytach rzecznych, uniemożliwiające wędrówki ryb i zmieniające warunki życia dla bezkręgowców, - zabudowa podłużna brzegów zmniejszająca różnorodność siedlisk, - energetyka na zbiorniku, zaburzenia reżimu hydrologicznego nadmiar lub spadek SNQ w rejonie zbiorników wodnych. Naturalne, sztuczne i silnie zmienione części wód powierzchniowych powiatu tarnowskiego przedstawiono na mapie. W odniesieniu do wykazu obszarów chronionych w całym kraju: - przyjęto zasięg występowania obszarów wrażliwych na substancje biogenne pochodzenia komunalnego jako obszar całego kraju, - nie określono nowych wykazów wód przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych, - nie sporządzono wykazu obszarów przeznaczonych do ochrony gatunków wodnych o znaczeniu ekonomicznym z uwagi na brak ekonomicznego znaczenia gatunków występujących w wodach poza urządzeniami specjalnie do tego wyznaczonymi (stawy hodowlane). Zgodnie z projektem Polityki wodnej Państwa, obszary takie zostaną wyznaczone po roku 2012, w którym zakończone mają zostać prace udrażniające koryta rzek i przywracające możliwość przemieszczania się ryb. 7 SNQ średnia z najmniejszych przepływów rocznych z wielolecia

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 13 Mapa. Identyfikacja naturalnych, sztucznych i silnie zmienionych części wód powierzchniowych w powiecie tarnowskim

14 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku Projekt Przywrócenie drożności korytarza ekologicznego doliny rzeki Biała Tarnowska W związku z coraz większą presją człowieka na środowisko, siedliska wielu gatunków zwierząt zostały podzielone różnymi barierami. Na lądzie powstają drogi i inne inwestycje liniowe, które uniemożliwiają swobodną migrację organizmów żywych. W korytach rzek budowane są stopnie wodne i różnego rodzaju przeszkody poprzeczne, które zaburzają naturalny cykl życia organizmów wodnych, w tym zwłaszcza odbywających dalekie wędrówki, takich jak łosoś. Dolina rzeki Biała jest korytarzem ekologicznym o znaczeniu krajowym i regionalnym. Może zapewniać łączność obszarów Natura 2000 pomiędzy obszarami alpejskim i kontynentalnym. Rzeka stanowi kluczowy element doliny rzecznej, jednak rolę korytarza ekologicznego może spełnić dopiero wtedy, gdy nie tylko w samym cieku ale również w jego otoczeniu np. nadbrzeżnych zaroślach łęgowych, zachowana będzie łączność siedlisk, które tworzyć będą mozaikę o wysokim stopniu zróżnicowania gatunkowego roślin i zwierząt. Obecnie prowadzone są działania zmierzające do przywrócenia funkcji przyrodniczych w dolinie rzeki Biała. Projekt realizuje wspólnie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie, Instytut Ochrony Przyrody PAN oraz organizacja ekologiczna WWF Polska 8. Projekt udrożnienia korytarza ekologicznego Białej został zaplanowany jako kompleksowe działania w celu osiągnięcia strategicznego celu ekologicznego tj. udrożnienia korytarza dla migracji zwierząt jakim jest dolina rzeki Biała obejmująca korytarz ichtiologiczny oraz korytarz dla zwierząt lądowych. Działania te koncentrują się na likwidacji istniejących barier migracyjnych (stopni wodnych, hydrotechnicznej zabudowy podłużnej rzeki i jej dopływów), odtworzeniu siedlisk zarówno w korycie rzeki (tarlisk i żerowisk dla ryb) jak i w strefie zalewowej (łęgi i siedliska rozrodu dla płazów). Znaczną cześć projektu stanowią także działania polegające na wzmocnieniu lub ponownym wprowadzeniu cennych dla funkcjonowania doliny Białej przyrodniczo gatunków: ryb (łosoś, troć wędrowna, certa, pstrąg, lipień, brzanka, boleń), skójki gruboskorupowej, kumaka górskiego. Natomiast odtworzenie w górnej części rzeki, korytarza swobodnej migracji rzeki, oddziaływać będzie na przywrócenie naturalnego reżimu hydrologicznego w dolinie, który jest podstawą funkcjonowania siedlisk i zachowania różnorodności gatunkowej. Projekt udrożnienia korytarza ekologicznego Białej zakłada modernizację czterech barier migracyjnych w jej korycie zlokalizowanych w miejscowościach Pleśna, Ciężkowice, Grybów i Kąclowa. Przewidziane w projekcie działania inwestycyjne związane z modernizacją istniejącej zabudowy hydrotechnicznej mają na celu odtworzenie ciągłości ekologicznej koryta Białej w jej górnym i środkowym biegu. Jesienią 2010 roku ruszyły prace modernizacyjne na stopniach w Ciężkowicach i Pleśnej, mające na celu udrożnienie ich dla migrujących łososi. Prace te zostały pomyślnie zakończone. Ich efektem są dwie przepławki, dzięki którym dolny blisko 60 km odcinek rzeki od ujścia do miejscowości Jankowa jest całkowicie drożny dla ryb. Obecnie zaczyna się przebudowa kolejnych stopni w Kąclowej oraz w Grybowie. Naukowcy ustalają także historyczny genotyp łososia, którym będzie zarybiana Biała. Realizowany projekt pomoże też w przywróceniu historycznego zasięgu skójki gruboskorupowej - małża, który jest naturalnym filtratorem wód i jednocześnie wskaźnikiem czystości wód. Planowane są również działania na rzecz powstrzymania spadku liczebności płaza - kumaka górskiego. Planowana data zakończenia projektu to 31.03.2014 r. Projekt Przywrócenie drożności korytarza ekologicznego doliny rzeki Biała Tarnowska jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko. 8 WWF World Wide Found for Nature (Światowy Fundusz na Rzecz Przyrody)

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 15 Mapa. Jednolite części wód powierzchniowych wraz z siecią monitoringu wód powierzchniowych w oparciu o którą przeprowadzono klasyfikację jakości wód dla powiatu tarnowskiego w 2010 roku

16 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku W 2010 roku klasyfikację jakości wód powierzchniowych dla powiatu tarnowskiego przeprowadzono w oparciu o wyniki badań monitoringowych wód w 9 punktach pomiarowokontrolnych, zlokalizowanych w 8 jednolitych częściach wód powierzchniowych (jcw) na 7 rzekach: Wisła, Kisielina, Dunajec, Biała, Wątok, Olszynka i Grabinka. Badania ukierunkowano głównie na: - ocenę stanu ekologicznego i chemicznego wód, - ocenę jakości wód według kryteriów ich przydatności do bytowania ryb w warunkach naturalnych, - ocenę jakości wód ujmowanych do celów zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, - ocenę zagrożenia wód powierzchniowych eutrofizacją. Wykonawcą badań było Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie - Delegatura w Tarnowie, Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach oraz Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Jaśle. Ocenę jakości wód przeprowadzono zgodnie z metodykami zawartymi w rozporządzeniach Ministra Środowiska: z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych ( Dz. U. Nr 122, poz. 1018), z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz.1008), z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz.1728), z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455). Monitoring wód powierzchniowych w roku 2010 prowadzony był w warunkach, w których terminy badań musiały być dostosowywane do występowania ulewnych i długotrwałych opadów. Skutkiem tego były fale powodziowe, które przeszły przez obszar powiatu tarnowskiego w maju i czerwcu. Wyniki badań odbiegające od notowanych przeciętnie w jednolitych częściach wód, uzyskane w warunkach odbiegających od normalnych i związane z przejściem fal powodziowych lub wezbraniowych, zostały wyłączone ze zbioru danych, na podstawie których dokonano klasyfikacji wód. Zakres i częstotliwość badań monitoringowych oraz sposób oceny wód, zależny jest od sposobu ich użytkowania. W zależności od ustalonego dla danego punktu programu badawczego, ocena obejmuje analizę zmienności parametrów fizykochemicznych, biologicznych (fitobentos, makrofity) oraz parametrów mikrobiologicznych (liczba bakterii coli, liczba bakterii grupy coli typu kałowego, liczba paciorkowców kałowych). Istotną rolę w monitoringu wód powierzchniowych odgrywają elementy biologiczne, którym przypisano dominującą rolę w ocenie stanu wód. Badania wskaźników fizykochemicznych i hydromorfologicznych są elementami wspierającymi badania biologiczne.

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 17 Tab. Zestawienie punktów pomiarowych monitorowanych w 2010 roku, w oparciu o które przeprowadzono klasyfikację jakości wód dla powiatu tarnowskiego w 2010 roku Nazwa JCW Dorzecze: Górna Wisła kod: 2000 Kod JCW Zlewnia: Wisła od Przemszy do Dunajca; kod: 213 Ilość punktów w JCW Nazwa rzeki Nazwa punktu pomiarowego Kod punktu Wisła od Raby do Dunajca PLRW200021213999 1 Wisła Opatowiec PL01S1001_1492 160,0 km biegu rzeki Kisielina PLRW2000172139989 1 Kisielina Wola Rogowska PL01S1501_1816 3,2 Zlewnia: Dunajec; kod: 214 Dunajec od Zbiornika Ujście Jezuickie PL01S1501_1828 0,1 PLRW20001921499 2 Dunajec Czchów do ujścia Piaski Drużków PL01S1501_1817 67,0 Biała od Binczarówki do Rostówki PLRW2000142148579 1 Biała Lubaszowa PL01S1501_1824 34,6 Biała od Rostówki do ujścia PLRW200014214899 1 Biała Tarnów PL01S1501_1827 0,4 Wątok PLRW200012214889 1 Wątok Tarnów PL01S1501_1825 0,2 Zlewnia Wisłoka; kod: 218 Olszynka PLRW2000122182899 1 Olszynka Ołpiny PL01S1501_2183 10,2 Grabinka PLRW200017218769 1 Grabinka Dębica PL01S1601_2217 1,6 4.1. Ocena jakości wód w 2010 roku Na podstawie rozporządzeń Ministra Środowiska 9), 10) dokonano klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych i chemicznych z grupy specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych, stanu lub potencjału ekologicznego, stanu chemicznego wód oraz ocenę stanu jednolitych części wód. Klasyfikacji stanu wód dokonano dla badanych punktów pomiarowo-kontrolnych oraz dla jednolitych części wód. Ocena jakości wód w zakresie elementów biologicznych Wynikiem klasyfikacji elementów biologicznych jest przypisanie im jednej z 5 klas, stanowiących określenie stanu lub potencjału tych elementów. W roku 2010 ocena jakości wód w zakresie elementów biologicznych wykazała I klasę jakości wód w punkcie Wisła Opatowiec, III klasę jakości wód w punktach pomiarowych: Kisielina Wola Rogowska, Biała Lubaszowa oraz Grabinka Dębica. Natomiast w punkcie Wątok Tarnów stwierdzono IV klasę jakości wód. W punkcie Wisła-Opatowiec, ze względu na brak metodyki badań elementów biologicznych dla wielkich rzek we wskaźniku fitobentos, badania prowadzono we wskaźniku chlorofil a. 9) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162/2008 poz.1008). 10) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz.U. Nr 122/2009 poz.1018).

18 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku Ocena jakości wód w zakresie elementów fizykochemicznych oraz specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych polega na określeniu stężeń substancji fizykochemicznych i stężeń substancji specyficznych syntetycznych i niesyntetycznych oraz porównaniu ich ze standardami określonymi w cytowanym powyżej rozporządzeniu (załączniki nr 1 i 5). Elementy fizykochemiczne obejmują grupy wskaźników charakteryzujących: stan fizyczny, warunki tlenowe i zanieczyszczenia organiczne, zasolenie, zakwaszenie, substancje biogenne. W roku 2010 ocena jakości wód w zakresie elementów fizykochemicznych wykazała I klasę jakości wód w punkcie Biała Lubaszowa. W czterech punktach pomiarowych tj.: Dunajec Ujście Jezuickie, Piaski Drużków, Wątok Tarnów oraz Olszynka Ołpiny stwierdzono II klasę jakości wód. A w punktach pomiarowych: Wisła Opatowiec, Kisielina Wola Rogowska oraz Grabinka Dębica stwierdzono klasę jakości poniżej poziomu dobrego (PPD). Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne w badanych punktach nie przekraczały wartości granicznych dla stanu dobrego i wyższego niż dobry. Ocena potencjału ekologicznego wód W celu wykonania klasyfikacji potencjału ekologicznego wód dokonuje się interpretacji wyników badań wskaźników jakości wód dla elementów biologicznych i wskaźników fizykochemicznych wspierających elementy biologiczne oraz wskaźników chemicznych z grupy specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych. Klasyfikacja elementów biologicznych polega na nadaniu im jednej z pięciu klas jakości wód, stanowiących określenie stanu tych elementów. Klasyfikacja elementów fizykochemicznych polega na przypisaniu każdemu z nich jednej z dwóch klas jakości. Potencjał ekologiczny odnosi się do silnie zmienionej lub sztucznej części wód, która została tak przekształcona przez człowieka, że niemożliwe jest przywrócenie jej do stanu naturalnego. Mechanizm klasyfikacji potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych przedstawiono na schemacie poniżej.

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 19 Rys. Schemat klasyfikacji potencjału ekologicznego jednolitych części wód Warunki hydromorfologiczne osiągają maksymalny potencjał MEP (I klasa- bardzo dobry potencjał) TAK Wartości biologicznych elementów jakości osiągają maksymalny potencjał (I klasa- bardzo dobry potencjał) TAK Wartości elementów fizykochemicznych odpowiadają I klasie i wartości wskaźników z grupy zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych nie przekraczają wartości granicznych dla stanu dobrego i stanu wyższego niż dobry TAK Maksymalny potencjał ekologiczny (I klasa) NIE Wartości biologicznych elementów jakości nieznacznie odbiegają od wartości dla maksymalnego potencjału ekologicznego (II klasa-dobry potencjał) TAK NIE Wartości elementów fizykochemicznych odpowiadają II klasie i wartości wskaźników z grupy zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych nie przekraczają wartości granicznych dla stanu dobrego i stanu wyższego niż dobry TAK Dobry potencjał ekologiczny (II klasa) Dobry i wyższy niż dobry potencjał ekologiczny (I-II klasa) NIE Wartości biologicznych elementów odbiegają od wartości dla dobrego potencjału ekologicznego osiągają umiarkowany potencjał (III klasa) TAK Umiarkowany potencjał ekologiczny (III klasa) NIE osiągają słaby potencjał (IV klasa) TAK Słaby potencjał ekologiczny (IV klasa) NIE osiągają zły potencjał (V klasa) TAK Zły potencjał ekologiczny (V klasa) Oceny potencjału ekologicznego dokonano w tych punktach, w których istniała możliwość oceny zarówno elementów biologicznych jak i elementów fizykochemicznych. Zgodnie z tym w 2010 roku dokonano klasyfikacji potencjału ekologicznego w 5 punktach pomiarowo-kontrolnych: Wisła Opatowiec, Kisielina Wola Rogowska, Biała Lubaszowa i Grabinka - Dębica, gdzie stwierdzono umiarkowany potencjał ekologiczny wód (III klasę) oraz Wątok Tarnów, gdzie stwierdzono słaby potencjał ekologiczny wód (IV klasę). Ocena stanu chemicznego wód Klasyfikacja stanu chemicznego polega na określeniu stężeń substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających, stanowiących zagrożenie dla środowiska wodnego (grupa wskaźników chemicznych charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego) i porównaniu ich ze standardami określonymi w cytowanym powyżej rozporządzeniu (załącznik nr 8).

20 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku Klasyfikacja stanu chemicznego wód obejmuje 2 stany jakości wód (stan dobry i stan poniżej dobrego). W 2010 roku stan chemiczny wód badano w 8 punktach pomiarowo-kontrolnych. W punktach zlokalizowanych na rzekach: Kisielina, Dunajec, Biała ppk Lubaszowa, Wątok i Olszynka elementy chemiczne odpowiadały stanowi dobremu. Ocena stanu chemicznego wód w punktach: Wisła Opatowiec oraz Biała Tarnów wykazała stan poniżej dobrego (PSD). W pierwszym przypadku, ze względu na ponadnormatywne stężenie sumy benzo(b)fluorantenu i benzo(k)fluorantenu oraz sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3- cd)pirenu. Natomiast w drugim przypadku, tj. w punkcie Biała Tarnów ze względu na ponadnormatywne stężenie rtęci. Mapa. Klasyfikacja elementów fizykochemicznych w punktach pomiarowo-kontrolnych w 2010 roku

Informacja o stanie środowiska 21 Tab. Klasyfikacja elementów jakości wód w punktach pomiarowo-kontrolnych badanych w roku 2010 l.p. Nazwa jcw klasyfikowanej Kod jcw klasyfikowanej Kod punktu pomiarowokontrolnego Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Typ abiotyczny Silnie zmieniona lub sztuczna jcw (T/N) Ppk zamyka jcw (T/N) Klasa elementów biologicznych Klasa elementów fizykochemicznych (grupa 3.) Ocena substancji szczególnie szkodliwych (grupa 4.3) POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN 1 Wisła od Raby do Dunajca PLRW200021213999 PL01S1001_1492 2 Kisielina PLRW2000172139989 PL01S1501_1816 3 Dunajec od Zb. Czchów do ujścia 4 Dunajec od Zb. Czchów do ujścia Biała od 5 Binczarówki do Rosówki Biała od 6 Rostówki do ujścia PLRW20001921499 PLRW20001921499 PLRW2000142148579 PL01S1501_1817 PL01S1501_1828 PL01S1501_1824 Wisła Opatowiec Kisielina Wola Rogowska Dunajec Piaski Drużków Dunajec Ujście Jezuickie Biała Lubaszowa 21 T T I PPD 17 T T III PPD II III (umiarkowany) III (umiarkowany) PSD DOBRY 19 T N II II DOBRY 19 T T II II DOBRY 14 T T III I II III (umiarkowany) PLRW200014214899 PL01S1501_1827 Biała Tarnów 14 T T II PSD 7 Wątok PLRW200012214889 PL01S1501_1825 8 Olszynka PLRW2000122182899 PL01S1501_2183 9 Grabinka PLRW200017218769 PL01S1601_2217 Wątok Tarnów Olszynka Ołpiny Grabinka - Dębica 12 T T IV II II IV (słaby) DOBRY DOBRY 12 N T II II DOBRY 17 T T III PPD Objaśnienia: w tabelach cyfra rzymska oznacza klasę jakości wód Typ abiotyczny 12 potok fliszowy, 14-mała rzeka fliszowa, 17- potok nizinny piaszczysty, 19-rzeka nizinna piaszczysto-gliniasta, 21 wielka rzeka nizinna III (umiarkowany) ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY PSD/ PPD - poniżej stanu/potencjału dobrego pola kreskowane - dotyczą oceny potencjału ekologicznego dla jcw silnie zmienionych

Informacja o stanie środowiska 22 Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych Jednolita część wód oznacza oddzielny i znaczący element, który można w sposób jednolity scharakteryzować i opisać. Jednolitą część wód może tworzyć jeden lub więcej cieków (rzek, potoków). Ocena jednolitej części wód dotyczy wszystkich cieków wchodzących w jej skład. Stan jednolitych części wód powierzchniowych ocenia się, porównując wyniki klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych sztucznych lub silnie zmienionych z wynikami klasyfikacji stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych. Klasyfikacja stanu wód w przypadku braku badań któregokolwiek z elementów oceny potencjału ekologicznego jest możliwa wtedy, gdy elementy biologiczne lub fizykochemiczne lub chemiczne osiągają stan poniżej dobrego. Stan wód jest wypadkową stanu/potencjału ekologicznego i chemicznego, a określa go gorszy ze stanów. Oceny dla jednolitej części wód, jeśli zlokalizowanych jest w niej więcej niż jeden punkt, dokonuje się w punkcie położonym najbliżej zamknięcia lub na zamknięciu jednolitej części wód. Tab. Sposób oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych Stan/potencjał ekologiczny Stan chemiczny dobry poniżej dobrego bardzo dobry stan ekologiczny dobry stan wód zły stan wód dobry stan ekologiczny/potencjał ekologiczny dobry lub powyżej dobrego dobry stan wód zły stan wód umiarkowany stan/potencjał ekologiczny zły stan wód zły stan wód słaby stan/potencjał ekologiczny zły stan wód zły stan wód zły stan/potencjał ekologiczny zły stan wód zły stan wód W wyniku przeprowadzonej w 2010 roku klasyfikacji jednolitych części wód dla powiatu tarnowskiego stwierdzono, że: w jednolitych częściach wód: Kisielina i Biała od Binczarówki do Rostówki stan wód był zły, przy umiarkowanym potencjale ekologicznym i dobrym stanie chemicznym, w jednolitej części wód: Wisła od Raby do Dunajca stan wód był zły, przy umiarkowanym potencjale ekologicznym i stanie chemicznym poniżej dobrego, w jednolitej części wód Wątok stan wód był zły, przy słabym potencjale ekologicznym i dobrym stanie chemicznym, Szczegółowe informacje dotyczące klasyfikacji stanu jednolitych części wód udostępnione są również na stronie internetowej www.krakow.pios.gov.pl.

Informacja o stanie środowiska 23 Tab. Klasyfikacja stanu jednolitych części wód w 2010 roku Nr jcw na mapie Nazwa jcw klasyfikowanej Kod jcw klasyfikowanej Kod punktu pomiarowokontrolnego Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Typ abiotyczny Silnie zmieniona lub sztuczna jcw (T/N) Ppk zamyka jcw (T/N) Klasa elementów biologicznych Klasa elementów fizykochemicznych (grupa 3) Ocena substancji szczególnie szkodliwych (grupa 4.3) 1 Wisła od Raby do Wisła PLRW200021213999 PL01S1001_1492 Dunajca Opatowiec 21 T T I PPD 2 Kisielina PLRW2000172139989 PL01S1501_1816 Wola Rogowska 17 T T III PPD II 3 Dunajec od Ujście zbiornika Czchów PLRW20001921499 PL01S1501_1828 Jezuickie do ujścia Biała od 4 Binczarówki do PLRW2000142148579 PL01S1501_1824 Lubaszowa 14 T T III I II Rostówki Biała od 5 Rostówki do ujścia STAN/ POTENCJAŁ EKOLOGICZNY III (umiarkowany) III (umiarkowany) STAN CHEMICZNY PSD DOBRY 19 T T II II DOBRY III (umiarkowany) PLRW200014214899 PL01S1501_1827 Tarnów 14 T T II PSD 6 Wątok PLRW200012214889 PL01S1501_1825 Tarnów 12 T T IV II II 7 Olszynka PLRW2000122182899 PL01S1501_2183 Ołpiny 12 N T II II DOBRY 8 Grabinka PLRW200017218769 PL01S1601_2217 Dębica 17 T T III PPD III (umiarkowany) Objaśnienia: w tabelach cyfra rzymska oznacza klasę jakości wód Typ abiotyczny 12 potok fliszowy, 14-mała rzeka fliszowa, 17- potok nizinny piaszczysty, 19-rzeka nizinna piaszczysto-gliniasta, 21 wielka rzeka nizinna IV (słaby) DOBRY DOBRY STAN ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY PSD/ PPD - poniżej stanu/potencjału dobrego pola kreskowane - dotyczą oceny potencjału ekologicznego dla jcw silnie zmienionych

24 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku Mapa. Ocena stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych w 2010 roku

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 25 Mapa. Ocena potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych w 2010 roku

26 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku Mapa. Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych w 2010 roku

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 27 4.2. Jakość wód według wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia Oceny jakości wód ujmowanych do celów zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia dokonano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002r. 11 Rozporządzenie ustala trzy kategorie jakości wody, w zależności od wartości granicznych wskaźników jakości wody, które z uwagi na ich zanieczyszczenie muszą być poddane standardowym procesom uzdatniania, w celu uzyskania wody przeznaczonej do spożycia oraz określa wymagania jakim powinna odpowiadać kategorie jakości wody A1-A3: kategoria A1 - woda wymagająca prostego uzdatniania fizycznego, w szczególności filtracji oraz dezynfekcji, kategoria A2 - woda wymagająca typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, dezynfekcji (chlorowania końcowego), kategoria A3 woda wymagająca wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji na węglu aktywnym, dezynfekcji (ozonowania, chlorowania końcowego). W roku 2010 oceny jakości wód ujmowanych dla celów zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia dokonano w punktach Dunajec Piaski Drużków, Biała Lubaszowa, Olszynka Ołpiny. Tab. Ocena jakości wód wraz z wynikami pomiarów wskaźników decydujących o kategorii wód przeznaczonych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia w 2010 roku Rzeka Lokalizacja punktu pomiaroweg o Km biegu rzeki Kategoria jakości wód Wskaźniki decydujące o jakości wód Jednostka Średnioroczna Maksymalna Minimalna Dunajec Piaski Drużków 67,0 A2 barwa mg/l 11,9 20 5 ogólny węgiel organiczny mg/l 4,2 6,3 2,7 azot Kjeldahla mg/l 0,76 2,0 <0,5 liczba bakterii grupy coli w 100ml 929 4500 93 liczba bakterii grupy coli typu kałowego w 100ml 208 1100 20 paciorkowce kałowe w 100ml 17 40 5 Biała Lubaszowa 34,6 A3 Olszynka Ołpiny 10,2 nie spełnia A1,A2,A3 liczba bakterii grupy coli w 100ml 10928 26000 1100 liczba bakterii grupy coli typu kałowego w 100ml 1943 5200 200 liczba bakterii grupy coli typu kałowego w 100ml 3486 5200 2000 11 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204/2002 poz.1728).

28 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku Ocena jakości wód w 2010 roku wykazała, że wody w punkcie Dunajec Piaski Drużków odpowiadały kategorii A2. Wody w punkcie Biała Lubaszowa odpowiadały kategorii A3. Natomiast wody w punkcie Olszynka Ołpiny nie spełniały wymagań jakości wody A1, A2, A3. W celu pozyskania wody przeznaczonej do spożycia, z uwagi na jej zanieczyszczenie, woda ta wymaga uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji na węglu aktywnym, dezynfekcji (ozonowanie, chlorowanie końcowe). 4.3. Jakość wód według wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych W roku 2010 monitorowano w tym zakresie wody w czterech punktach tj. Kisielina Wola Rogowska, Dunajec w punkcie pomiarowym Dunajec Ujście Jezuickie, Białą w punkcie pomiarowym Lubaszowa oraz Grabinkę Dębica. Zgodnie z wykazami wód, sporządzonymi przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie z 2007 roku, wody Kisieliny oraz wody Dunajca od Brzozowianki do ujścia przeznaczone są do bytowania ryb karpiowatych. Natomiast wody Białej od Kąśnianki do Szwedki oraz Grabinki przeznaczone są do bytowania ryb łososiowatych. Określenie Wody będące środowiskiem życia ryb karpiowatych 12 - oznacza wody, które stanowią lub mogą stanowić środowisko życia populacji ryb należących do rodziny karpiowatych (Cyprinidae) lub innych gatunków, takich jak szczupak (Esox lucius), okoń (Perca fluviatilis) oraz węgorz (Anguilla anguilla). Określenie Wody będące środowiskiem życia ryb łososiowatych oznacza wody, które stanowią lub mogą stanowić środowisko życia populacji ryb należących do rodzaju Salmo spp., rodziny Coregonidae (Coregonus) lub gatunku lipień (Thymallus thymallus). Ocena przydatności wód do bytowania ryb, wykonana na podstawie badań monitoringowych wód w 2010 roku, wykazała, że wody Kisieliny, Dunajca, Białej oraz Grabinki nie spełniały wymagań przydatności do bytowania ryb, ze względu na ponadnormatywne stężenia substancji biogennych. 12 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176/2002, poz. 1455).

Informacja o stanie środowiska w 2010 roku 29 Tab. Ocena przydatności wód dla bytowania ryb w wodach monitorowanych w 2010 roku Punkt pomiarowy Przydatność wód do bytowania ryb Nazwa jcw Rzeka Nazwa Km biegu rzeki wymagana stwierdzona Wskaźniki decydujące o jakości wody Kisielina Kisielina Wola Rogowska 3,2 dla karpiowatych nie spełnią wymagań dla bytowania ryb zawiesina ogólna, azotyny, fosfor ogólny Dunajec od Zbiornika Czchów do ujścia Dunajec Ujście Jezuickie 0,5 dla karpiowatych nie spełniają wymagań dla bytowania ryb zawiesina ogólna, azotyny Biała od Binczarówki do Rostówki Biała Lubaszowa 34,6 dla łososiowatych nie spełniają wymagań dla bytowania ryb zawiesina ogólna, azotyny, fosfor ogólny Grabinka Grabinka Dębica 1,6 dla łososiowatych nie spełniają wymagań dla bytowania ryb azot amonowy, azotyny, fosfor ogólny 4.4. Ocena wód według kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie substancjami biogennymi - ocena eutrofizacji wód Eutrofizacja oznacza wzbogacenie wody składnikami odżywczymi, szczególnie związkami azotu i fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost glonów oraz wyższych form życia roślinnego, w wyniku którego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wód. Ocenę zagrożenia eutrofizacją jednolitych części wód przeprowadzono na podstawie wyników badań monitoringowych z okresu 2008-2010 w oparciu o Wytyczne w sprawie dokonania oceny stopnia eutrofizacji wód powierzchniowych, opracowane przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Ocena dotyczy występowania zjawiska eutrofizacji wód, bez identyfikacji jego pochodzenia. W ocenie stopnia eutrofizacji wód w latach 2008-2010 dla powiatu tarnowskiego przyjęto wyniki badań z 12 punktów pomiarowych, zlokalizowanych w dziewięciu jcw.

30 Informacja o stanie środowiska w 2010 roku Tab. Ocena wód według kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na eutrofizację w latach 2008-2010 Nr jcw na mapie 1 2 3 4 5 6 7 Okres objęty oceną 2009 2010 2008 2009 2010 2008 2009 2010 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2010 2008 2009 2008 2009 2010 2009 2010 Nazwa/Kod jcw Wisła od Raby do Dunajca/ PLRW200021213999 Kisielina/ PLRW2000172139989 Dunajec od Zb. Czchów do ujścia/ PLRW20001921499 Biała od Binczarówki do Rosówki/ PLRW2000142148579 Biała od Rosówki do ujścia/ PLRW200014214899 Wątok/ PLRW200012214889 Olszynka/ PLRW2000122182899 Nazwa punktu Wisła Opatowiec Kisielina Wola Rogowska Dunajec Piaski Drużków Dane o punkcie pomiarowo kontrolnym Współrzędne długość szerokość Czy punkt jest objęty monitoringiem operacyjnym jakości wód narażonych na eutrofizację ze źródeł komunalnych? Czy punkt jest objęty monitoringiem operacyjnym jakości wód narażonych na eutrofizację ze źródeł rolniczych? 20,727220 50,242030 TAK NIE OGÓLNA OCENA 20,716110 50,203060 TAK NIE eutrofizacja 20,691210 49,832430 TAK NIE Dunajec Zgłobice 20,879690 49,974710 TAK NIE Dunajec Biskupice 20,865650 50,115300 TAK NIE Radłowskie Dunajec Ujście Jezuickie 20,728991 50,242108 TAK NIE Biała Lubaszowa 21,036860 49,862920 TAK NIE eutrofizacja Biała Tarnów 20,915820 50,034180 TAK NIE eutrofizacja Wątok Tarnów Olszynka Ołpiny 20,961080 49,993080 TAK NIE eutrofizacja 21,202681 49,808128 TAK NIE eutrofizacja 8 2009 2010 Grabinka/ PLRW200017218769 Grabinka Dębica 21,375084 50,059695 TAK NIE eutrofizacja 9 2008 2009 Potok Chotowski/ PLRW20006218729 Potok Chotowski Chotowa 21,299417 50,027183 TAK NIE eutrofizacja W latach 2008-2010 w wodach rzek: Kisielina, Biała, Wątok, Olszynka, Potok Chotowski oraz Grabinka występowało zjawisko eutrofizacji. W wodach Wisły i Dunajca nie stwierdzono eutrofizacji. Na dziewięć badanych jednolitych części wód w siedmiu stwierdzono występowanie zjawiska eutrofizacji. Informacje dotyczące oceny stopnia eutrofizacji zamieszczone są również na stronie internetowej www.krakow.pios.gov.pl.