Wydział Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego, KOWEZiU STANDARD WYPOSAENIA DYDAKTYCZNEGO PRACOWNI KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Zawód: górnik eksploatacji otworowej Symbol cyfrowy: 811 [01] W szkole kształccej w zawodzie górnik eksploatacji otworowej niezbdne s nastpujce pracownie: I. Pracownia podstaw budowy maszyn i elektrotechniki II. Pracownia wiertnictwa i górnictwa III. Warsztaty szkolne IV. Kształcenie zawodowe u pracodawców I. Pracownia podstaw budowy maszyn i elektrotechniki 1. Wyposaenie ogólnodydaktyczne pracowni: stoliki uczniowskie wraz z krzesłami, stół nauczycielski (biurko) i krzesło, tablica szkolna, rzutnik foliogramów wraz z ekranem, rzutnik przezroczy, telewizor wraz z odtwarzaczem video i CD (DVD), komputer z oprogramowaniem i urzdzeniami peryferyjnymi, zestaw filmów dydaktycznych, zestawy foliogramów, przezroczy przedstawiajce budow maszyn i urzdze, schematy technologiczne, itp., modele maszyn i urzdze, plansze schematów maszyn i urzdze, instrukcje maszyn i urzdze, normy techniczne, biblioteczka zawodowa zawierajca podstawowe pozycje literatury z zakresu budowy i eksploatacji maszyn i urzdze, podstaw elektrotechniki, DTR maszyn i urzdze, poradniki, katalogi. 2. Wykaz niezbdnych stanowisk dydaktycznych właciwych dla danej pracowni: stanowisko rysunku technicznego [I], stanowisko pomiarów warsztatowych [II], stanowisko materiałoznawstwa [III], stanowisko podstaw elektrotechniki [IV], stanowisko montau i demontau maszyn i urzdze [V]. 3. Opis infrastruktury pracowni: a. usytuowanie pracowni: w budynku; b. wielko i inne wymagania dotyczce pomieszczenia, w którym znajduj si stanowiska: wysoko pomieszczenia minimum 3m, posadzka łatwozmywalna, owietlenie dzienne i sztuczne, owietlenie miejscowe na stanowiskach I IV; c. minimalna powierzchnia dla stanowiska: stanowisko I ok. 6m 2, stanowisko II ok. 5m 2, 1
stanowisko III ok. 10m 2, stanowisko IV ok. 5m 2, stanowisko V ok. 15m 2 ; d. wyposaenie stanowiska w niezbdne media z okreleniem ich parametrów: instalacja elektryczna 230/400V, instalacja wodna woda ciepła i zimna, kanalizacja, centralne ogrzewanie, wentylacja grawitacyjna, sprzt przeciwpoarowy, apteczka zaopatrzona w rodki opatrunkowe, dezynfekujce i przeciwbólowe. 4. Opisy wyposaenia stanowisk dydaktycznych: 4.1. Stanowisko rysunku technicznego [I] stolik krelarski, fotel obrotowy, zestaw przyborów krelarskich; b. wykaz modeli, symulatorów, fantomów: modele rónych bryłgeometrycznych, przekroje bryłgeometrycznych i rónych czci maszyn, tablice pogldowe rzutów prostoktnych i aksonometrycznych, foliogramy i tablice typowych czci maszyn, rysunki schematyczne przekładni, mechanizmów, napdów, rysunki wykonawcze elementów czci maszyn, rysunki złoeniowe, modele czci maszyn, widoki i przekroje; c. stanowisko komputerowe z wykazem urzdze peryferyjnych oraz programów właciwych dla danego drukarka, ewentualnie dodatkowo ploter, oprogramowanie do tworzenia rysunku technicznego, np. uproszczona wersja Auto CAD; wybrane podrczniki do rysunku technicznego, zbiór polskich norm dotyczcych rysunku technicznego; e. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa 4.2. Stanowisko pomiarów warsztatowych [II] stółlusarski, imadło, uchwyt kłowy, statyw z uchwytem; przymiar kocowo-kreskowy, liniałkrawdziowy, suwmiarka, mikrometry do pomiarów zewntrznych i wewntrznych, czujnik zegarowy, płytki wzorcowe, rednicówka do pomiaru otworów, 2
sprawdziany do gwintów (wzorniki), ktomierz uniwersalny, transametr (pasametr); c. wykaz modeli, symulatorów, fantomów: zestawy czci i elementów maszyn i urzdze: wałki, sworznie, tulejki, kołki, ruby, łczniki gwintowe, koła zbate, spryny, nity, łoyska, kliny, wpusty, itp., odlewy i odkuwki; poradniki i katalogi, polskie normy PN, instrukcje do wykonywania pomiarów: e. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa 4.3. Stanowisko materiałoznawstwa [III] stółlusarski z imadłem, twardociomierz Brinella lub twardociomierz Rockwella, młot Charpy ego, maszyna wytrzymałociowa, prasa rubowa, młotek, piłka do metali; suwmiarka, mikrometr, lupa do mierzenia wielkoci odcisków (tzw. brinella), przymiar kocowo-kreskowy; c. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie zestaw próbek rónego rodzaju stali stopowej, eliwa, aluminium, stopów metalowych w postaci: prtów, płaskowników, profili, umoliwiajcych badanie twardoci, rozcigania, ciskania, zginania, zestaw próbek tworzyw sztucznych, połczenia spawane, nitowe, zgrzewane, klejone przeznaczone do badania ich wytrzymałoci próbki metali do badania udarnoci, papier cierny o rónym stopniu uziarnienia; instrukcje obsługi urzdze, instrukcje do wykonywania wicze, polskie normy PN, tabele zawierajce podstawowe właciwoci materiałów metalowych i niemetalowych, katalogi, poradniki, zdjcia mikroskopowe materiałów; e. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: apteczka z wyposaeniem standardowym; f. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa 3
4.4. Stanowisko podstaw elektrotechniki [IV] tablica rozdzielcza z zasilaniem 230/400V i układem zabezpiecze, w tym przeciwporaeniowych, silnik elektryczny jednofazowy, silnik elektryczny trójfazowy, akumulator, rezystor suwakowy, autotransformator, lutownica, baterie płaskie; woltomierze do pomiaru napi stałych, woltomierze do pomiaru napi sinusoidalnie zmiennych, amperomierze do pomiaru prdu stałego, amperomierze do pomiaru prdu przemiennego, omomierze, watomierz, miernik uniwersalny, wskanik napicia; c. wykaz modeli, symulatorów, fantomów: makiety zawierajce róne układy obwodów elektrycznych prdu stałego i przemiennego; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie rezystory o rónej wartoci rezystancji, kondensatory, cewki, przekaniki, styczniki, wyłczniki zapadkowe, bezpieczniki topikowe, elementy połczeniowe o rónych przekrojach dla budowy obwodów elektrycznych, wyłczniki, lut do lutowania mikkiego; e. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, instrukcje obsługi maszyn elektrycznych i przyrzdów pomiarowych, podrczniki, np. Pracownia elektryczna dla ZSE, regulamin stanowiskowy, schematy podstawowych obwodów elektrycznych prdu stałego i przemiennego; f. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: apteczka z wyposaeniem standardowym; g. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa 4.5. Stanowisko montau i demontau maszyn i urzdze [V] 4
stółlusarski z imadłem, małogabarytowa pompa tłokowa, odrodkowa pompa wirowa, małogabarytowa sprarka, przekładnia zbata, wiertarka elektryczna, szlifierka ktowa, zestaw kluczy widlastych i oczkowych, piłka do metali, pilniki do metali, lutownica, narzdzia do nitowania, młotek, rubokrt, szczypce do metalu (kombinerki), wanienka do mycia czci maszyn; suwmiarka, mikrometr, rednicówka czujnikowa, czujnik zegarowy, sprawdzian do gwintów, przymiary, liniałkrawdziowy; c. wykaz modeli, symulatorów, fantomów; modele silników spalinowych, modele przekładni zbatych, pasowych, łacuchowych, makiety instalacji pneumatycznego i hydraulicznego sterowania prac maszyn i urzdze, foliogramy i fazogramy: połczenia nitowe, spawane, gwintowe, wpustowe, czci maszyn (łoyska, hamulce, sprzgła, itp.), elementy układów pneumatycznych i hydraulicznych, maszyny i urzdzenia (silniki, pompy, sprarki, przekładnie), gabloty zawierajce próbki metali i ich stopów, materiałów niemetalowych; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie zestaw łoysk tocznych, zestaw rub, nakrtek, podkładek, sworznie, kliny, wpusty, nity, elementy uszczelniajce pomp, sprarek, luty do lutowania mikkiego, smar stały i oleje smarowe, czyciwo, rodki myjce i czyszczce; e. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, dokumentacje techniczno-ruchowe DTR pomp, sprarek, silników, przekładni, itp., polskie normy PN i normy branowe BN, instrukcje obsługi maszyn i urzdze, instrukcje do wykonywania wicze, katalogi, poradniki, filmy VHS i CD (DVD); f. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: apteczka z wyposaeniem standardowym; g. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa ubranie robocze, 5
buty ochronne, okulary ochronne II. Pracownia wiertnictwa i górnictwa 1. Wyposaenie ogólnodydaktyczne pracowni: stoliki uczniowskie wraz z krzesłami, stółnauczycielski (biurko) i krzesło, tablica szkolna, rzutnik foliogramów wraz z ekranem, rzutnik przezroczy, telewizor wraz z odtwarzaczem video i CD (DVD), komputer z oprogramowaniem i urzdzeniami peryferyjnymi, zestaw filmów dydaktycznych, zestawy foliogramów, przezroczy przedstawiajce budow maszyn i urzdze wiertniczych i górniczych, schematy technologiczne, itp., modele maszyn i urzdze, plansze schematów maszyn i urzdze, instrukcje maszyn i urzdze, normy techniczne, biblioteczka zawodowa zawierajca podstawowe pozycje literatury z zakresu geologii, wiertnictwa, eksploatacji otworowej kopalin, budowy i eksploatacji maszyn i urzdze eksploatacyjnych, DTR maszyn i urzdze, poradniki, katalogi. 2. Wykaz niezbdnych stanowisk dydaktycznych właciwych dla danej pracowni: stanowisko geologiczne [I], stanowisko płuczek wiertniczych [II], stanowisko zaczynów cementowych [III], stanowisko badania właciwoci kopalin płynnych [IV], stanowisko remontu pomp wgłbnych [V]. 3. Opis infrastruktury pracowni: a. usytuowanie pracowni: w budynku; b. wielko i inne wymagania dotyczce pomieszczenia, w którym znajduj si stanowiska: wysoko pomieszczenia minimum 3m, posadzka łatwozmywalna, owietlenie dzienne i sztuczne, owietlenie miejscowe na stanowiskach I IV; c. minimalna powierzchnia dla stanowiska: stanowisko I ok. 4m 2, stanowisko II ok. 8m 2, stanowisko III ok. 6m 2, stanowisko IV ok. 8m 2, stanowisko V ok. 20m 2 ; d. wyposaenie stanowiska w niezbdne media z okreleniem ich parametrów: instalacja elektryczna 230/400V, instalacja gazowa, instalacja wodna woda ciepła i zimna, kanalizacja, centralne ogrzewanie, wentylacja grawitacyjna oraz mechaniczna (stanowiska II i IV), 6
sprzt przeciwpoarowy, apteczka zaopatrzona w rodki opatrunkowe, dezynfekujce i przeciwbólowe. 4. Opis wyposaenia stanowisk: 4.1. Stanowisko geologiczne [I] ostrza stalowe do zarysowania skałi minerałów, płytki ceramiczne, porcelanowe, zakraplacz kwasu solnego; kompas geologiczny, busola geologiczna; c. wykaz modeli, symulatorów, fantomów: zestaw modeli krystalograficznych minerałów, przekroje typowych złó ropy naftowej i gazu ziemnego, wód podziemnych, siarki i soli kamiennej, przykładowy projekt geologiczno-techniczny odwiertu; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie zestaw podstawowych minerałów i skał, w tym skałropo-, gazo- i wodononych, okazy skamieniałoci przewodnich, rdzenie wiertnicze, kwas solny (100 ml); e. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, atlas mineralogiczny, atlas petrograficzny, atlas skamieniałoci przewodnich, przewodniki, katalogi; f. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa rodki i sprzt do utrzymywania czystoci na stanowisku. 4.2. Stanowisko płuczek wiertniczych [II] stółlaboratoryjny, łatwo zmywalny, odporny na działanie czynników chemicznych, mieszadło elektryczne, prasa filtracyjna; waga płuczkowa Baroid, areometr płuczkowy, lejek Marsha, lepkociomierz Fanna, szirometr, przyrzd do oznaczania zawartoci piasku w płuczce, waga laboratoryjna, stoper, cylinder miarowy 500ml oraz 20ml; c. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie iły do sporzdzania płuczki wiertniczej, baryt mielony, chlorek sodu, chlorek wapnia, chlorek potasu, wglan potasu, wodorotlenek wapnia, potasu i sodu, 7
gips, papierek wskanikowy do oznaczania ph, rodki do zmniejszania lepkoci i filtracji płuczki, bibuły filtracyjne, naczynia o pojemnoci 2 l, 5 l; podrczniki do wiertnictwa (sporzdzanie i badanie płuczek wiertniczych), instrukcje do wykonywania wicze, normy dotyczce parametrów płuczek, katalogi, poradniki; e. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa ubranie robocze lub fartuch roboczy, 4.3. Stanowisko zaczynów cementowych [III] stółlaboratoryjny, łatwo zmywalny, odporny na działanie czynników chemicznych, mieszadło elektryczne, naczynie o pojemno 1 litr, cylinder miarowy 500 ml; waga Baroid, piknometr, stoek i płyta do badania rozlewnoci zaczynu cementowego, konsystometr, aparat Vicata; c. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie cement portlandzki, rodki do przyspieszania i opóniania czasu wizania zaczynu cementowego, rodki do obniania i zwikszania gstoci zaczynu cementowego; podrcznik z zakresu wiertnictwa, instrukcje do wykonywania wicze, normy dotyczce parametrów zaczynów cementowych, katalogi, poradniki; e. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa ubranie robocze lub fartuch roboczy, 4.4. Stanowisko badania właciwoci kopalin płynnych [IV] stółlaboratoryjny, łatwo zmywalny, odporny na działanie wglowodorów, zestaw laboratoryjny do destylacji ropy naftowej, cylinder miarowy 500 ml, 250 ml, 50 ml, 8
zlewka 500 ml, 250 ml, komora cieplna (suszarka) o zakresie temperatury powyej 100 C, tygielki porcelanowe lub ze szkła kwarcowego, przyrzd do pobierania próbek ropy ze zbiornika, pipeta szklana (500 ml) do pobierania próbek gazu; piknometry, areometry o rónym zakresie pomiarowym, termoareometry, lepkociomierz Englera, kolba pomiarowa 250 ml do pomiaru lepkoci, waga laboratoryjna, stalagmometry, stoper; c. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie próbki ropy naftowej o rónym składzie chemicznym i rónych właciwociach, próbki wód złoowych, solanki z rónych poziomów wodononych, nafta, benzyna, benzyna lakowa, oleje smarowe; podrczniki dotyczce właciwoci płynów złoowych, polskie normy PN i normy branowe BN, instrukcje do wykonywania wicze, poradniki, katalogi; e. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: apteczka wyposaona w rodki opatrunkowe i przeciwbólowe, w tym rodki przeciw oparzeniom; f. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa ubranie robocze lub fartuch roboczy, ganica proszkowa lub halonowa, w tym rodki neutralizujce plamy ropy naftowej i produktów ropopochodnych, 4.5. Stanowisko remontu pomp wgłbnych [V] stółlusarski z imadłem szczkowym i imadłem do rur, pompa wgłbna R 2, pompa wgłbna PWR 1, pompa wgłbna PWR 2, pompa wgłbna PWW, stojak na pompy, stojak do podtrzymywania pompy w czasie remontu, klucze do rur, zestaw kluczy widlastych, klucze do skrcania i rozkrcania zaworów pompy, rurka metalowa (ok. 0,5 0,8m), smarownica z olejem smarnym, wycior do pompy, młotek; 9
suwmiarka, mikrometr, rednicówka czujnikowa; c. wykaz modeli, symulatorów, fantomów: model urawia pompowego, model napdu kieratowego, makieta odwiertu samoczynnego ropy naftowej, makieta odwiertu gazowego, foliogramy i fazogramy pomp wgłbnych, uzbrojenia odwiertów eksploatacyjnych, studzien wierconych; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie zestawy naprawcze pompy, uszczelnienia manszetowe, czyciwo; e. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, dokumentacja techniczno-ruchowa pomp, instrukcje do przeprowadzania remontu pomp, normy branowe BN, katalogi, poradniki; f. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: apteczka z wyposaeniem w rodki opatrunkowe; g. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa ubranie robocze lub fartuch roboczy, buty robocze, rodki i sprzt zapewniajcy utrzymanie czystoci na stanowisku, III. Warsztaty szkolne Kształcenie zawodowe w warsztatach szkolnych odbywa si bdzie w ramach zaj praktycznych w pocztkowym okresie kształcenia. Warsztaty powinny pełni przede wszystkim funkcj dydaktyczn (szkoleniow), której podporzdkowane s zadania produkcyjne. Proces kształcenia praktycznego powinien by realizowany w warunkach zblionych do naturalnych procesów produkcyjnych, podczas których ucze wykonujc okrelone zadanie zdobywa umiejtnoci zawodowe, a jednoczenie wytwarza okrelony wyrób. Wskazane jest, aby warsztaty szkolne były zlokalizowane na terenie szkoły. Powinny one posiada: sale instruktaowe wyposaone w techniczne rodki kształcenia, stanowiska do obróbki rcznej metali i materiałów niemetalowych, stanowiska do obróbki mechanicznej, stanowiska do obróbki cieplno-plastycznej, spawalnie do spawania elektrycznego i gazowego, stanowiska kontroli jakoci wyrobów. W przypadku braku moliwoci kształcenia praktycznego w warsztatach szkolnych proces kształcenia w ramach zaj praktycznych moe si odbywa w centrum kształcenia 10
praktycznego, pod warunkiem posiadania wyej wymienionych stanowisk dydaktycznoprodukcyjnych. IV. Kształcenie zawodowe u pracodawców Biorc pod uwag specyfik zawodu i zwizany z tym brak moliwoci kształcenia wszystkich umiejtnoci zawodowych w pracowniach i warsztatach szkolnych realizacja procesu kształcenia zawodowego w ramach zaj praktycznych, w drugim etapie kształcenia, powinna si odbywa w przedsibiorstwach wydobywajcych kopaliny otworami wiertniczymi. Zajcia powinny si odbywa w kilkuosobowych grupach pod nadzorem nauczyciela szkoły, zgodnie z przepisami prawa geologicznego i górniczego, przepisami w sprawie prowadzenia ruchu zakładu górniczego oraz przepisami bezpieczestwa i higieny pracy, obowizujcymi na terenie zakładów górnictwa otworowego. Zakład, w którym realizowane s zajcia praktyczne powinien udostpni sal, umoliwiajc szkolenie stanowiskowe uczniów, zapoznanie uczniów z instrukcjami i regulaminami, a take umoliwiajc przeprowadzenie przez nauczyciela instruktau przed skierowaniem uczniów na stanowiska pracy. Zakład pracy powinien zapewni właciwe warunki pobytu i kształcenia uczniów, odpowiedni sprzt i narzdzia do wykonywania okrelonych zada zawodowych. W trakcie pobytu i wykonywania okrelonych prac na poszczególnych stanowiskach uczniowie powinni posiada ubranie robocze, buty i rkawice ochronne, okulary ochronne, kask ochronny. Szkoła lub zakład powinny zapewni moliwo korzystania z apteczki, wyposaonej w podstawowe materiały opatrunkowe, rodki przeciwbólowe, itp. 11