Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku. PROGRAM MONITORINGU ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO w latach

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku PROGRAM MONITORINGU ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO w latach 2007-2009 Białystok grudzień 2006

Program został opracowany w Wydziale Monitoringu Środowiska

1. WSTĘP... 1 2. BLOK PRESJE... 2 3. BLOK STAN... 7 3.1. PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA... 7 3.2. PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI WÓD... 20 3.3. MONITORING JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH... 46 3.4. PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI GLEBY I ZIEMI... 48 3.5. PODSYSTEM MONITORINGU PRZYRODY... 49 3.6. PODSYSTEM MONITORINGU HAŁASU... 54 3.7. PODSYSTEM MONITORINGU PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH... 57 3.8. PODSYSTEM MONITORINGU PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO... 59 4. BLOK OCENY I PROGNOZY... 59 5. SYSTEM JAKOŚCI W PMŚ... 61 6. SYSTEM INFORMATYCZNY PMŚ... 61 7. FINANSOWANIE PMŚ... 62

1. WSTĘP Państwowy Monitoring Środowiska jest źródłem informacji o środowisku będących wynikiem pomiarów i ocen jego stanu jak i analizą wpływu różnych czynników, w tym presji będących wynikiem działalności człowieka. Podstawowym dokumentem opisującym badania monitoringowe prowadzone w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) jest kolejny Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2007 2009 opracowany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zatwierdzony przez Ministra Środowiska. Zakłada się, że zadania PMŚ realizowane będą w ramach wdrażania struktury działań opartej na modelu DPSIR (driving forces/czynniki sprawcze - pressures/presje - state/stan - impact/oddziaływanie - response/środki przeciwdziałania) stosowanej przez Komisję Europejską, Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Europejską Agencją Środowiska do sporządzania ocen zintegrowanych oraz ocen skuteczności polityki ekologicznej. Struktura ta pozwala na sprawne generowanie kompleksowej, opartej na badaniach, analizach i ocenach informacji o środowisku zarówno dla potrzeb społeczeństwa jak i administracji rządowej, samorządowej oraz instytucji międzynarodowych. W celu zapewnienia łatwego dostępu do bieżących danych pomiarowych i wyników prac prowadzonych w ramach PMŚ systematycznie będą aktualizowane tematyczne strony internetowe Inspekcji. Strategia realizacji zadań PMŚ w latach 2007-2009 zakłada osiągnięcie pełnego wypełnienia zobowiązań z zakresu dostosowania systemów monitoringu poszczególnych elementów środowiska do wymogów unijnych, a także podpisanych i ratyfikowanych przez Polskę konwencji oraz obowiązków wynikających z polityki ekologicznej Państwa. Głównymi zadaniami do realizacji w najbliższej perspektywie są w szczególności: utworzenie Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (PRTR) do powietrza, wód i gleby (ziemi); uruchomienie monitoringu wód zgodnego z Ramową Dyrektywą Wodną i ukierunkowanego na postęp w osiągnięciu w perspektywie roku 2015 dobrego stanu ekologicznego wód; wypracowanie narzędzi do modelowania zintegrowanego i modelowania dynamicznego oraz możliwość przedstawiania prognoz środowiskowych, zwłaszcza w odniesieniu do wpływu pyłu drobnego PM2,5 i ozonu na zdrowie oraz zanieczyszczeń kwaśnych na ekosystemy; podjecie obserwacji na obszarach ochrony siedlisk i ptaków w ramach sieci NATURA 2000; rozpoznanie obciążenia środowiska promieniowaniem elektromagnetycznym (PEM); opracowanie map akustycznych. Należy podkreślić, że system PMŚ jest zintegrowany z systemami europejskimi. Tworzy spójną sieć, której nadrzędnymi założeniami działania jest prowadzenie badań z uwzględnieniem zasad powtarzalności, cykliczności i wiarygodności uzyskanych wyników. W celu zapewnienia odpowiedniej jakości badań większość laboratoriów instytucji uczestniczących w PMŚ uzyskało certyfikaty jakości. Posiadają je również laboratoria w Białymstoku, Łomży i Suwałkach, które wykonują badania na potrzeby tego systemu w województwie podlaskim. Programy pomiarowe opisane poniżej, planowane do realizacji w latach 2007-2009 przedstawiono w układzie i kolejności poszczególnych podsystemów monitoringu analogicznie jak w programie krajowym. 1

W niniejszym dokumencie zawarto również informacje o innych podsystemach PMŚ, w których Inspektorat nie uczestniczy bezpośrednio przy ich realizacji, w celu wskazania zakresu badań, źródeł pozyskania wyników i ocen, niezbędnych do pełnej oceny stanu środowiska województwa podlaskiego. Zakłada się iż, Program monitoringu środowiska województwa podlaskiego w latach 2007-2009 będzie podlegać modyfikacjom w zakresie wynikającym z sukcesywnego wdrażania i zmian przepisów prawnych, które na etapie tworzenia programu były w fazie projektów. Dokonywane zmiany i uzupełnienia będą wprowadzane w formie aneksów do niniejszego programu. 2. BLOK PRESJE Blok-presje będzie zasilany głównie danymi wytwarzanymi w ramach innych systemów lub obowiązków wykonywanych z mocy prawa przez inne organa administracji lub podmioty gospodarcze. Istotnym źródłem danych o emisjach będzie system statystyki publicznej, z którym jednak wiążą się ograniczenia wynikające z braku dostępu do indywidualnych danych statystycznych dotyczących podmiotów gospodarczych. Rola systemu statystycznego będzie się stopniowo zmniejszała na rzecz systemów administracyjnych, które staną się wkrótce głównym źródłem danych o emisjach. Ponadto blok - presje będzie zasilany danymi o emisjach pochodzącymi od podmiotów gospodarczych, które zgodnie z art. 149 ust. 1 oraz art. 286 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późn. zm.) są zobligowane do przekazywania informacji o emisjach Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. Ważnym źródłem informacji o presjach będą raporty od podmiotów objętych rozporządzeniem nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (PRTR) W ramach bloku - presje będą realizowane zadania związane z pozyskiwaniem informacji o: źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do powietrza dla potrzeb oceny rocznej i wstępnej jakości powietrza; źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do wód lub do ziemi oraz o poborach wód; krajowych emisjach zanieczyszczeń do powietrza i do wód; źródłach emisji energii odprowadzanych do środowiska; informacjach niezbędnych do oceny gospodarki odpadami; Ponadto w ramach bloku-presje będzie prowadzona ewidencja odpadów niebezpiecznych, oraz wykonywane będą zbiorcze zestawienia zarejestrowanych terenów, na których wystąpiło przekroczenie standardów jakości gleby i ziemi. Zadania Bloku presje będą realizowane na dwóch poziomach: wojewódzkim lub/i lokalnym oraz krajowym. Dla poszczególnych zadań przewidzianych do realizacji w latach 2007-2009 w ramach blokupresje, opracowana została informacja o celu, zakresie i sposobach pozyskiwania informacji, a także o źródłach informacji oraz jednostkach odpowiedzialnych za ich gromadzenie i weryfikację. 2.1.1. Zadanie: Pozyskiwanie informacji o źródłach i ładunkach substancji dla potrzeb rocznej i wstępnej oceny jakości powietrza Zadanie obejmuje gromadzenie przez danych o źródłach i wielkościach emisji zanieczyszczeń objętych systemem oceny jakości powietrza oraz zanieczyszczeń będących przedmiotem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 roku w sprawie arsenu, kadmu, rtęci 2

niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. UE L23 z 26.01.2005, str.3) dla potrzeb corocznych ocen jakości powietrza. W przypadku uchwalenia dyrektywy UE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza w Europie, zakładającej konieczność poszerzenia systemu pomiarów i ocen o pył PM2,5, a tym samym również konieczność wykonania oceny wstępnej zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5, w Białymstoku wykona inwentaryzację źródeł i ładunków emisji pyłu oraz jago prekursorów na terenie województwa podlaskiego. Inwentaryzacja emisji zostanie wykonana między innymi na podstawie danych gromadzonych w ramach działalności kontrolnej Inspektoratu oraz danych pochodzących od prowadzących instalacje, którzy są zobowiązani do prowadzenia pomiarów wielkości emisji i przekazywania ich wyników do, informacji o korzystaniu ze środowiska, tworzonych na podstawie ewidencji prowadzonej przez podmioty korzystające ze środowiska, a także w miarę możliwości na podstawie informacji dotyczących wielkości emisji ze źródeł liniowych i powierzchniowych szacowanych na podstawie danych o natężeniu i strukturze ruchu drogowego oraz aktywności sektora bytowo-komunalnego. Ponadto w 2007 roku w Białymstoku wykona inwentaryzację źródeł i ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza z terenu województwa podlaskiego dla celów weryfikacji sposobu oceny jakości powietrza w poszczególnych strefach (obowiązek wynikający z art. 88 ust. 2 ustawy Poś.). Inwentaryzacja obejmie dane dotyczące wielkości emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu, tlenku węgla, benzenu, ołowiu i lotnych związków organicznych jako prekursorów ozonu. Jeżeli zaistnieje potrzeba wykorzystania wyników inwentaryzacji na poziomie krajowym, przekaże je do GIOŚ. 2.1.2. Zadanie: Pozyskiwanie informacji o krajowych emisjach zanieczyszczeń do powietrza Emisje krajowe poszczególnych zanieczyszczeń będą pozyskiwane z inwentaryzacji emisji wykonywanych co roku przez Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji wchodzące w skład Krajowego Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji. Zakres inwentaryzacji i metodyki obliczeń wynikają z potrzeb polityki ekologicznej państwa oraz wymagań międzynarodowych: Konwencji w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości (Programu EMEP), Konwencji ramowej w sprawie ochrony klimatu, a także ze współpracy z Europejską Agencją Środowiska, która propagując metodykę CORINAIR dąży do ujednolicenia systemów inwentaryzacji emisji w skali międzynarodowej. Emisje są szacowane na podstawie statystycznego bilansu paliw oraz aktywności poszczególnych kategorii źródeł i odpowiadających im wskaźników emisji, a także na podstawie danych o emisjach z największych źródeł punktowych. Inwentaryzacja emisji krajowej obejmuje: tradycyjne substancje lub grupy substancji takie jak: SO 2, CO, NO x, NH 3, pył TSP, PM10 i PM2,5, lotne związki organiczne, metale ciężkie (Cd, Hg, Pb, As, Cr, Cu, Ni, Zn), trwałe związki organiczne (PCDD, PCDF, HCB, PCB) i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (benzo(a)piren, benzo(b)fluoranten, benzo(k)fluoranten, i indeno(1,2,3-cd)piren); gazy cieplarniane: CO 2, CH 4, N 2 O, SF 6, grupy gazów HFC i PFC; emitowane ze źródeł punktowych, liniowych i powierzchniowych. Emisje prezentowane są jako całkowite dane krajowe oraz z podziałem na sektory i kategorie źródeł, a także w ujęciu przestrzennym z podziałem na jednostki administracyjne. 3

2.1.3. Zadanie: Pozyskiwanie informacji o źródłach emisji energii odprowadzanych do środowiska Na poziomie wojewódzkim będą gromadzone informacje dotyczące źródeł hałasu oraz sztucznie wytwarzanego promieniowania elektromagnetycznego. W oparciu o dane działalności kontrolnej prowadzona będzie ewidencja źródeł hałasu. Pozyskane informacje będą gromadzone w wojewódzkiej bazie danych, a następnie przekazywane do centralnej bazy danych zlokalizowanej w GIOŚ. Zgromadzone informacje posłużą m.in. do oceny stanu akustycznego środowiska zgodnie z art. 118 ust.1 ustawy Poś. Źródłem danych będą także mapy akustyczne o których mowa w art. 118 ust. 4 i 5. Część opisowa mapy będzie m. in. obejmowała identyfikację i charakterystykę źródeł hałasu, a część graficzna będzie charakteryzowała hałas emitowany z poszczególnych źródeł. Mapy akustyczne będą zatem również istotnym zobrazowaniem presji na środowiska spowodowanej emisją hałasu. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska będzie również gromadził informacje na temat źródeł promieniowania elektromagnetycznego, mogących znacząco oddziaływać na środowisko, do których zalicza się, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 roku, w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U. z 2004 r. nr 257, poz. 2573): stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linie elektroenergetyczne, o napięciu znamionowym wynoszącym nie mniej niż 110 kv, o długości nie mniejszej niż 15 km; instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, emitujące pola elektromagnetyczne, których równoważna moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 khz do 300 GHz. Dane na temat źródeł promieniowania elektromagnetycznego będą przekazywane przez do GIOŚ, w celu sukcesywnego tworzenia bazy źródeł PEM w skali całego kraju. Dane na temat źródeł PEM będą aktualizowane raz na rok. 2.1.4. Zadanie: Pozyskiwanie informacji o źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do wód lub do ziemi oraz o poborach wód. Na poziomie wojewódzkim, podsystem emisji zanieczyszczeń do wód będzie zasilany danymi gromadzonymi przez, między innymi w ramach działalności kontrolnej. Do gromadzenia danych wykorzystane będą także informacje pochodzące od prowadzących instalacje, którzy są zobowiązani do prowadzenia pomiarów wielkości emisji i przekazywania ich wyników do, oraz wojewódzkie bazy informacji o korzystaniu ze środowiska, tworzone na podstawie ewidencji, prowadzonej przez podmioty korzystające ze środowiska, w zakresie ilości i jakości pobranej wody powierzchniowej i podziemnej oraz ilości, stanu i składu ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi. Do celów związanych z ogólną analizą trendów, w dalszym ciągu będą wykorzystane zagregowane dane o emisjach do wód pochodzące z systemu statystyki publicznej. 2.1.5. Zadanie: Pozyskiwanie informacji o krajowych emisjach zanieczyszczeń do wód Celem zadania jest dokumentowanie rodzaju i ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do wód, niezbędnych do: identyfikacji głównych źródeł zanieczyszczeń, mogących oddziaływać na jakość środowiska wodnego i ekosystemy z nim związane, 4

opracowania projektu nowych sieci i zakresu badań monitoringu operacyjnego, weryfikacji lokalizacji punktów pomiarowych i modyfikacji programów monitoringu stosownie do stanu presji na obszarze zlewni, śledzenia zmian w obciążeniu dorzeczy ładunkami zanieczyszczeń odprowadzanych do wód, wspomagania prac dotyczących strategii i programów redukcji emisji. Na poziomie krajowym kontynuowane będą prace związane z aktualizacją i rozszerzeniem informacji o punktowych i rozproszonych źródłach zanieczyszczeń. Dane te będą wykorzystane dla potrzeb uzupełnienia i zatwierdzenia procedury oceny wpływu określonej zgodnie z załącznikiem II Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz dla potrzeb weryfikacji nowej sieci monitoringu wód powierzchniowych. Zbiór danych o emisjach do wód, który powstanie w związku z realizacją w ramach HELCOM projektu pod nazwą: Piąta Okresowa Ocena Ładunków Zanieczyszczeń odprowadzanych do Morza Bałtyckiego będzie opracowywany i zapisany w formie krajowej bazy danych i opracowań tekstowych. W efekcie powstanie zbiór danych o punktowych i obszarowych zrzutach zanieczyszczeń oraz ocena ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do Morza Bałtyckiego za rok 2006. Wyniki te będą przekazane do Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska, w celu ich wykorzystania w szczególności dla potrzeb opracowania projektu nowych sieci i zakresu badań monitoringu operacyjnego. 2.1.6. Zadanie: Prowadzenie zbiorczych zestawień zarejestrowanych terenów, na których wystąpiło przekroczenie standardów jakości gleby i ziemi W celu zwiększenia zasobów informacji na temat stanu zanieczyszczenia gleb środowiska, spowodowanego działalnością człowieka, na poziomie krajowym i wojewódzkim będą gromadzone informacje dotyczące terenów, na których występują przekroczenia standardów jakości gleby i ziemi. Identyfikacja terenów, na których wystąpiło przekroczenie standardów jakości gleby i ziemi, będzie oparta na działaniach monitoringowych o charakterze lokalnym. Prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi jest zadaniem starosty (art. 109 ustawy Poś). Na poziomie województwa prowadzony będzie rejestr terenów, na których wystąpiło przekroczenie standardów jakości gleby i ziemi. Rejestr ten będzie zasilany informacjami pozyskiwanymi przez od starostów na temat wyników prowadzonych przez nich badań gleby i ziemi oraz informacjami uzyskanymi przez Inspekcję Ochrony Środowiska w ramach wojewódzkiego monitoringu gleb oraz działalności kontrolnej, a także informacjami od wojewodów w zakresie występowania szkód względem powierzchni ziemi. Zbiorcze rejestry wojewódzkie w cyklu rocznym będą przekazywane do GIOŚ. Funkcjonowanie tego mechanizmu, włączonego do zadań PMŚ, wymaga współdziałania wszystkich pionów Inspekcji Ochrony Środowiska ze służbami starosty oraz wojewodą. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku, wykorzystując rejestry starosty będzie prowadził zbiorcze zestawienia takich obszarów w województwie, a następnie w cyklu rocznym przekazywał tę informację do GIOŚ. 2.1.7. Zadanie: Pozyskiwanie informacji o zmianie pokrycia/użytkowania powierzchni ziemi Informacje o sposobie zagospodarowania powierzchni ziemi i trendach zmian w użytkowaniu powierzchni ziemi będą pochodzić z produktów projektu CORINE Land Cover 2000 (CLC2000), który realizowany był z inicjatywy Komisji Europejskiej i obejmował wykonanie bazy danych CLC2000, obrazującej pokrycie terenu w Europie roku 2000 oraz bazy zmian CLC Changes obrazującej zmiany w pokryciu terenu w latach 1990-2000. Koordynatorem projektu na poziomie europejskim była Europejska Agencja Środowiska. Koordynatorem projektu w Polsce był Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, natomiast wykonawcą prac - Instytut Geodezji i Kartografii w Warszawie. Europejska Agencja Środowiska przewiduje aktualizację bazy danych CLC która zawierać będzie informacje na temat zmian pokrycia powierzchni ziemi 5

w Europie w latach 2000-2006, w tym wysokorozdzielcze zobrazowania satelitarne dla terenów zabudowanych i lasów wykonane dla roku 2006. Projekt będzie realizowany w ramach tzw. szybkiej ścieżki GMES Land Monitoring. Istotnym źródłem danych o sposobach użytkowania powierzchni ziemi będzie również system ewidencji geodezyjnej i kartograficznej, który zasila systemu statystyki publicznej. 2.1.8. Zadanie: Ocena gospodarki odpadami Pozyskiwanie danych niezbędnych do oceny gospodarki odpadami prowadzone jest na podstawie ustawy Poś oraz na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz.628 z poźn. zm.). Ich analiza i ocena diagnozuje stan gospodarki odpadami w skali kraju i województwa oraz informuje o zauważalnych trendach zmian i ich przyczynach. Podstawowe źródło danych w zakresie odpadów przemysłowych stanowić będzie centralna baza danych o wytwarzaniu i gospodarowaniu odpadami, prowadzona przez ministra właściwego ds. środowiska oraz bazy wojewódzkie, prowadzone przez marszałków. Dostęp do centralnej bazy na mocy ustawy o odpadach posiada Główny Inspektor Ochrony Środowiska, natomiast wojewódzki inspektor ochrony środowiska do baz wojewódzkich. Do czasu uzyskania wiarygodnych danych z systemu administracyjnego źródło danych o gospodarowaniu odpadami stanowić będzie system statystyki publicznej. Na poziomie województwa stan gospodarki odpadami może być prezentowany również w oparciu o własne dane Inspekcji Ochrony Środowiska, gromadzone w ramach działalności kontrolnej oraz informacje zgromadzone w inspekcyjnych bazach danych o składowiskach i spalarniach odpadów. W ramach tego zadania wojewódzki inspektor ochrony środowiska gromadzi również informacje dotyczące monitoringu składowisk, które corocznie przesyłane są przez zarządzających składowiskami w zakresie określonym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. z 2002 r. Nr 220 poz. 1858). 2.1.9. Zadanie: Ewidencja odpadów niebezpiecznych. Dane do monitoringu odpadów niebezpiecznych gromadzone będą (analogicznie do lat ubiegłych) na podstawie dobrowolnych ankiet wypełnianych przez producentów odpadów oraz zarządzających składowiskami odpadów. Informacje o wytwarzaniu, wykorzystaniu i unieszkodliwianiu odpadów niebezpiecznych zbierane będą przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Dane te będą wprowadzane do baz SIGOP-W, a następnie będą przekazywane za pośrednictwem GIOŚ do Instytutu MBiGS, gdzie przeprowadzana będzie ich weryfikacja oraz połączenie w krajową bazę SIGOP-K. W związku z wprowadzaniem nowego systemu zbierania danych o odpadach, opartego na źródłach administracyjnych, rok 2007 będzie ostatnim rokiem funkcjonowania bazy SIGOP (zebranie danych o gospodarce odpadami niebezpiecznymi za rok 2006). W latach 2008-2009 źródłem danych o gospodarowaniu odpadami niebezpiecznymi będzie centralna i wojewódzkie bazy danych o wytwarzaniu i gospodarowaniu odpadami, do których dostęp ustawowo zagwarantowany będą miały organy Inspekcji Ochrony Środowiska. Docelowo w bloku EMISJA na terenie woj. podlaskiego (zgodnie z art. 30 Ustawy Poś) Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku prowadzić będzie następujące bazy danych: z wykonywanej co 5 lat, na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu oceny, klasyfikacji stref oraz dokonywanej co roku oceny poziomu substancji w powietrzu, wyników pomiarów poziomu substancji w powietrzu, prowadzonych okresowo badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, informacji o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól 6

elektromagnetycznych w środowisku, z wyszczególnieniem przekroczeń dotyczących terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności, emisji i poboru wód, z danych zgromadzonych w wojewódzkiej bazie informacji o korzystaniu ze środowiska, prowadzonych okresowo badań jakości wód powierzchniowych i podziemnych. 3. BLOK STAN 3.1. PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W ramach podsystemu monitoringu jakości powietrza, w latach 2007-2009 będą realizowane zadania związane z: a) badaniem i oceną stanu zanieczyszczenia powietrza zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska transponującą wymagania dyrektywy Rady 96/62/WE z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego powietrza (Dz. Urz. WE L 296 z 21.11.1996, str. 55) oraz czterech dyrektyw pochodnych: pomiary i ocena jakości powietrza, pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA na stacjach monitoringu tła, pomiary składu pyłu pod kątem zawartości WWA, monitoring prekursorów ozonu; b) przygotowaniem systemu monitoringu powietrza do wymogów projektu dyrektywy w UE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza w Europie: analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA, wdrożenie monitoringu pyłu PM2,5; c) programami badawczymi dotyczącymi zjawisk globalnych i kontynentalnych realizowane na poziomie krajowym przez GIOŚ w ramach zobowiązań wynikających z podpisanych przez Polskę konwencji ekologicznych: pomiary tła zanieczyszczenia atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka wg programów EMEP, GAW/WMO i COMBINE/HELCOM, pomiary chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża, pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV Zadania o których mowa w punkcie a i b będą realizowane przy bezpośrednim udziale ; zadania o których mowa w punkcie c są zadaniami GIOŚ. 3.1.1. Zadanie: Pomiary i ocena jakości powietrza Podstawa prawna Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.) art. 85-95; Rozporządzenie MŚ z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. 2002 r. Nr 87, poz. 798); Rozporządzenie MŚ z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji (Dz. U. z 2002 r. Nr 87, poz. 796); Rozporządzenie MŚ z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z 2006 r. Nr 63, poz. 445); 7

Rozporządzenie MŚ w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza - projekt Rozporządzenie MŚ z dnia 1 października 2002 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku (Dz. U. z 2002 r. Nr 176, poz. 1453). Cel Celem zadania jest uzyskanie dla wszystkich stref w województwie informacji o poziomach substancji w powietrzu w odniesieniu do standardów jakości powietrza, identyfikacja obszarów wymagających poprawy jakości powietrza (co najmniej do dopuszczalnych poziomów substancji), a następnie monitorowanie skuteczności programów naprawczych. Program pomiarowy Na terenie województwa podlaskiego wyodrębnionych jest 17 stref: 14 powiatów wiejskich i 3 powiaty miejskie (w tym 1 aglomeracja powiat miasta Białystok), dla których wykonano ocenę wstępną jakości powietrza na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu oceny. Program pomiarowy na lata 2007-2009 opracowano uwzględniając wyniki obowiązującej oceny wstępnej oraz ocen bieżących (rocznych) jakości powietrza i klasyfikacji stref. W latach 2007-2009 na terenie województwa podlaskiego przy udziale stacji PIS, będzie kontynuował monitoring stężeń SO 2, NO 2, NO x, O 3, PM10, Pb, C 6 H 6, CO. Jednocześnie od 2007 roku podjęte zostaną działania w kierunku poszerzenia zakresu tego monitoringu o metale ciężkie (As, Cd, Ni) i benzo(a)piren, przy zastosowaniu pomiarów i innych technik monitoringowych określonych prawnie. W strefach, w których nie zostały przekroczone górne progi oszacowania, będą wykonywane pomiary mniej intensywne (przy pomocy laboratorium mobilnego w miarę możliwości technicznych i finansowych) lub dokonywane będą oceny za pomocą innych metod, takich jak modelowanie matematyczne. Metody te uzupełnią pomiary prowadzone w aglomeracji białostockiej i strefach, gdzie obserwowane są stężenia powyżej górnego progu oszacowania. W zakresie ocen, (zgodnie z art. 89 ustawy Poś) będzie kontynuował wykonywanie rocznych ocen jakości powietrza wraz z klasyfikacją stref. W 2007 roku zostanie wykonana przez roczna ocena jakości powietrza za 2006 pod kątem zanieczyszczenia powietrza SO 2, NO 2, NO x, O 3, PM10, Pb, C 6 H 6, CO; natomiast w latach 2008-2009 roczną oceną jakości powietrza dodatkowo zostaną objęte metale ciężkie (As, Cd, Ni) i benzo(a)piren. Jednocześnie, w 2007 r. dokona weryfikacji oceny wstępnej jakości powietrza dla SO 2, NO 2, NO x, PM10, Pb, CO, C 6 H 6, O 3 i odpowiednio na podstawie wyników tej oceny w 2007 i 2008 r. zostaną wykonane modernizacje wojewódzkich systemów oceny jakości powietrza. Wyniki badań i rocznej oceny jakości powietrza będą wykorzystane w kraju przez wojewodę (od 1 stycznia 2008 zgodnie z zapisami ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 175 poz.1462) przez marszałka województwa) do opracowania programów ochrony powietrza w strefach wskazanych do ich wykonania oraz do monitorowania skuteczności wcześniej opracowanych programów. Wyniki ocen rocznych za 2006, 2007 i 2008 r. wykonanych przez posłużą GIOŚ do wykonania zbiorczych ocen jakości powietrza w Polsce dla tych lat i będą stanowić podstawę do kształtowania polityki w zakresie ochrony powietrza w kraju. Listę stanowisk działających w ramach wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza w latach 2007-2009 zestawiono w tabeli nr 1. 8

Liczbę stanowisk działających w ramach wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza w latach 2007-2009 zestawiono w tabeli nr 2 9

Tabela nr 1 Lista stanowisk działających w ramach wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza w latach 2007-2009 Lp Kod krajowy stacji Wskaźnik Czas uśredn. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 strefy dla SO2, NO2, NOx, Co, C6H6 strefy dla PM10, As, Cd, Ni, Pb i B(a)P strefy dla O3 Nazwa strefy Kod strefy Nazwa strefy Kod strefy Nazwa strefy Kod strefy Nazwa stacji Typ pomiaru Właści ciel stacji 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 PdBialyMiejska benzen tygodniowy Aglomeracja PdBialyMiejska CO 1-godzinny Aglomeracja PdBialyMiejska NO 1-godzinny Aglomeracja PdBialyPodmiejska NO 1-godzinny Aglomeracja PdBialyMiejska NO2 1-godzinny Aglomeracja PdBialyPodmiejska NO2 1-godzinny Aglomeracja PdBialyMiejska NOx 1-godzinny Aglomeracja PdBialyPodmiejska NOx 1-godzinny Aglomeracja PdBialyPodmiejska O3 1-godzinny Aglomeracja PdBialyMiejska SO2 1-godzinny Aglomeracja PdBialyPodmiejska SO2 1-godzinny Aglomeracja PdBialyLegionowa8 Pb(PM10) 24-godzinny Aglomeracja PdBialyLegionowa8 PM10 24-godzinny Aglomeracja PdBialyLegionowa8 Cd(PM10) 24-godzinny Aglomeracja PdBialyLegionowa8 Ni(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja strefa podlaska strefa podlaska strefa podlaska strefa podlaska strefa podlaska strefa podlaska strefa podlaska strefa podlaska Aglomeracja strefa podlaska strefa podlaska Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja Aglomeracja PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 Białystok- Miejska Białystok- Miejska Białystok- Miejska Białystok- Podmiejska Białystok- Miejska Białystok- Podmiejska Białystok- Miejska Białystok- Podmiejska Białystok- Podmiejska Białystok- Miejska Białystok- Podmiejska BIAŁYSTOK LEGIONOWA 8 POSESJA BIAŁYSTOK LEGIONOWA 8 POSESJA BIAŁYSTOK LEGIONOWA 8 POSESJA BIAŁYSTOK LEGIONOWA 8 POSESJA manualny manualny manualny manualny manualny WSSE WSSE WSSE WSSE 10

Lp Kod krajowy stacji Wskaźnik Czas uśredn. 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 strefy dla SO2, NO2, NOx, Co, C6H6 strefy dla PM10, As, Cd, Ni, Pb i B(a)P strefy dla O3 Nazwa strefy Kod strefy Nazwa strefy Kod strefy Nazwa strefy Kod strefy Nazwa stacji Typ pomiaru Właści ciel stacji 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 PdLomzaSikorskiego NO 1-godzinny miasto Łomża PdLomzaSikorskiego NO2 1-godzinny miasto Łomża PdLomzaSikorskiego NOx 1-godzinny miasto Łomża PdLomzaSikorskiego PM10 1-godzinny miasto Łomża PdLomzaSikorskiego SO2 1-godzinny miasto Łomża PdSuwPulaski NO 1-godzinny miasto Suwałki PdSuwPulaski NO2 1-godzinny miasto Suwałki PdSuwPulaski NOx 1-godzinny miasto Suwałki PdSuwPulaski PM10 1-godzinny miasto Suwałki PdSuwPulaski SO2 1-godzinny miasto Suwałki PdBorsuWiejska NO 1-godzinny powiat sokólski PdBorsuWiejska NO2 1-godzinny powiat sokólski PdBorsuWiejska NOx 1-godzinny powiat sokólski PdBorsuWiejska O3 1-godzinny powiat sokólski PdBorsuWiejska SO2 1-godzinny powiat sokólski PL.20.m.27.62 miasto Łomża PL.20.m.27.62 strefa podlaska PL.20.m.27.62 miasto Łomża PL.20.m.27.62 strefa podlaska PL.20.m.27.62 miasto Łomża PL.20.m.27.62 strefa podlaska PL.20.m.27.62 miasto Łomża PL.20.m.27.62 strefa podlaska PL.20.m.27.62 miasto Łomża PL.20.m.27.62 strefa podlaska PL.20.m.26.63 miasto Suwałki PL.20.m.26.63 strefa podlaska PL.20.m.26.63 miasto Suwałki PL.20.m.26.63 strefa podlaska PL.20.m.26.63 miasto Suwałki PL.20.m.26.63 strefa podlaska PL.20.m.26.63 miasto Suwałki PL.20.m.26.63 strefa podlaska PL.20.m.26.63 miasto Suwałki PL.20.m.26.63 strefa podlaska PL.20.p.26.11 strefa moniecko sokólska PL.20.p.26.11 strefa moniecko sokólska PL.20.p.26.11 strefa moniecko sokólska PL.20.p.26.11 strefa moniecko sokólska PL.20.p.26.11 strefa moniecko sokólska PL.20.z.04.02 PL.20.z.04.02 PL.20.z.04.02 PL.20.z.04.02 PL.20.z.04.02 strefa podlaska strefa podlaska strefa podlaska strefa podlaska strefa podlaska PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 PL.20.w.ba.00 Lomza Sikorskiego 48/94 Lomza Sikorskiego 48/94 Lomza Sikorskiego 48/94 Lomza Sikorskiego 48/94 Lomza Sikorskiego 48/94 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 Borsukowizna- Wiejska Borsukowizna- Wiejska Borsukowizna- Wiejska Borsukowizna- Wiejska Borsukowizna- Wiejska 11

cd. tabeli nr 1 Lp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Współrzędne geograficzne stacji długość szerokość st. min. sek. st. min. sek. Stanowisko w WPMŚ [tak/nie] 2007 2008-2009 13 14 15 16 17 18 24 25 23 9 20 53 7 47 tak tak 23 9 20 53 7 47 tak tak 23 9 20 53 7 47 tak tak 23 13 47 53 8 32 tak tak 23 9 20 53 7 47 tak tak 23 13 47 53 8 32 tak tak 23 9 20 53 7 47 tak tak 23 13 47 53 8 32 tak tak 23 13 47 53 8 32 tak tak 23 9 20 53 7 47 tak tak 23 13 47 53 8 32 tak tak 23 9 34 53 7 52 tak tak 23 9 34 53 7 52 tak tak 23 9 34 53 7 52 tak tak 23 9 34 53 7 52 tak tak 22 3 36 53 11 26 tak tak 22 3 36 53 11 26 tak tak 22 3 36 53 11 26 tak tak 22 3 36 53 11 26 tak tak 22 3 36 53 11 26 tak tak 22 56 11 54 7 11 tak tak 22 56 11 54 7 11 tak tak 22 56 11 54 7 11 tak tak 22 56 11 54 7 11 tak tak 22 56 11 54 7 11 tak tak 23 38 32 53 13 8 tak tak 23 38 32 53 13 8 tak tak 23 38 32 53 13 8 tak tak 23 38 32 53 13 8 tak tak 23 38 32 53 13 8 tak tak 12

Tabela nr 2 Liczba stanowisk działających w ramach wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza w latach 2007-2009 Parametr Typ pomiaru Liczba stanowisk według właściciela stacji WSSE Instytuty naukowobadawcze Zakłady przemysłowe Samorząd terytorialny Fundacja Razem As (PM10) BaP (PM10) benzen BS manualny manualny manualny 1 pasywny manualny Cd (PM10) manualny 1 CO 1 Cr (PM10) Cu (PM10) etylobenzen formaldehyd H2S Hg (PM10) ksylen m,p-ksylen NH3 manualny manualny manualny manualny manualny pasywny manualny manualny manualny Ni (PM10) manualny 1 NO 5 NO2 5 manualny pasywny NOx 5 O3 2 o-ksylen Pb (PM10) manualny 1 PM10 2 PM2.5 manualny 1 manualny SO2 5 toluen TSP Suma końcowa manualny pasywny manualny manualny 26 4 13

Mapa Lokalizacja stacji monitoringu powietrza w latach 2007-2009 woj. podlaskie 14

Wykonywanie pomiarów Pomiary Bazy danych Nadzór i ocena, WSSE w Białymstoku wojewódzka baza danych o jakości powietrza GIOŚ krajowa baza danych o jakości powietrza ocena jakości powietrza w województwie. GIOŚ zbiorcza ocena w skali kraju Przekazywanie wyników badań Podmiot przekazujący wyniki Rodzaj i forma przekazywanych wyników badań Częstotliwość przekazywania wyników badań (min.) Miejsce przekazania wyników badań WSSE w Białymstoku - wyniki pomiarów docelowo w systemie bazy danych o jakości powietrza; w trybie miesięcznym - wyniki pomiarów ze stacji objętych wojewódzkim programem m.ś. oraz wyniki klasyfikacji stref wg rozporządzenia MŚ w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza; - od trybu miesięcznego do rocznego wg rozporządzenia MŚ w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza; GIOŚ dane o przekroczeniach alarmowych poziomów substancji w powietrzu; - w trybie dobowym, zgodnie z rozporządzenia MŚ w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza; GIOŚ, wojewoda (od 2008 r. - marszałek województwa) wyniki rocznej oceny jakości powietrza wykonanej przez na poziomie województw jeden raz w roku; GIOŚ, wojewoda (od 2008 r. - marszałek województwa) Upowszechnianie wyników Podmiot upowszechniający wyniki Forma upowszechnianej informacji wynikowej Częstotliwość upowszechniania informacji wynikowej (min.) Odbiorca informacji wynikowej GIOŚ - komunikaty, raporty wojewódzkie tematyczne lub kompleksowe; - strony internetowe, wg rozporządzenia MŚ w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku; - strona internetowa GIOŚ (linki do stron, zbiorcze oceny jakości pow.) - od trybu godzinowego do rocznego wg rozporządzenia MŚ w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku; - co roku (raporty o jakości powietrza na poziomie kraju); administracja rządowa i samorządowa, uczelnie, szkoły, biblioteki, społeczeństwo GIOŚ - publikacja BMŚ Zanieczyszczenie powietrza w Polsce - co dwa lata 3.1.2. Zadanie: Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA na stacjach monitoringu tła Od 2008 r. na 3 wybranych stacjach tła w Polsce będą wykonywane pomiary: całkowitej rtęci w stanie gazowym, arsenu, kadmu, niklu, benzo(a)pirenu, benzo(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu, benzo(j)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu i dibenzo(a,h)antracenu w pyle PM10 oraz całkowitej depozycji tych zanieczyszczeń. Udział Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Białymstoku w realizacji tego zadania jest uzależniony od decyzji GIOŚ dotyczącej wyboru stacji. Dane ze stacji będą gromadzone w krajowej bazie monitoringu jakości powietrza i będą zasilać system oceny jakości powietrza, ponadto zgodnie z wymogami dotyczącymi raportowania będą przekazywane do bazy europejskiej (AIRBASE). 15

3.1.3. Zadanie: Pomiary składu pyłu pod kątem zawartości WWA Celem zadania jest określenie udziału benzo(a)pirenu w WWA w pyle, dla którego, jako wskaźnika WWA, został określony poziom docelowy do osiągnięcia do końca 2012 r. Od 2008 roku w oparciu o wstępne wyniki badań jakości powietrza pod kątem zanieczyszczenia powietrza benzo(a)pirenem oraz wyniki analizy stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym WWA na jednej stacji monitoringu tła miejskiego w województwie podlaskim, na której prowadzone będą w 2007 roku pomiary benzo(a)pirenu zostaną uruchomione pomiary benzo(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu, benzo(j)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu i dibenzo(a,h)antracenu w pyle PM10. Stację obsługuje WSSE w Białymstoku. Warunkiem rozpoczęcia pomiarów składu pyłu pod kątem zawartości WWA utworzenie przez Inspektorat nowej stacji tła miejskiego w aglomeracji białostockiej (dotychczas funkcjonuje tu 1 stanowisko pomiaru pyłu należące do WSSE na którym ze względu na brak możliwości technicznych nie będzie prowadzone oznaczanie tego związku). W przypadku utworzenia stacji pobór i analiza prób będzie prowadzona przez, jednocześnie GIOŚ będzie dążył do wyłonienia laboratorium specjalizującego się w analizach wwa. Dane ze stacji będą gromadzone w krajowej bazie monitoringu jakości powietrza i będą zasilać system oceny jakości powietrza. 3.1.4. Zadanie: Monitoring prekursorów ozonu Celem zadania jest badanie stężenia prekursorów ozonu w powietrzu atmosferycznym. Docelowo monitoring prekursorów ozonu będzie prowadzony na 1 stacji w Polsce, o dużym stopniu reprezentatywności. W fazie początkowej - w sezonie letnim 2007 r. badania prekursorów ozonu będą wykonywane na trzech stacjach w kraju, z których następnie zostanie wybrana jedna stacja. Dane ze stacji będą zasilać system oceny jakości powietrza pod kątem napływu ozonu oraz będą gromadzone w krajowej bazie monitoringu jakości powietrza. Udział Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Białymstoku w realizacji tego zadania jest uzależniony od decyzji GIOŚ dotyczącej wyboru stacji. 3.1.5. Zadanie: Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA Celem zadania jest ustalenie wpływu źródeł antropogenicznych i naturalnych oraz transgranicznego przenoszenia zanieczyszczeń pyłowych na skład i stężenie pyłu drobnego (PM10 i PM2,5) w Polsce w oparciu o badania składu chemicznego, ziarnowego oraz właściwości fizycznych pyłu w wybranych regionach kraju oraz inne dostępne informacje, a następnie opracowanie prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym z zastosowaniem metod matematycznego modelowania zanieczyszczenia powierza pyłem uwzględniającej m.in. wyniki analiz będących przedmiotem niniejszej pracy. Zadanie będzie realizowane w dwóch etapach. Pierwszy etap zadania (do końca 2007 r.) będzie obejmował: analizę informacji na temat zanieczyszczenia powietrza pyłem, metalami ciężkimi i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi zawartych w polskich i zagranicznych dokumentach i opracowaniach, w tym materiałach programu Clean Air for Europe, Europejskiej Agencji Środowiska i programu EMEP, oraz danych pochodzących z inwentaryzacji emisji zarówno na poziomie krajowym jak i wojewódzkim oraz danych Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie zanieczyszczenia powietrza pyłem i substancjami regulowanymi dyrektywą dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów 16

aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. WE L 23 z 26.01.2005, str.3); pomiary struktury i składu chemicznego oraz pomiary granulometryczne pyłu drobnego PM10 i PM2,5 w wybranych regionach kraju oraz analizę i interpretację wyników pomiarów. Pomiary pyłu będą prowadzone na trzech stacjach monitoringu zanieczyszczeń powietrza. Pył będzie badany pod kątem zawartości metali ciężkich (As, Cd, Hg, Ni, Pb) i wybranych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, węgla organicznego i elementarnego oraz wybranych kationów i anionów. Pomiary będą prowadzone zarówno w sezonie grzewczym i letnim. Ponadto wykonana zostanie inwentaryzacja wielkości emisji pyłu drobnego ze źródeł mających wpływ na pole imisji w rejonach pomiarów. Inwentaryzacja będzie wykonana osobno dla poszczególnych frakcji pyłu (TSP, PM10 i PM2,5); ocenę zanieczyszczenia powietrza pyłem z uwzględnieniem jego składu i analizą wpływu źródeł (oceną udziału źródeł pochodzenia pyłu: antropogenicznego i naturalnego; krajowego i transgranicznego); wskazanie obszarów priorytetowych do monitoringu arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu w powiązaniu z monitoringiem pyłu PM10. W ramach tego etapu zostanie opracowany syntetyczny raport nt. zanieczyszczenia powietrza pyłem z uwzględnieniem źródeł jego pochodzenia. Drugi etap zadania będzie obejmował opracowanie krajowej prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym PM10 i PM2,5 dla lat 2013 i 2020 uwzględniającej m. in. scenariusze redukcji emisji pyłu i jego prekursorów wynikające z obowiązujących i planowanych przepisów prawnych. Zadanie będzie realizowane w całości przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. 3.1.6. Zadanie: Wdrożenie monitoringu pyłu PM2,5 Celem zadania jest przygotowanie systemu monitoringu powietrza do wymogów projektu dyrektywy w UE sprawie w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza w Europie, konsolidującej przepisy dyrektywy ramowej i trzech dyrektyw pomocniczych (96/62/WE, 1999/30/WE, 2000/69/WE, 2002/3/WE). Projekt dyrektywy zakłada konieczność poszerzenia systemu pomiarów i ocen o pył PM2,5. W 2008 roku, w przypadku uchwalenia nowej dyrektywy zgodnie z najnowszym projektem, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku wykona (zgodnie z art. 88 ustawy Poś) wstępną ocenę jakości powietrza pod kątem zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 na terenie województwa podlaskiego, w oparciu o wskazówki do wykonania oceny wstępnej jakości powietrza przygotowane przez GIOŚ. Podstawę do wstępnej oceny jakości powietrza będą stanowić: analiza posiadanych wyników badań pyłu PM10 i PM2,5 w powietrzu, analiza presji obejmująca inwentaryzację emisji pyłu i prekursorów, wyniki analiz polskich i zagranicznych dokumentów i opracowań na temat zanieczyszczenia powietrza pyłem. wyniki prac prowadzonych w ramach zadania pt.: Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA. Ponadto wykona inwentaryzację emisji pyłu (blok-presje, zadanie: Pozyskiwanie informacji o źródłach i ładunkach substancji dla potrzeb oceny rocznej i wstępnej jakości powietrza. Na podstawie wyników oceny wstępnej zaprojektuje, a następnie wdroży system pomiarów i ocen jakości powietrza pod kątem zanieczyszczenia pyłem PM2,5. Od 2009 roku planuje się, iż na terenie województwa podlaskiego pomiary stężenia pyłu PM2.5 w otaczającym powietrzu prowadzone jako monitoring tła miejskiego do oceny narażenia ludności będą wykonywane w Białymstoku (miasto powyżej 100 tys. mieszkańców) oraz we wszystkich strefach, w których 17

przekraczany jest dolny próg oszacowania, do ogólnej oceny. Pomiary będą wykonywane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku, a ich wyniki gromadzone w krajowej bazie monitoringu jakości powietrza. Dane te będą stanowiły podstawę do wykonania przez rocznej oceny jakości powietrza pod kątem zanieczyszczenia pyłem PM2,5. Ponadto zgodnie z wymogami dotyczącymi raportowania będą one przekazywane za pośrednictwem GIOŚ do bazy europejskiej (AIRBASE). W przypadku przyjęcia przez Parlament Europejski dyrektywy, GIOŚ opracuje szczegółowy harmonogram wdrażania jej przepisów odnoszących się do monitoringu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5, a informacje dotyczące ilości i lokalizacji stacji monitoringu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 pod kątem nowej dyrektywy zostaną zawarte w wojewódzkich programach monitoringu środowiska. 3.1.7. Zadanie: Monitoring tła zanieczyszczenia atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka wg programów: EMEP, GAW/WMO i COMBINE/HELCOM Celem realizacji zadania jest pomiar tła zanieczyszczenia powietrza. Zadanie jest wynikiem podpisania przez Polskę protokołu w sprawie EMEP (European Monitoring and Evaluation Programme) do Konwencji z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości (Dz.U. z 1988 r. Nr 40 poz. 313) zwanej Konwencją Genewską. Podobieństwa programowe umożliwiają jednocześnie udział stacji tłowych w programie GAW/WMO oraz realizację wymagań HELCOM w zakresie badań jakości powietrza w rejonie Bałtyku (Łeba). Zadanie jest kontynuacją dotychczasowych badań i będzie realizowane w oparciu o sieć krajową składającą się z trzech stacji IMGW (Łeba, Jarczew, Śnieżka) i jednej stacji Instytutu Ochrony Środowiska (Puszcza Borecka). W latach 2007-2009 nie jest planowane rozszerzenie zakresu pomiarowego tego zadania na teren województwa podlaskiego. Wyniki badań tła zanieczyszczenia atmosfery posłużą do wypełnienia obowiązków sprawozdawczych wynikających z Konwencji o transgranicznym zanieczyszczaniu powietrza na dalekie odległości oraz Konwencji Helsińskiej i jednocześnie zasilą wojewódzkie systemy oceny jakości powietrza koordynowane przez, wykorzystane zostaną do oceny tła w kraju i na poziomie międzynarodowym. Upowszechnianie wyników Podmiot upowszechniający wyniki Forma upowszechnianej informacji wynikowej Częstotliwość upowszechniania informacji wynikowej (min.) Odbiorca informacji wynikowej GIOŚ GIOŚ - publikacja BMŚ Zanieczyszczenie powietrza w Polsce - strona internetowa GIOŚ - co 2 lata - aktualizacja roczna administracja rządowa i samorządowa, uczelnie, szkoły, biblioteki, społeczeństwo 3.1.8. Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych oraz depozycji zanieczyszczeń do podłoża Celem realizacji zadania jest dostarczenie danych o ładunkach substancji zakwaszających, biogenów oraz metali ciężkich deponowanych do podłoża wraz z opadem atmosferycznym. Dane te umożliwiają śledzenie trendów i tym samym ocenę skuteczności programów redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza; ponadto mogą być wykorzystywane do bilansowania związków eutrofizujących w ramach ochrony wód przed zanieczyszczeniami pochodzącymi z rolnictwa. Zadanie jest kontynuacją dotychczasowych badań i będzie realizowane w oparciu sieć krajową, na którą składa się 25 stacji monitorujących chemizm opadów oraz ok. 162 stacje, dostarczające dane o wysokości i pochodzeniu opadów. IMGW O. Wrocław, sprawuje merytoryczny nadzór nad realizacją programu. 18

Na terenie woj. podlaskiego w sieci krajowej zlokalizowane są 2 stacje pomiarowe chemizmu opadów pracujące pod nadzorem IMGW (w Białymstoku i w Suwałkach). Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku uczestniczy w realizacji wykonania oznaczeń w pobieranych próbach. Wykonywanie pomiarów IMGW - pobór prób Pomiary Bazy danych Nadzór i ocena - analizy laboratoryjne prób ze stacji meteorologicznej w Białymstoku i Suwałkach Przekazywanie wyników badań Podmiot przekazujący wyniki Rodzaj i forma przekazywanych wyników badań IMGW Oddział we Wrocławiu Częstotliwość przekazywania wyników badań (min.) GIOŚ we współpracy z IMGW O/Wrocław Miejsce przekazania wyników badań Białystok wyniki analiz prób opadu co miesiąc IMGW O/Wrocław GIOŚ/IMGW O./ Wrocław Upowszechnianie wyników Podmiot upowszechniający wyniki GIOŚ GIOŚ zestawienia wyników pomiarów stężeń oraz wyników obliczeń depozycji w formie tabel i map dla danego województwa- wydruk i plik Forma upowszechnianej informacji wynikowej - Publikacja BMŚ Zanieczyszczenie powietrza w Polsce - strona internetowa GIOŚ. raz w roku Częstotliwość upowszechniania informacji wynikowej (min.) - co 2 lata aktualizacja roczna - wszystkie Odbiorca informacji wynikowej administracja rządowa i samorządowa, uczelnie, szkoły, biblioteki, społeczeństwo 3.1.9. Zadanie: Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV - B Celem zadania jest zapewnienie informacji umożliwiających ocenę skuteczności działań na rzecz ochrony warstwy ozonowej podejmowanych przez społeczność międzynarodową w ramach protokołów do Konwencji wiedeńskiej o ochronie warstwy ozonowej (Dz. U. z 1992 r. Nr 98, poz. 488.), ustalających zakres i harmonogramy eliminowania substancji niszczących warstwę ozonową. W latach 2007-2009 zadanie będzie kontynuowane w oparciu o sieć krajową wg dotychczasowego programu. Program pomiarowy będzie realizowany na poziomie krajowym przez Instytut Geofizyki PAN, IMGW, Ośrodek Aerologii oraz IMGW O. Kraków i będzie kontynuacją dotychczasowych prac. W latach 2007-2009 nie jest planowane rozszerzenie zakresu pomiarowego tego zadania na teren województwa podlaskiego. Upowszechnianie wyników Podmiot upowszechniający wyniki Forma upowszechnianej informacji wynikowej Częstotliwość upowszechniania informacji wynikowej (min.) Odbiorca informacji wynikowej GIOŚ IMGW strona internetowa GIOŚ; strona internetowa IMGW. aktualizacja roczna w okresie maj sierpień codziennie (prognoza indeksu UV). administracja rządowa i samorządowa, uczelnie, szkoły, biblioteki, społeczeństwo. 19

3.2. PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI WÓD 3.2.1. MONITORING ŚRÓDLĄDOWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH Celem wykonywania badań jest stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, w tym ochrony przed eutrofizacją powodowaną wpływem sektora bytowo-komunalnego i rolnictwa oraz ochrony przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. Oceny stanu wód powierzchniowych będą wykorzystywane do zintegrowanego zarządzania wodami w układzie dorzeczy; stąd konieczne jest zapewnienie spójności badań i ocen realizowanych w ramach dwóch podsystemów dotyczących monitoringu wód: powierzchniowych i podziemnych. Wyniki prac i badań posłużą także do wypełnienia przez Polskę obowiązków sprawozdawczych do Unii Europejskiej oraz do wypełniania wymogów wynikających ze współpracy z Komisją Helsińską oraz Europejską Agencją Środowiska, obejmujące m.in. przekazywanie danych krajowych o jakości wód rzek, jezior i Morza Bałtyckiego. Podsystem obejmuje: badania i ocena stanu wód w rzekach, badania i ocena stanu wód w jeziorach, badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach, badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych, badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku, badanie i ocena stanu elementów hydromorfologicznych wszystkich rodzajów wód powierzchniowych. Zakres i sposób prowadzenia badań monitoringowych śródlądowych wód powierzchniowych jest uzależniony od sposobu użytkowania wód, a także od charakteru ich zagrożenia lub ochrony. Określają je rozporządzenia wykonawcze do ustawy Prawo wodne. 3.2.2. Zadanie: Badania i ocena jakości wód w rzekach Lata 2007-2009 będą okresem zasadniczych zmian w programach badawczych jakości wód w rzekach. W tym okresie głównym celem będzie wdrożenie i dopracowanie nowego systemu monitoringu wód powierzchniowych oraz systemu klasyfikacji ich stanu ekologicznego i chemicznego. System ten będzie wdrażany stopniowo w miarę możliwości organizacyjnych i finansowych tak, by w okresie pierwszego cyklu planowania, tzn. do roku 2009 odpowiadał w pełni wymaganiom Ramowej Dyrektywy Wodnej. Podstawa prawna ustawa z dnia 18 lipca 2001 Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz.1229 z późn. zm.) - art. 47, art. 155a, art. 156 ust.2. rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 176, poz.1455); rozporządzenie MŚ z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2002 r. Nr 241, poz. 2093); rozporządzenie MŚ z dnia 1 września 2002 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku (Dz. U. z 2002 r. Nr 176, poz. 1453); rozporządzenie MŚ z dnia 27 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. z 2002 r. Nr 204, poz. 1728); rozporządzenie w sprawie elementów jakości i definicji klasyfikacji stanu ekologicznego oraz potencjału ekologicznego wód powierzchniowych - projekt (delegacja z art. 38 ustawy - Prawo wodne); rozporządzenie w sprawie ogólnej klasyfikacji i ogólnej oceny wód powierzchniowych - projekt 20

(delegacja z art. 155b ustawy - Prawo wodne) rozporządzenie w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód powierzchniowych - projekt (delegacja z art.38 ust. 3 ustawy - Prawo wodne) rozporządzenie w sprawie w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu wód powierzchniowych oraz podziemnych (delegacja z art.155b ustawy - Prawo wodne); Cel Celem prowadzonego monitoringu jest badanie i ocena jakości wód w sposób odpowiedni do celów jej użytkowania i prowadzonej działalności na obszarze zlewni. Badania obejmują: monitorowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, monitorowanie wód dla celów oceny stopnia eutrofizacji, w tym monitorowanie stężeń azotanów w wodach wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. monitorowanie jakości wód przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków w warunkach naturalnych, monitorowanie jakości wód granicznych, monitorowanie wód prowadzonych do ujęć zaopatrujących ludność w wodę do spożycia oraz w obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych. Program pomiarowy Przy opracowaniu programu badań rzek na lata 2007-2009 uwzględniono: wykazy wód opracowane przez RZGW w Warszawie, określające sposób użytkowania wód, charakter ich zagrożenia i ochrony z których wynika, że na terenie woj. podlaskiego: nie występują obszary wrażliwe na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych, wskazano jedno ujęcie powierzchniowe wód płynących, zlokalizowane na rzece Supraśl, której część zlewni stanowi obszar ochronny ujęcia i powinna być badana ze względu na zaopatrzenie ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, wytypowano 22 części wód płynących, które winny być monitorowane pod kątem spełniania warunków do bytowania ryb, wytypowano 4 części wód płynących wykorzystywanych jako kąpieliska. sieć monitoringu wód Eionet Waters do badań włączono wszystkie punkty sieci, sieć monitoringu granicznego do badań włączono wszystkie punkty pomiarowe badane w ramach współpracy dwustronnej z Litwą i Białorusią, lokalizację obszarów chronionych związanych z programem Natura 2000 (w programie uwzględniono przyszłe potrzeby badania rzek, na tych obszarach, w celu dostarczenia informacji o abiotycznych czynnikach jakości środowiska), wytyczne Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, wyniki dotychczasowych ocen jakości wód, możliwości techniczne realizacji badań. W roku 2007 prowadzone będą badania jakości wód w rzekach wg programu monitoringu rzek, obejmującego monitoring diagnostyczny i operacyjny. W ramach monitoringu diagnostycznego będą prowadzone także badania jakości wód użytkowych, wymagane dyrektywami szczegółowymi w zakresie warunków do bytowania ryb oraz wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia. Natomiast w ramach monitoringu operacyjnego będą prowadzone badania w zakresie zanieczyszczenia 21

związkami azotu pochodzenia rolniczego. W ramach poszczególnych monitoringów prowadzone będą badania wskaźników fizykochemicznych i biologicznych, wykonywane przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska i w kilku punktach przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. W większości przypadków badania wskaźników biologicznych będą badaniami pilotażowymi. Elementem biologicznym przewidzianym do badań w 2007 roku będzie badanie fitoplanktonu w rzekach. Natomiast w przypadku makrobezkręgowców bentosowych, badania będą kontynuowane, ale z sukcesywnie wprowadzanymi nowymi metodykami. Stan chemiczny określany będzie głównie w oparciu o badania substancji priorytetowych, których lista została zdecydowana w rozporządzeniu Ministra Środowiska Wykaz substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. z 2005 r. Nr 233 poz.1987). Rzeczywisty zakres pomiarowy będzie określony po zakończeniu programu pilotażowego w połowie 2007 roku. Część analityczna będzie realizowana przez wybrane laboratoria Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska. Do czasu wypracowania szczegółowego programu monitorowania substancji priorytetowych w wodach powierzchniowych program badań substancji niebezpiecznych zostanie utrzymany na dotychczasowym poziomie. W latach 2008-2009 program monitoringu wód w rzekach będzie uzupełniany i zmieniany w oparciu o doświadczenia i pilotaże wykonane w latach poprzednich. Przewiduje się, że rozporządzenie MŚ w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód powierzchniowych, w oparciu o które będzie wykonywana ocena stanu wód w latach 2007-2009, wejdzie w życie w pierwszej połowie 2007 roku. Oceny będzie dokonywał oceny stanu wód na które będzie się składały: ocena stanu ekologicznego, ocena stanu chemicznego oraz ocena potencjału ekologicznego wód powierzchniowych. Na potrzeby oceny stanu ekologicznego w Białymstoku dokona pozyskania informacji od IMGW o wynikach oceny hydromorfologicznej rzek z terenu województwa podlaskiego, która jest niezbędna do wykonania ocen stanu wód. Na podstawie art. 47 ust.6 ustawy - Prawo wodne, dokona w 2008 roku pierwszej oceny stopnia eutrofizacji śródlądowych wód powierzchniowych. Będzie ona obejmowała okres 2004-2007 (ocena będzie wykonywana co 4 lata). W tabeli nr 3 przedstawiono zestawienie punktów pomiarowo- kontrolnych rzek planowanych do badań w latach 2007-2009 W tabeli nr 4 przedstawiono planowany zakres pomiarowy i częstotliwość badań wskaźników w poszczególnych rodzajach stanowisk pomiarowych w monitoringu diagnostycznym. W tabeli nr 5 przedstawiono planowany zakres pomiarowy i częstotliwość badań wskaźników w poszczególnych rodzajach stanowisk pomiarowych w monitoringu operacyjnym 22

Białystok Program monitoringu środowiska województwa podlaskiego 2007 2009 L.p 1 2 3 4 5 6 7 8 Tabela nr 3 Zestawienie punktów pomiarowo- kontrolnych rzek w województwie podlaskim badanych w latach 2007-2009 Zlewnia Kod j.cz.w. Nazwa rzeki 226 PLRW20001726352 Dopł. z Rzadkowa Kilometr rzeki Nazwa ppk ID ppk Rodzaj monitoringu 2007 2008 2009 ppk sieci podstawowej ppk sieci bazowej ppk sieci zlewniowej ppk sieci EIONETppk sieci granicznej ppk dla wód ppk dla wód do picia ppk na wodach k i li k h ppk naw odach 0,01 m. Piątnica 1 116 MO X X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 226 PLRW200017263429 Jabłonka 0,00 Konopki-Koziki 1 243 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 potencjalnie 226 PLRW200017263429 Jabłonka 0,00 Konopki-Koziki 1 243 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 229E PLRW2000172667649 Siennica 0,01 m. Czyżew 1 450 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 225 PLRW200002622749 Kanał Augustowski 225 PLRW200002622749 Kanał Augustowski 36,40 Klonownica 345 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 potencjalnie 36,40 Klonownica 345 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 225 PLRW2000182622729 Zalewianka 6,00 Mazurki 507 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 225 PLRW200020262279 Netta 42,60 uroczysko Kozia Szyja 513 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 9 225 PLRW200002622989 Netta 35,00 Augustów, most Lipsk- Augustów 10 11 12 13 14 15 16 520 ppk sieci NATURA ppk sieci operacyjnej (MO) MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 225 PLRW2000252622939 Netta 28,80 wodowskaz Białobrzegi 427 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 potencjalnie 225 PLRW2000252622939 Netta 28,80 wodowskaz Białobrzegi 427 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 225 PLRW2000172621589 Kamienna 2,20 Stara Kamienna 646 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 225 PLRW200002622989 Kanał Augustowski 225 PLRW2000172629669 Dopł. w Wąsoszu 13,20 śluza Sosnowo 656 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 0,60 w m. Wąsosz 801 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 225 PLRW20002426279 Biebrza 50,30 wodowskaz Osowiec 821 MD X X X 1 0 1 0 0 1 0 0 0 1 0 potencjalnie 225 PLRW20002426279 Biebrza 50,30 wodowskaz Osowiec 821 MO 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 potencjalnie RISKCAT 23

17 225 PLRW20001726276 Czarna Struga 1,40 m. Goniądz 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 835 MO X X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 225 PLRW200017262949 Kosodka 6,50 m. Dobarz 927 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 227B PLRW20001926489 Turośl 0,90 m. Potasie 931 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 224 PLRW200017261749 Jaskranka 3,60 Góra-Ruda 1 040 MD X X X 1 0 1 0 0 1 0 0 0 1 0 potencjalnie 224 PLRW200017261749 Jaskranka 3,60 Góra-Ruda 1 040 MO 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 potencjalnie 224 PLRW200024261899 Nereśl 1,00 m. Łaziuki 1 061 MD X X X 1 0 1 0 0 1 0 0 0 1 0 potencjalnie 224 PLRW200024261899 Nereśl 1,00 m. Łaziuki 1 061 MO 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 potencjalnie 226 PLRW200017263949 Lepacka Struga 0,30 m. Szablak 1 064 MO X X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 226 PLRW20001726389 Penza 0,50 m. Penza 1 066 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 224 PLRW200017261669 Czarna 0,30 ujście w m.sochonie 1 067 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 224 PLRW200017261669 Czarna 0,30 ujście w m.sochonie 1 067 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 226 PLRW20001726328 Łojewek 11,30 m. Olszyny 1 078 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 226 PLRW200019263299 Łojewek 2,50 m. Bronowo 1 160 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 224 PLRW2000172615749 9 Awissa 2,80 ujście w m.łapy 1 241 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 225 PLRW2000172629689 Matlak 0,90 ujście 51 025 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 nie 224 PLRW200019261399 Narew 384,10 powyżej ujścia Orlanki w m. Ploski 224 PLRW200019261399 Narew 384,10 powyżej ujścia Orlanki w m. Ploski 51 009 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 51 009 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 nie 408B PLRW80002564872 Marycha 41,50 w m. Aleksiejówka 51 016 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 225 PLRW2000252622379 Netta 87,80 w m. Szafranki 51 024 MD X X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 229E PLRW20001926669 Nurzec 8,00 w m. Tworkowice 20 119 MD X X X 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 nie 405 PLRW7000185826123 Wizga 0,80 w m. Bolcie 18 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 405 PLRW7000185826123 Wizga 0,80 w m. Bolcie 18 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 nie 39 406 PLRW8000206851 Szeszupa 275,20 profil graniczny wodowskaz Poszeszupie 40 406 PLRW8000206851 Szeszupa 275,20 profil graniczny wodowskaz Poszeszupie 41 406 PLRW8000256867 Szelmentka 5,50 w m. Kupowo (Smolnica) 42 406 PLRW8000256867 Szelmentka 5,50 w m. Kupowo (Smolnica) 19 19 MD X X X 1 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 nie MO 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 1 nie 28 MD X X X 1 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 nie 28 MO 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 1 nie 24

43 44 408A PLRW8000186419 Czarna Hańcza 130,80 wodowskaz Wróbel 59 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 potencjalnie 408A PLRW80002064739 Czarna Hańcza 75,10 w m. Wysoki Most 106 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 45 408A PLRW80001864349 Piertanka 0,20 w m. Tartak 111 MD 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 408A PLRW80002564549 Czarna Hańcza 86,80 wodowskaz Czerwony Folwark 408A PLRW8000186419 Czarna Hańcza 96,50 ujście Czarnej Hańczy do j. Wigry (wodowskaz Sobolewo) 408A PLRW8000186419 Czarna Hańcza 96,50 ujście Czarnej Hańczy do j. Wigry (wodowskaz Sobolewo) X 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 nie 114 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 119 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 potencjalnie 119 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 potencjalnie 408B PLRW80002064875 Marycha 33,20 wodowskaz Zelwa 129 MD X X X 1 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 nie 408B PLRW80002064875 Marycha 33,20 wodowskaz Zelwa 129 MO 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 nie 408A PLRW800006469 Kanał Augustowski 0,30 śluza Sosnówka 331 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 408A PLRW80002064739 Czarna Hańcza 38,70 śluza Kudrynki 352 MD X 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 nie 408A PLRW80002064739 Czarna Hańcza 38,70 śluza Kudrynki 352 MO X 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 1 nie 225 PLRW2000182622982 9 225 PLRW2000182622982 9 Turówka 0,31 w m. Białobrzegi 425 MD X 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 potencjalnie Turówka 0,31 w m. Białobrzegi 425 MO X 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 potencjalnie 225 PLRW200024262179 Biebrza 130,20 most Dąbrowa B.-Lipsk 489 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 225 PLRW200024262179 Biebrza 130,20 most Dąbrowa B.-Lipsk 489 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 nie 225 PLRW2000202626959 Jegrznia 16,00 w m. Kuligi 497 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 225 PLRW2000202626959 Jegrznia 16,00 w m. Kuligi 497 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 nie 409B PLRW80001763271 Łosośna 29,60 m.kowale 499 MD X 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 nie 225 PLRW200024262999 Biebrza 8,50 w m. Burzyn-Rutkowskie 524 MD X X X 1 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 nie 225 PLRW200024262999 Biebrza 8,50 w m. Burzyn-Rutkowskie 524 MO 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 1 nie 224 PLRW200024261899 Nereśl 0,00 w m. Boguszewo 528 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 potencjalnie 224 PLRW200024261899 Nereśl 0,00 w m. Boguszewo 528 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 224 PLRW2000242616189 Słoja 0,00 ujście w m. Kondycja 543 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 224 PLRW20002426169 Supraśl 0,50 ujście w m. Dzikie 958 MD X X X 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 224 PLRW20002426169 Supraśl 0,50 ujście w m. Dzikie 958 MO 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 224 PLRW20002426199 Narew 261,70 Strękowa Góra 980 MD X X X 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 224 PLRW20002426199 Narew 261,70 Strękowa Góra 980 MO 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 1 224 PLRW2000192619499 Ślina 0,00 w m. Wity 983 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 224 PLRW2000192619499 Ślina 0,00 w m. Wity 983 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 nie 25

72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 226 PLRW20001726369 Łomżyczka 1,10 ujście 992 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 226 PLRW20001726369 Łomżyczka 1,10 ujście 992 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 225 PLRW2000172615929 Horodnianka 0,50 ujście poniżej m. Choroszcz 996 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 225 PLRW2000172615929 Horodnianka 0,50 ujście poniżej m. Choroszcz 996 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 224 PLRW20002426169 Supraśl 23,00 w m. Nowodworce 1 007 MD X 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 224 PLRW20002426169 Supraśl 23,00 w m. Nowodworce 1 007 MO X X 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 226 PLRW20002126399 Narew 180,9 Nowogród powyżej ujścia Pisy 226 PLRW20002126399 Narew 180,9 Nowogród powyżej ujścia Pisy 1 022 MD X X X 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 022 MO 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 228 PLRW20002126539 Narew 180,10 most w m. Nowogórd 20 107 MD X X X 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 224 PLRW200024261655 Supraśl 68,60 poniżej m. Gródek 1 027 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 224 PLRW200024261655 Supraśl 68,60 poniżej m. Gródek 1 027 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 226 PLRW20002426349 Gać 0,00 ujście 1 029 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 224 PLRW20001926119 Narew 431,70 w m.bondary 1 057 MD X X X 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 nie 224 PLRW20001926119 Narew 431,70 w m.bondary 1 057 MO 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 nie 224 PLRW200019261299 Narewka 1,40 ujście w m. Kordon 51 100 MD X 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 nie 229E PLRW200019266769 Brok 38,40 m. Ołdaki 1 070 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 229E PLRW200019266769 Brok 38,40 m. Ołdaki 1 070 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 nie 224 PLRW20001926149 Orlanka 6,80 ujście w m. Chraboły 1 084 MD X X X 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 nie 224 PLRW20001926149 Orlanka 6,80 ujście w m. Chraboły 1 084 MO 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 nie 224 PLRW200017261254 Narewka 0,00 powyżej Jelonki w m. Gruszki 1 096 MD X 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 nie 229D PLRW2000232665249 Leśna 106,00 profil graniczny w m.topiło 1 134 MD X 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 potencjalnie 229D PLRW2000232665249 Leśna 106,00 profil graniczny w m.topiło 1 134 MO X X 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 1 potencjalnie 224 PLRW200017261449 Biała d. Orlanki 2,00 ujście w m. Hryniewicze Duże 224 PLRW200017261449 Biała d. Orlanki 2,00 ujście w m. Hryniewicze Duże 1 162 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 potencjalnie 1 162 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 229E PLRW200017266569 Kamianka 0,50 ujście w m. Turna Mała 1 255 MD X X X 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 potencjalnie 229E PLRW200017266569 Kamianka 0,50 ujście w m. Turna Mała 1 255 MO 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 potencjalnie 227B PLRW20001926499 Pisa 1,10 ujście w m. Morgowniki 3 278 MD X X X 1 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 nie 227B PLRW20001926499 Pisa 1,10 ujście w m. Morgowniki 3 278 MO 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 1 nie 408B PLRW80002564872 Marycha 59,10 w m. Michnowce 10 003 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 potencjalnie 26

101 102 103 224 PLRW2000232616236 9 224 PLRW2000232616236 9 Sokołda 23,10 w m. Straż powyżej ujścia Kamionki Sokołda 23,10 w m. Straż powyżej ujścia Kamionki 10 010 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 potencjalnie 10 010 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 potencjalnie 224 PLRW20002426279 Brzozówka 0,00 wodowskaz Karpowicze 10 011 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 potencjalnie 104 224 PLRW20002426199 Narew 0,00 w m. Suraż 105 229E PLRW200024266673 Nurzec 0,00 w m. Kostry przy ujściu Siennicy 106 225 PLRW2000242629699 Wissa 0,00 w m. Wąsosz 107 225 PLRW2000242629699 Wissa 0,00 w m. Wąsosz 108 109 110 111 10 017 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 10 018 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 66 525 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 66 525 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 nie 224 PLRW200024261629 Sokołda 0,00 w m. Surażkowo 66 546 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 224 PLRW200024261629 Sokołda 0,00 w m. Surażkowo 66 546 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 nie 225 PLRW2000192628999 Ełk 1,20 Osowiec 51 001 MD X 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 225 PLRW2000192628999 Ełk 1,20 Osowiec 51 001 MO X X 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 1 112 224 PLRW200024261253 Narewka 38,00 profil graniczny Białowieża 113 224 PLRW200024261253 Narewka 38,00 profil graniczny Białowieża 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 51 002 MD X 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 nie 51 002 MO X X 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 1 nie 227B PLRW2000172649869 Łabna 0,00 Pastorczyk 43 280 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 227B PLRW2000172649869 Łabna 0,00 Pastorczyk 43 280 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 nie 409B PLRW80001762729 Krynka 4,50 profil graniczny Krynki 51 003 MD X X X 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 nie 409B PLRW80001762729 Krynka 4,50 profil graniczny Krynki 51 003 MO 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 nie 224 PLRW200024261119 Narew 446,00 profil graniczny Babia Góra 51 004 MD X 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 nie 224 PLRW200024261119 Narew 446,00 profil graniczny Babia Góra 51 004 MO X X 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 nie 409A PLRW80001962591 Świsłocz 84,20 profil graniczny w m. Chomontowce 409A PLRW80001962591 Świsłocz 84,20 profil graniczny w m. Chomontowce 51 005 MD X X X 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 nie 51 005 MO 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 nie 225 PLRW200023262152 Kropiwna 0,00 ujście w m. Ostrowo 51 006 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 potencjalnie 224 PLRW200017261649 Płoska 0,00 ujście w m. Kołodno 41 011 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 225 PLRW2000252622379 Netta 66,50 Małe Raczki 72 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 407 PLRW80002566255 Hołnianka 1,80 m. Hołny Wolmera 98 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 408B PLRW80002064875 Marycha 20,40 m. Stanowisko 305 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 225 PLRW200002622989 Netta 37,10 wdsk. Augustów 314 MD X 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 potencjalnie 408A PLRW80001864629 Serwianka 0,10 Sucha Rzeczka 343 MD X 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 nie 408A PLRW80001864883 Szlamica 2,10 m.muły 350 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 408A PLRW80001764749 Wołkuszanka 7,90 m. Bohatyry 374 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 225 PLRW2000172622984 Węgrówka 0,65 m. Netta II 450 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 27

132 225 PLRW2000172622969 Netta 19,60 m. Promiski - Kamień 133 134 225 PLRW2000172622986 9 453 MD X 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 nie Bargłówka 2,70 m.tajenko 461 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 225 PLRW2000232622974 Netta 13,20 m.jaziewo 484 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 135 225 PLRW2000232622974 Netta 13,20 m.jaziewo 484 MO X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 nie 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 225 PLRW200002628989 Kanał Kuwasy 0,00 w m. Wykowo 495 MD X 1 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 nie 227B PLRW20001926489 Pisa 0,00 poniżej ujścia Kanału Turośl 957 MD X X X 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 potencjalnie 227B PLRW20001926489 Pisa 0,00 poniżej ujścia Kanału Turośl 957 MO 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 potencjalnie 224 PLRW2000172616899 Biała 0,05 ujście w m. Nowe Aleksandrowo 224 PLRW2000172616899 Biała 0,05 ujście w m. Nowe Aleksandrowo 226 PLRW2000232631499 Dopływ ze Śliwowa Łopienitego 991 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 991 MO X X 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0,00 m. Grądy Woniecko 1 012 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 nie 229E PLRW200023266619 Nurzec 65,10 poniżej Nurczyka w m.boćki 1 209 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 229E PLRW2000172666299 Nurczyk 9,00 m.chańki 1 254 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 225 PLRW200002622989 Netta 7,40 m.polkowo - Zwierzyniec 10 005 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 potencjalnie 225 PLRW800018641732 Rucawizna 0,10 Czarnakowizna 10 068 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie 225 PLRW800018641712 Jemieliścianka 0,50 m. Taciewo 10 069 MD X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 nie Uwagi: Badania w sieci MO będą realizowane w 2 latach na przestrzeni lat 2007-2009. 28

Tabela nr 4 Monitoring rzek - zakres pomiarowy i częstotliwość badań wskaźników monitoring diagnostyczny Lp. Wskaźnik jakości wód powierzchniowych Częstotliwość pomiarów i badań wskaźników jakości wód powierzchniowych: strug, strumieni, potoków, rzek, kanałów, w tym w: ciekach naturalnych, w tym na stanowiskach: P B Z G Ilość rocznych cykli pomiarów i badań w 6-letnim cyklu planowania 1 6 6 6* 1. Elementy jakości biologicznej wód powierzchniowych 1.1. Fitoplankton 1.1.1. 1.1.2. 1.1.3. 1.1.4. 1.1.5. Obfitość/liczebność 4**** 4**** 4**** Skład 4**** 4**** 4**** Częstotliwość zakwitów i ich intensywność 4**** 4**** 4**** Obecność taksonów wydzielających toksyny 4**** 4**** 4**** Zróżnicowanie 4**** 4**** 4**** 1.1.6. Biomasa (w tym chlorofil) 4**** 1.2. Fitobentos n.b 1.3. Makrofity 1.3.1. 1.3.2. 4**** 4**** Obfitość/liczebność 1**** 1**** 1**** Skład 1**** 1**** 1**** 1.4. Okrytozalążkowe n.b. 1.5. Bezkręgowce (bentosowe) 1.5.1. 1.5.2. 1.5.3. 1.5.4. 1.6. Ichtiofauna 1.6.1. 1.6.2. 1.6.3. 1.6.4. Obfitość 2 2 2 2* Skład 2 2 2 2* Obecność wrażliwych taksonów 2 2 2 2* Zróżnicowanie 2 2 2 2* Obfitość 1**** 1**** 1**** Skład 1**** 1**** 1**** Cykl życiowy/struktura wiekowa 1**** 1**** 1**** Obecność wrażliwych taksonów 1**** 1**** 1**** 3. Elementy jakości fizykochemicznej wód powierzchniowych (wspierające element biologiczny) 3.1. Grupa wskaźników charakteryzujących stan fizyczny, w tym warunki termiczne 29

3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. Temperatura wody 12 12 12 12* Zapach 12 12 12 12* Barwa 12 12 12 12* 3.1.5. Zawiesiny ogólne 12 12 12 12* 3.1.6. Zawiesiny łatwoopadające 12 3.2. Grupa wskaźników charakteryzujących warunki tlenowe (warunki natlenienia) 3.2.1. Tlen rozpuszczony 12 12 12 12* 3.2.3. Pięciodobowe zapotrzebowanie tlenu (BZT 5 ) 12 12 12 12* 3.2.4. Chemiczne zapotrzebowanie tlenu ChZT- Mn 12 12* 3.2.5. Chemiczne zapotrzebowanie tlenu ChZT- Cr 12 12 12 3.2.6. Ogólny węgiel organiczny 12 12 12 12* 3.3. Grupa wskaźników charakteryzujących zasolenie (zasolenie) 3.3.2. Przewodność w 20 C 12 12 12 12* 3.3.3. Substancje rozpuszczone 12 12 12 12* 3.3.4. Siarczany 12 12 12 12* 3.3.5. Siarczyny 12 3.3.6. Chlorki 12 12 12 12* 3.3.7. Suma chlorków i siarczanów 12 3.3.8. Wapń 12 12* 3.3.9. Magnez 12 12* 3.3.10. Sód 12 3.3.11. Potas 12 3.3.12. Twardość ogólna 12 3.4. Grupa wskaźników charakteryzujących zakwaszenie (stan zakwaszenia) 3.4.1. ph 12 12 12 12* 3.4.2. Zasadowość ogólna 12 12 12* 3.5. Grupa wskaźników charakteryzujących warunki biogenne (substancje biogenne) 3.5.3. Azot amonowy 12 12 12 12* 3.5.4. Azot Kjeldahla 12 12 12 3.5.5. Azotany 12 12 12 3.5.6. Azot azotanowy 12 12 12 12* 3.5.7. Azotyny 12 12 12 3.5.8. Azot azotynowy 12 12 12 12* 3.5.9. Azot ogólny 12 12 12 12* 3.5.10. Azot organiczny 12 12 12 3.5.11. Fosforany PO 4 12 12* 3.5.12. Fosfor ogólny 12 12 12 12* 12* 30

3.6. 3.6.1 Grupa wskaźników charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego z wykazu I (zanieczyszczenia specyficzne, w tym priorytetowe substancje niebezpieczne) Podgrupa wskaźników charakteryzujących występowanie priorytetowych substancji niebezpiecznych ( a) - oznacza, że Komisja Europejska prowadzi badania oznaczonych związków) 3.6.1.6 Kadm i jego związki 4 3.6.1.10 1,2-dichloroetan (EDC) 1 3.6.1.16 Heksachlorobenzen (HCB) 1 3.6.1.17 Heksachlorobutadien (HCBD) 1 3.6.1.18 Heksachlorocyklo-heksan (HCH) 1 3.6.1.20 Ołów i jego związki a) 4 4 3.6.1.21 Rtęć i jej związki 4 4 3.6.1.23 Nikiel i jego związki 4 4 3.6.1.27 Pentachlorofenol * (PCP) i jego sole 1 3.6.1.28 Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) 1 1 3.6.1.31 Trichlorobenzeny (TCB) 1 3.6.1.32 Trichlorometan (chloroform) (CHCl 3 ) 1 3.6.2. Podgrupa wskaźników charakteryzujących występowanie pozostałych substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego z wykazu I (zanieczyszczenia specyficzne) 3.6.2.1 Tetrachlorometan (czterochlorek węgla) (CCl 4 ) 1, 4, 8) 1 3.6.2.2 Aldryna (C 12 H 8 Cl 6 ) 1, 4, 8) 1 3.6.2.3 Dieldryna (C 12 H 8 Cl 6 O) 1, 4, 8) 1 3.6.2.4 Endryna (C 12 H 8 Cl 6 O) 1, 4, 8) 1 3.6.2.5 Izodryna (C 12 H 8 Cl 6 ) 1, 4, 8) 1 3.6.2.6 Dwuchloro-dwufenylo-trójchloroetan (DDT całkowity) 1, 4, 8), w tym izomer para-para 1 3.6.2.7 Wielopierścieniowe chlorowane dwufenyle (PCB) 1, 4, 8) 1 3.6.2.8 Wielopierścieniowe chlorowane trójfenyle (PCT) 1, 4, 8) 1 3.6.2.9 Trichloroetylen (TRI) 1, 4, 8) 1 3.6.2.10 Tetrachloroetylen (nadchloroetylen (PER) 1, 4) 1 3.7. Grupa wskaźników charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego z wykazu II (pozostałe zanieczyszczenia specyficzne) 3.7.1 Arsen 4 3.7.2 Bar 4 3.7.3 Beryl 4 3.7.4 Bor 4 3.7.5 Chrom sześciowartościowy 4 3.7.7 Chrom ogólny 4 3.7.8 Cyna 4 31

3.7.9 Cynk 12 12 3.7.11 Miedź 12 12 3.7.12 Molibden 4 3.7.13 Selen 4 3.7.14 Srebro 4 3.7.15 Tal 4 3.7.16 Tytan 4 3.7.17 Wanad 4 3.7.18 Antymon 4 3.7.19 Fenole lotne (indeks fenolowy) 4 3.7.20 Fosfor i związki fosforu oznaczane jako fosfor ogólny (ujęty w parametrach warunków biogennnych) 12 4 3.7.21 Węglowodory ropopochodne 4 3.7.22 Cyjanki wolne 4 3.7.23 Cyjanki związane 4 3.7.24 Fluorki 4 3.7.25 Azot amonowy (ujęty w parametrach warunków biogennych) 12 4 3.7.26 Azot azotynowy (ujęty w parametrach warunków biogennych) 12 4 3.8. Grupa wskaźników charakteryzujących występowanie innych substancji chemicznych (wyszczególnionych w przepisach prawnych) 3.8.1 Rodanki 4 3.8.2 Żelazo ogólne 4 3.8.4 Glin 4 3.8.5 Chlor wolny 4 3.8.6 Chlor całkowity 4 3.8.7 Siarczki 4 3.8.8 Aldehyd mrówkowy 4 3.8.9 Akrylonitryl 4 3.8.11 Insektycydy z grupy węglowodorów chlorowanych 4 3.8.12 Insektycydy fosforoorganiczne i karbaminianowe 4 3.8.13 Kaprolaktam 4 3.8.14 Surfaktanty anionowe (substancje powierzchniowo-czynne anionowe) 4 3.8.15 Surfaktanty niejonowe (substancje powierzchniowo-czynne niejonowe) 4 3.8.16 Suma surfaktantów anionowych i niejonowych 4 3.8.18 Substancje ekstrahujące się eterem naftowym 4 3.8.20 Lotne węglowodory aromatyczne BTX (benzen, toluen, ksylen) 4 3.8.21 Adsorbowane związki chloroorganiczne AOX 4 32

4. Wskaźniki mikrobiologiczne 4.1 Ogólna liczba bakterii Coli 12 12 12 4.2 Liczba bakterii z grupy Coli typu kałowego (termotolerancyjne) 12 12 12 5. Pozostałe parametry charakteryzujące jakość wód 5.1 Chlorofil a 9) 4 4 4 Uwagi: Tabela opracowana na podst. projektu rozp. z delegacji art. 155b. ustawy Prawo Wodne P punkt podstawowy B punkt bazowy Z punkt zlewniowy G punkt graniczny * Zakres i częstotliwość pomiarów i badań na wodach granicznych wynika z dwustronnych uzgodnień ** Tytko w przypadku, gdy sztuczną częścią wód płynących (np. kanałem) przepływa woda wykorzystywana do zaopatrzenia ludności w wodę do picia. *** Zakres i częstotliwość pomiarów i badań wskaźników jakości wód, wyszczególnionych w grupach 3.6, 3.7 i 3.8 w sztucznych zbiornikach wodnych uzależniony jest od funkcji, jaką określony zbiornik spełnia. **** Po opracowaniu i zweryfikowaniu metodyki pomiarowej (wp) Co miesiąc w sezonie wegetacyjnym, tylko w warstwie powierzchniowej (wd) Tylko na twardym i miękkim dnie w strefie eulitoralnej i sublitoralnej n.b. grupy wskaźników nie badane 33

Tabela 5. Zestawienie wskaźników jakości wód powierzchniowych, które powinny wchodzić w zakres pomiarowy punktów pomiarów i badań wyznaczonych w monitoringu operacyjnym (punktów kontrolnych monitoringu) Lp. (numer zgodny z załącznikiem Nr 1) Wskaźnik jakości wody Częstotliwość, z jaką wskaźnik jakości powinien być oznaczany w ciągu roku: minimalna optymalna*** 3.1. Grupa wskaźników charakteryzujących stan fizyczny, w tym warunki termiczne 3.1.1. Temperatura wody 4 8-12 3.1.4. Przeźroczystość * 4 8-12 3.1.5. Zawiesina ogólna** 4 8-12 3.2. Grupa wskaźników charakteryzujących warunki tlenowe (warunki natlenienia) 3.2.1. Tlen rozpuszczony 4 8-12 3.2.3. Pięciodobowe zapotrzebowanie tlenu (BZT 5 ) 4 8-12 3.2.6. Ogólny węgiel organiczny 4 8-12 3.3. Grupa wskaźników charakteryzujących zasolenie (zasolenie) 3.3.2. Przewodność w 20 C 4 8-12 3.3.3. Substancje rozpuszczone 4 8-12 3.4. Grupa wskaźników charakteryzujących zakwaszenie (stan zakwaszenia) 3.4.1. ph 4 8-12 3.5. Grupa wskaźników charakteryzujących warunki biogenne (substancje biogenne) 3.5.3. Azot amonowy 4 8-12 3.5.4. Azot Kjeldahla 4 8-12 3.5.5. Azotany 4 8-12 3.5.6. Azot azotanowy 4 8-12 3.5.7. Azotyny 4 8-12 3.5.8. Azot azotynowy 4 8-12 3.5.9. Azot ogólny 4 8-12 3.5.10. Azot organiczny 4 8-12 3.5.11. Fosforany PO 4 4 8-12 3.5.12. Fosfor ogólny 4 8-12 Uwagi: Tabela opracowana na podst. projektu rozp. z delegacji art. 155b. ustawy Prawo Wodne. * wskaźnik jakości wody oznaczany w wodach powierzchniowych innych niż wody płynące, ** wskaźnik jakości wody oznaczany w wodach powierzchniowych płynących *** przyjęto 12 pomiarów w roku dla wszystkich wskaźników. 34

Mapa Lokalizacja punktów pomiarowych badanych w monitoringu rzek w latach 2007-2009 na terenie woj. podlaskiego 35