Schemat postępowania diagnostycznego badanie 1 EIA EIA + EIA wynik ujemny badanie 2 EIA EIA - (badanie2) (ponownie pobrać krew i powtórzyć badanie) test potwierdzenia (TP) TP + (badanie2) TP nieokreślony TP ujemny wynik dodatni wymaga ponownego pobrania krwi i powtórzenia testu EIA wynik nieokreślony (powtórzenie diagnostyki, testy wirusologiczne) wynik nieokreślony (testy wirusologiczne, powtórzenie diagnostyki) EIA TP badanie 1, badanie 2 test immunoenzymatyczny test potwierdzenia (Western blot) próbki surowicy z jednego pobrania krwi Wytyczne Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS: W przypadku dwukrotnego nieujemnego wyniku testu przesiewowego należy wykonać badanie testem potwierdzenia Western-blot.
Postępowanie nieswoiste EKSPOZYCJA PRZEZSKÓRNA: Nie tamować krwi, ale też i jej nie wyciskać. Przemyć ranę pod bieżącą wodą, można umyć mydłem. ZACHLAPANIE ŚLUZÓWEK: Przepłukać kilkakrotnie wodą lub solą fizjologiczną. Zgłosić zdarzenie przełożonemu (dotyczy tylko ekspozycji zawodowych) Zabezpieczyć krew pacjenta źródłowego do badań.* Jeśli jest to niemożliwe skierować go na badania do ośrodka specjalistycznego zajmującego się profilaktyką poekspozycyjną. W przypadku ekspozycji pracowników medycznych badania mogą być wykonane w macierzystym zakładzie pracy o ile nie opóźni to wdrożenia profilaktyki poekspozycyjnej. Zalecane uzyskanie dodatkowych informacji na temat pacjenta źródłowego, mogących mieć wpływ na podjęcie decyzji o wdrożeniu profilaktyki (z zachowaniem tajemnicy lekarskiej i odpowiednim zabezpieczeniem takich danych. Jak najszybciej należy zgłosić się do ośrodka specjalistycznego celem wykonania badań i kwalifikacji do profilaktyki swoistej. * Jeżeli osoba będąca źródłem ekspozycji jest przytomna, powinna wyrazić pisemną zgodę na badania. W przypadku, gdy źródłem ekspozycji jest osoba nieletnia poniżej 16 r.ż. zgodę na badania wyrażają opiekunowie prawni, a w wieku 16-18 lat opiekunowie prawni i badany. W przypadku odmowy przez pacjenta źródłowego wykonania badań należy potraktować go jak potencjalnie zakażonego HIV HBV i HCV. Badania eksponowanego i pacjenta źródłowego na wizycie kwalifikującej do profilaktyki Eksponowany Pacjent źródłowy HIV HIVAb IV lub III generacji HIVAb IV generacji HBV HBsAg HBcAb HBsAb w przypadku osób HBsAg szczepionych przeciw WZW B w przeszłości HCV HCVAb HCVAb inne Test serologiczny w kierunku kiły w przypadku ekspozycji seksualnych. Test ciążowy (u kobiet w wieku rozrodczym w przypadku konieczności zastosowania profilaktyki HIV) Test serologiczny w kierunku kiły w przypadku ekspozycji seksualnych
ZACHLAPANIE PRZEZSKÓRNA Profilaktyka zakażenia HIV Czas rozpoczęcia profilaktyki do 48 godzin, jedynie w przypadkach ekspozycji wysokiego ryzyka do 72 godzin. Kwalifikacja do profilaktyki ekspozycje przezskórne, zachlapanie błon śluzowych i uszkodzonej skóry Rodzaj ekspozycji Źródło Źródło o nieznanym Źródło nieznane HIV(+) Status źródła statusie Mniejsze ryzyko zakażenia HIV (igła pełna, powierzchowne skaleczenie) Większe ryzyko zakażenia HIV (igła ze światłem, głębokie zakłucie, widoczna krew na narzędziu, igła po iniekcji i.m. lub i.v.) Mała objętość zakaźnego materiału biologicznego (kilka kropel) Duża objętość zakaźnego materiału biologicznego zalecan e 3 leki zalecan e 3 leki zalecan e 3 leki lub 3 leki jeśli źródło wysokiego ryzyka zakażenia HIV lub 3 leki jeśli źródło wysokiego ryzyka zakażenia HIV (zwłaszcza jeśli narzędzie było wystawione na czynniki środowiska zewnętrznego) lub 3 leki jeśli źródło wysokiego ryzyka zakażenia HIV lub 3 leki jeśli źródło wysokiego ryzyka zakażenia HIV Źródło HIV(-)
Zarejestrowane w Polsce leki antyretrowirusowe (2014r.) NRTIs NNRTI PI FI Abakawir (ABC) Emtrycytabina (FTC) Lamiwudyna (3TC) t Tenofowir (TDF) Zydowudyna (AZT) Efawirenz (EFV) Etrawiryna (ETV) Newirapina (NVP) Rilpiwiryna (RPV) Atazanawir (ATV) Darunawir (DRV) Fosamprenawir (FVP) Indynawir (IDV) Lopinawir (LPV/r) Nelfinawir (NFV) Rytonawir (RTV) Sakwinawir (SQV) Typrenawir(TPV) Enfuwirtyd (ENF) Inhibitory integrazy Raltegrawir (RAL) Elviregrawir (EVG) Dolutegrawir (DTG) Inhibitory koreceptora CCR-5 Marawirok (MVC) Zarejestrowane są również preparaty złożone składające się z dwóch NRTIs lub 2 NRTIs i jednego NNRTI: AZT + 3TC, ABC + 3TC, TDF + FTC,TDF + FTC + EFV, ABC/3TC/DTG, FTC, EVG / COBI/ FTC / TDF, FTC+TDF+RPV
Bakterie Wirusy Grzyby Pierwotniaki Częściej spotykane zakażenia oportunistyczne towarzyszące zakażeniu HIV (AIDS) Rodzaj drobnoustroju Czynnik etiologiczny Toxoplasma gondii Cryptosporidium Giardia lamblia Entamoeba histolytica Isospora belli Microsporidium Pneumocystis jiroveci Candida albicans Cryptococcus neoformans Histoplasma capsulatum Coccidioides immitis Aspergillus sp. Cytomegalovirus (CMV) Wirusy opryszczki zwykłej (HSV-1) (HSV-2) Wirus Epsteina-Barr (EBV) Wirus zapalenia wątroby B Wirus brodawczka ludzkiego (HPV) Wirus półpaśca i ospy (VZV) Adenovirus Astrovirus Calciviridae Mycobacterium avium intracellulare (MAI) Inne mikobakterie, w tym M. tuberculosis Pneumococcus Haemophilus influenzae Pseudomonas aeruginosa Staphylococcus aureus Salmonella Shigella Campylobacter sp. Clostridium difficile Rodzaje zakażeń Zapalenie mózgu lub opon mózgowych, zapalenie płuc, zmiany oczne, skórne (rzadko). Wewnątrzmaciczne zakażenie płodu. Zapalenie jelit (biegunki) Zapalenie płuc, zakażenie innych narządów wewnętrznych lub skóry (rzadko) Kandydoza jamy ustnej i przełyku, kandydoza pochwy, zapalenie żołędzi i napletka, kandydoza skóry i paznokci Zapalenie opon mózgowych i mózgu. Zapalenie płuc. Zakażenie rozsiane. Zmiany skórne (rzadko). Zakażenie rozsiane (fungemia). Zmiany skórne (rzadko). Zakażenie dróg oddechowych. Zapalenie opon mózgowych. Zmiany skórne (rzadko). Zapalenie płuc Zakażenie rozsiane. Zakażenie płuc i przewodu pokarmowego. Zapalenie wątroby. Zapalenie mózgu. Zmiany oczne. Zmiany skórne (rzadko). Zakażenie błon śluzowych i skóry (stomatitis, pharyngitis, proctitis, herpes progenitalis, esophagitis). Zapalenie mózgu Lymphoma Burkitta. Mononukleoza. Raki nosowej części gardła. Włochata leukoplakia Zapalenie wątroby typu B Kłykciny kończyste. Brodawki różnego typu. Rak kolczystokomórkowy Półpasiec. Ospa wietrzna Zapalenie jelit (biegunki) Zakażenia rozsiane. Zmiany płucne, skórne i jelitowe (biegunki) Zakażenia rozsiane. Gruźlica płuc. Zmiany skórne i jelitowe (biegunki) Zapalenie płuc Zapalenie płuc Zapalenie płuc. Bakteriemia. Zakażenie skóry i tkanki podskórnej Zakażenie skóry i tkanki podskórnej. Bakteriemia Zapalenia jelit (biegunki)
Badania serologiczne są obarczone możliwością uzyskania wyników fałszywie dodatnich lub fałszywie ujemnych Przyczyny wyników EIA fałszywie dodatnich: zhemolizowana krew, obecność czynnika reumatoidalnego, autoprzeciwciał lub kompleksów immunologicznych badanie chorych z chorobami nowotworowymi analizowanie krwi pacjentów z chorobami nerek, osób starszych, z chorobą alkoholową Przyczyny wyników EIA fałszywie ujemnych: okienko serologiczne leczenie immunosupresyjne uzupełniająca transfuzja krwi zaburzenia funkcjonowania limfocytów B przeszczep szpiku Przyczyny wyników fałszywie dodatnich i nieokreślonych uzyskanych metodą Western Blot ludzkie rybonukleoproteiny obecność innych ludzkich retrowirusów przeciwciała nabyte na drodze biernej
Markery zakażenia HIV