.pl PRACODAWCA I PRACOWNIK OBOWIAZKI I PRAWA W PIGUŁCE - Autor Paulina Sołtys Kraków, Maj 2014
- SPIS TRESCI PRACODAWCA I PRACOWNIK 1_ 2_ 3_ 4_ 5_ 6_ 7_ 8_ 9_ 10_ 11_ 12_ 13_ 14_ 15_ 16_ 17_ 18_ 19_ 20_ 21_ 22_ 23_ 24_ 25_ 26_ 27_ 28_ 29_ 30_ 31_ 32_ 33_ 34_ Umowa o pracę, a umowa cywilnoprawna Rodzaje umów o pracę i korzyści wynikające z nich dla pracodawcy i pracownika Jakich danych osobowych może żądać od pracownika pracodawca? Obowiązki pracodawcy związane z przejęciem firmy przez innego pracodawcę Jakie elementy powinna zawierać umowa o pracę? Rozwiązywanie umów o pracę Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, bez winy pracownika Rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia Kiedy pracodawca może zwolnić pracownika dyscyplinarnie? Kiedy można pracownikowi zmienić warunki pracy i płacy? W jakich przypadkach umowa o pracę ulega wygaśnięciu? Co powinno zawierać wystawione zgodnie z prawem świadectwo pracy? Dyskryminacja i mobbing Wynagrodzenie za pracę, jego składniki i rodzaje Co zrobić gdy pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia za pracę? Co i w jakiej wysokości pracodawca może potrącić z wynagrodzenia za pracę pracownikowi? Jakie kary porządkowe pracodawca może zastosować wobec pracowników? Tryb nakładania kary porządkowej na pracownika Odpowiedzialność pracownika za szkodę spowodowaną w mieniu pracodawcy Ewidencja czasu pracy- zasady prowadzenia Systemy czasu pracy Odpoczynek dobowy, tygodniowy pracownika Praca w godzinach nadliczbowych Praca w porze nocnej, niedzielę i święta Wymiar i prawo nabycia urlopu wypoczynkowego Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy Odwołanie z urlopu Urlop na żądanie Ochrona pracownicy przed rozwiązaniem umowy o pracę w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego Obowiązki pracodawcy zatrudniającego pracownicę w ciąży Urlop macierzyński Wypadek przy pracy, a obowiązki pracodawcy 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 20 22 23 25 26 27 28 30 31 32 34 37 39 40 41 42 43 45 47.pl Opracowano na zlecenie Mediasoft Polska Sp. z o.o. (wydawcy serwisu Biznes-firma.pl), z siedzibą w Krakowie, przy ul. Bandurskiego 34/3, 31-515 Kraków, wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia XI Wydział Gospodarczy. Kapitał zakładowy 150 000 zł w pełni opłacony. NIP 1231037096. REGON 015862939
1. Umowa o pracę, a umowa cywilnoprawna Umowa o pracę jest uregulowana w Kodeksie pracy (k.p.). Aby zatrudnienie miało charakter stosunku pracy musi spełniać następuj ce cechy: praca musi być osobi cie wiadczona przez pracownika, wykonywanie pracy odbywa się na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy (element podporządkowania), wykonywana praca powinna być ci le okre lona, praca ma charakter odpłatny, praca jest powtarzalna (wykonywana codziennie lub w niewielkich odstępach czasu), praca wykonywana jest na ryzyko pracodawcy, praca wykonywana jest w okre lonym przez pracodawcę miejscu i czasie. Umowa cywilnoprawna: np. umowa zlecenia, dzieło, agencyjna, uregulowana w Kodeksie Cywilnym, brak kierownictwa i podporządkowania. 4
2. Rodzaje umów o pracę i korzyści wynikaj ce z nich dla pracodawcy i pracownika Kodeks pracy wyró nia następujące umowy o pracęś a) umowę na czas nieokre lony nie ma wskazanego terminu jej zakończenia, jest najkorzystniejszą formą umowy dla pracownika, zapewnia pracownikowi ochronę stosunku pracy, b) umowę na czas okre lony nale y do terminowych umów o pracę, w umowie strony wskazują bąd planowany jej termin rozwiązania, czyli konkretną datę, bąd zdarzenie, które ma nastąpić w przyszło ci, na skutek, czego umowa ulegnie zakończeniu, WA NźŚ Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas okre lony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokre lony, je eli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas okre lony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej, a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca. c) na czas wykonania okre lonej pracy nale y do umów terminowych, zawierana w celu wykonania okre lonego zadania, pracy. Czas jej trwania wyznacza moment wykonania zadania, d) na czas okre lony w celu zastępstwa innego pracownika jest równie umową na czas okre lony zawieraną na czas usprawiedliwionej nieobecno ci pracownika. Ka da z powy szych umów mo e być poprzedzona umową na okres próbny. Maksymalny czas trwania umowy na okres próbny to 3 miesiące. 5
3. Jakich danych osobowych mo e dać od pracownika pracodawca? Na podstawie przepisu art. 22 1 Kodeksu pracy pracodawca ma prawo ądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmującychś a) imię (imiona) i nazwisko, b) imiona rodziców, c) datę urodzenia, d) miejsce zamieszkania (adres do korespondencji), e) wykształcenie, f) przebieg dotychczasowego zatrudnienia. Pracodawca ma prawo ądać od pracownika podania, niezale nie od danych osobowych, o których mowa powy ej, tak eś a) innych danych osobowych pracownika, a tak e imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika, je eli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy, b) numeru PźSźL pracownika nadanego przez Rządowe Centrum Informatyczne Powszechnego źlektronicznego Systemu źwidencji Ludno ci ( RCI PźSźL). Udostępnienie tych danych następuje poprzez zło enie o wiadczenia przez osobę, której te dane dotyczą. WA Nź: Pracodawca mo e ądać tak e innych danych ni wskazane powy ej, je li wynika to z odrębnych przepisów, np.: pracodawca mo e ądać przedstawienia wiadectw pracy z poprzednich miejsc pracy lub innych dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia, obejmujących okresy pracy przypadające w roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega się o zatrudnienie, dokumentów potwierdzających kwalifikacje zawodowe, wymagane do wykonywania oferowanej pracy, wiadectwa ukończenia gimnazjum - w przypadku osoby ubiegającej się o zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego, orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na okre lonym stanowisku. 6
4. Obowi zki pracodawcy zwi zane z przejęciem firmy przez innego pracodawcę a) je eli w firmie nie działają zakładowe organizacje związkowe, dotychczasowy i nowy pracodawca informują na pi mie swoich pracowników o przewidywanym terminie przej cia firmy lub jej czę ci na innego pracodawcę, jej przyczynach prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla pracowników, a tak e zamierzonych działaniach dotyczących warunków zatrudnienia pracowników, w szczególno ci warunków pracy, płacy i przekwalifikowaniaś przekazanie informacji powinno nastąpić, co najmniej na 30 dni przed przewidywanym terminem przej cia firmy lub jej czę ci na innego pracodawcę. Zawiadomienie pracodawca kieruje na piśmie i odrębnie do ka dego pracownika. b) w terminie 2 miesięcy od przej cia firmy lub jej czę ci na innego pracodawcę, pracownik mo e bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje dla pracownika takie same skutki jak wypowiedzenie pracownikowi stosunku pracy za wypowiedzeniem. c) Nowy pracodawca z dniem przejęcia firmy lub jej czę ci, jest obowiązany zaproponować nowe warunki pracy i płacy pracownikom wiadczącym dotychczas pracę na innej podstawie ni umowa o pracę (np. mianowanie, powołanie, wyboru czy spółdzielczej umowy o pracę) oraz wskazać termin, nie krótszy ni 7 dni, do którego pracownicy mogą zło yć o wiadczenie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia proponowanych warunków. W razie nieuzgodnienia nowych warunków pracy i płacy dotychczasowy stosunek pracy rozwiązuje się z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, liczonego od dnia, w którym pracownik zło ył o wiadczenie o odmowie przyjęcia proponowanych warunków, lub od dnia, do którego mógł zło yć takie o wiadczenie. 7
5. Jakie elementy powinna zawierać umowa o pracę? Umowa o pracę powinna zawierać następujące elementyś a) strony umowy, b) rodzaj umowy, c) datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególno ci: rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia pracy. 8
.pl przy ul. Bandurskiego 34/3, 31-515 Kraków, wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia XI Wydział Gospodarczy. Kapitał zakładowy 150 000 zł w pełni opłacony. NIP 1231037096. REGON 015862939.