VII. Streszczenie Celem pracy była ocena wpływu stresu jako czynnika ryzyka na pojawiające się zaburzenia głosu u śpiewaków zawodowych, przy współistnieniu innych chorób somatycznych oraz analiza czynników osobowościowych i temperamentalnych na podwyższoną podatność na sytuacje stresogenne w badanej grupie. Badaniem objęto 257 śpiewaków z sześciu, losowo wybranych teatrów operowych w Polsce. Po poinstruowaniu o prawach i przebiegu badania respondenci wypełnili formularze metodą ołówek-papier. W końcowym efekcie do badania przystąpiło 225 osób, w tym 134 kobiety i 91 mężczyzn. Staż pracy badanych rozciągał się od 1 roku do 45 lat, średni staż pracy wynosił M=19,43, przy odchyleniu standardowym SD=10,96. Do badania wykorzystano ankietę autorską, współczynnik niepełnosprawności głosu VHI oraz testy psychologiczne Polskiego Towarzystwa Psychologicznego NEO FFI badającego osobowość i Formalną Charakterystykę Zachowania kwestionariusz temperamentu. Analiza statystyczna została przeprowadzona w licencjonowanym pakiecie IBM SPSS Statistics v.25. Weryfikację różnic nasilenia cech osobowości oraz temperamentu ze względu na stan zdrowia badanych sprawdzono metodą porównywania wyników średnich w dwóch niezależnych grupach testem t-studenta. Częstość i różnice występowania zmiennych o niższym poziomie organizacji weryfikowane były metodą tabel krzyżowych ze współczynnikiem chi-kwadrat Pearsona. Wykorzystano także metodę korelacji parami ze współczynnikiem r Pearsona oraz techniki opisu statystycznego wraz z testem Shapiro-Wilka celem oceny, czy uzyskane w badaniu rozkłady cech głównych były zbliżone do rozkładu normalnego. Zastosowano także test U Manna-Whitneya. Jako wskaźnik istotności statystycznej przyjęta została wartość p < 0,05, natomiast wartość p< 0,1 uznano za wskaźnik nie w pełni istotnej tendencji statystycznej. W wyniku przeprowadzonych badań wykazano, że hałas i ryzyko infekcji dróg oddechowych były najistotniejszymi czynnikami środowiska pracy śpiewaków z zaburzeniami głosu. Ponadto współistnienie chorób somatycznych było powiązane z wyższym poziomem neurotyzmu osób badanych, a co za tym idzie, przekładało się na podwyższony poziom podatności na sytuacje stresogenne. Na podstawie przeprowadzonych badań zaobserwowano, że zaburzenia głosu u śpiewaków zawodowych mogą być wynikiem zwiększonej podatności na stres. Największy wpływ na
powstawanie zaburzeń głosu z powodu stresu mają czynniki osobowościowe i temperamentalne. Najistotniej odznaczał się w tym aspekcie neurotyzm badanych, który wraz z podwyższonym poziomem korelował z występującymi zaburzeniami głosu. Jednocześnie zwiększona reaktywność emocjonalna i obniżona wytrzymałość temperamentalna powodowały niższą tolerancję na bodźce o charakterze stresogennym. Również poziom perseweratywności wskazywał na podwyższoną tendencję negatywnego reagowania na sytuacje stresujące. Weryfikacja kandydatów na studia wokalne powinna uwzględniać ich predyspozycje psychiczne i temperamentalne. Dla potwierdzenia znaczenia stresu jako czynnika ryzyka zaburzeń głosu u śpiewaków zawodowych wskazane byłoby przeprowadzenie badań na większej liczebnie grupie oraz poszerzenie diagnostyki.
VIII. Abstract The primary objective of this study was to assess an emotional stress as a risk factor of contributing voice disorders in professional singers, in coexistence with other somatic diseases and analysis personal and temperamental factors on increased susceptibility of stressful situations in studied group. The research included 257 singers in six randomly selected opera theatres in Poland. After providing instructions about patient s rights and a course of the study respondents fulfilled the forms using a paper-pen method. In the final effect 225 people attended this study, 134 where female and 91 male. Work experience extended between 1 year and 45 years, mean of work experience was M=19,43 and standard deviation SD=10,96. In this study an author s questionnaire was used, as well as Voice Handicap Index VHI and psychological test of Polish Psychology Association NEO FFI examining personality and Formal Behaviour Characteristics temperament questionnaire (Formalna Charakterystyka Zachowań) which examines temperamental outcome of participants. Statistic analysis was carried out with licensed IBM SPSS Statistics v.25 package. Verification of intensification of personal and temperamental features diversity was verified in two selfcontained groups using Student t- test. Incidence and diversity of variables with lower level of organization where verified with Pearson s index chi-square cross tables. Pair correlation with r Pearson s index was used as well as statistical description techniques with Shapiro-Wilk test in order to valuate whether main features were close to normal distribution. The U Mann- Whitney test was also provided. Statistical significance indicator was settled as p < 0,05 and p < 0,1 meant as non significant statistically. Noise and risk of upper respiratory tract infection where considered as only significant factors in professional singers with voice disorders work s environment. Furthermore, coexisting of somatic diseases was related to higher level of neuroticism and was transferred to a higher capability on emotional stress situations. Based on the research taken it was observed that voice disorders in professional singers may be caused by higher ability on emotional stress.
Supreme impact on development of voice disorders based on emotional stress is followed by personal and temperamental factors. The most essential in that meaning was neuroticism level as much as higher emotional reactivity and lower temperamental endurance. All of those factors lead to reduced tolerance in emotional stress conditions. The level of perseverance also signified higher tendency of negative reactions on stressful situations.