Instalacje elektryczne

Instalacje elektryczne Aktualizacja 50 CZERWIEC 2014 w praktyce Eksperci odpowiadają na pytania Czytelników Kod dostępu do Strefy Czytelnika na stronie www.elektryczneinstalacje.eu AIE50_TWF Ocena i pomiary skuteczności ochrony przeciwporażeniowej w obiektach służby zdrowia Klasyfikacja pomieszczeń użytkowanych medycznie Ochrona przeciwporażeniowa Pewność zasilania Badania i sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej Porażenie prądem elektrycznym i ratowanie osób porażonych Zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym Wpływ prądu elektrycznego na organizm ludzki Ratowanie osób porażonych prądem elektrycznym Wyposażenie apteczki Błędy popełniane przy ochronie dużych obiektów, cz. 5 System Sygnalizacji Włamania i Napadu (SSWiN) konflikty w zapisach norm Wymagania dla kamer wg norm, przepisów, rozporządzeń zapisane w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji Przykłady z akt sądowych i ekspertyz Wszystko na temat technologii LED, cz. 1 Budowa i działanie Trwałość Skuteczność świetlna Barwa światła Ochrona odgromowa i przepięciowa wolno stojących elektrowni solarnych, cz. 2 Dobór środków ochrony przed skutkami wyładowania piorunowego dla wolno stojącej elektrowni PV Zwody i przewody odprowadzające Uziomy

SPIS TREŚCI Eksperci odpowiadają na pytania Czytelników... str. 3 Ocena i pomiary skuteczności ochrony przeciwporażeniowej w obiektach służby zdrowia... O 46 Zagrożenia w obiektach medycznych... O 46/03 Klasyfikacja pomieszczeń użytkowanych medycznie... O 46/07 Ochrona przeciwporażeniowa... O 46/08 Pewność zasilania... O 46/14 Badania i sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej... O 46/16 Medyczne urządzenia elektryczne... O 46/18 Elektryczność statyczna... O 46/24 Porażenie prądem elektrycznym i ratowanie osób porażonych... P 35 Zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym... P 35/02 Wpływ prądu elektrycznego na organizm ludzki... P 35/05 Ratowanie osób porażonych prądem elektrycznym... P 35/13 Wyposażenie apteczki... P 35/16 Błędy popełniane przy ochronie dużych obiektów, cz. 5... B 17 Wymagania zapisane w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ) i w rozporządzeniach a normy wycofane... B 17/02 System Sygnalizacji Włamania i Napadu (SSWiN) konflikty w zapisach norm... B 17/08 Wymagania dla kamer wg norm, przepisów, rozporządzeń zapisane w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji... B 17/10 Przykłady z akt sądowych i ekspertyz... B 17/12 Wszystko na temat technologii LED, cz. 1... W 22 Wprowadzenie... W 22/02 Budowa i działanie... W 22/03 Trwałość... W 22/07 Skuteczność świetlna... W 22/09 Barwa światła... W 22/10 Rozsył światła chipu... W 22/11 Ochrona odgromowa i przepięciowa wolno stojących elektrowni solarnych, cz. 2... O 45 Wstęp... O 45/02 Dobór środków ochrony przed skutkami wyładowania piorunowego dla wolno stojącej elektrowni PV... O 45/03 Zwody i przewody odprowadzające... O 45/04 Uziomy... O 45/11

Instalacje elektryczne w praktyce

Wydawca Monika Kijok Redaktor prowadzący Jarosław Wilk Opracowanie graficzne piktogramów Monika Gajewska Opracowanie graficzne okładki Monika Gajewska Koordynator produkcji Mariusz Jezierski Korekta Zespół ISBN 978-83-269-3169-7 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa 2014 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a, tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10 Skład i łamanie: IGAWA, tel. 695 167 151 Druk: Miller Druk sp. z o.o. Poradnik Instalacje elektryczne w praktyce chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w nim bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejszy poradnik został przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w poradniku Instalacje elektryczne w praktyce wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku Rachunkowość organizacji pozarządowej w praktyce wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem pisma oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Informujemy, że Państwa dane osobowe będą przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Łotewska 9a, w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych przesyłania materiałów promocyjnych dotyczących innych produktów i usług. Mają Państwo prawo do wglądu oraz poprawiania swoich danych, a także do wyrażenia sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, że Państwa dane nie będą przekazywane bez Państwa wiedzy i zgody innym podmiotom.

Eksperci odpowiadają na pytania Czytelników Dla instalacji elektrycznych w obiektach rolniczych są specjalne wytyczne i zalecenia PYTANIE: Czy możecie napisać, jakie przepisy należy stosować do wykonywania instalacji elektrycznych w obiektach wykorzystywanych w rolnictwie, na przykład do hodowli bydła? ODPOWIEDŹ: Projektując lub wykonując instalacje elektryczne w obiektach rolniczych, trzeba znać i stosować określone przepisy i normy. Należy do nich ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane oraz wydane na jej podstawie rozporządzenia wykonawcze zestawione w tabeli 1. Akty te podają tylko ogólne zasady projektowania i wykonawstwa instalacji i odwołują się do Polskich Norm, w których zawarte są szczegółowe techniczne informacje między innymi dla obiektów rolniczych. Tabela 1. Zestawienie ważniejszych przepisów dotyczących instalacji elektrycznych w obiektach rolniczych Przepis Ustawa Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r.,nr 243 poz. 1623 aktualizowany na bieżąco tekst jest dostępny na stronie Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego: www.gunb. gov.pl.). Określa Ogólne zasady projektowania, wykonywania i użytkowania instalacji elektrycznych we wszystkich obiektach budowlanych.

Odpowiedzi na pytania Czytelników Przepis Rozporządzenie ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 15 czerwca 2002 r. z późn. zm. informacje o zmianach dostępne na stronie Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego: www.gunb.gov.pl.). Rozporządzenie ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej (Dziennik Ustaw z 1997 r. nr 108, poz. 907). Określa Rozdział 8 zawiera szczegółowe wytyczne, którym powinny odpowiadać instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. W szczegółach rozporządzenie odsyła do treści Polskich Norm. Ich wykaz zawiera załącznik nr 1 do rozporządzenia. Wymagania dotyczące wyposażenia budynków rolniczych w instalacje elektryczne i ochronę odgromową. W rozporządzeniu możemy przeczytać, że budowle rolnicze powinny być zabezpieczone przed pożarem lub wybuchem, w szczególności przez zapewnienie instalacji i urządzeń elektrycznych o stopniu bezpieczeństwa odpowiadającym występującemu zagrożeniu pożarowemu lub zagrożeniu wybuchem ( 39). Natomiast 44 mówi, że budowle rolnicze powinny być chronione przed wyładowaniami atmosferycznymi. Spośród licznych powołanych norm rolnictwa dotyczy bezpośrednio arkusz wycofanej normy PN-IEC 60364-7-705:1999P Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji Instalacje elektryczne w gospodarstwach rolniczych i ogrodniczych. Dokument ten zawiera sporo zaleceń, a ponadto odsyła w wielu miejscach do zapisów zawartych w innych arkuszach normy PN-IEC 60364. Wybrane normy dotyczące obiektów rolniczych zestawiono w tabeli 2, w której umieszczono między innymi dwa arkusze normy zawierającej zalecenia dotyczące oświetlenia obiektów inwentarskich oraz miejsc pracy na otwartym terenie. 4 Instalacje elektryczne w praktyce Wiedza i Praktyka

Odpowiedzi na pytania Czytelników Tabela 2. Zestawienie ważniejszych norm dotyczących instalacji elektrycznych w obiektach rolniczych Norma PN-IEC 60364-7-705:1999P Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji Instalacje elektryczne w gospodarstwach rolniczych i ogrodniczych* 60364-4-41:2009P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa Ochrona przed porażeniem elektrycznym PN-HD 60364-5-54:2010P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-54: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego Uziemienia, przewody ochronne i przewody połączeń ochronnych PN-HD 60364-6:2008P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 6: Sprawdzanie PN-EN 60529: 2003 Stopnie ochrony zapewniane przez obudowy (Kod IP) PN-EN 12464-1:2004P*** Światło i oświetlenie Oświetlenie miejsc pracy Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach PN-EN 12464-1:2008P**** Światło i oświetlenie Oświetlenie miejsc pracy Część 1: Miejsca pracy na zewnątrz N SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa***** Określa Zawiera bardzo lakoniczne sformułowania i odsyła do zaleceń zawartych w innych arkuszach normy PN-IEC 60364 ** także umieszczonych w Załączniku nr 1 do wcześniej wymienionego rozporządzenia Podstawowe zasady stosowania środków ochrony przed porażeniem elektrycznym Parametry przewodów ochronnych (materiały oraz przekroje poprzeczne) Zasady przeprowadzania sprawdzeń odbiorczych oraz przeglądów okresowych Oznaczenia stopni ochrony urządzeń elektrycznych przed dostępem ciał stałych i wody Wymagania oświetleniowe ilościowe i jakościowe dla poszczególnych obiektów i stanowisk związanych z produkcją rolniczą (patrz tabela 3) Wymagania oświetleniowe ilościowe i jakościowe dla poszczególnych budynków zlokalizowanych na zewnątrz i stanowisk związanych z produkcją rolniczą (patrz tabela 4) Warunki układania kabli w różnych warunkach oraz wymagane odległości od innych urządzeń podziemnych www.elektryczneinstalacje.eu 5

Odpowiedzi na pytania Czytelników * Polski Komitet Normalizacyjny w 2007 roku wprowadził normę uznaniową w języku angielskim z polską okładką: PN-HD 60364-7-705:2007E Instalacje elektryczne niskiego napięcia Część 7-705: Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji Gospodarstwa rolnicze i ogrodnicze (oryg.). Ponadto w 2012 roku PKN wydał także w oryginale poprawkę PN-HD 60364-7-705:2007/AC:2012 zawierającą przykład wykonania połączeń wyrównawczych w oborze. ** W tej tabeli umieszczono tylko ważniejsze arkusze. *** Istnieje nowsza wersja tej normy, ale jeszcze nieumieszczona w załączniku do rozporządzenia. *** Norma nie figuruje w załączniku nr 1 do rozporządzenia, ponieważ dotyczy miejsc pracy poza budynkami. ***** Wobec braku Polskiej Normy w tym zakresie SEP w porozumieniu z PKN wydał tę normę. Lp. Projektując lub wykonując instalacje elektryczne, należy sugerować inwestorowi nie tylko zgodne z prawem rozwiązania inwestycyjne, ale także zwracać jego uwagę na przepisy dotyczące późniejszej eksploatacji instalacji. Tabela 3. Zakres obowiązków właściciela gospodarstwa rolnego w zakresie utrzymania należytego stanu technicznego instalacji elektrycznych Czynności 1. Bieżące działanie zapewniające bezpieczeństwo użytkowania energii elektrycznej, na przykład kontrola działania wyłącznika różnicowoprądowego przyciskiem TEST 2. Zlecanie przeprowadzania okresowych kontroli stanu technicznego instalacji elektrycznych polegających na wykonaniu pomiarów, w tym m.in. stanu izolacji, ciągłości przewodów, działania wyłączników różnicowoprądowych i innych elementów dotyczących skuteczności ochrony przed porażeniem 6 Instalacje elektryczne w praktyce Wiedza i Praktyka

Odpowiedzi na pytania Czytelników Lp. Czynności 3. Zlecanie dokonywania bieżących napraw i usuwania usterek 4. Prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnej dotyczącej instalacji elektrycznych mgr inż. Janusz Strzyżewski członek Centralnego Kolegium Sekcji Instalacji i Urządzeń Elektrycznych, członek Polskiego Komitetu Oświetleniowego SEP, członek Izby Inżynierów Budownictwa Na kempingach niezbędne jest przestrzeganie podstawowych zasad ochrony przeciwporażeniowej PYTANIE: Jak powinna być wykonana instalacja elektryczna dla domków letniskowych używanych sporadycznie oraz dla pojazdów wypoczynkowych, które mają możliwość podłączenia zewnętrznego zasilania w ośrodku wypoczynkowym? ODPOWIEDŹ: W celu zapewnienia bezpieczeństwa użytkownikom takich instalacji niezbędne jest przestrzeganie podstawowych zasad bezpieczeństwa w zakresie ochrony przeciwporażeniowej oraz odpowiedniego instalowania obwodów rozdzielczych, urządzeń zasilających, gniazd wtyczkowych i sprzętu łączeniowego: urządzenie (wyposażone w odpowiednią liczbę gniazd wtyczkowych ze stykiem ochronnym) zasi- www.elektryczneinstalacje.eu 7

Odpowiedzi na pytania Czytelników lające stanowisko (stanowiska) postojowe powinno być usytuowane w odległości nie większej niż 20 m od złącza odbiorczego pojazdu wypoczynkowego lub namiotu, znajdujących się na tym stanowisku, gniazda wtyczkowe ze stykiem ochronnym o prądzie znamionowym nie większym niż 16 A (w przypadkach większego obciążenia można stosować gniazda o prądzie powyżej 16 A) powinny być instalowane w urządzeniu zasilającym stanowisko postojowe na wysokości 0,8 1,5 m nad powierzchnią ziemi i wyposażone w indywidualne zabezpieczenia przed skutkami prądu przetężeniowego oraz zabezpieczone wyłącznikami ochronnymi różnicowoprądowymi o znamionowym prądzie różnicowym nie większym niż 30 ma (jeden wyłącznik powinien zabezpieczać nie więcej niż 6 gniazd wtyczkowych), obwody rozdzielcze powinny być ułożone w ziemi lub prowadzone napowietrznie poza stanowiskami postojowymi i zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi. Wyżej wymienione obwody należy wykonywać kablami, przewodami oponowymi lub przewodami napowietrznymi izolowanymi, sprzęt łączący urządzenie zasilające ze złączem odbiorczym pojazdu wypoczynkowego lub namiotu powinny stanowić: przenośna wtyczka i gniazdo wtyczkowe ze stykiem ochronnym, połączone przewodem oponowym o długości 25 m i przekroju dla prądów znamionowych nieprzekraczających wartości podanych w tabeli 1. 8 Instalacje elektryczne w praktyce Wiedza i Praktyka