mgr inż. Ryzard Samoć rzeczoznawca Minitra Ochrony Środowika Zaobów Naturalnych i Leśnictwa nr. 556 6-800 Kaliz, ul. Biernackiego 8 tel. (0-6) 7573-987, 766-39 Metodyka zacowania niepewności w programie EMISJA Niepewność pomiaru trumienia may pyłu jet obliczana zgodnie z normą [] wg. wzoru: E l w w - niepewność pomiaru natężenia przepływu gazów w przewodzie, % S - niepewność pomiaru tężenia, % l - niepewność pomiaru wymiarów kanału, % Program Emija zawiera dwa pooby utalania niepewności:. dla manualnych pomiarów natężenia przepływu gazu w przewodzie, na podtawie niepewności czątkowych.. na podtawie niepewności natężenia i przepływu określanych przez przyrządy automatyczne ( np. pyłomierze EMITEST lub EMIOTEST ). Poniżej omówienie poobu zacowania dla pomiarów manualnych.. Szacowanie niepewności pomiaru emiji na podtawie niepewności czątkowych pomiarów manualnych Niepewność pomiaru natężenia gazu w przewodzie można obliczyć wg. wzoru [] ν mpp odcz F mpp - niepewność metody pomiarowej przepływu - niepewność ten można przyjąć wg.[] w zakreie 3 do 5 % przy czym 3 % należy przyjąć dla odcinka protego o długości > 6 średnic hydraulicznych, a górną wartość przy niewyrównanym profilu przepływu odcz - niepewność odczytu piętrzenia dynamicznego, wg.[3] - można przyjąć % F - niepewność w ocenie przekroju pomiarowego - należy przyjąć % dla kanałów czytych i % dla kanałów częściowo zajętych pyłem.
- - ρ - niepewność pomiaru gętości gazu obliczana wg. wzoru: x t p gn x - niepewność pomiaru wilgotności obliczana wg. wzoru: x v m H o v - niepewność pomiaru objętości gazu 5 % wg. [3] mho - niepewność pomiaru may wody - 5 % wg. [3] tąd x x 7,07 % 5,0 5,0 3 p - niepewność pomiaru ciśnienia 0, % wg. [3] ρgn - niepewność oznaczenia gętości gazu uchego % wg.[3] t - bezwzględna niepewność pomiaru temperatury na podtawie tabeli nr wg.[3]. Niepewność wkazań termometrów rtęciowych TS w C wg. [] Zakre temperatury Podziałka 0,5 3 0 do 50 C 0,5 0,7,5 od 50 do 00 C 0,5,0,5 3,0 od 00 do 00 C,0,5,0,0 od 00 do 300 C,5,0 3,0 5,0 od 300 do 00 C -,5,0 7,0 od 00 do 55 C - 3,0 5,0 0 od 55 do 700 C - - 6 0 W programie założono, że powyżzą tabelę niepewności można także toować do elektronicznych mierników temperatury wpiując zamiat podziałki termometru - podziałkę miernika. Ze względu na to, że niepewność pomiaru przekroju kanału jet już ujęta we wzorze na niepewność trumienia may pyłu - zmieniono wzór na niepewność natężenia przepływu na natępujący:
- 3 - ν mpp odcz Niepewność pomiaru tężenia pyłu oblicza ię wg. wzoru [] m p v a m MPS - niepewność metody pomiaru tężenia zapylenia palin, dla protych kanałów i drobnego pyłu wynoi %, dla poziomych kanałów lub w niedużej odległości od kolan i grubego pyłu wynoi 5 % (wg. [3]). Va - niepewność pomiaru natężenia zaanych gazów, wg. [3] wynoi 5 % m - niepewność pomiary ilości pyłu wytrąconego w aparacie ( w pyłomierzu) obliczana wg. wzoru dla filtra podłączonego bezpośrednio do ondy 0, 5 0, 5 m 0, M jp lub m 0, 5 00 00 podłączonego do ondy z użyciem węża. M jp - maa worka filtracyjnego. M jp dla filtra.. Dane niezbędne do zacowania niepewności Jak wynika z powyżzych wzorów i założonych wtępnie niepewności zacunkowych do zacowania niepewności potrzebne ą natępujące dane: Lp Nazwa Wybór Rodzaj odcinka pomiarowego dłużzy niż 6 dh / krótzy niż 6 dh Czytość kanału czyty / częściowo zajęty pyłem 3 Temperatura w kanale Działka termometru 0,5 / / / 3 5 Rodzaj kanału pionowy /poziomy 6 Przeciętna maa worka filtracyj. Wzytkie założone zacunkowo niepewności oraz wyżej wymienione parametry ( za wyjątkiem temperatury) można zmieniać w programie Emija wybierając opcję Parametry niepewności. Zmienione parametry mogą być zapiane na dyku... Przykład obliczeń Dane:. Rodzaj odcinka - dłużzy niż 6 dh - niepewność metody pomiaru przepływu - 3 %. Czytość kanału - czyty - niepewność w ocenie wymiarów - % 3. Temperatura w kanale 7 C (500 K)
- -. Działka miernika temperatury C -niepewność temperatury odczytany z tabeli % 5. Rodzaj kanału - pionowy - niepewność metody pomiaru tężenia % 6. Maa worka filtracyjnego 0 g Szacowanie niepewności pomiaru gętości gazu x t p gn t % - odczytane z tabeli w [] dla temperatury 7 C i działki C x 7,07 % wg. [3] p 0, % wg. [3] ρgn % wg. [3] 7, % 7,07 0, Niepewność pomiaru gętości gazu 7, % Szacowanie niepewności pomiaru przepływu ν mpp odcz mpp 3 % (dane pkt.) odcz % wg. [3] ρ 7, % - obliczone wcześniej ν v 5,7 % 3 7, Niepewność pomiaru przepływu 5,7 % Szacowanie niepewności pomiaru tężenia pyłu m p v a m mp % (Dane pkt. 5) VA % wg. [3] m 0, 0,5 /00*0 0,3 % 0, 3
- 5 -,8 % Niepewność pomiaru tężenia,8 % Szacowanie niepewności pomiaru trumienia may pyłu Założono niepewność pomiaru wymiarów kanału %. E l w,8 E 7,3 % Niepewność pomiaru trumienia may pyłu 7,3 %. 5,7 W załączeniu przykładowy wydruk zacowania niepewności z programu Emija dla powyżzych danych. W przypadku pomiaru trumienia may gazów, niepewność jet obliczana wg. takiego amego wzoru po podtawieniu zamiat niepewności tężenia pyłu - niepewności oznaczenia tężenia ubtancji gazowej.. Szacowanie niepewności pomiaru trumienia may pyłu na podtawie odczytów z przyrządów automatycznych Niepewność pomiaru przepływu i tężenia jet odczytywana z przyrządu automatycznego. Niepewność pomiarów przekroju kanału jet utalana zacunkowo np. wg. [3] można przyjąć % dla kanałów czytych i % dla kanałów częściowo zajętych pyłem. Fragment wydruku z Emiotetu 59 (Raport ): Stezenie pylu w kanale: S 0.0095 g/m3 /- 5% Umowne tezenie pylu: Su 0.067 g/m3 /- 5% Strumien objetoci gazu w kanale: V 83 m3/h /- 3% Umowny trumien gazu: Vu 6 m3/h /- 3% Strumien may pylu (uno, emija): Mp 0.070 kg/h /- 6% Przykład obliczeń: Niepewność pomiaru tężenia pyłu w kanale 5 % Niepewność pomiaru przepływu 3 % Niepewność określenia wymiarów kanału %
- 6 - E l w 5 E 6,6 % 3 Literatura:. PN-Z-0030-7 Badania zawartości pyłu. Pomiar tężenia i trumienia pyłu w gazach odlotowych metodą grawimetryczną.. PN-7/M-39 Odpylacze kotłowe. Wymagania i badania odbiorcze (Uwaga: edycja normy PN-87/M-39 nie zawiera już zczegółowej procedury zacowania niepewności emiji ani tabeli niepewności pomiaru temperatury) 3. Metodyka pomiarów emiji i imiji zanieczyzczeń pyłowo-gazowych. Katowice 975 r