SEKTOROWY PROGRAM OPERACYJNY

Program współfinansowany ze środków Unii Europejskiej SEKTOROWY PROGRAM OPERACYJNY RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA SEKTORA ŻYWNOŚCIOWEGO ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH DZIAŁANIE 1.1 INWESTYCJE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH DZIAŁANIE 1.2 UŁATWIANIE STARTU MŁODYM ROLNIKOM PORADNIK DLA POTENCJALNYCH BENEFICJENTÓW DZIAŁANIA 1.1 ORAZ 1.2 Warszawa, 2004

SZANOWNI PAŃSTWO, Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej Polska uzyskała pełne prawo do korzystania z pomocy przeznaczonej dla krajów członkowskich. Dzięki temu polscy rolnicy i przedsiębiorcy mogą korzystać z pomocy w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz programów wpółfinansowanych z Funduszy Strukturalnych UE. Jednym z głównych instrumentów przekształceń strukturalnych w rolnictwie w pierwszych latach po akcesji jest Sektorowy Program Operacyjny (SPO) Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, podobny pod wieloma względami do Programu SAPARD. SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich przeznaczony jest w głównej mierze dla rolników oraz przedsiębiorców działających w branży przetwórstwa artykułów rolnych i ma na celu: poprawę konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego, wsparcie dla przemysłu przetwórczego w celu poprawy jego pozycji konkurencyjnej, wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Instytucją wdrażającą dla większości Działań objętych SPO jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Ważnym zadaniem Agencji jako instytucji wdrażającej jest zapewnienie Państwu jako potencjalnym beneficjentom niezbędnych informacji o zasadach udziału oraz o procedurze ubiegania się o pomoc finansową w ramach SPO. Jedną z form przekazu informacji jest ta broszura, którą przygotowaliśmy specjalnie dla Państwa. Mam nadzieję, iż informacje zawarte w broszurze ułatwią Państwu udział w Programie oraz pozwolą na realizację projektów przyczyniających się do modernizacji polskiego rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. Wojciech Pomajda Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Spis treści DZIAŁANIE 1.1 INWESTYCJE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH...3 1. JAKIE WARUNKI NALEŻY SPEŁNIĆ, ABY SKORZYSTAĆ Z POMOCY?...3 2. JAKIE PROJEKTY MOGĄ BYĆ PRZEDMIOTEM POMOCY?...5 3. NA JAKĄ POMOC MOŻNA LICZYĆ?...6 4. DEFINICJA MŁODEGO ROLNIKA W DZIAŁANIU INWESTYCJE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH?...6 5. POJĘCIE OBSZAR O NIEKORZYSTNYCH WARUNKACH GOSPODAROWANIA (ONW)...7 6. JAKIE KOSZTY MOGĄ BYĆ OBJĘTE REFUNDACJĄ?...7 7. JAKIE SĄ OGRANICZENIA W ZAKRESIE KOSZTÓW KWALIFIKOWALNYCH?...8 8. KOSZTY, KTÓRE NIE PODLEGAJĄ REFUNDACJI!...9 9. JAKIE DOKUMENTY BĘDĄ POTRZEBNE?...9 11. UMOWA Z ARIMR...14 12. REALIZACJA PROJEKTU...14 13. CO NALEŻY ZROBIĆ PO ZREALIZOWANIU PROJEKTU?...14 15. KONTROLA Z ARIMR...15 DZIAŁANIE 1.2 UŁATWIANIE STARTU MŁODYM ROLNIKOM...16 1. JAKIE WARUNKI NALEŻY SPEŁNIĆ, ABY SKORZYSTAĆ Z POMOCY?...16 2. NA JAKĄ POMOC MOŻNA LICZYĆ?...18 3. JAKIE DOKUMENTY BĘDĄ PAŃSTWU POTRZEBNE?...18 4. CO SIĘ DZIEJE Z WNIOSKIEM PO JEGO ZŁOŻENIU W ODDZIALE REGIONALNYM ARIMR?...21 5. UMOWA Z ARIMR...21 6. JAKIE SĄ PAŃSTWA OBOWIĄZKI PO UZYSKANIU PREMII?...21 7. KONTROLA Z ARIMR...22 KRÓTKA INFORMACJA O POZOSTAŁYCH DZIAŁANIACH SPO...22 GDZIE MOŻNA UZYSKAĆ DODATKOWE INFORMACJE?...24 2

DZIAŁANIE 1.1 INWESTYCJE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH Jeżeli jesteście Państwo: osobami fizycznymi będącymi obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, prowadzącymi na terenie Rzeczypospolitej Polskiej działalność rolniczą jako posiadacze samoistni lub zależni gospodarstw rolnych (gospodarstwo rolne o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych), bądź produkcję w działach specjalnych produkcji rolnej w oparciu o nieruchomości rolne będące w posiadaniu samoistnym lub zależnym lub osobami prawnymi podmiotami zarejestrowanymi w Rejestrze Przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, które zgodnie z wpisem do ww. rejestru prowadzą działalność rolniczą lub produkcję w działach specjalnych produkcji rolnej w granicach Rzeczypospolitej Polskiej w oparciu o nieruchomości będące w posiadaniu samoistnym lub zależnym, to oznacza, że możecie Państwo ubiegać się o pomoc finansową w ramach Działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych. 1. JAKIE WARUNKI NALEŻY SPEŁNIĆ, ABY SKORZYSTAĆ Z POMOCY? Pomoc finansowa może być przyznana, jeżeli gospodarstwo, którego dotyczy projekt: 1. Jest prowadzone przez osobę o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych Osoba fizyczna musi spełniać jeden z poniższych warunków dotyczących kwalifikacji zawodowych, to znaczy musi posiadać: wykształcenie rolnicze wyższe lub średnie; wykształcenie rolnicze na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej lub tytuł kwalifikacyjny w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i co najmniej 3-letni staż pracy w gospodarstwie rolnym; wykształcenie o kierunku innym niż rolniczy na poziomie średnim lub wyższym i co najmniej 3-letni staż pracy w gospodarstwie rolnym lub (dla osób posiadających wykształcenie wyższe) ukończenie studiów podyplomowych w zakresie związanym z rolnictwem; wykształcenie podstawowe lub zasadnicze zawodowe o kierunku innym niż rolniczy i co najmniej 5-letni staż pracy w gospodarstwie rolnym. Uwaga! Staż pracy w gospodarstwie rolnym mierzony jest okresem ubezpieczenia w systemie rolniczych ubezpieczeń społecznych w charakterze rolnika lub domownika lub okresem, w którym ubiegający się o dofinansowanie był posiadaczem gospodarstwa. Osoba prawna musi w chwili ubiegania się o pomoc i w okresie 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności w ramach projektu zatrudniać do prowadzenia gospodarstwa objętego pomocą inwestycyjną osobę o następujących kwalifikacjach zawodowych: wykształcenie rolnicze na poziomie wyższym lub średnim lub wykształcenie o kierunku innym niż rolniczy na poziomie wyższym lub średnim i co najmniej 3- letni staż pracy na stanowisku kierowniczym związanym z zarządzaniem produkcją rolniczą lub produkcją w dziale specjalnym produkcji rolnej. 3

2. Jest żywotne pod względem ekonomicznym lub osiągnie żywotność ekonomiczną po zakończeniu realizacji projektu Wielkość ekonomiczna danego gospodarstwa jest określana jako suma nadwyżek bezpośrednich wszystkich działalności rolniczych (wraz z produkcją w działach specjalnych produkcji rolnej) prowadzonych w tym gospodarstwie, obliczonych na podstawie wskaźników Standardowych Nadwyżek Bezpośrednich (SGM) wyznaczonych dla poszczególnych rodzajów produkcji rolniczej i regionów. Na stronach internetowych: www.minrol.gov.pl oraz www.arimr.gov.pl jest dostępny program automatycznie wyliczający tę wielkość. O pomoc w jej wyliczeniu można też zwrócić się do pracowników Oddziałów Regionalnych ARiMR. Wnioskodawca może także udokumentować spełnienie kryterium żywotności ekonomicznej, przedstawiając wyliczenie wielkości ekonomicznej gospodarstwa na podstawie faktycznych danych z gospodarstwa w przypadku, gdy: prowadzi ono produkcję, dla której nie określono wskaźnika SGM lub w wyniku agregacji danych dla danego rodzaju działalności, wartość nadwyżki bezpośredniej liczonej przy pomocy wskaźników SGM jest niższa od wartości nadwyżki bezpośredniej liczonej na podstawie faktycznych danych z gospodarstwa. Podstawą oceny żywotności ekonomicznej gospodarstwa jest wielkość ekonomiczna określona w jednostkach ESU (European Size Unit). Wartość 1 ESU odpowiada nadwyżce bezpośredniej równej 1200 euro. Za spełnienie kryterium osiągnięcia żywotności ekonomicznej uważane jest osiągnięcie przez gospodarstwo wielkości ekonomicznej równoważnej co najmniej 4 ESU. O ile gospodarstwo nie spełnia kryterium żywotności ekonomicznej w chwili składania Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu, wnioskodawca zobowiązany jest przedstawić plan określający docelowy (po realizacji projektu) profil i skalę produkcji, przy czym planowana łączna nadwyżka bezpośrednia musi osiągnąć wymagany poziom co najmniej 4 ESU. W przypadku, gdy projekt dotyczy gospodarstwa, które w całości lub w części jest dzierżawione przez wnioskodawcę i uzyskana z tego gospodarstwa lub jego części nadwyżka bezpośrednia ma wpływ na osiągnięcie wymaganego progu żywotności ekonomicznej gospodarstwa, konieczne jest przedstawienie pisemnej umowy, która określa, że wnioskodawca będzie w posiadaniu danej nieruchomości w okresie obejmującym co najmniej 5 lat od planowanej daty dokonania ostatniej płatności w ramach projektu oraz pisemnej zgody właściciela nieruchomości na przeprowadzenie projektu. 3. Stosownie do rodzaju prowadzonej produkcji, gospodarstwo spełnia minimalne standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt lub spełni je w momencie składania końcowego Wniosku Beneficjenta o płatność Gospodarstwo objęte pomocą finansową musi spełniać minimalne standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt. O ile są to standardy nowowprowadzone, tj. takie, które zaczęły obowiązywać nie dawniej niż przed 36 miesiącami, dopuszcza się, żeby gospodarstwo spełniło je w momencie, gdy wnioskodawca zakończy realizację projektu i ubiega się o ostatnią płatność, lecz nie później niż 36 miesięcy od daty, z którą standardy te stały się obowiązujące. Wykaz minimalnych standardów w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt znajduje się w Załączniku nr 3 Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, który można znaleźć na stronach internetowych: www.arimr.gov.pl oraz www.minrol.gov.pl. 4

Gospodarstwo objęte pomocą, w chwili składania końcowego Wniosku Beneficjenta o płatność, musi być w pełni dostosowane do dotyczących je przepisów określających wymagania w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt, nawet tych, których termin wejścia w życie nastąpi później niż planowany termin zakończenia realizacji projektu. Pomoc finansowa nie może być przeznaczona: 1. Na projekt, który spowoduje wzrost produkcji, dla której brak normalnego zbytu rynkowego W dziedzinach produkcji, dla których istnieją ograniczenia, co do wielkości produkcji ustanowione na poziomie gospodarstwa, pomoc może być przyznana na projekt, który odpowiada limitowi produkcji, jakim dysponuje to gospodarstwo. W innych sektorach, projekt skierowany na zwiększenie produkcji może otrzymać pomoc pod warunkiem przedstawienia planu sprzedaży lub umowy przedwstępnej z odbiorcą na zbyt całości produkcji wytwarzanej w gospodarstwie w sektorze, którego dotyczy projekt. 2. Dla osoby fizycznej pobierającej rentę w związku z orzeczeniem całkowitej, trwałej niezdolności do pracy, stałą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy lub pobierającej emeryturę 3. Na realizację projektów kwalifikujących się do finansowania w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich, Działanie Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej, dotyczących w całości: wyposażenia gospodarstw rolnych w urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych, dostosowania ferm kur niosek, dostosowania gospodarstw produkujących mleko do standardów UE pod względem zdrowia publicznego. Uwaga! Jednym z warunków przyznania pomocy finansowej i udzielenia pomocy finansowej jest bieżące uregulowanie zobowiązań podatkowych oraz z tytułu ubezpieczeń w KRUS lub ZUS. Projekt współfinansowany w ramach omawianego Działania nie może być realizowany z udziałem innych środków publicznych. Pomoc nie może być przyznana i udzielona podmiotowi, który jest dłużnikiem ARiMR w związku z naruszeniem przez niego zasad udzielonej mu poprzednio pomocy. Przyznanie pomocy finansowej następuje z chwilą zawarcia umowy z ARiMR, udzielenie pomocy finansowej następuje w momencie wypłaty przez ARiMR środków finansowych na rachunek wskazany przez ubiegającego się o dofinansowanie. 2. JAKIE PROJEKTY MOGĄ BYĆ PRZEDMIOTEM POMOCY? Pomoc może być Państwu przyznana na realizację projektów, które mogą obejmować: zakup, budowę lub remont połączony z modernizacją budynków lub budowli służących produkcji rolnej; zakup lub instalację maszyn, urządzeń lub narzędzi do produkcji rolnej; zakup stada podstawowego zwierząt hodowlanych; zakładanie sadów lub plantacji wieloletnich; wyposażanie pastwisk; zakup, instalację lub budowę urządzeń do nawadniania upraw; zakup, instalację lub budowę urządzeń służących ochronie środowiska, zakup gruntów rolnych do 10% kosztów kwalifikowalnych projektu. 5

3. NA JAKĄ POMOC MOŻNA LICZYĆ? Udzielenie pomocy polega na dofinansowaniu - w formie refundacji - określonej części kosztów kwalifikowalnych projektu tj. kosztów, które mogą podlegać współfinansowaniu. W przypadku Działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych maksymalny poziom pomocy finansowej wynosi: 50% kosztów kwalifikowalnych projektu lub 55% kosztów kwalifikowalnych projektu, gdy wnioskodawcą jest młody rolnik lub 60% kosztów kwalifikowalnych projektu, jeśli modernizowane gospodarstwo położone jest na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) lub 65% kosztów kwalifikowalnych projektu, jeśli modernizowane gospodarstwo położone jest na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania i wnioskodawcą jest młody rolnik. Definicje pojęć młody rolnik i obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania zawarte są w dalszej części Poradnika. Maksymalna wysokość pomocy finansowej przyznanej jednemu wnioskodawcy i gospodarstwu w ramach Działania, w całym okresie realizacji Programu tj. latach 2004-2006, nie może przekroczyć 300 000 PLN. Oznacza to, że: jeden wnioskodawca może otrzymać pomoc w wysokości nie wyższej niż 300 000 PLN w okresie realizacji Programu; w przypadku projektów realizowanych w gospodarstwie stanowiącym współwłasność dwóch lub więcej osób, pomoc w okresie realizacji Programu może być przyznana jednemu lub więcej współwłaścicielom w łącznej wysokości nie przekraczającej 300 000 PLN. Istnieje możliwość realizacji projektu w dwóch etapach; w takim przypadku refundacja także będzie dwuetapowa. Jednakże poziom refundacji drugiego etapu nie może być niższy niż 25 % przyznanej na dany projekt pomocy. 4. DEFINICJA MŁODEGO ROLNIKA W DZIAŁANIU INWESTYCJE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH? Za młodego rolnika uznaje się osobę fizyczną, która spełnia łącznie dwa następujące warunki: rozpoczęła po raz pierwszy samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego nie dawniej niż w ciągu ostatnich 5 lat przed datą przyznania pomocy w ramach Działania; w chwili, gdy po raz pierwszy rozpoczęła samodzielne prowadzenie gospodarstwa nie przekroczyła wieku 40 lat. Za termin rozpoczęcia samodzielnego prowadzenia gospodarstwa uważa się datę, od której dana osoba, po uzyskaniu pełnoletności, stała się: posiadaczem samoistnym (właścicielem) bądź zależnym (dzierżawcą lub użytkownikiem) gruntów rolnych o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha użytków rolnych lub stała się płatnikiem podatku dochodowego z tytułu prowadzenia produkcji w działach specjalnych produkcji rolnej. Na wniosek zainteresowanego, za czas, w którym rolnik nie prowadził gospodarstwa można uznać następujące okresy: czas nauki w szkole średniej lub wyższej (dotyczy tylko studiów wyższych zawodowych, uzupełniających studiów magisterskich oraz studiów wyższych magisterskich, prowadzonych w trybie dziennym); 6

czas odbywania służby wojskowej; czas, w którym rolnik przekazał gospodarstwo w dzierżawę (co ujawnione zostało w księdze wieczystej lub ewidencji gruntów) lub udzielił pełnomocnictwa do prowadzenia gospodarstwa innej osobie na podstawie umowy poświadczonej notarialnie lub zarejestrowanej w izbie skarbowej; pod warunkiem, że nie występował w tym czasie o dopłaty bezpośrednie do posiadanych gruntów, ani nie uzyskał kredytu preferencyjnego z dopłatami ARiMR do oprocentowania. Można uznać, że dana osoba rozpoczęła po raz pierwszy prowadzenie gospodarstwa rolnego nie dawniej niż 5 lat przed datą przyznania pomocy, jeżeli różnica pomiędzy czasem, w którym ta osoba była posiadaczem gospodarstwa a okresami wymienionymi powyżej nie przekracza okresu 5 lat w chwili przyznania pomocy. 5. POJĘCIE OBSZAR O NIEKORZYSTNYCH WARUNKACH GOSPODAROWANIA (ONW) Za gospodarstwo położone na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania uznaje się gospodarstwo, w którym co najmniej 50% użytków rolnych położone jest na obszarach określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r w sprawie szczegółowych warunków trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objęte Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 73, poz. 657). Projekt podlega wsparciu na poziomie określonym dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania, także w przypadku, gdy całość tego projektu dotyczy budowy lub wyposażenia nieruchomości należącej do gospodarstwa i położonej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. W celu sprawdzenia czy Państwa gospodarstwo jest położone na obszarze o niekorzystnych warunkach gospodarowania prosimy o skontaktowanie się z Oddziałem Regionalnym Agencji lub Biurem Powiatowym. 6. JAKIE KOSZTY MOGĄ BYĆ OBJĘTE REFUNDACJĄ? Refundacji podlegają wyłącznie koszty kwalifikowalne projektu, dotyczące: budowy, remontu połączonego z modernizacją budynków lub budowli służących do produkcji rolnej oraz do przechowywania i magazynowania produktów rolnych wraz z zakupem i montażem instalacji technicznej i wyposażenia; zakupu lub instalacji maszyn, urządzeń, wyposażenia lub narzędzi do produkcji rolnej, przechowalnictwa, magazynowania, przygotowania produktów rolnych do sprzedaży, w tym: sprzętu do uprawy, pielęgnacji, ochrony i nawożenia oraz zbioru roślin, ciągników rolniczych, maszyn lub urządzeń do przygotowania, przechowywania, czyszczenia, sortowania, kalibrowania, konfekcjonowania produktów rolnych, maszyn lub urządzeń do przygotowywania, lub składowania pasz, maszyn lub urządzeń do pojenia lub zadawania pasz, urządzeń do pozyskiwania lub przechowywania mleka, urządzeń do usuwania lub składowania odchodów zwierzęcych oraz urządzeń niezbędnych do utrzymania czystości i higieny produkcji; zakupu gruntów rolnych w części stanowiącej nie więcej niż 10% kosztów kwalifikowalnych projektu objętych refundacją z wyłączeniem kosztów ogólnych; dopuszczalny jest także zakup gruntów z nasadzeniami lub naniesieniami, przy czym warunek nie przekroczenia ww. poziomu 10% kosztów kwalifikowanych projektu dotyczy jedynie kosztu ziemi; zakupu budynków lub budowli, o ile zakup ten jest ściśle związany z celami projektu w części stanowiącej zakupu budynków lub budowli, o ile zakup ten jest ściśle związany z celami projektu w części stanowiącej nie więcej niż 50% kosztów kwalifikowalnych projektu z wyłączeniem kosztów ogólnych. Zakup budynku lub budowli nie podlega współfinansowaniu, jeśli jego cena była wyższa od ceny rynkowej - współfinansowaniu nie podlega zakup budynków mieszkalnych; 7

zakładania sadów lub plantacji wieloletnich, obejmujące wyłącznie zakup kwalifikowanego materiału roślinnego, wyposażenia tj. konstrukcji do podtrzymywania roślin oraz folii lub agrowłókniny do ściółkowania oraz koszty grodzenia nowozakładanych sadów lub wyposażania pastwisk: grodzenia, budowy wiat dla zwierząt, zakupu i instalacji urządzeń do pojenia zwierząt oraz budowy ujęć wody lub jej doprowadzania; zakupu zwierząt hodowlanych (stada podstawowego) - zwierząt należących do gatunków gospodarskich, osobników hodowlanych w rozumieniu Ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r., Dz. U. z 2002 r. Nr 207 poz. 1762); budowy, zakupu i instalacji urządzeń do nawadniania upraw - urządzeń do nawodnień ciśnieniowych łącznie z ujęciami wody oraz urządzeń zraszających, chroniących rośliny przed przymrozkami; zakupu, instalacji i budowy urządzeń służących ochronie środowiska (dotyczy projektów w zakresie składowania odchodów zwierzęcych, odpadów, mycia i czyszczenia sprzętu), poprawie warunków utrzymania zwierząt i podniesieniu standardów higienicznych produkcji rolnej. Koszty kwalifikowalne obejmują również koszty ogólne, związane z przygotowaniem oraz realizacją projektu. Koszty te jednak nie mogą przekroczyć 12% pozostałych kosztów kwalifikowalnych projektu i obejmują: przygotowanie dokumentacji technicznej, przygotowanie dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych, planów przedsięwzięć, analiz rynkowych, analiz marketingowych, zaświadczenia, pozwolenia, opłaty i wszelka dokumentacja związana z ich uzyskaniem, nadzór urbanistyczny, architektoniczny i budowlany, obsługę geodezyjną, usługi dotyczące zarządzania projektem, nabycie patentów i licencji. Uwaga! Koszty przygotowania wniosków o dofinansowanie projektów oraz projektów przedsięwzięć nie są kosztami kwalifikowalnymi, jeśli wnioskodawca korzystał z bezpłatnej pomocy doradczej w tym zakresie, świadczonej przez instytucję doradczą, wspieraną w ramach Działania Wsparcie doradztwa rolniczego. 7. JAKIE SĄ OGRANICZENIA W ZAKRESIE KOSZTÓW KWALIFIKOWALNYCH? 1. Zakup sprzętu, maszyn lub urządzeń używanych może stanowić koszt kwalifikowalny pod warunkiem, że: sprzęt ten w ciągu ostatnich 7 lat od daty zakupu nie został nabyty z wykorzystaniem pomocy krajowej lub wspólnotowej; cena sprzętu nie przekracza jego wartości rynkowej i jest niższa od ceny podobnego nowego sprzętu nabycie patentów i licencji; sprzęt posiada właściwości techniczne niezbędne do realizacji projektu i spełnia obowiązujące normy i standardy. 8

2. Zakup gruntów może stanowić koszt kwalifikowalny projektów realizowanych w ramach Działania, jeżeli: jest ściśle związany z celami projektu; cena zakupu nie przekracza wartości rynkowej, określonej na podstawie danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny. W przypadku, gdy koszt zakupu przekracza wartość rynkową, za koszt kwalifikowalny uznaje się tylko kwotę nieprzekraczającą wartości rynkowej określonej przez GUS; nie przekracza 10 % wartości inwestycyjnych kosztów kwalifikowalnych projektu. 3. Koszty zakupu budynków lub budowli oraz gruntu, na którym są one wzniesione, uznaje się za kwalifikujące się do współfinansowania w ramach Działania pod warunkiem, że spełnione są wszystkie poniższe warunki: zakup ten jest ściśle związany z celami projektu; opinia niezależnego rzeczoznawcy stwierdza, że cena zakupu nie przekracza wartości rynkowej; opinia niezależnego rzeczoznawcy stwierdza, że nieruchomość spełnia obowiązujące przepisy krajowe lub opinia ta wymienia elementy, które nie spełniają tych przepisów w takim przypadku zakup nieruchomości może być uznany za koszt kwalifikowalny pod warunkiem, iż projekt uwzględnił pełne dostosowanie nieruchomości do obowiązujących przepisów; w odniesieniu do nieruchomości, w ciągu ostatnich 10 lat nie została przyznana pomoc krajowa lub wspólnotowa. 8. KOSZTY, KTÓRE NIE PODLEGAJĄ REFUNDACJI! ARiMR nie zrefunduje kosztów niezgodnych z zasadami kwalifikowalności kosztów oraz niezwiązanych z celami Działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych. Koszty, które poniosą Państwo przed datą zawarcia umowy nie będą podlegały refundacji, poza niektórymi kosztami ogólnymi (przygotowanie dokumentacji technicznej projektu, przygotowanie dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych, planów przedsięwzięć, analiz rynkowych, analiz marketingowych, uzyskanie zaświadczeń, pozwoleń, opłaty i wszelką dokumentację związaną z ich uzyskaniem, obsługa geodezyjna, nabycie niezbędnych patentów i licencji), które mogą być poniesione przed podpisaniem umowy, nie wcześniej jednak niż 1 stycznia 2004 r. Podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowalnym, jeśli beneficjent ma możliwość odzyskiwania tego podatku w jakiejkolwiek formie. 9. JAKIE DOKUMENTY BĘDĄ POTRZEBNE? Skąd należy pobrać Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu? Wzór wniosku wraz z wykazem załączników można znaleźć na stronach www.arimr.gov.pl lub www.minrol.gov.pl. Wniosek jest dostępny w dwóch wariantach: w wersji do wydrukowania i wypełnienia ręcznego lub w wersji do wypełnienia elektronicznego. Wniosek w wersji wydrukowanej można też otrzymać w Oddziale Regionalnym lub Biurze Powiatowym ARiMR. W poprawnym wypełnieniu wniosku pomoże Państwu instrukcja dostępna również na stronach internetowych. 9

Jakie załączniki są wymagane przy składaniu Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu? Do wniosku powinni Państwo załączyć oryginały dokumentów chyba, że w instrukcji do wniosku wyraźnie zostało to określone inaczej. Kserokopie dokumentów muszą być parafowane przez wnioskodawcę lub osoby upoważnione do reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu o udzielenie pomocy. Za aktualne zaświadczenia dotyczące zobowiązań publiczno-prawnych uznaje się takie, których data wystawienia nie jest wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu chyba, że prawo stanowi inaczej. Załączone dokumenty, takie jak: opinie, protokoły, wypisy, zaświadczenia, pozwolenia, itp. uznawane są przez Agencję za ważne bezterminowo, jeżeli w ich treści lub w instrukcji do wniosku nie określono inaczej. Wymagane będzie złożenie niektórych dokumentów na gotowych formularzach, które znajdują się na stronach internetowych ARiMR www.arimr.gov.pl, oraz MRIRW www.minrol.gov.pl. Do niektórych formularzy są przygotowane instrukcje pomocne w ich wypełnieniu, co zostało zaznaczone w poniższym zestawieniu załączników odnośnikami: według formularza z instrukcją lub według formularza bez instrukcji. Proszę pamiętać, że nie wszystkie załączniki są zawsze wymagane. A. Załączniki dotyczące wnioskodawcy: OSOBA FIZYCZNA: kopia dokumentu tożsamości (dane osobowe, adres zameldowania); aktualne zaświadczenie z ZUS i KRUS o braku zaległości w opłacaniu składek z ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego lub niefigurowaniu w ewidencji płatników oraz potwierdzające, że ubiegający się o dofinansowanie nie pobiera emerytury lub renty rolniczej stałej lub renty stałej z ubezpieczenia społecznego z tytułu orzeczenia całkowitej i trwałej niezdolności do pracy - zaświadczenia te należy pobrać z właściwego oddziału ZUS, KRUS data wystawienia zaświadczenia nie może być wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem wniosku; aktualne zaświadczenie wydane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o wielkości gospodarstwa i braku zaległości podatkowych, potwierdzające datę, od której ubiegający się o dofinansowanie jest podatnikiem podatku rolnego dokument należy wziąć z Urzędu Gminy data wystawienia zaświadczenia nie może być wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem wniosku; aktualne zaświadczenie wydane przez naczelnika Urzędu Skarbowego o braku zaległości podatkowych, potwierdzające datę, od której ubiegający się o dofinansowanie jest podatnikiem podatku dochodowego z tytułu prowadzenia produkcji w działach specjalnych produkcji rolnej data wystawienia zaświadczenia nie może być wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem wniosku; kopia dokumentu poświadczającego posiadane przez ubiegającego się dofinansowanie kwalifikacje zawodowe kserokopia dyplomu, świadectwo ukończenia szkoły; zaświadczenie potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych takich, jakie wymagane są przy udzielaniu pomocy inwestycyjnej w ramach analogicznego działania współfinansowanego przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej w kraju, którego obywatelstwo posiada osoba ubiegająca się o dofinansowanie, jeżeli nie posiada obywatelstwa polskiego wraz z tłumaczeniem na język polski dokonanym przez tłumacza przysięgłego; 10

wniosek o uwzględnienie okresów, w których ubiegający się o dofinansowanie faktycznie nie prowadził gospodarstwa rolnego oraz dokumenty potwierdzające te okresy, jeżeli wnioskuje o nie zaliczanie tych okresów, w których faktycznie nie prowadził gospodarstwa, w celu podwyższenia dofinansowania z tytułu uznania go za młodego rolnika według formularza bez instrukcji; o kserokopia książeczki wojskowej lub o o o poświadczona notarialnie umowa, na podstawie której przekazano prowadzenie gospodarstwa innej osobie lub wypis z księgi wieczystej lub ewidencji gruntów potwierdzający okresy wydzierżawienia gospodarstwa lub zaświadczenie wydane przez szkołę średnią lub uczelnię wyższą o okresach pobierania nauki lub studiowania (w systemie dziennym) lub oświadczenie ubiegającego się o dofinansowanie o ukończeniu innych studiów na kierunku przydatnym do prowadzenie działalności rolniczej według formularza bez instrukcji; pełnomocnictwo, jeżeli ubiegający się o dofinansowanie ustanowił pełnomocnika. OSOBA PRAWNA: kopia zaświadczenia o nadaniu numeru statystycznego REGON dokument powinien być w Państwa posiadaniu jeśli nie, można go pobrać w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym; odpis z Rejestru Przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, z którego wynika, że jednym z celów działalności ubiegającego się o dofinansowanie jest działalność rolnicza lub produkcja w działach specjalnych produkcji rolnej dokument ten można uzyskać we właściwym oddziale Krajowego Rejestru Sądowego; pełnomocnictwo do reprezentowania wnioskodawcy w sprawach związanych z ubieganiem się o pomoc finansową w ramach Działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych ; aktualne zaświadczenie z ZUS o nie zaleganiu w opłacaniu składek z ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego należy je wziąć z oddziału ZUS data wystawienia zaświadczenia nie może być wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem wniosku; aktualne zaświadczenie wydane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o wielkości gospodarstwa i nie zaleganiu w podatkach dokument wydawany jest w Urzędzie Gminy data wystawienia zaświadczenia nie może być wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem wniosku; aktualne zaświadczenie wydane przez naczelnika Urzędu Skarbowego o braku zaległości podatkowych data wystawienia zaświadczenia nie może być wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem wniosku; kopia umowy lub statutu lub regulaminu organizacyjnego dokumenty te powinny być potwierdzone za zgodność z oryginałem; oświadczenie o zatrudnianiu osoby o wymaganych kwalifikacjach zawodowych do prowadzenia gospodarstwa według formularza bez instrukcji; kopia dokumentu poświadczającego posiadanie wymaganych kwalifikacji zawodowych przez osobę zatrudnioną do prowadzenia gospodarstwa. B. Załączniki dotyczące projektu: opis zadań wymienionych w zestawieniu rzeczowo-finansowym według formularza z instrukcją; plan projektu - według formularza z instrukcją; wyliczenie żywotności ekonomicznej gospodarstwa na podstawie wartości Standardowej Nadwyżki Bezpośredniej (SGM) według formularza z instrukcją; 11

dokument potwierdzający tytuł prawny do gospodarstwa, w którym będzie realizowany projekt przez ubiegającego się o dofinansowanie projektu (w przypadku posiadaczy zależnych umowa zawarta na co najmniej 5 lat od planowanej daty dokonania ostatniej płatności w ramach projektu) - dokumenty te powinny być w Państwa posiadaniu; oświadczenie potwierdzające spełnianie minimalnych standardów w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie według formularza z instrukcją; dokumenty urzędowe potwierdzające spełnienie minimalnych standardów w zakresie higieny, ochrony środowiska lub warunków utrzymania zwierząt, które ubiegający się o dofinansowanie spełnia zgodnie z ww. oświadczeniem w dniu składania wniosku, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów istnieje podstawa do wydania takich dokumentów; kopie zapytań ofertowych wysłanych do co najmniej pięciu wykonawców wraz z minimum trzema ofertami na zakup lub wykonanie zadań (dla zamówień przewyższających równowartość 50 000 PLN) wraz z ich porównaniem oraz uzasadnieniem wyboru oferty; kopia umowy z odbiorcą nawozów na odbiór nadprodukcji nawozów naturalnych w przypadku nadprodukcji azotu w nawozach naturalnych (powyżej 170 kg N/ha użytków rolnych); dokumentacja funkcjonalno-przestrzenna; kopie dokumentów określających wysokość limitów produkcji, jakimi dysponuje gospodarstwo, w dziedzinach produkcji, dla których istnieją ograniczenia, co do wielkości produkcji ustanowione na poziomie gospodarstwa; plan sprzedaży lub kopia umowy przedwstępnej z odbiorcą na zbyt całości produkcji wytwarzanej w ramach planowanego projektu, jeżeli projekt dotyczy wzrostu produkcji. C. Załączniki dotyczące projektów budowlanych lub remontowych: kopia pozwolenia na budowę lub pozwolenia wodnoprawnego, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów istnieje obowiązek uzyskania pozwolenia; potwierdzona kopia dokumentu zgłoszenia właściwemu organowi zamiaru wykonania robót budowlanych wraz z: o lub o oświadczeniem ubiegającego się o dofinansowanie, że w ciągu 30 dni od dnia zgłoszenia wykonania robót budowlanych, właściwy organ nie wniósł sprzeciwu wobec zgłoszonego zamiaru wykonania robót budowlanych, kopia zaświadczenia wydanego przez właściwy organ, że nie wniósł sprzeciwu wobec zgłoszonego zamiaru wykonania robót budowlanych; kosztorys inwestorski według formularza dotyczącego wymagań w zakresie przygotowania kosztorysu inwestorskiego. Uwaga! Jeżeli pojedyncze zamówienie realizowane w ramach projektu jest wyższe niż 50 000 PLN, to będą Państwo mieli obowiązek dołączenia do Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu dokumentacji uzasadniającej wybór oferty na realizację przewidzianych projektem zadań. Oszacowanie kosztów powinno być dokonane na podstawie najkorzystniejszej oferty wybranej z przynajmniej trzech ważnych ofert, uzyskanych na podstawie zapytań skierowanych do co najmniej 5 dostawców. Zapytanie ofertowe winno zawierać w szczególności: 12

opis przedmiotu zamówienia, termin wykonania zamówienia oraz opis kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty, wrazz podaniem znaczenia tych kryteriów dla dokonania wyboru. Kopie zapytań ofertowych, ofert oraz uzasadnienie wyboru najkorzystniejszej z nich wnioskodawca składa w instytucji wdrażającej wraz z Wnioskiem o dofinansowanie realizacji projektu. W uzasadnionych przypadkach, gdy wynika to z przyjętej technologii produkcji lub, gdy zadanie dotyczy zakupu nieruchomości możliwe jest przedłożenie jednej oferty. Gdzie należy złożyć wniosek o dofinansowanie realizacji projektu? Wypełniony wniosek wraz z wymaganymi załącznikami, powinni Państwo złożyć osobiście lub przez pełnomocnika bądź też przesłać listem poleconym albo pocztą kurierską do Oddziału Regionalnego ARiMR, w terminie określonym w ogłoszeniu o rozpoczęciu realizacji Działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych Sektorowego Programu Operacyjnego. Proszę pamiętać, że wniosek powinien zostać złożony w Oddziale Regionalnym ARiMR właściwym terytorialnie dla miejsca realizacji projektu. Uwaga! Bardzo ważną dla Państwa informacją jest również to, iż za datę złożenia wniosku uznawana będzie data, kiedy OR ARiMR otrzymał i zarejestrował poprawnie wypełniony i kompletny wniosek. Przy przyjęciu poprawnych wniosków o dofinansowanie realizacji projektu, w ramach dostępnych środków, obowiązywać będzie zasada kolejności ich składania! Dlatego powinni Państwo dołożyć wszelkich starań, aby wniosek był kompletny i poprawny oraz złożony na obowiązującym formularzu. 10. CO SIĘ DZIEJE Z WNIOSKIEM PO JEGO ZŁOŻENIU W ODDZIALE REGIONALNYM ARIMR? Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu zostanie poddany ocenie: formalnej, polegającej na sprawdzeniu poprawności jego wypełnienia i kompletności załączników, merytorycznej obejmującej ocenę: zgodności projektu z zakresem pomocy przewidzianym w ramach Działania, spełnienia przez gospodarstwo warunków higieny, utrzymania zwierząt i ochrony środowiska, spełnienia przez wnioskodawcę kryterium kwalifikacji zawodowych, spełnienia wymogu żywotności ekonomicznej gospodarstwa (wyjściowej lub docelowej) i poprawności stosownych wyliczeń, przedstawionej przez ubiegającego się o dofinansowanie perspektywy zbytu planowanej produkcji (dotyczy projektów zakładających wzrost produkcji w gospodarstwie). zgodności z warunkami dostępu do pomocy. Na poszczególnych etapach oceny możecie być Państwo poproszeni o wyjaśnienie wątpliwych kwestii. W przypadku stwierdzenia niekompletności złożonej dokumentacji, wniosek wymagał będzie uzupełnienia w terminie wyznaczonym przez Oddział Regionalny ARiMR. Każdorazowo zostaniecie Państwo o tym pisemnie poinformowani. 13

Jeśli wniosek przejdzie pozytywnie weryfikację pod kątem zgodności z celami i zasadami Działania oraz będą dostępne środki na sfinansowanie Państwa projektu, następuje podpisanie umowy. Tekst umowy przesyłany jest do wnioskodawcy, a jej podpisanie następuje w siedzibie Oddziału Regionalnego ARiMR. Przyjęcie projektu do realizacji następuje formalnie z chwilą zawarcia umowy pomiędzy ARiMR a wnioskodawcą. 11. UMOWA Z ARIMR Umowa określa: zakres służący realizacji celu projektu terminy składania wniosków o płatność lub terminy zakończenia etapów projektu wysokość przyznanej pomocy zobowiązania beneficjenta możliwość zmiany umowy tryb i warunki dokonania płatności. Zawarta z ARiMR umowa może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron. Zmiany warunków umowy wymagają zachowania formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności. Z chwilą podpisania umowy o dofinansowanie realizacji projektu wnioskodawca staje się beneficjentem i może rozpocząć planowany projekt. 12. REALIZACJA PROJEKTU Umowa uprawnia do rozpoczęcia realizacji projektu zgodnie z zakresem i zestawieniem rzeczowo finansowym realizacji projektu. Wszystkie koszty kwalifikowalne powinny być udokumentowane fakturami lub dokumentami równoważnymi, ponieważ ARiMR zobowiązuje się do współfinansowania Państwa projektu pod tym warunkiem. W przypadku planowanych zmian w realizowanym przez Państwa projekcie, proszę pamiętać o wcześniejszym uzgodnieniu tego z ARiMR i podpisaniu aneksu do umowy, co pozwoli w przyszłości rozliczyć projekt. 13. CO NALEŻY ZROBIĆ PO ZREALIZOWANIU PROJEKTU? Po zakończeniu realizacji projektu lub jednego z jego etapów, w celu otrzymania przysługującej Państwu refundacji kosztów kwalifikowalnych, należy złożyć Wniosek Beneficjenta o płatność - w tym samym Oddziale Regionalnym ARiMR, w którym składaliście Państwo Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu. Do wniosku powinni Państwo dołączyć wszelkie wymagane załączniki (w tym: dokumenty potwierdzające poniesione koszty). W przypadku zaakceptowania Wniosku Beneficjenta o płatność w całości lub w części ARiMR dokona płatności nie później niż w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia kompletnego i poprawnego wniosku. Płatność na rzecz ubiegającego się o dofinansowanie projektu jest dokonywana jednorazowo po zakończeniu całości realizacji projektu lub (o ile było to przewidziane umową) w dwóch etapach. W takim przypadku beneficjent składa dwa Wnioski Beneficjenta o płatność po zrealizowaniu I etapu i po zrealizowaniu całości projektu. Ostatnia płatność w ramach projektu może być dokonana dopiero po złożeniu przez beneficjenta sprawozdania końcowego z realizacji projektu. 14

14. JAKIE SĄ PAŃSTWA OBOWIĄZKI PO UZYSKANIU REFUNDACJI? Zakończenie projektu i uzyskanie refundacji nie kończy definitywnie Państwa współpracy z ARiMR. Umowa z Agencją zobowiązuje nie tylko do zrealizowania określonego przedsięwzięcia i złożenia Wniosku Beneficjenta o płatność. Z tytułu pomocy uzyskanej ze środków SPO będziecie Państwo zobowiązani do: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez Agencję ostatniej płatności związanej z jego realizacją, umożliwienia dokonywania przez Agencję lub inne uprawnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub wizytacji terenowej, złożenia ankiety monitorującej. Jako beneficjent nie możecie Państwo dokonać zmiany przeznaczenia projektu oraz przeniesienia na rzecz innych osób prawa własności lub zawierać umów przewidujących przeniesienie posiadania: ziemi, budynków, budowli, maszyn, urządzeń, wyposażenia, narzędzi oraz inwentarza żywego odpowiednio nabytych, wybudowanych lub zmodernizowanych z wykorzystaniem środków z pomocy finansowej przyznanej na podstawie umowy zawartej z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, przed upływem 5 lat od dnia dokonania ostatniej płatności w ramach projektu. 15. KONTROLA Z ARIMR Zgodnie z wymogami Komisji Europejskiej, ARiMR ma obowiązek przeprowadzania wyrywkowych kontroli w miejscu realizacji projektu. Może to oznaczać, że w trakcie rozpatrywania wniosku, w trakcie realizacji projektu lub w ciągu 5-ciu lat od otrzymania pomocy będzie przeprowadzana kontrola mająca na celu sprawdzenie zgodności realizacji projektu z zapisami i zobowiązaniami wynikającymi z umowy, poświadczenie stanu faktycznego, sprawdzenie zaawansowania realizacji projektu oraz utrzymania przedmiotu umowy. W przypadku stwierdzenia istotnych niezgodności ARiMR ma prawo odstąpić od umowy bądź zażądać zwrotu otrzymanej pomocy. 15

DZIAŁANIE 1.2 UŁATWIANIE STARTU MŁODYM ROLNIKOM Wsparcie finansowe młodych rolników rozpoczynających samodzielne gospodarowanie, sprzyjać powinno podejmowaniu modernizacji gospodarstw, co w efekcie przyczyni się do: dostosowania do wymogów rynku oraz poprawy dochodowości gospodarstwa poprzez poprawę jakości produkcji, zmiany profilu produkcji, zwiększenie skali produkcji, zwiększenie wartości dodanej oraz wydajności pracy lub poprawy warunków higienicznych i bezpieczeństwa żywności, dobrostanu zwierząt, ochrony środowiska, bezpieczeństwa pracy. Jeżeli jesteście Państwo rolnikami rozpoczynającymi po raz pierwszy samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego, posiadającymi kwalifikacje zawodowe oraz wymagany wiek, to oznacza, że możecie ubiegać się o pomoc finansową w ramach Działania Ułatwianie startu młodym rolnikom. 1. JAKIE WARUNKI NALEŻY SPEŁNIĆ, ABY SKORZYSTAĆ Z POMOCY? Pomoc finansowa może być przyznana, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki: 1. Młody rolnik jest pełnoletni i w chwili podejmowania przez Agencję decyzji o udzieleniu pomocy nie przekroczył 40 roku życia Podjęcie przez Agencję decyzji o udzieleniu pomocy oznacza dzień podpisania umowy o dofinansowanie projektu. 2. Po raz pierwszy podjął prowadzenie gospodarstwa rolnego Za osobę, która po raz pierwszy podjęła prowadzenie gospodarstwa rolnego uważa się osobę, która: po raz pierwszy stała się posiadaczem samoistnym (właścicielem) lub zależnym (dzierżawcą lub użytkownikiem) gospodarstwa rolnego, nie wcześniej niż 12 miesięcy przed podjęciem przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa decyzji o udzieleniu pomocy lub była posiadaczem gospodarstwa rolnego dłużej niż 12 miesięcy przed podjęciem przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa decyzji o udzieleniu pomocy, lecz w tym okresie faktycznie prowadziła gospodarstwo nie dłużej niż 12 miesięcy. Za czas, w którym rolnik nie prowadził gospodarstwa można uznać, na wniosek zainteresowanego, następujące okresy: czas przed uzyskaniem pełnoletności; czas nauki w szkole średniej lub wyższej (dotyczy tylko studiów wyższych zawodowych, uzupełniających studiów magisterskich oraz studiów wyższych magisterskich, prowadzonych w trybie dziennym); czas odbywania służby wojskowej; czas, w którym rolnik przekazał gospodarstwo w dzierżawę (co ujawnione zostało w księdze wieczystej lub ewidencji gruntów) lub udzielił pełnomocnictwa do prowadzenia gospodarstwa innej osobie na podstawie umowy poświadczonej notarialnie lub zarejestrowanej w izbie skarbowej; 16

pod warunkiem, że nie występował w tym czasie o dopłaty bezpośrednie do posiadanych gruntów, ani nie uzyskał kredytu preferencyjnego z dopłatą ARiMR do oprocentowania. Rolnika można uznać za osobę, która po raz pierwszy podjęła prowadzenie gospodarstwa rolnego, jeżeli różnica pomiędzy czasem, w którym dana osoba była posiadaczem gospodarstwa a okresami wymienionymi powyżej nie przekracza okresu 12 miesięcy, w chwili podjęcia przez Agencję decyzji o przyznaniu pomocy. 3. Jest ubezpieczony na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników jako prowadzący gospodarstwo rolne 4. Legitymuje się odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi wykształceniem rolniczym wyższym lub średnim; wykształceniem rolniczym na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej lub tytułem kwalifikacyjnym w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i co najmniej 3 letnim stażem pracy w gospodarstwie rolnym; wykształceniem o kierunku innym niż rolniczy na poziomie średnim lub wyższym i co najmniej 3 letnim stażem pracy w gospodarstwie rolnym lub (dla osób posiadających wykształcenie wyższe) ukończeniem studiów podyplomowych w zakresie związanym z rolnictwem; wykształceniem podstawowym lub zasadniczym zawodowym o kierunku innym niż rolniczy i co najmniej 5 letnim stażem pracy w gospodarstwie rolnym. Za staż pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się okres, w którym wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu w KRUS jako domownik oraz okres, w którym rolnik przed złożeniem wniosku - prowadził przejęte gospodarstwo. W przypadku, gdy wnioskodawca nie spełnia wymogów związanych z kwalifikacjami zawodowymi, pomoc może być przyznana pod warunkiem, że wnioskodawca uzupełni swe wykształcenie w czasie nie dłuższym niż 5 lat od chwili podjęcia prowadzenia gospodarstwa. 5. Gospodarstwo młodego rolnika jest żywotne pod względem ekonomicznym lub osiągnie żywotność ekonomiczną po zakończeniu realizacji projektu Szczegółowy opis żywotności ekonomicznej został zamieszczony przy Działaniu Inwestycje w gospodarstwach rolnych. Jedyna różnica polega na tym, iż w Działaniu Ułatwianie startu młodym rolnikom nie wlicza się działów specjalnych oraz wnioskodawca ma możliwość osiągnięcia żywotności ekonomicznej gospodarstwa w ciągu pięciu lat. Wnioskodawca wraz z Wnioskiem o dofinansowanie przedstawia kalkulację aktualnej wielkości ekonomicznej gospodarstwa, a w przypadku, gdy wymagana wielkość ekonomiczna gospodarstwa nie jest osiągnięta przedstawia plan określający docelowy (nie później niż po 5 latach od rozpoczęcia przez niego prowadzenia tego gospodarstwa) profil i skalę produkcji, przy czym planowana łączna nadwyżka bezpośrednia musi osiągnąć wymagany poziom 4 ESU. Wnioskodawca zawiadamia Agencję o osiągnięciu przez gospodarstwo wymaganej żywotności ekonomicznej nie później niż po 5 latach od rozpoczęcia prowadzenia tego gospodarstwa. W przypadku, gdy wnioskodawca użytkuje grunty Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa na zasadzie dzierżawy i ma to wpływ na osiągnięcie wymaganego progu żywotności ekonomicznej gospodarstwa, konieczne jest przedstawienie pisemnej umowy dzierżawy tych gruntów, na okres obejmujący, co najmniej 5 lat od planowanej daty dokonania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypłaty premii oraz pisemnej zgody właściciela nieruchomości na przeprowadzenie projektu. Przy określaniu żywotności ekonomicznej gospodarstwa nie uwzględnia się nadwyżki bezpośredniej uzyskiwanej z innych gruntów będących w posiadaniu zależnym wnioskodawcy. 17

6. Stosownie do rodzaju prowadzonej produkcji, gospodarstwo młodego rolnika spełnia minimalne standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt w chwili ubiegania się o pomoc lub spełni je nie później niż po 5 latach od rozpoczęcia prowadzenia tego gospodarstwa Zestawienie przepisów określających wymagania w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt znajduje się w Załączniku nr 3 Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, który można znaleźć na stronach internetowych: www.arimr.gov.pl oraz www.minrol.gov.pl. Uwaga! Jednym z warunków przyznania pomocy finansowej jest również bieżące uregulowanie przez młodego rolnika zobowiązań podatkowych oraz z tytułu ubezpieczeń w KRUS. Pomoc finansowa nie może być przyznana osobie, która: przejęła gospodarstwo od współmałżonka, prowadzi gospodarstwo będąc jego współwłaścicielem, chyba, że gospodarstwo to pozostaje we wspólnocie małżeńskiej, podjęła po raz pierwszy prowadzenie gospodarstwa (była właścicielem lub dzierżawcą nie dłużej niż 12 miesięcy) lecz w okresie wcześniejszym była płatnikiem podatku dochodowego z tytułu prowadzenia produkcji w jednym z działów specjalnych produkcji rolnej, jest dłużnikiem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w związku z naruszeniem przez nią zasad udzielonej jej poprzednio pomocy. Uwaga! W tym Działaniu kryteria dotyczące młodego rolnika różnią się od przyjętych w Działaniu Inwestycje w gospodarstwach rolnych. I tak młody rolnik w Działaniu Inwestycje w gospodarstwach rolnych musi mieć odpowiednie wykształcenie lub stosowny staż pracy w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, które prowadzi nie dłużej niż pięć lat przed datą przyznania pomocy w ramach Działania, w chwili rozpoczynania samodzielnego prowadzenia gospodarstwa nie ukończył 40 lat oraz może być ubezpieczony w KRUS lub ZUS. Natomiast młody rolnik w Działaniu Ułatwianie startu młodym rolnikom ma możliwość uzupełnienia wykształcenia, prowadzi gospodarstwo nie dłużej niż 12 miesięcy przed datą podjęcia decyzji o udzieleniu pomocy w ramach Działania, nie ukończył 40 lat w chwili podjęcia decyzji o udzieleniu pomocy oraz podlega ubezpieczeniu w KRUS. 2. NA JAKĄ POMOC MOŻNA LICZYĆ? Pomoc finansowa wypłacana będzie w formie jednorazowej premii w wysokości 50 000 PLN. 3. JAKIE DOKUMENTY BĘDĄ PAŃSTWU POTRZEBNE? Skąd należy pobrać wniosek o dofinansowanie? 18

Wzór wniosku wraz z wykazem załączników można znaleźć na stronach www.arimr.gov.pl lub www.minrol.gov.pl. Wniosek jest dostępny w dwóch wariantach: w wersji do drukowania i wypełnienia ręcznego lub w wersji do wypełnienia elektronicznego. Wniosek w wersji wydrukowanej można też otrzymać w Oddziale Regionalnym lub Biurze Powiatowym ARiMR. W poprawnym wypełnieniu wniosku pomoże Państwu instrukcja do wypełnienia wniosku dostępna również na stronach internetowych. Jakie załączniki są wymagane przy składaniu wniosku o dofinansowanie? Do wniosku powinni Państwo załączyć oryginały dokumentów chyba, że w instrukcji do wniosku wyraźnie zostało to określone inaczej. Kserokopie dokumentów muszą być parafowane przez wnioskodawcę lub osoby upoważnione do reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu o udzielenie pomocy. Za aktualne zaświadczenia dotyczące zobowiązań publiczno-prawnych uznaje się takie, których data wystawienia nie jest wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem Wniosku o dofinansowanie chyba, że prawo stanowi inaczej. Załączone dokumenty, takie jak: opinie, protokoły, wypisy, zaświadczenia, pozwolenia, itp. uznawane są przez Agencję za ważne bezterminowo, jeżeli w ich treści lub w instrukcji do wniosku nie określono inaczej. Wymagane będzie złożenie niektórych dokumentów na gotowych formularzach, które znajdują się na stronach internetowych ARiMR: www.arimr.gov.pl oraz MRIRW: www.minrol.gov.pl. Do niektórych formularzy są przygotowane instrukcje pomocne w ich wypełnieniu. W tekście poniżej, do dokumentów, których to dotyczy, będą zaznaczone odnośniki według formularza z instrukcją lub według formularza bez instrukcji. Proszę pamiętać, że nie wszystkie załączniki są zawsze potrzebne. I. Załączniki dotyczące Wnioskodawcy: aktualne zaświadczenie z KRUS o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników jako rolnik, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, na podstawie ustawy oraz o braku zaległości w opłacaniu składek z tytułu tego ubezpieczenia oraz ubezpieczenia zdrowotnego należy je pobrać z właściwego terytorialnie oddziału KRUS data wystawienia zaświadczenia nie może być wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem wniosku; kopia dokumentu tożsamości (dane osobowe, adres zameldowania); aktualne zaświadczenie wydane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o wielkości gospodarstwa i braku zaległości podatkowych oraz potwierdzające datę, od której ubiegający się o dofinansowanie jest podatnikiem podatku rolnego data wystawienia zaświadczenia nie może być wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem wniosku; aktualne zaświadczenie wydane przez naczelnika Urzędu Skarbowego o braku zaległości podatkowych oraz potwierdzające datę, od której ubiegający się o dofinansowanie jest podatnikiem podatku dochodowego z tytułu prowadzenia produkcji w działach specjalnych produkcji rolnej data wystawienia zaświadczenia nie może być wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem wniosku; kopia dokumentu potwierdzającego posiadane przez ubiegającego się o dofinansowanie kwalifikacje zawodowe kopia dyplomu, świadectwo ukończenia szkoły; 19