Identyfikacja czynników psychologicznych i społecznych związanych z poziomem satysfakcji z wykonywanych zadań zawodowych przez pracowników systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego w Polsce mgr Dawid Surowicz Promotor Prof. dr hab. n. zdr. Beata Karakiewicz Promotor pomocniczy dr n.med. Monika Mak System Państwowego Ratownictwa Medycznego w Polsce jest kluczowym elementem w systemie ochrony zdrowia i zapewnienia bezpieczeństwa obywatelom Rzeczypospolitej. Akcja ratownicza, w której uczestniczą pracownicy systemu PRM, zazwyczaj wiąże się dużym obciążeniem psychicznym i emocjonalnym zarówno dla poszkodowanych jak ratowników. Służby ratownicze prowadzą działania w warunkach silnego stresu, presji czasu i miejsca, doświadczając sytuacji trudnych o negatywnym oddziaływaniu. Jednym elementów prawidłowo działającego systemu jest dobrze wyszkolony, profesjonalny oraz gotowy do udzielenia natychmiastowej pomocy personel medyczny. Ponieważ praca stanowi istotną część życia codziennego, ważne, żeby była satysfakcjonująca dla jednostki. Ludzie wykazujący zadowolenie z pracy są bardziej zaangażowani w wykonywane zadania, czują silniejsze przywiązanie do miejsca pracy i pracodawcy, są bardziej kreatywni i pomysłowi, ale przede wszystkim są zadowoleni ze swojego życia. Celem badań jest identyfikacja czynników psychologicznych i społecznych związanych z poziomem satysfakcji z wykonywanych zadań zawodowych przez pracowników systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego w Polsce. W badaniu udział wzięło 200 osób pracujących w systemie Państwowego Ratownictwa Medyczne na terenie całej Polski, w tym 63 kobiety i 137 mężczyzn. Kwestionariusze badawcze wypełniło 155 ratowników medycznych, 26 lekarzy i 19 pielęgniarek. W badaniu udział wzięły tylko i wyłącznie osoby chętne a ich dobór był losowy. W kwestionariuszu badawczym wyróżniono trzy aspekty badania - ocenę czynników psychologicznych, społecznych a także wskazanie poziomu satysfakcji z wykonywanych zadań zawodowych przez pracowników systemu PRM. W aspekcie pierwszym badania z i z oceniano czynniki 1
psychologiczne za pomocą kwestionariuszy: LWO Lista Wartości Osobistych, IZZ Inwentarz Zachowań Zdrowotnych, IES - R Zrewidowana Skala Wpływu Zdarzeń oraz GSES Skala Uogólnionej Własnej Skuteczności. W aspekcie drugim badania oceniono czynniki społeczne za pomocą ankiety własnego autorstwa a w trzecim oceny poziomu satysfakcji z wykonywanych zadań zawodowych dokonano za pomocą Skali Satysfakcji z Pracy (SSP). Uczestnicy badania cechowali się różnym rozkładem cech socjodemograficznych, stażem pracy i warunkami zatrudnienia oraz w przewadze przeciętnym zadowoleniem ze swojej sytuacji materialnej. Dominowało przy tym podwyższone poczucie ogólnej satysfakcji z pracy, choć wykazano też, że relatywnie duży odsetek wykazywał poniżej przeciętne zadowolenie z wykonywanego zawodu. Zachowania prozdrowotne i skłonności do dbania o swoje zdrowie wśród badanych ratowników były głównie przeciętne, zarówno w ogólnym ujęciu, jak i pod względem nawyków żywieniowych, zachowań profilaktycznych, praktyk zdrowotnych i pozytywnego nastawienia psychicznego do życia. Za raczej przeciętne można też uznać generalne poczucie własnej skuteczności uczestników badania, choć tutaj warto podkreślić, że odsetek osób o wysokim poczuciu skuteczności był wyraźnie większy niż osób o bardzo niskim przeświadczeniu o własnym sprawstwie. Analiza reakcji badanych na sytuacje kryzysowe pokazała, że większość badanych nie wykazywała skłonności do takich reakcji jak doświadczanie intruzji, pobudzenie, unikanie czy przejawy zespołu stresu pourazowego, w konsekwencji sytuacji mogących mieć traumatyzujący wpływ na życie człowieka. Głównymi wartościami cenionymi przez badanych medyków były zdrowie i sprawność, miłość i przyjaźń oraz udane życie rodzinne zaś najmniej wartościowali oni sławę i popularność oraz wygląd zewnętrzny. Na podstawie przeprowadzonych badań można wywnioskować, że największą satysfakcją z pracy cechują się pracownicy systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, którzy są dobrze wynagradzani oraz wykazują częste zachowania prozdrowotne. Badani w 28,5% wykazują niski poziom satysfakcji z pracy. Medycy wykazujący większe poczucie własnej skuteczności i wyżej wartościujący wykonywanie ulubionej pracy cechowali się nieco wyższym poziomem satysfakcji z pracy natomiast przykre, traumatyczne doświadczenia medyków, staż pracy, obciążenie godzinowe, rodzaj umowy na podstawie jakiej zatrudniani są medycy, zawód jaki wykonują oraz podstawowe czynniki socjodemograficzne nie wpływają na poziom satysfakcji z pracy. Słowa kluczowe: 2
państwowe ratownictwo medyczne, ratownik medyczny, satysfakcja z pracy, czynniki psychologiczne i społeczne Abstract ABSTRACT 3 Identification of the psychological and social factors that are related to job satisfaction among the National Emergency Medical Service workers in Poland. mgr Dawid Surowicz Promoter
Prof. dr hab. n. zdr. Beata Karakiewicz Auxiliary Promoter dr n.med. Monika Mak National Emergency Medical Service in Poland is vital in protecting human lives and ensuring safety to all citizens. Medical emergencies can potentially create mental and emotional stress for both paramedics and victims. Emergency service workers function under high stress and pressure. They are confronted with demanding situations that may have negative impact on their mental and emotional states. In order for the medical services to operate efficiently, EMS professionals must be well trained and competent. As any occupation is a crucial part of one s life, it is extremely important for it to be fulfilling and satisfying. Those who report high job satisfaction tend to be more engaged in their profession, are more attached to the workplace and their employer, they feel more creative and productive, and are generally more contented with their lives. The purpose of this research is to determine the psychological and social factors that are related to job satisfaction among the national emergency medical service workers in Poland. The survey was conducted on 200 participants employed in emergency medical service across the country. Among those were 63 female and 137 male respondents. Overall, the questionnaires were completed by 155 paramedics, 26 doctors and 19 nurses. The survey participation was purely voluntary, and the respondents selection was random. The questionnaire was comprised of three areas of research: assessment of the psychological as well as social factors affecting the work environment of the emergency medical service workers; and the level of job satisfaction among them. In order to assess the first aspect, the following types of questionnaires were used: List of Personal Values (LWO), Inventory of Health Behaviors (IZZ), Impact Event Scale-Revised (IES-R) and Generalized Self-Efficacy Scale (GSES). The second aspect was tested using a self-designed questionnaire, and to assess the last aspect the data was collected using the satisfaction with job scale (SSP). The respondents varied in their social and demographic circumstances, their working conditions and employment period. Majority of the participants presented average degree of satisfaction with their financial situations. At the same time the findings indicate quite high overall job satisfaction among the respondents with a large percentage of them declaring lower than 4
average feeling of contentment with the chosen profession. The findings also indicate a very average focus on self-care and well-being practices among paramedics in the areas of overall health enhancement behaviors as well as eating habits, prevention practices, healthy lifestyle and positive attitude. The survey results also point out that in general the respondents were characterized with very moderate feeling of personal effectiveness in their workplaces, however, statistically higher number of participants stipulated feeling high personal effectiveness in their workplaces than those who stated feeling very low personal effectiveness in their work environment. A review of the part of the survey related to responding to critical circumstances revealed that majority of the participants did not experience any Post Traumatic Stress Disorder symptoms like intrusion, avoidance and hyperarousal that could potentially have very negative impact on their health and well-being. As far as core values are concerned, the respondents mostly referred to aspects like health and fitness, love, friendship and successful family life. Among the factors valued the least by the respondents were popularity and physical appearances. The survey findings reveal that the highest job satisfaction is found among those National Emergency Medical Service workers who receive good salaries and practice health enhancing behaviors. 28,5 % of the respondents admitted to feeling low job satisfaction. The participants who pointed out to feeling higher personal work efficiency and who valued their chosen professions were found to indicate higher job satisfaction. The survey analysis also shows that factors like emotionally stressful and traumatic experiences, type of job agreements, medical professions, or social and demographic aspects, have no major impact on the level of job satisfaction. Key words: national emergency medical service, paramedic, job satisfaction, psychological and social factors 5