Kryteria oceniania z historii i społeczeństwa w klasie IV szkoły podstawowej. Temat lekcji CELE OPERACYJNE 1. Co to jest historia i jak ją poznajemy? POZIOM KONIECZNY (ocena dopuszczająca) - pojęcia: historia, alfabet, pismo, - opowiedzieć czym zajmuje się historia jako dziedzina nauki, - odróŝnić przeszłość od przyszłości POZIOM PODSTAWOWY (ocena dostateczna) - wyjaśni czym zajmuje się historia - pojęcia: archeologia, archeolog - wyjaśnić czym są źródła historyczne i podzieli je na pisane i materialne - opisać stanowisko archeologiczne POZIOM ROZSZERZAJACY (ocena dobra) - uporządkować wydarzenia historyczne i zaznaczy je na osi czasu - wskazać przykłady źródeł pisanych i materialnych - wymieni róŝne rodzaje pisma POZIOM DOPEŁNIAJACY (ocena bardzo dobra) - opisać, na czym polega związek przyczynowoskutkowy - wymieni i porównać róŝne rodzaje pisma - wyjaśnić znaczenie źródła historycznego w poznawaniu przeszłości 1
2. Sposoby mierzenia czasu. - pojęcia: zegar, zegar słoneczny, kalendarz - opowiedzieć, w jaki sposób mierzy się czas 3. Ery, wieki i epoki. - pojęcia: tysiąclecie, wiek - powiedzie ile lat liczy wiek a ile tysiąclecie nauczyciela wskazać kolejność określonych wydarzeń - pojęcia: klepsydra, chronologia, oś czasu - zaznaczy prawidłowo wydarzenia na osi czasu - wymieni róŝne rodzaje zegarów - pojęcia: era, epoka - określi, jaki wynalazek zapoczątkował historię - podać jakie wydarzenie oddziela czasy przed naszą erą od naszej ery - określić wiek, w którym miało miejsce jakieś wydarzenie historyczne - wymieni epoki: prehistorię, staroŝytność, średniowiecze, nowoŝytność, współczesność - wyjaśnić zasadę działania zegara słonecznego - uporządkować wydarzenia chronologiczne i zaznaczy je na osi czasu - opisać róŝne rodzaje zegarów i skrótami okresów historycznych - wymieni i chronologicznie uporządkować epoki historyczne - prawidłowo zaznaczy wydarzenia na osi czasu i odczytywać z niej wiadomości - porówna róŝne przyrządy do mierzenia czasu pod względem na dokładność pomiaru - wyjaśnić, czym się charakteryzuje współczesny kalendarz - wytłumaczy potrzebę podziału historii na ery, epoki, wieki - poda przełomowe wydarzenia wyznaczające początek staroŝytności, średniowiecza i nowoŝytności 2
4. Poznajemy historię powtórzenie wiadomości. 5. Sprawdzian wiadomości. 1 godzina lekcyjna 6. Rodzina i jej historia. - pojęcia: rodzina nauczyciela wytłumaczy, czym jest rodzina i małŝeństwo - opowiedzieć o swojej rodzinie 7. Pamiątki rodzinne. - pojęcia: dokument, akt urodzenia, legitymacja szkolna nauczyciela poda przykłady róŝnych dokumentów - wymieni informacje zawarte w legitymacji - pojęcia: pokolenie, rodzina wielopokoleniowa, przodek, pokrewieństwo, ród, genealogia, drzewo genealogiczne - wyjaśni róŝnicę między rodziną dwupokoleniową a wielopokoleniową - narysować drzewo genealogiczne swojej rodziny - pojęcia: pamiątka rodzinna, tradycja, paszport - poda przykłady pamiątek rodzinnych - znaczenie pamiątek rodzinnych jako źródła wiadomości o dziejach rodziny - pojęcia: herb, dynastia - przedstawi historię swojej rodziny - pojęcie historii według własnego Ŝycia - wyjaśnić do czego słuŝą określone dokumenty - wyjaśnić róŝnicę między przodkami po mieczu i po kądzieli - na podstawie ilustracji w podręczniku wyjaśnić róŝnicę między dawnym i współczesnym modelem rodziny - odtworzy historię swojej rodziny na podstawie pamiątek rodzinnych - opowiedzieć o tradycjach swojej rodziny 3
8. Miasto dawniej i dziś. 9. Krótka historia wsi. 10. Polskie tradycje regionalne. uczniowskiej - pojęcia: miasto, rynek nauczyciela opowiedzieć o wyglądzie swojej miejscowości oraz o zajęciach jej mieszkańców opisać wygląd dawnego miasta - wskazać, na mapie regionu miejscowość w której mieszkasz - pojęcia: wieś, chata, izba - na podstawie ilustracji z podręcznika opisać wygląd dawnego gospodarstwa chłopskiego - z pomocą nauczyciela opowiedzieć jak naleŝy zachowywać się na stadionie i teatrze - pojęcia: kraina historyczna, region opisać jeden ze strojów regionalnych - pojęcia: starówka, handel, ratusz, kamienica - opowiedzieć, czym dawniej zajmowali się mieszkańcy miasta - porównać wygląd dawnego miasta ze współczesnym - pojęcia: plon, pług, kolędnik, doŝynki - wymienić narzędzia i maszyny rolnicze - wskazać róŝnice między miastem a wsią - pojęcia: gwara, strój regionalny - wymieni nazwy polskich krain historycznych - pojęcia: gród, wał obronny, mury miejskie - wyjaśnić, gdzie zakładano pierwsze miasta - opisać zwyczaje związane z Ŝyciem na wsi - wskazać na mapie polskie krainy historyczne - opisać rozwój miasta na przestrzeni wieków - samodzielnie poszuka informacji o historii własnej miejscowości - wymieni zabytkowe budowle w miejscowości w której mieszkasz - przedstawi róŝnicę w wyglądzie dawnych a współczesnych gospodarstw - porównać dawne i współczesne Ŝycie na wsi - wymienić cechy, którymi regiony róŝnią się od siebie - wskazać elementy kształtujące odrębność regionalną 11. Mój region. - nazwa swojego regionu - nazwy i pojęcia, - wskazać na mapie - samodzielne 4
i najwaŝniejsze pojęcia z nim związane 12. Polska mój kraj. - pojęcia: godło, hymn, flaga - wymieni i opisać polskie symbole narodowe - poda dokładną nazwę państwa polskiego 12. Polska i jej zabytki. 13. Polska leŝy w Europie. - pojęcia: zabytek, muzeum - omówić funkcje muzeum przy pomocy nauczyciela nauczyciela wytłumaczyć, czym są zabytki - pojęcia: Unia Europejska - korzystając z mapy wymieni państwa sąsiadujące z Polską - wyjaśnić skrót UE wydarzenia związane z dziejami swojego regionu - pojęcia: obywatel, parlament, rząd, prezydent, naród - wskazać na mapie Europy terytorium państwa polskiego - podać nazwę województwa w którym mieszkasz i wskazać je na mapie - pojęcia: skansen, eksponat, konserwator - wymienić najcenniejsze zabytki w okolicy - wymienić czym zajmuje się konserwator sztuki - pojęcia: waluta, euro - przedstawić główne zadania UE - powiedzieć, czy Polska naleŝy do UE swoją miejscowość - wymienić przykłady kultury ludowej - pojęcia: patriotyzm, społeczeństwo, konstytucja, sejm, senat, poseł, senator - wymienić najwaŝniejsze organy władzy państwowej - poda imię i nazwisko prezydenta RP - opisać postać Józefa Wybickiego - wymienić najcenniejsze polskie zabytki i dlaczego mają one wielką wartość dla narodu - wymienić, jakie muzea znajdują się w okolicy - pojęcia: kultura - wymienić elementy wspólne dla kultury europejskiej wyszukiwanie informacji na temat regionu w którym mieszkasz - odróŝnić naród od społeczeństwa - wskazać województwa na mapie administracyjne Polski - podać róŝne sposoby wyraŝania patriotyzmu - wyjaśnić, czym jest Lista Dziedzictwa Kultury UNESCO - wymienić i wskazać na mapie państwa wchodzące w skład UE wyjaśnić, dlaczego Polacy są Europejczykami 5
14. Powtórzenie wiadomości. 1 godzina lekcyjna 15. Sprawdzian wiadomości. 1 godzina lekcyjna 16. śycie w epoce kamienia. 17. Człowiek staje się rolnikiem. 18. Najdawniejsze osady na ziemiach polskich. - opisać flagę UE - pojęcia: człowiek pierwotny, gromada nauczyciela wymienić narzędzia, którymi posługiwali się ludzie pierwotni - opisać na podstawie ilustracji wygląd i zajęcia ludzi pierwotnych - pojęcia: rolnictwo, hodowla - podać przykłady udomowionych zwierząt nauczyciela wyjaśnić co to jest rolnictwo - pojęcia: osada, Biskupin - na podstawie ilustracji z podręcznika opisać - pojęcia: koczowniczy tryb Ŝycia, jaskinia, szałas, ziemianka - podać, skąd wywodzi się człowiek - wymienić nazwy narzędzi i broni uŝywanej przez ludzi pierwotnych - pojęcia: osiadły tryb Ŝycia, brąz, kowal, wytop metali - wytłumaczyć, co umoŝliwiło człowiekowi zmianę trybu Ŝycia na osiadły - wyjaśnić róŝnicę między koczowniczym a osiadłym trybem Ŝycia - pojęcia: koło garncarskie, szlak bursztynowy - pojęcia: prehistoria, epoka kamienna - wyjaśnić, w jaki sposób umiejętność rozpalania ognia zmieniła Ŝycie ludzi - pojęcia: epoka brązu, epoka Ŝelaza - wyjaśnić, skąd wywodzą się nazwy najstarszych epok - pojęcia: Ŝarna, radło, socha, krosno, wrzeciono, kupiec ludzie pierwotni organizowali się w większe grupy - wyjaśnić dlaczego prowadzili koczowniczy tryb Ŝycia - opisać zajęcia kobiet i męŝczyzn narzędzia z brązu zastąpiono narzędziami z Ŝelaza - opisać, jak zmieniło się Ŝycie po przejściu na osiadły tryb Ŝycia - pokazać na mapie Biskupin i Kalisz oraz szlak bursztynowy 6
19. Quiz historyczny. wygląd Biskupina i zajęcia jego mieszkańców - opisać wygląd osady na przykładzie Biskupina osady budowano w trudno dostępnych miejscach - opisać Ŝycie codzienne mieszkańców Biskupina - powiedzieć, w którym wieku została zbudowana osada Biskupin - wyjaśnić na czym polegał handel wymienny 20. Zanim powstała Polska. 21. Legendy o początkach państwa polskiego. 22. Państwo pierwszych Piastów. - pojęcia: Słowianie - opisać na podstawie ilustracji z podręcznika, dawną osadę słowiańską - postacie: Lech, Popiel, Piast, Siemowit nauczyciela opowiedzieć wybraną legendę - na podstawie legend z podręcznika wyjaśnić skąd pochodzi nazwa GNIEZNO i dlaczego godło polskie przedstawia orła białego -pojęcia: wojownik, ksiąŝe - pojęcia: plemię, gród, poganin, Polanie, Wiślanie, Światowid - wymienić najwaŝniejsze plemiona polskie - pojęcia: legenda, kronikarz - opowiedzieć poznane legendy - wyjaśnić, skąd pochodzi nazwa pierwszej polskiej dynastii - pojęcia: Polanie, Piastowie, wiec, - scharakteryzować wierzenia religijne Słowian - opisać jak przedstawiano najwaŝniejszego boga Słowian - wymienić znane narody słowiańskie - wyjaśnić sens legendy o Lechu, Czechu i Rusie - przedstawić legendarne początki państwa polskiego - określić, kiedy Słowianie pojawili się na ziemiach polskich Słowianie osiedlali się w pobliŝu rzek i kiedy Wiślanie i Polanie stali się najpotęŝniejszymi plemionami - postać Galla Anonima - związek legend z historią - wyszukać i przedstawić inną legendę - wyjaśnić jak powstało państwo polskie 7
23. Chłopi i mieszczanie w średniowieczu. 24. Na zamku rycerskim. 25. Kościół w średniowieczu. - opisać łódź wikingów przy pomocy ilustracji z podręcznika w podręczniku przedstawi róŝnice miedzy zajęciami chłopów i mieszczan - pojęcia: zamek, rycerz, giermek, paź, zbroja opisać wygląd zamku - opisać wygląd rycerza i czym się zajmował - pojęcia: duchowieństwo, zakonnik w podręczniku opowiedzieć czym druŝyna ksiąŝęcą, danina, osada słuŝebna, chrzest - znać datę chrztu Polski - pojęcia: ugór, pług, rada miejska, brama wjazdowa, targ, rzemieślnik, kupiec - wskazać róŝnicę między wsią a miastem wynikającą z rodzaju prac - pojęcie gród - podać róŝnicę między grodem a zamkiem - samodzielnie opisać wygląd zamku - wymienić elementy uzbrojenia rycerza - pojęcia: klasztor, kaznodzieja, łacina, post, pielgrzymka - przedstawić róŝnorodne funkcje Kościoła w - wskazać na mapie terytorium państwa pierwszych Piastów, Gniezno i Poznań - opisać uzbrojenie wojów Mieszka I - pojęcia: barbakan, baszta, patrycjusz, pospólstwo, plebs - przedstawić podział mieszkańców miasta na grupy społeczne - pojęcia: dziedziniec, fosa, czynsz - postać Zawiszy Czarnego - wymienić rycerskie normy postępowania - scharakteryzować Ŝycie rycerza - omówić cele turniejów rycerskich - wyjaśnić, w jakim celu utworzono biblię dla ubogich - opisać wpływ religii na - wskazać korzyści, jakie przyniosło Polsce chrześcijaństwo - omówić organizację państwa Mieszka - wyjaśnić w jaki sposób w średniowieczu uprawiano ziemię - wymienić niebezpieczeństwa, jakie dawniej zagraŝały miastom - opisać, jak ukształtowało się rycerstwo - wyjaśnić zasadę własności ziemi w średniowieczu - poszukać informacji o zamku w okolicy Kościół odgrywał waŝniejszą rolę niŝ w obecnie 8
26. Polska za panowania Kazimierza Wielkiego. 27. śycie w dawnej Polsce powtórzenie wiadomości. zajmowało się duchowieństwo w średniowieczu - postać Kazimierza Wielkiego nauczyciela wyjaśnić, dlaczego niektórym królom nadawano przydomek Wielki średniowieczu - pojęcia: Szlak Orlich Gniazd, przywilej, korzenie - wyjaśnić powiedzenie: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną Ŝycie w średniowieczu -wymienić zasługi Kazimierza Wielkiego dla Polski - wyjaśnić dlaczego król Kazimierz otrzymał przydomek Wielki - opowiedzieć, kto by ł ostatnim władcą z dynastii Piastów - wyjaśnić znaczenie handlu dla rozwoju państwa - pokazać na mapie tereny wchodzące w skład Polski za panowania K Wielkiego 28. Sprawdzian wiadomości. 29. Akademia Krakowska - postać Mikołaja Kopernika - wytłumaczyć co to jest uniwersytet na podstawie ilustracji w podręczniku edukacja jest waŝna w Ŝyciu - pojęcie: uniwersytet, Ŝak - postacie: Jadwiga, Władysław Jagiełło - opisać odkrycie, którego dokonał Mikołaj Kopernik - pojęcie: rektor, wykład - opisać dawny uniwersytet - wskazać na mapie Kraków, Toruń i Olsztyn nazwa Akademia Krakowska została - porówna dawne szkolnictwo z współczesnym - scharakteryzować postać Mikołaja Kopernika - przedstawić rolę Kościoła w średniowiecznym szkolnictwie 9
zmieniona na Uniwersytet Jagielloński 30. Rzeczpospolita szlachecka. 31. Złoty wiek Rzeczpospolitej. 32. Warszawa - nową stolicą Polski. - pojęcia: szlachta, szabla w podręczniku, przedstawić elementy stroju szlacheckiego nauczyciela porównać obszar dawnej a obecnej Polski nauczyciela wyjaśnić sformułowanie złoty wiek - pojęcie stolica - podać nazwę obecnej stolicy - wskazać Warszawę na mapie - pojęcia: dworek szlachecki, sejm - opisać Ŝycie i zajęcia szlachty - pojęcia: handel, złoty wiek - postacie: Mikołaj Rej, Jan Kochanowski - czas powstania pierwszych utworów w języku polskim - wymienić narody, które zamieszkiwały dawną Rzeczpospolitą - pojęcia: Zamek Królewski, Łazienki, kolumna Zygmunta, pałac, czasopismo - postacie: Zygmunt III Waza, Stanisław - pojęcia: unia, szlachta zagrodowa, szlachta gołota, magnat - wyjaśnić, w jaki sposób rycerstwo przekształciło się w szlachtę - wymienić róŝne grupy szlachty i opisać jedną z nich - pojęcia: architekt, ratusz, tolerancja - korzystając z mapy, porównać obszar dawnej RP i Polski współczesnej - wyjaśnić przyczyny wzrostu zamoŝności i znaczenia Polski w XVI wieku - pojęcia: pałac w Wilanowie, Teatr Narodowy, biblioteka publiczna - postać Canaletta - wyjaśnić, na czym polegał związek Polski i Litwy - określić znaczenie szlachty w dawnej Polsce - wymienić przywileje szlacheckie - porównać grupy szlachty pod względem ich majątku, ubioru i stylu Ŝycia - wyjaśnić związek między dobrobytem państwa rozwojem sztuki - wskazać na mapie Wisłę, Gdańsk, Kraków, Lwów, Zamość i Sandomierz - wyjaśnić pojecie tolerancja i podać jej róŝne aspekty - wyjaśnić znaczenie obrazów jako źródeł historycznych - opowiedzieć, jaką rolę pełni stolica w państwie - wyjaśnić, co 10
33. Wiek wielkich wynalazków. - pojęcia: kolej, maszyna parowa - z pomocą nauczyciela wymienić wynalazki XIX wieku w podręczniku, opisać pierwszy pociąg August Poniatowski - wiedzieć, który król przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy - pojęcia: prąd elektryczny, Ŝarówka, telefon - opisać zmiany, jakie nastąpiły w Ŝyciu ludzi w XIX wieku - opisać zmiany, jakie zaszły w Warszawie - pojęcia: alfabet Morse a, telegraf - postacie: James Watt, Thomas Edison, George Stephenson - przedstawi postać i dokonania T. Edisona zdecydowało o przeniesieniu stolicy - opisać wpływ rozwoju techniki i nauki na Ŝycie ludzi w XIX wieku - podać daty najwaŝniejszych wynalazków i odkryć 34. Jak Ŝyli ludzie w XIX wieku? - pojęcia: robotnik, fabryka, maszyna w podręczniku, opisać wygląd miast w XIX wieku 35. Wiek XX. - pojęcia: komputer, Internet nauczyciela wyjaśnić do czego słuŝy komputer - pojęcia: reklama prasowa, parlamentarzysta - scharakteryzować połoŝenie robotników w XIX wieku - opisać zmiany w zabudowie miasta - pojęcie kosmos - wymienić najwaŝniejsze wynalazki XX wieku i powody wzrostu liczby ludności - pojęcia: oficyna, apartament - wymienić przyczyny rozwoju miast w XIX wieku - pojęcia: transport, antybiotyk - postacie braci Wright( data I-go lotu)i Jurija Gagarina małe warsztaty rzemieślnicze zastąpiono fabrykami - wyjaśnić związek między upowszechnieniem edukacji a rozwojem nauki i techniki - opisać zmiany w stylu Ŝycia - poszuka i przedstawi informacje o podboju kosmosu przez człowieka 11
Uwagi dotyczące oceniania na kaŝdym poziomie wymagań: - aby uzyskać kolejną, wyŝszą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu. - uczeń jest zobowiązany doskonalić umiejętność analizy i interpretacji źródeł historycznych oraz powinien być oceniany ze stopnia opanowania tej umiejętności w sposób ustawiczny, zarówno w trakcie zajęć, jak i przy okazji prac domowych i sprawdzianów wiedzy. - aby uzyskać ocenę celująca uczeń musi zostać laureatem konkursu historycznego - ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymogów na ocenę dopuszczającą. Plan opracowała: mgr Joanna Bętkowska 12