STRATEGIA ZINTEGROWANEGO I ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA GLIWICE DO ROKU 2022

Załącznik do uchwały Nr. Rady Miejskiej w Gliwicach z dnia... r. SAMORZĄD MIASTA GLIWICE STRATEGIA ZINTEGROWANEGO I ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA GLIWICE DO ROKU 2022 AKTUALIZACJA Gliwice 2011

ISBN 978-83-. Kontakt: BIURO ROZWOJU MIASTA URZĄD MIEJSKI W GLIWICACH ul. Zwycięstwa 21, 44-100 Gliwice Tel. (032) 239-11-00, Fax (032) 335-40-14 e-mail: brm@um.gliwice.pl adres internetowy: www.gliwice.eu Wydawca: URZĄD MIEJSKI GLIWICE Projekt okładki, skład i druk:.. Tel., Fax e-mail:... adres internetowy:. Zdjęcia na okładkę:. Wizualizacje:.

SPIS TREŚCI: 1 Numery stron Numery akapitów 1. Założenia do aktualizacji strategii 2 1-11 2. Diagnoza sytuacji strategicznej miasta Gliwice 10 12-18 3. Wizja rozwoju miasta Gliwice do roku 2022 15 19-26 4. Priorytety strategiczne miasta Gliwice 20 27-33 5. Cele strategiczne miasta Gliwice 22 34-40 6. Analiza SWOT 32 41-56 7. Programy operacyjne 49 57-123 8. Proces zarządzania strategicznego 66 124-140 ZAŁĄCZNIKI Załącznik 1. Gliwice w liczbach II Załącznik 2. Karta projektu XXIV Załącznik 3. Załącznik 4. Załącznik 5. Załącznik 6. a. Plan wykonania projektu na rok budżetowy b. Raport z wykonania projektu w roku budżetowym Korelacja strategii rozwoju miasta ze strategiami krajowymi i regionalnymi Lista osób zaproszonych do prac nad strategią rozwoju miasta Orientacyjne rozmieszczenie projektów inwestycyjnych w mieście wraz z legendą XXVII XXIX XXXVIII XLI 1 Opracowanie metodologii aktualizacji strategii: Krzysztof Wrana 1

1. ZAŁOŻENIA DO AKTUALIZACJI STRATEGII Istota strategii Strategia w zarządzaniu rozwojem miasta Przesłanki aktualizacji strategii Partnerstwo w formułowaniu i wdrażaniu strategii Tryb prac nad aktualizacją strategii Struktura strategii ISTOTA STRATEGII Strategia rozwoju miasta jest podstawowym dokumentem planistycznym organizującym myślenie o rozwoju lokalnym, jego celach oraz sposobach ich osiągania. Zakładane efekty procesu formułowania i wdrażania strategii dotyczą kontekstu wewnętrznego i zewnętrznego. W ujęciu wewnętrznym realizacja strategii winna prowadzić do następujących efektów: zwiększenie poziomu zadowolenia mieszkańców z warunków życia w mieście, poszerzanie przestrzeni szans dla mieszkańców miasta oraz ograniczanie ryzyka w podejmowanych decyzjach, rozwijanie partnerstwa między podmiotami w mieście, zwiększanie spójności miasta: skoordynowanie różnych funkcji i osiągnięcie synergii między nimi, wyzwolenie potencjału kreatywnego i przedsiębiorczego miasta. W kontekście zewnętrznym strategia powinna prowadzić do takich efektów jak: zajęcie przez miasto właściwego miejsca w otoczeniu (pozycja oraz rodzaj i siła relacji łączących miasto z otoczeniem), poprawa konkurencyjności miasta i atrakcyjności oferty miasta dla podmiotów zewnętrznych (potencjalnych mieszkańców, inwestorów, odwiedzających), otwartość na nowe szanse pojawiające się w otoczeniu miasta i zdolność do ich absorbowania. Punktem startu dla prac nad aktualizacją strategii rozwoju miasta Gliwice stała się Strategia rozwoju miasta Gliwice na lata 2002-2022 przyjęta uchwałą Rady Miejskiej w Gliwicach w dniu 10 października 2002 roku wraz z późniejszymi zmianami wprowadzonymi uchwałą Rady Miejskiej w Gliwicach w dniu 26 lutego i 2 grudnia 2004 roku. Do głównych założeń, które wyznaczały treść dokumentu źródłowego, a jednocześnie zostały zachowane jako fundamenty aktualizacji należy zaliczyć 1. 2

dążenie do wzmacniania Gliwic jako miasta: aktywnego, nowoczesnego, odgrywającego znaczącą rolę w życiu regionu i kraju. STRATEGIA W ZARZĄDZANIU ROZWOJEM MIASTA Znaczenie strategii dla rozwoju miasta przejawia się w dostarczaniu odpowiedzi na następujące pytania: Pytania diagnostyczne: Jakie są najważniejsze potencjały i funkcje Gliwic? Co stanowi najważniejsze atuty miasta? Jaka jest aktualna pozycja miasta? Jakie procesy występują w mieście w ostatnich latach? Jaki jest wpływ otoczenia na rozwój miasta? Pytania aksjologiczne: Jakie cechy miasta są najbardziej oczekiwane przez mieszkańców? Jaka wizja rozwoju Gliwic może trwale związać mieszkańców z miastem i motywować ich do podejmowania działań społecznych i ekonomicznych? Jaką pozycję powinny zająć Gliwice w Aglomeracji Górnośląskiej, województwie, kraju i Europie? Jakie potencjały i funkcje będą dynamizowały rozwój miasta oraz będą wyróżniały miasto w otoczeniu? Pytania wdrożeniowe: W jaki sposób przekształcać miasto, aby stało się ono przyjaznym środowiskiem dla aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców? Jak kształtować rozwój miasta, aby stawało się ono miejscem atrakcyjnym dla podmiotów w otoczeniu? W jakich kierunkach i w jaki sposób Gliwice powinny kooperować ze swoim otoczeniem? W jakim kierunku powinno się miasto rozwijać w wyznaczonym horyzoncie czasowym, aby zrealizować założoną wizję, jakie należy przyjąć priorytety, w których punktach kontynuować dotychczasowy model rozwoju, a gdzie wprowadzić zmiany i innowacje? Jakimi środkami i w jaki sposób należy realizować założone cele? Jakie projekty realizować i w jakiej kolejności? Kto będzie partnerem wdrażania strategii? 2. 3

Jakie przyjąć zasady wdrażania dokumentu? Jaki powinien być harmonogram jego realizacji? PRZESŁANKI AKTUALIZACJI STRATEGII O konieczności aktualizacji strategii zadecydowało kilka istotnych czynników, które można podzielić na dwie grupy. Wewnętrzne przesłanki aktualizacji, mające swoje źródło w procesach zachodzących w mieście obejmują: rosnącą dynamikę wewnętrznych procesów rozwoju, zmiany zachodzące w oczekiwaniach, aspiracjach i zachowaniach mieszkańców, zrealizowanie części dotychczasowej strategii. Wśród najważniejszych przesłanek zewnętrznych warto wymienić: zaktualizowanie Strategii rozwoju województwa śląskiego i nadanie jej nowego horyzontu czasowego, opracowanie Regionalnego Programu Operacyjnego województwa śląskiego, wejście w nowy okres programowania w Unii Europejskiej do roku 2013, zmiany zachodzące w otoczeniu konkurencyjnym i kooperacyjnym miasta, ze szczególnym uwzględnieniem procesów metropolizacji w ramach Aglomeracji Górnośląskiej oraz integracji europejskiej. Wobec tego, główne cele procesu aktualizacji sprowadzają się do: doskonalenia dotychczasowych procesów rozwoju, kreatywnego kontynuowania zarządzania rozwojem miasta, rozszerzania zakresu dostępnych potencjałów rozwojowych, zwiększania liczby podmiotów zaangażowanych w rozwój miasta. 3. PARTNERSTWO W FORMUŁOWANIU I WDRAŻANIU STRATEGII Współcześnie, rozwój lokalny traktowany jest jako proces, którego przebieg i siła zależą przede wszystkim od aktywności społeczności lokalnej, uruchamiania potencjałów, którymi dysponują różne podmioty lokalne, łączenia ich działalności w projektach wyzwalających efekty pozytywnej synergii. Również ostateczna ocena strategii oraz uzyskiwanych rezultatów związanych z jej wdrażaniem należy do użytkowników miasta. W związku z tym, rozwiązując problemy lokalne i planując strategiczny rozwój miasta należy kierować się następującymi wymaganiami: rozwój lokalny to proces zachodzący zarówno w wymiarze ekonomicznym jak i społecznym; dynamizacja tego procesu nie może wyrażać się w pomnażaniu wskaźników statystycznych, lecz powinna być oceniana przede wszystkim przez 4. 4

pryzmat poprawy warunków życia możliwie dużej liczby mieszkańców oraz polepszenia warunków funkcjonowania wszystkich podmiotów i organizacji na terenie miasta; w myśleniu o rozwoju miasta zachowane muszą być zasady samorządności i demokracji; na co dzień wyrażają się one w zarządzaniu miastem przez reprezentantów społeczności lokalnej, zaś w kontekście rozwoju strategicznego powinny prowadzić do zapewniania możliwości samorealizacji przez członków wspólnoty lokalnej, a w szerszym ujęciu do brania przez mieszkańców odpowiedzialności za siebie i swoje miasto; rolą władz lokalnych jest tworzenie warunków do rozwoju mieszkańców, a w szczególności wspieranie aktywności różnych podmiotów w rozwiązywaniu występujących problemów; władze lokalne mając ograniczone możliwości działania (organizacyjne, ludzkie, finansowe, prawne) muszą zwracać uwagę na uruchamianie partnerstwa publiczno-prywatnego; szczególny nacisk w tym zakresie powinien być położony przede wszystkim na tworzenie warunków do prowadzenia działalności przez podmioty prywatne oraz organizacje obywatelskie uzupełniające ofertę o charakterze rynkowym. Formułowanie i wdrażanie strategii powinno być wynikiem partnerstwa strategicznego zawiązywanego pomiędzy podmiotami trzech sektorów: sektora publiczno-samorządowego, sektora biznesu, sektora obywatelskiego. Zawartość strategii oraz sposoby jej implementacji powinny wynikać z oczekiwań i poziomu aktywności lokalnych podmiotów. Z drugiej strony, strategia powinna być formułą tworzącą i wzmacniającą partnerstwo międzysektorowe w mieście. Zaktualizowana strategia rozwoju Gliwic jest opracowaniem, którego zawartość merytoryczna, jak też przyjęta metodologia formułowania i wdrażania tworzą podstawy dla uruchomienia partnerskich działań podmiotów lokalnych na rzecz rozwoju miasta. Wartość tego dokumentu nie ogranicza się jedynie do jego treści, ale dotyczy także zawiązania w trakcie realizacji warsztatów strategicznych z udziałem różnych środowisk forum dyskusji o mieście, jego problemach i przyszłości. W tym kontekście, strategia jest nie tyle planem działania, ale raczej podstawą komunikacji społecznej i swoistym zaproszeniem do współpracy dla wszystkich podmiotów lokalnych. Zdefiniowane w strategii cele sugerują w jakim zakresie konieczne jest kreowanie instrumentów wsparcia dla działalności społecznej i ekonomicznej 5. 6. 5

użytkowników miasta, a w konsekwencji do podnoszenia poziomu ich aktywności. Przyjęcie określonej organizacji prac nad formułowaniem dokumentu miało na celu stworzenie punktu startu dla zawiązywania i wzmacniania partnerstwa strategicznego, którego uczestnikami są, bądź mogą stać się podmioty wiążące swoją przyszłość z Gliwicami. Mowa tutaj zarówno o tych podmiotach, które obecnie funkcjonują w mieście, jak i o tych, które mogą zostać do miasta przyciągnięte. Wielopodmiotowy charakter powinien również cechować proces wdrażania strategii. Opierać się on będzie na współpracy różnych użytkowników miasta oraz na realizacji projektów łączących aktywności i zasoby podmiotów lokalnych. Zakłada się, że rezultatem takiego podejścia będzie zawiązanie szerokiej koalicji na rzecz stałego doskonalenia dokumentu i jego partnerskiego wdrażania. Takie ujęcie powoduje, że strategia przekracza ramy sformalizowanego dokumentu i staje się płaszczyzną permanentnego dialogu na temat przyszłości miasta. Podejmowane w oparciu o zapisy strategii działania będą adekwatne do oczekiwań mieszkańców, a wprowadzane w mieście zmiany będą akceptowane przez społeczność lokalną. Rys. 1 Efekty partnerstwa w zarządzaniu strategicznym rozwojem miasta 7. odzwierciedlenie w strategii oczekiwań mieszkańców miasta motywacja mieszkańców do działania w ramach priorytetów miasta realizacja strategii przez aktywność społeczności lokalnej ( aktywność władzy lokalnej) pomnożenie zasobów wykorzystywanych na rzecz rozwoju miasta poprzez uaktywnienie różnych podmiotów i zasobów będących w ich dyspozycji 6

TRYB PAC NAD AKTUALIZACJĄ STRATEGII Prace nad aktualizacją strategii zrealizowano w kilku etapach obejmujących następującą sekwencję działań: określenie przesłanek aktualizacji strategii i oczekiwanych efektów tego procesu, przyjęcie założeń dotyczących formy i zakresu dokumentu oraz jego miejsca w systemie zarządzania miastem, przygotowanie i uzgodnienie metodologii aktualizacji strategii, przeprowadzenie analizy sytuacji wyjściowej i perspektyw rozwojowych miasta w oparciu o materiały źródłowe, wyłonienie szerokiej grupy liderów rozwoju lokalnego reprezentujących najważniejsze środowiska decydujące o rozwoju miasta, weryfikacja diagnozy uwarunkowań rozwojowych miasta przez podmioty lokalne, zidentyfikowanie wyróżniających potencjałów rozwojowych miasta, opracowanie scenariuszy rozwoju miasta odzwierciedlających przyszłość przewidywaną i pożądaną wraz ze sformułowaniem prognoz odnoszących się do zmian pozycji miasta w otoczeniu, porównanie oczekiwań mieszkańców miasta, innych podmiotów lokalnych oraz podmiotów z otoczenia z przewidywaną przyszłością o charakterze ewolucyjnym, uzgodnienie wizji rozwoju miasta odzwierciedlającej oczekiwania podmiotów lokalnych, określenie różnicy pomiędzy scenariuszem ewolucyjnym a ustaloną wizją rozwoju, wyselekcjonowanie i hierarchizacja strategicznych problemów rozwojowych, zidentyfikowanie priorytetów strategicznych, sformułowanie celów strategicznych, stworzenie bilansu strategicznego dla poszczególnych celów strategicznych w oparciu o analizę SWOT, wskazanie kierunków rozwoju wraz z podstawowymi działaniami umożliwiającymi realizację wizji i celów, przeprowadzenie przygotowań do opracowania strategicznych projektów: określenie procedury tworzenia projektów strategicznych i sformułowanie propozycji pomysłów na projekty, 8. Diagnoza została opracowana w oparciu o dane statystyczne zamieszczone w załączniku numer 1 a także Raport o stanie Miasta Gliwice za okres 2002 30.06.2006 z załącznikiem Sprawozdanie z realizacji celów strategicznych i kierunkowych za lata 2002-2005 oraz z Uzupełnieniem Raportu o stanie miasta Gliwice o dane na koniec 2006 roku. 7

uporządkowanie projektów w spójne zbiory (programy) wraz z nadaniem im odpowiednich rang, opracowanie systemu zarządzania strategią obejmującego zagadnienia wdrażania i aktualizacji (projektowe i organizacyjne podstawy wdrażania strategii, elementy monitoringu, procedury modyfikacji strategii). Większa część opracowania została przygotowana poprzez przeprowadzenie konsultacji społecznych, które powinny być kontynuowane także w fazie wdrożeniowej. Aktualizacja strategii została zrealizowana przy wykorzystaniu grupowych metod twórczego myślenia. Diagnozę, cele strategiczne oraz projekty strategiczne wypracowano w trakcie czterech warsztatów z udziałem środowisk liderskich miasta. W części diagnostycznej warsztatów określono sytuację wyjściową miasta, wraz z jego pozycją w otoczeniu oraz zidentyfikowano przewidywane ewolucyjne kierunki rozwoju. W części kreatywnej sformułowano wizję rozwoju miasta oraz cele i kierunki jego rozwoju. Warsztaty, realizowane interaktywnymi metodami, miały na celu osiągnięcie kilku ważkich efektów, do których zaliczyć należy: stworzenie możliwości do wymiany informacji i konsolidacji wiedzy o mieście, skonfrontowanie różnych poglądów na temat sytuacji i pożądanych kierunków rozwoju miasta, uzgodnienie wizji rozwoju miasta, wykreowanie płaszczyzn współpracy lokalnych podmiotów, edukacja w zakresie zarządzania strategicznego i zarządzania projektami. Konsekwencją aktywnego udziału podmiotów lokalnych w pracach nad strategią jest grupowe autorstwo wypracowanych rozwiązań. Każda z propozycji indywidualnych została przedstawiona i przedyskutowana na warsztatach, a następnie zmodyfikowana, zaakceptowana bądź odrzucona przez wszystkich uczestników. Grupowe autorstwo rozwiązań związane jest także ze wspólną odpowiedzialnością za efekty, jakich oczekuje się od strategii. Przyjęte założenia metodologiczne opierające proces formułowania i wdrażania strategii na zasadach partnerstwa stanowią podstawę dla stworzenia trwałej, stojącej ponad podziałami politycznymi koalicji na rzecz rozwoju miasta Gliwice. 9. 10. 8

STRUKTURA STRATEGII Strategia rozwoju miasta Gliwice została zorganizowana według następującej struktury: założenia do strategii wyznaczające sens utylitarny strategii oraz jej konstrukcję merytoryczną, diagnoza uwarunkowań wewnętrznych i otoczenia miasta w ujęciu statycznym i dynamicznym (stan wyjściowy i prognoza rozwoju), ukierunkowanie rozwoju miasta obejmujące sformułowanie wizji, priorytetów, celów strategicznych i operacyjnych, podstawy wdrażania strategii z głównymi projektami, działaniami, założenia organizacyjne, zarządzanie strategią oraz harmonogram jej wdrożenia. 11. 9

2. DIAGNOZA SYTUACJI STRATEGICZNEJ MIASTA GLIWICE Wyznaczniki konkurencyjności i atrakcyjności miasta Gliwice Procesy rozwojowe zachodzące w mieście Oddziaływanie otoczenia na rozwój miasta Scenariusz ewolucyjnego rozwoju miasta WYZNACZNIKI KONKURENCYJNOŚCI I ATRAKCYJNOŚCI MIASTA GLIWICE Gliwice są miastem o złożonej sytuacji rozwojowej. Wiele wskaźników chociażby dotyczących sytuacji na rynku pracy, atrakcyjności inwestycyjnej, rozwoju funkcji akademickich, naukowych czy kulturalnych plasuje to miasto w czołówce miast Aglomeracji Górnośląskiej. Z drugiej strony, należy mieć na uwadze fakt, że Gliwice są miastem, które wyróżnia wysoka jakość kapitału ludzkiego. Jest to zjawisko o niewątpliwie pozytywnym charakterze, wiążące się jednak z wysokimi aspiracjami mieszkańców, ich znaczącą mobilnością i zwiększonymi możliwościami poszukiwania szans w otoczeniu. To z kolei powoduje, że oczekiwania mieszkańców względem swojego miasta są wysokie oraz stwarza szereg wyzwań strategicznych o różnym charakterze. O pozycji konkurencyjnej miasta Gliwice oraz jego atrakcyjności dla aktualnych i potencjalnych użytkowników decydują następujące wyróżniające potencjały: wysoka wartość kapitału ludzkiego wraz z infrastrukturą sprzyjającą jego doskonaleniu przejawiająca się: wysokim poziomem wykształcenia mieszkańców, koncentracją zasobów ludzkich o wysokich kwalifikacjach technicznych, potencjałem ludzkim atrakcyjnym dla firm innowacyjnych, rozwinięte funkcje naukowe i akademickie, koncentracja kadry naukowej i badawczej, silna pozycja wśród krajowych ośrodków badań i wiedzy technicznej, wysoka atrakcyjność inwestycyjna związana z: doświadczeniami w pozyskiwaniu nowych inwestycji, dobrze funkcjonującą Specjalną Strefą Ekonomiczną, stosunkowo wysokim nasyceniem w instytucje otoczenia biznesu, korzystnym położeniem komunikacyjnym (przecięcie szlaków drogowych o europejskiej randze (A-1 i A4), Kanał Gliwicki i port, kolej), 12. 13. 10

warunki życia w mieście wyróżniające miasto na tle innych ośrodków Aglomeracji Górnośląskiej: lokalizacja miasta w zielonej strefie Aglomeracji, zabytkowe centrum miasta i układ urbanistyczny, poprawiające się bezpieczeństwo, interesująca oferta kulturalna miasta, wielowiekowa historia miasta i miejsce ważnych wydarzeń historycznych (1939), dobrze kojarzący się wizerunek miasta, pełnienie przez miasto ważnych funkcji w strukturach Kościoła Rzymsko- Katolickiego (Diecezja Gliwicka). PROCESY ROZWOJOWE ZACHODZĄCE W MIEŚCIE O sytuacji aktualnej oraz o rozwoju miasta decyduje szereg procesów, z których część niesie konsekwencje pozytywne, inne zaś mają charakter negatywny. Do procesów pozytywnych zaliczyć można: rozwój rynku pracy: powstawanie nowych miejsc pracy oraz poprawa ich atrakcyjności, wykorzystywanie środków UE do finansowania inwestycji lokalnych, poprawę atrakcyjności inwestycyjnej miasta wiążącą się z: tworzeniem nowych terenów inwestycyjnych i komercyjnych, stopniowym rozwojem podmiotów otoczenia biznesu, poprawę estetyki miasta, której sprzyja: renowacja zabytków, rewitalizacja terenów i obiektów poprzemysłowych, poprawa stanu środowiska naturalnego, poprawę jakości życia związaną z: rozwojem infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, rozwojem budownictwa mieszkaniowego, poprawą funkcjonowania oświaty, wzrostem poczucia bezpieczeństwa, wzmocnienie pozycji miasta w otoczeniu poprzez: poszerzanie oferty kulturalnej oraz działalność instytucji kulturalnych o znaczeniu regionalnym, rozwijanie funkcji akademickich miasta, wzrost znaczenia Gliwic dla sytuacji na rynku pracy w Aglomeracji Górnośląskiej, 14. 11

wzrost aktywności społecznej i rozwijające się organizacje pozarządowe, poprawę jakości zarządzania miastem. Wśród negatywnych procesów oddziałujących na rozwój miasta wskazać należy: rosnące uciążliwości związane z ruchem drogowym w centrum miasta i niewystarczający postęp w modernizacji infrastruktury drogowej, regres funkcjonalny centrum miasta i ograniczone możliwości rozwijania w mieście nowoczesnych funkcji, regres demograficzny i nasilająca się emigracja zarobkowa, relatywny spadek atrakcyjności oferty spędzania wolnego czasu dla mieszkańców, problemy społeczne i wzrost zapotrzebowania na pomoc społeczną; polaryzacja społeczna na tle ekonomicznym, wzrost patologii wśród młodzieży, dokuczliwość zagrożeń ekologicznych (Kłodnica, niska świadomość ekologiczna mieszkańców), braki w funkcjonowaniu usług społecznych. 15. ODDZIAŁYWANIE OTOCZENIA NA ROZWÓJ MIASTA Do najważniejszych procesów zachodzących w otoczeniu, a wpływających pozytywnie na sytuację i przyszłość miasta należą: dostępność funduszy UE umożliwiająca realizację inwestycji lokalnych oraz wspieranie rozwoju funkcji społecznych i gospodarczych miasta, rosnąca atrakcyjność rekreacyjna i turystyczna terenów otaczających miasto poprawiająca jakość życia mieszkańców, inwestycje w infrastrukturę drogową poprawiające położenie komunikacyjne miasta oraz jego atrakcyjność mieszkaniową i inwestycyjną, zacieśnianie współpracy między samorządami w kraju na świecie, kooperacja przy realizowaniu projektów o znaczeniu ponadlokalnym, wspólne formułowanie i wdrażanie polityk w kluczowych obszarach działalności samorządów, rozwój różnych uczelni w Aglomeracji Górnośląskiej sprzyjający doskonaleniu kapitału ludzkiego i nawiązywaniu współpracy pomiędzy uczelniami, rozwój Aglomeracji pozwalający na funkcjonowanie miasta w sieciach współpracy, korzystanie z potencjału innych miast, wzmacnianie pozycji w kraju i Europie, budowanie konkurencyjności w wymiarze międzynarodowym. 16. 12

Wśród zasadniczych negatywnych procesów zachodzących w otoczeniu można wskazać: niestabilność prawa rzutująca na podejmowanie decyzji przez podmioty rozwoju lokalnego, nadmierna biurokracja utrudniająca pozyskiwanie inwestorów oraz codzienne funkcjonowanie podmiotów rozwoju lokalnego, rosnąca atrakcyjność i dostępność rynku pracy w UE stwarzająca zagrożenie emigracji mieszkańców o najwyższych kwalifikacjach i potencjale przedsiębiorczości, niesprawny system zarządzania i finansowania ochrony zdrowia oraz nieokreślony kierunek reformy służby zdrowia, opóźnienia w realizacji inwestycji w ramach programu budowy autostrad, niekorzystne oddziaływania środowiskowe i brak współpracy z innymi miastami przy rozwiązywaniu problemów ekologicznych (dotyczy zwłaszcza oczyszczania rzeki Kłodnicy). 17. SCENARIUSZ EWOLUCYJNEGO ROZWOJU MIASTA Biorąc pod uwagę aktualną sytuację rozwojową miasta oraz procesy, które kształtują jego przyszłość można sformułować scenariusz prawdopodobnego, ewolucyjnego rozwoju Gliwic. Scenariusz taki został opracowany w czasie prac warsztatowych z uwzględnieniem horyzontu następnych pięciu lat. Przewidywana przyszłość miasta może być opisana przez następujące pozytywne lub negatywne stwierdzenia: 18. 13

Scenariusz optymistyczny wzmocnienie Gliwic jako kluczowego miasta Aglomeracji Górnośląskiej w dziedzinie rozwoju funkcji gospodarczych i naukowych, wzmacnianie przedsiębiorczości mieszkańców, rozwój oferty edukacyjnej miasta na wszystkich szczeblach, poprawa położenia komunikacyjnego miasta na skutek realizacji kolejnych etapów programu budowy autostrad, usunięcie większości problemów w funkcjonowaniu wewnętrznego układu komunikacyjnego, dalsza poprawa estetyki miasta, zwłaszcza jego centralnych części, zrównoważenie sytuacji na lokalnym rynku pracy, rozwój budownictwa mieszkaniowego, Scenariusz pesymistyczny wyraźnie odczuwalne osłabienie potencjału demograficznego miasta wiążące się ze zjawiskami: emigracji zarobkowej, suburbanizacji, funkcjonalne osłabienie centrum miasta rzutujące na zmiany struktury przestrzennej miasta, niezadowalające tempo poprawy warunków życia w mieście, zwłaszcza oferty spędzania wolnego czasu, deficyt, w stosunku do potrzeb konkurencyjnych, innowacyjnych podmiotów i działalności gospodarczych, zjawiska polaryzacji społecznej zwiększające potrzeby pomocy społecznej, niewystarczające tempo rozwoju współpracy miast w ramach Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, oraz wiążące się z tym osłabienie pozycji Aglomeracji Górnośląskiej w stosunku do innych aglomeracji w kraju i utrata szeregu szans rozwojowych, brak rozwiązania problemu zanieczyszczenia rzeki Kłodnicy w związku ze słabą współpracą w tym zakresie z samorządami innych miast. 14

3. WIZJA ROZWOJU MIASTA GLIWICE Istota wizji i jej znaczenie strategiczne Wizja rozwoju miasta Gliwice do roku 2022 ISTOTA WIZJI ROZWOJU I JEJ ZNACZENIE STRATEGICZNE Wizja rozwoju ma charakter scenariusza antycypacyjnego, to znaczy, że wyraża życzenia i oczekiwania dotyczące rozwoju miasta. Jako horyzont docelowy przyjęto w wizji rok 2022. Wizja stanowi główną oś strategii i podstawę dla sformułowania celów, a w dalszej kolejności rozwiązań strategicznych. Formułując wizję rozwoju miasta Gliwice dołożono starań, aby była to formuła: odzwierciedlająca stany i procesy pożądane w rozwoju miasta, pełniąca funkcje motywacyjne wobec podmiotów lokalnych, stymulująca do aktywności, wewnętrznie synergiczna, składająca się z elementów wzajemnie się wspomagających (lub co najmniej niekolidujących), nie będąca utopią czy zbiorem wyidealizowanych życzeń, lecz obrazem przyszłości realnej do osiągnięcia w wyniku działań podejmowanych przez podmioty lokalne, stanowiąca dobrą bazę dla wypracowania priorytetów oraz struktury celów. Praca nad wizją rozwoju miasta Gliwice została zrealizowana poprzez przeprowadzenie analizy w pięciu płaszczyznach dotyczących: struktur miasta, spójność miasta, podmiotów rozwoju lokalnego i relacji między nimi, wyróżników i przewag miasta, pozycji i wizerunku miasta w otoczeniu. Kształtowanie pożądanych struktur miasta Gliwice w ramach wizji i wynikającej z niej strategii zostało zorientowane na myślenie o: sektorach gospodarki, kształtowaniu perspektywicznych branż, kierunkach rozwoju przedsiębiorczości lokalnej, 19. 20. 21. 15

charakterze inwestycji wspomagających rozwój lokalny, rozwoju otoczenia biznesu, tworzeniu sieci współpracy gospodarczej, generowaniu innowacji. Kształtowanie spójności miasta związane jest z poszukiwaniem równowagi w ujęciu: przestrzennym rozwój wszystkich części miasta, społecznym tworzenie szans rozwoju dla całej społeczności lokalnej, komunikacyjnym włączanie miasta w zewnętrzny system transportowy oraz usuwanie barier w wewnętrznym systemie komunikacyjnym, funkcjonalnym integrowanie funkcji realizowanych w mieście, ekorozwoju eliminowanie kolizji między gospodarką, osadnictwem a środowiskiem (świadome gospodarowanie przyrodą i przestrzenią, w tym procesy ochrony i procesy rewitalizacji). Realizacja strategii zależy przede wszystkim od zaangażowania w ten proces szerokiego spektrum podmiotów. Dlatego w pracach nad wizją położono silny nacisk na różne przejawy aktywności podmiotów oraz kształtowanie sieci relacji pomiędzy nimi, a w szczególności na kwestie dotyczące: kapitału ludzkiego i związanych z nim kwalifikacji i postaw, kapitału społecznego, relacji łączących podmioty lokalne oraz poziomu zaufania determinującego możliwości zawiązywania lokalnej współpracy, płaszczyzn i przejawów partnerstwa strategicznego oraz siły wewnętrznych sieci współpracy, samoorganizacji społeczności lokalnej, współpracy międzysektorowej w układzie: biznes samorząd lokalny organizacje obywatelskie, nauka i badania biznes, biznes kultura, pozycja władzy lokalnej we wspieraniu aktywności podmiotów lokalnych. W przypadku każdej jednostki samorządowej konieczne jest myślenie o kreowaniu i stałym wzmacnianiu pozycji konkurencyjnej. W tym celu konieczne jest tworzenie wyróżników i przewag miasta. W pracy nad wizją zwrócono uwagę na: postrzeganie miasta jako środowiska funkcjonowania podmiotów wewnętrznych i zewnętrznych, a w tym: 22. 23. 24. 16

kształtowanie atrakcyjności mieszkaniowej i inwestycyjnej oraz wzmacnianie jej źródeł, podnoszenie jakości życia, poprawę estetyki miasta i urządzanie przestrzeni publicznych, kreowanie symboli miasta, pielęgnowanie i wykorzystywanie historii miasta i jego dziedzictwa kulturowego. Ranga miasta Gliwice wymaga zwrócenia uwagi na budowanie odpowiedniej pozycji w otoczeniu oraz wzmacnianie wizerunku miasta, a w szczególności na: rozwój metropolitalnych funkcji miasta, animowanie przez miasto procesów współpracy w Aglomeracji Górnośląskiej i otoczeniu ponadregionalnym, udział miasta w zawiązywaniu zewnętrznych sieci współpracy. 25. WIZJA ROZWOJU MIASTA GLIWICE DO ROKU 2022 Gliwice w roku 2022 to miasto: dynamicznego rozwoju gospodarczego; podstawą dla utrzymania szybkiego tempa tego rozwoju będzie: wysoki, stale podnoszony i dostosowywany do potrzeb rynku pracy poziom i zakres kwalifikacji mieszkańców, dobrze funkcjonujące otoczenie biznesu, dogodne położenie komunikacyjne, pozwalające na rozwój transportu multimodalnego drogowego, kolejowego i żeglugi śródlądowej w wymiarze europejskim; będące krajowym liderem w dziedzinie wdrażania do gospodarki innowacji; wysoki poziom innowacyjności lokalnej gospodarki będzie możliwy dzięki: rozwojowi współpracy pomiędzy nauką a biznesem, przyciąganiu inwestycji będących nośnikiem nowoczesnych technologii, rozwojowi lokalnych sieci kooperacji gospodarczej umożliwiających dyfuzję innowacji, wysokiemu poziomowi kompetencji technicznych mieszkańców; wykorzystujące potencjał przedsiębiorczości mieszkańców dla tworzenia nowych miejsc pracy, zagospodarowywania lokalnych potencjałów, tworzenia lokalnej sieci kooperacji, zwiększania dostępności mieszkańców do usług; będące ważnym ośrodkiem akademickim i najważniejszym w kraju ośrodkiem w dziedzinie nauk technicznych; naukowa pozycja miasta będzie budowana 26. 17

przede wszystkim dzięki współpracy Politechniki Śląskiej z innymi uczelniami w kraju i na świecie, udziałowi w międzynarodowych projektach badawczych, realizacji badań na zamówienie biznesu, partycypacji w działaniach koncepcyjnych związanych z rozwojem lokalnym i regionalnym; absolwenci gliwickich uczelni będą posiadali wysokie kwalifikacje pozwalające na podejmowanie atrakcyjnej pracy lub zakładanie własnej działalności gospodarczej; uczelnie wyższe i środowiska naukowe będą ważnym partnerem w kształtowaniu rozwoju miasta; będące biegunem kultury Aglomeracji Górnośląskiej; rozwój kultury i działalność instytucji oraz środowisk kulturalnych będzie tworzyć klimat miasta, eksponować jego walory i czynić miasto bardziej atrakcyjnym dla jego mieszkańców i odwiedzających; ze względu na siłę środowiska akademickiego Gliwice staną się ważnym centrum kultury studenckiej; kultura będzie stanowiła dopełnienie technicznego profilu miasta; pełniące ważną rolę duchową dzięki funkcjonowaniu na jego terenie Kurii Biskupiej Diecezji Gliwickiej, Studium Muzyki Kościelnej oraz Centrum Edukacyjnego im. Jana Pawła II; obok znaczenia religijnego, fakt ten będzie wpływał na rozwój funkcji społecznych oraz będzie oddziaływał kulturotwórczo; o rynku pracy zaspokajającym oczekiwania mieszkańców, a także atrakcyjnym dla dobrze wykwalifikowanych i przedsiębiorczych mieszkańców spoza miasta; tak funkcjonujący rynek pracy stanie się ważnym czynnikiem wzrostu demograficznego miasta i wzmacniania jego kapitału ludzkiego; będące ważnym ośrodkiem konsolidacji Aglomeracji Górnośląskiej, inicjujące projekty o znaczeniu aglomeracyjnym i regionalnym, realizowane wspólnie z gminami sąsiednimi; miasto będzie umiejętnie korzystało z zasobów i pozytywnych procesów w swoim najbliższym otoczeniu, a jednocześnie będzie podejmowało działania wzmacniające zarówno potencjał własny, jak i potencjał Aglomeracji Górnośląskiej; o dobrze kojarzącym się wizerunku miasta nowoczesnego, otwartego, atrakcyjnego, o silnej wewnętrznej energii rozwoju; łączące wielokulturowe tradycje i historię; wyróżniające się swoją estetyką, funkcjonalnością zagospodarowania, ładem, zielenią, dobrze zorganizowanymi przestrzeniami publicznymi; dbałości o zabytki towarzyszyć będzie kreowanie nowych obiektów o wysokiej wartości architektonicznej; silnych więzi społecznych przejawiających się w odpowiedzialności mieszkańców 18

za swoje miasto i za innych członków społeczności lokalnej; mieszkańcy będą się angażowali w działalność społeczną, a miasto będzie kreowało instrumenty wspierające nowe inicjatywy społeczne; realnego dialogu pomiędzy władzą lokalną, a mieszkańcami; w mieście wdrażane będą mechanizmy współzarządzania umożliwiające mieszkańcom aktywne włączenie się w realizację projektów na rzecz rozwoju lokalnego; dostarczające swoim mieszkańcom szans rozwoju zgodnych z ich aspiracjami; podstawą dla realizacji tego założenia będzie rozwijanie funkcji edukacyjnych, wspieranie przedsiębiorczości gospodarczej i społecznej, stwarzanie możliwości samodzielnego zaspokajania potrzeb bytowych; gwarantujące dostęp do usług społecznych na odpowiednim poziomie, w szczególności grupom społecznym narażonym na marginalizację; z atrakcyjną ofertą spędzania wolnego czasu, na którą składać się będzie dostęp do rekreacji, sportu, kultury, rozrywki, a także możliwość podejmowania działań prospołecznych; zapewniające mieszkańcom wysoki poziom bezpieczeństwa; w którym procesy rozwoju podporządkowane są zasadom rozwoju zrównoważonego; procesy rozwoju nie będą prowadziły do nadmiernego eksploatowania, a w konsekwencji degradowania nieodnawialnych zasobów miasta; stale będą podejmowane wysiłki na rzecz ochrony istniejących lub regeneracji wykorzystywanych zasobów; wartości środowiskowo-przestrzenne i kulturowe będą stanowiły ważne kryterium decyzyjne przy wyborze projektów strategicznych; rozwijające się w sposób harmonijny; procesy rozwoju nie będą miały względem siebie charakteru konfliktowego, a przypadki trwałego zawłaszczania przestrzeni na potrzeby pojedynczych funkcji będą ograniczane do niezbędnego minimum; w którym pozytywne efekty rozwoju są widoczne i odczuwalne dla wszystkich mieszkańców we wszystkich częściach miasta; usuwane będą bariery utrudniające przepływ korzystnych zjawisk, w szczególności bariery transportowe i informacyjne. 19

4. PRIORYTETY STRATEGICZNE MIASTA GLIWICE Priorytety strategiczne Treść priorytetów PRIORYTETY STRATEGICZNE Realizacja wizji rozwoju miasta Gliwice sprowadza się do skoncentrowania uwagi na pięciu priorytetach: 1. Budowa nowoczesnych struktur gospodarczych. 2. Podwyższanie poziomu jakości życia w mieście. 3. Rozwijanie funkcji metropolitalnych. 4. Wzmacnianie atrakcyjności przestrzeni miejskiej. 5. Budowa społeczeństwa obywatelskiego. 27. TREŚĆ PRIORYTETÓW Budowa nowoczesnych struktur gospodarczych wymaga kształtowania innowacyjnych produktów, wzbogacania struktur gospodarczych przez rozwój lokalnej przedsiębiorczości i napływ nowych inwestycji, włączania w procesy rozwoju gospodarczego instytucji edukacyjnych, badawczych i naukowych, rozwój szeroko rozumianego otoczenia biznesu. Podwyższanie poziomu jakości życia w mieście, w podstawowym zakresie związane jest z dostępem do usług społecznych, jakością środowiska zarówno przyrodniczego, jak i antropogenicznego, możliwościami aktywnego spędzania wolnego czasu. W ujęciu bardziej aktywnym, priorytet ten powinien być postrzegany jako dostarczanie mieszkańcom możliwości samorealizacji oraz doskonalenia własnych kwalifikacji. Dla Gliwic ważnym priorytetem jest rozwijanie funkcji metropolitalnych. Miasto powinno pełnić liderskie funkcje w Aglomeracji Górnośląskiej zwłaszcza, jeżeli chodzi o funkcje naukowe, kulturalne, rozrywkowe, czy rekreacyjne. Potencjał Gliwic pozwala na rozwój turystyki metropolitalnej. Równie istotne jest w tym kontekście zajmowanie przez miasto wiodącej pozycji w animowaniu współpracy samorządów lokalnych, w szczególności w ramach Górnośląskiego Związku Metropolitalnego oraz w relacji 28. 29. 30. 20

z gminami powiatu gliwickiego. Wzmacnianie atrakcyjności przestrzeni miejskiej to priorytet, którego realizacja jest niezbędna zarówno dla poprawy warunków życia w mieście, jak też kształtowania jego wizerunku. Właściwa realizacja tego priorytetu jest również związana z respektowaniem zasad rozwoju zrównoważonego. Rozwój miasta zależy przede wszystkim od postaw mieszkańców i ich aktywności. Budowanie społeczeństwa obywatelskiego jest sposobem na włączanie mieszkańców w proces zarządzania rozwojem miasta, zacieśnianie ich związków z miastem, ograniczenie zjawiska emigracji o charakterze trwałym. Aktywność obywatelska sprzyja wypełnianiu luk w funkcjonowaniu mechanizmu rynkowego poprzez rozwój wolontariatu i działalności charytatywnej. Wymienione priorytety nie mają charakteru rozłącznego. Działania podejmowane w ich ramach powinny wzajemnie się wspomagać. Należy też zaznaczyć, że wprowadzona numeracja nie ma charakteru hierarchicznego, a jedynie porządkujący. Każdy z priorytetów ma taką samą wartość dla rozwoju miasta. 31. 32. 33. 21

5. CELE STRATEGICZNE MIASTA GLIWICE Cele strategiczne i ich zawartość Mierniki realizacji celów strategicznych CELE STRATEGICZNE I ICH ZAWARTOŚĆ W odniesieniu do kolejnych priorytetów zostały sformułowane cele strategiczne. Cele strategiczne odzwierciedlają konkretne wartości lub procesy jakie należy osiągnąć dla realizacji wizji rozwoju miasta Gliwice. 34. Priorytet strategiczny Cele strategiczne Zawartość celu 35. Budowa nowoczesnych struktur gospodarczych 1.1. Wysoka atrakcyjność miasta dla lokalizowania innowacyjnych inwestycji. 1.2. Korzystne warunki dla powstawania sieci współpracy biznesowo-badawczej oraz zawiązywania klastrów przemysłów wysokich technologii. - zindywidualizowana obsługa inwestorów, - oferta terenów inwestycyjnych, - stworzenie centrum biurowo-usługowego, - podnoszenie kwalifikacji mieszkańców, - nowe przestrzenie dla innowacyjnych aktywności gospodarczych, - wysokiej jakości obsługa podmiotów gospodarczych, - przyjazne otoczenie biznesu, - udział placówek edukacyjnych, uczelni i ośrodków badawczorozwojowych w rozwoju gospodarczym, - zacieśnianie współpracy podmiotów gospodarczych, 1.3. Rozwijające się w oparciu o dogodne położenie komunikacyjne funkcje logistyczne. - wykorzystanie przecięcia autostrad, portu i kolei dla rozwoju funkcji logistycznych i transportu multimodalnego 22

1.4. Wysoki poziom przedsiębiorczości mieszkańców miasta przekładający się na tworzenie miejsc pracy i poprawę jakości życia w mieście. - wspieranie funkcjonowania małych i średnich przedsiębiorstw, - kształtowanie przedsiębiorczych postaw wśród młodych mieszkańców, edukacja przedsiębiorczości, - pomoc w rozwijaniu mikro firm, przekształcaniu ich w firmy małe, - rozwój mentoringu (współpracy i opieki dużych przedsiębiorstw nad mikro i małymi firmami) Priorytet strategiczny Cele strategiczne Zawartość celu 36. Podwyższanie poziomu jakości życia w mieście 2.1. Wysoki standard życia, wyróżniający pozytywnie Gliwice w Aglomeracji Górnośląskiej, odpowiadający poziomowi występującemu w miastach europejskich. 2.2. Miasto przyjazne dla mieszkańców o ograniczonych możliwościach samodzielnego rozwoju. 2.3. Rozwój gospodarczy i osadniczy niekolidujący z wymaganiami ekorozwoju. - materialne warunki bytowe, - dostępność do usług społecznych, - bezpieczeństwo publiczne - rozwój systemu komunikacji zbiorowej - zapewnienie udziału w rozwoju miasta wszystkim grupom społecznym, - usuwanie barier dla osób starszych i niepełnosprawnych, - ograniczanie patologii i marginalizacji - ekologiczna świadomość użytkowników miasta, - dostarczanie możliwości zachowań proekologicznych, - kryteria ekologiczne w podejmowaniu decyzji, 23

Priorytet strategiczny Cele strategiczne Zawartość celu 37. 3.1. Miasto będące znaczącym w kraju ośrodkiem naukowoakademickim. - rozwój nauki, - procesy kształcenia na najwyższym poziomie, - współpraca nauki i biznesu, Rozwijanie funkcji metropolitalnych 3.2. Wysoki poziom dostępnej w mieście oferty kulturalnej, rozrywkowej i rekreacyjnej. 3.3. Rozwijająca się w mieście turystyka metropolitalna wykorzystująca materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe i historyczne miasta. 3.4. Miasto inspirujące do współpracy lokalnej, regionalnej i międzynarodowej - rozwój środowisk twórczych, - bogata oferta spędzania wolnego czasu, - zasoby o wartości turystycznej i historycznej, - rozwinięta infrastruktura turystyczna, - atrakcyjne i kierowane do różnych grup imprezy i wydarzenia, - liczba osób korzystających z usług przewodników, informacji turystycznej - udział we wzmacnianiu Aglomeracji Górnośląskiej, - wspieranie i inicjowanie projektów ponadlokalnych, - tworzenie nowej całości z sąsiednimi, mniejszymi gminami, Priorytet strategiczny Cele strategiczne Zawartość celu 38. Wzmacnianie atrakcyjności przestrzeni miejskiej 4.1. Wysoka atrakcyjność przestrzeni publicznych w mieście pod względem ładu, estetyki oraz wachlarza i jakości dostępnych usług. - utrzymanie zabytków, - nowe obiekty, - mała architektura, - zieleń urządzona, - eliminowanie uciążliwości cywilizacyjnych, 24

4.2. Racjonalne gospodarowanie przestrzenią i intensyfikacja jej wykorzystania dzięki odpowiednio przygotowanej infrastrukturze technicznej. - przygotowane tereny dla budownictwa mieszkaniowego i inwestycji, - rozwiązanie problemów transportowych, - ograniczenie zjawisk ekstensywnego wykorzystywania przestrzeni miasta, - rewitalizacja przestrzeni i obiektów, Priorytet strategiczny Cele strategiczne Zawartość celu 39. Budowa społeczeństwa obywatelskiego 5.1. Wysoki poziom zainteresowania mieszkańców doskonaleniem własnych kwalifikacji i dostarczanie przez miasto możliwości kształtowania przez mieszkańców karier zawodowych. 5.2. Miasto zapewniające możliwości profesjonalnych działań wszystkich podmiotów życia społecznego. - rozwój systemu edukacji nakierowany na łączenie kompetencji profesjonalnych z odpowiedzialnością społeczną, - wzmacnianie samodzielności członków społeczności lokalnej, - eliminowanie postaw roszczeniowych poprzez rozszerzanie możliwości rozwoju, - promowanie odpowiedzialnych postaw mieszkańców, - współdecydowanie o kierunkach rozwoju miasta, - partycypacja w realizacji projektów lokalnych, - aktywność społeczna, - działalność charytatywna, - pielęgnowanie spuścizny historycznej, 25

MIERNIKI REALIZACJI CELÓW STRATEGICZNYCH Cel strategiczny 1.1. Wysoka atrakcyjność miasta dla lokalizowania innowacyjnych inwestycji. 1.2. Korzystne warunki dla powstawania sieci współpracy biznesowobadawczej oraz zawiązywania klastrów przemysłów wysokich technologii. 1.3. Rozwijające się w oparciu o dogodne położenie komunikacyjne funkcje logistyczne. 1.4. Wysoki poziom przedsiębiorczości mieszkańców miasta przekładający się na tworzenie miejsc pracy i poprawę jakości życia w mieście. Mierniki realizacji - liczba nowo powstałych firm innowacyjnych (KSSE, Inkubator, Technopark) ( ), - wartość inwestycji realizowanych na terenie miasta w przeliczeniu na jednego mieszkańca ( ), - liczba przygotowanych działek inwestycyjnych ( ), - nowo powstające firmy B+R ( ), - zatrudnienie w sektorze B+R ( ), - liczba zwolnień grupowych a liczba zgłoszonych w PUP miejsc pracy ( ) - liczba firm współpracujących z Politechniką Śląską i innymi uczelniami w mieście ( ), - liczba wynalazków zgłoszonych do urzędu patentowego RP ( ), - długość w km nowo powstałych i zmodernizowanych dróg ( ), - liczba nowo powstałych firm logistycznych ( ), - zatrudnienie w firmach logistycznych ( ), - przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów firm z branży logistycznych ( ), - liczba podmiotów gospodarczych funkcjonujących w mieście ( ), - liczba nowo powstałych podmiotów gospodarczych w ciągu roku ( ), - liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON, które określiły stan aktywności prawnej i ekonomicznej jako podmioty w stanie upadłości ( ), - wpływy z podatku od osób fizycznych ( ), - liczba firm określanych jako MŚP ( ), - liczba firm w stosunku do liczby osób aktywnych zawodowo - liczba nowoutworzonych podmiotów gospodarczych w ciągu roku powstałych dzięki wsparciu finansowemu Powiatowego Urzędu Pracy w Gliwicach ( ), 40. 26

2.1. Wysoki standard życia, wyróżniający pozytywnie Gliwice w Aglomeracji Górnośląskiej, odpowiadający poziomowi występującemu w miastach europejskich. 2.2. Miasto przyjazne dla mieszkańców o ograniczonych możliwościach samodzielnego rozwoju. - poziom przeciętnego wynagrodzenia ( ) - przeciętny dochód per capita w mieście w stosunku do miast Aglomeracji Górnośląskiej i innych ośrodków metropolitalnych w kraju ( ), - wskaźnik bezrobocia ( ), - poziom zróżnicowania ekonomicznego mieszkańców w stosunku do średniej krajowej struktura wynagrodzeń wg grup dochodowych ( odsetek osób i rodzin o dochodach poniżej minimum socjalnego), - wskaźnik przestępczości ( ), - liczba nowych domów/mieszkań oddanych do użytku w mieście ( ), - liczba i powierzchnia działek mieszkaniowych przygotowanych przez miasto ( ), - liczba osób oczekujących na mieszkanie socjalne ( ), - warunki zamieszkania wyrażone wyposażeniem infrastrukturalnym mieszkań, powierzchnią mieszkania na osobę ( ), - wysokość kontraktów gliwickich placówek służby zdrowia z NFZ w przeliczeniu na jednego mieszkańca - proporcja między emigracją a imigracją o charakterze stałym ( lub ), w tym saldo migracji, - liczba zrealizowanych lub zmodernizowanych obiektów sportowych, parametry techniczne obiektów (np. kubatura obiektów, powierzchnia zabudowy, długość ścieżek rowerowych) ( ), - migracje z podziałem na migracje w kraju i za granicę, - liczba osób korzystających z pomocy społecznej (stale i doraźnie) ( ), - liczba osób niepełnosprawnych, które skorzystały z form aktywizacji zawodowej do liczby osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w PUP ( ), - liczba miejsc pracy dla osób z orzeczonym stopniem niepełnosprawności ( ), - liczba dzieci objętych nieinstytucjonalnymi formami opieki zastępczej ( ), - liczba różnorodnych form opieki nad osobami starymi i liczba osób objętych tymi formami ( ), 27

2.3. Rozwój gospodarczy i osadniczy niekolidujący z wymaganiami ekorozwoju. 3.1. Miasto będące znaczącym w kraju ośrodkiem naukowo-akademickim. - procent pokrycia miasta obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego ( ), - ilość wydanych decyzji o warunkach zabudowy i o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (dot. tylko terenów bez obowiązującego m.p.z.p) ( ), - liczba obiektów poddanych termomodernizacji oraz % oszczędności zużycia energii cieplnej po termomodernizacji ( ), - liczba i wartość dotacji na wdrożenie systemów mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska( ), - poziom zanieczyszczeń powietrza ( ), - poziom natężenia hałasu w centrum miasta ( ), - liczba i powierzchnia zlikwidowanych dzikich wysypisk ( ). - liczba oferowanych kierunków kształcenia na uczelniach wyższych ( ), - liczba uczelni ( ), - pozycja uczelni w rankingach ( ), - liczba studentów ( ), - liczba studentów spoza terenu miasta studiujących w Gliwicach ( ), - liczba absolwentów uczelni wyższych ( ). 28

3.2. Wysoki poziom dostępnej w mieście oferty kulturalnej, rozrywkowej i rekreacyjnej. - liczba uczestników wydarzeń kulturalnych i rozrywkowych realizowanych na terenie miasta ( ), - liczba wydarzeń kulturalnych i artystycznych o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym ( ), - liczba przedsięwzięć kulturalnych o zasięgu regionalnym i lokalnym (w tym festiwale, koncerty, występy artystyczne, warsztaty muzyczne, przeglądy oraz organizowane w ramach dotacji dla organizacji pozarządowych) ( ), - liczba wystaw, plenerów, warsztatów plastycznych ( ), - liczba projektów z zakresu edukacji kulturalnej, historycznej i artystycznej ( ), - liczba premier teatralnych, przedstawień teatralnych, seansów filmowych, wystaw muzealnych, projektów i programów edukacyjno- kulturalnych, projektów promujących literaturę i czytelnictwo oferowanych przez miejskie instytucje kultury ( ), - liczba imprez sportowych i rekreacyjnych o zasięgu ponadlokalnym ( ), - liczba wydanych publikacji, czasopism, książek, katalogów, periodyków, opracowań multimedialnych, filmowych, muzycznych ( ), - liczba zespołów sportowych w najwyższych ligach rozgrywkowych ( ), - liczba klubów ( ), - liczba sekcji sportowych ( ), - liczba uprawiających sport w klubach ( ), - liczba obiektów sportowych dostosowanych do realizacji rozgrywek ligowych ( ), - liczba i powierzchnia wybudowanych obiektów sportowych (zarządzanych przez TUR) - liczba i powierzchnia zmodernizowanych obiektów sportowych, (zarządzanych przez TUR) ( ), - liczba i powierzchnia zmodernizowanych szkolnych obiektów sportowych ( ). 29

3.3. Rozwijająca się w mieście turystyka metropolitalna wykorzystująca materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe i historyczne miasta. 3.4. Miasto inspirujące do współpracy lokalnej, regionalnej i międzynarodowej 4.1. Wysoka atrakcyjność przestrzeni publicznych w mieście pod względem ładu, estetyki oraz wachlarza i jakości dostępnych usług. 4.2. Racjonalne gospodarowanie przestrzenią i intensyfikacja jej wykorzystania dzięki odpowiednio przygotowanej infrastrukturze technicznej. - liczba hoteli ( ), - liczba miejsc noclegowych ( ), - liczba odwiedzających korzystających z bazy noclegowej o różnym charakterze i standardzie, liczba noclegów ( ), - liczba uczestników imprez biletowanych do wybranych placówek turystycznych i kulturalnych w mieście ( ), - liczba realizowanych przedsięwzięć służących rozwojowi turystyki metropolitalnej ( ), - liczba konferencji (zjazdy, spotkania) poświęcone rozwojowi i upowszechnianiu turystyki ( ), - liczba przedsięwzięć w dziedzinie promocji turystyki w mieście ( ), - liczba odwiedzających palmiarnię miejską w ciągu roku ( ), - odsetek pracujących w turystyce ( ), - liczba i wartość projektów realizowanych przez samorządy w subregionie i regionie z udziałem Gliwic ( ), - liczba i wartość projektów międzynarodowych realizowanych z udziałem Gliwic ( ), - liczba partnerów w projektach ( ), - liczba stowarzyszeń, fundacji i związków międzygminnych z udziałem Gliwic ( ) - liczba zgłoszeń i pozwoleń na budowę wydanych dla obiektów chronionych mpzp pod względem konserwatorskim ( ), - powierzchnia terenów zielonych ( ), - poziom zanieczyszczeń powietrza ( ), - poziom natężenia hałasu w centrum miasta ( ), - liczba i powierzchnia zlikwidowanych dzikich wysypisk ( ), - powierzchnia i rodzaj zmodernizowanych przestrzeni publicznych ( ), - liczba obiektów poddanych termomodernizacji, parametry techniczne obiektów ( np. kubatura obiektów, powierzchnia zabudowy) ( ), - liczba dostępnych sal konferencyjnych, naukowych, koncertowych ( ), - powierzchnia terenów przygotowanych pod inwestycje ( ), - długość sieci infrastrukturalnej ( ), - długość nowych i zmodernizowanych dróg ( ), 30