PROGRAM. PAŃSTWOWEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA podlaskiego. na lata

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku PROGRAM PAŃSTWOWEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA podlaskiego na lata Przedkładam Zatwierdzam Grażyna Żyła Pietkiewicz Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Andrzej Jagusiewicz Główny Inspektor Ochrony Środowiska Białystok, 2012 r. 1

2 Program został opracowany w Wydziale Monitoringu Środowiska 2

3 Spis treści 1 Wstęp BLOK PRESJE BLOK STAN PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI WÓD Monitoring wód powierzchniowych wody śródlądowe, wody przejściowe i przybrzeżne Monitoring jakości wód podziemnych PODSYSTEM MONITORINGU HAŁASU PODSYSTEM MONITORINGU PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH BLOK OCENY I PROGNOZY SYSTEM JAKOŚCI W PMŚ laboratoria i sieci pomiarowe SYSTEM JAKOŚCI W MONITORINGU POWIETRZA SYSTEM JAKOŚCI W MONITORINGU WÓD SYSTEM JAKOŚCI W MONITORINGU HAŁASU SYSTEM JAKOŚCI W MONITORINGU PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH SYSTEM BAZ DANYCH I PREZENTACJI INFORMACJI PMŚ BAZY DANYCH PMŚ W RAMACH SI EKOINFONET PREZENTACJA INFORMACJI PMŚ W FORMIE PRZESTRZENNEJ UWARUNKOWANIA FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU PMŚ

4 1 WSTĘP Państwowy monitoring środowiska (PMŚ) jest systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Został utworzony na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287 z późn. zm) w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Zgodnie z art. 23 realizowany jest na podstawie: wieloletnich programów państwowego monitoringu środowiska opracowywanych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zatwierdzanych przez ministra właściwego do spraw środowiska, wojewódzkich programów monitoringu opracowywanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska i zatwierdzanych przez GIOŚ. Postawą niniejszego Programu Państwowego Monitoringu Środowiska województwa podlaskiego na lata (WPMŚ) jest Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata , który został opracowany przez GIOŚ i zatwierdzony przez Ministra Środowiska. STRUKTURA I ZAKRES DOKUMENTU Dokument stanowi uszczegółowienie opisu zadań określonych w odpowiednich aktach prawnych i programie krajowym PMŚ na lata , a także zawiera zadania monitoringowe wynikające ze specyficznych potrzeb regionu planowane do realizacji w latach na terenie województwa podlaskiego. Składa się z trzech głównych bloków; bloku presje, bloku stan oraz bloku - oceny i prognozy określających rodzaje i intensywność oddziaływania na środowisko. Ponadto w dokumencie zawarto opis systemu zapewnienia jakości pomiarów i ocen, opis systemu informatycznego i prezentacji informacji PMŚ oraz informację na temat finansowania zadań realizowanych przez w Białymstoku w ramach WPMŚ. Kolejność prezentacji poszczególnych podsystemów monitoringu środowiska i zadań w tych podsystemach odpowiada kolejności w Programie Państwowego Monitoringu Środowiska na lata Opis poszczególnych zadań realizowanych przez w ramach podsystemów obejmuje: podstawę prawną, cel realizacji zadania, program pomiarowy (zestawienie stacji/stanowisk/punktów pomiarowych wraz z programem i częstotliwością badań), sposób gromadzenia danych, sposób i zakres oceny, informację na temat przekazywania danych (w tym informację o zakresie, częstotliwości i stałych odbiorcach danych), oraz informację na temat udostępniania i upowszechniania danych (forma, częstotliwość). Wojewódzki program monitoringu środowiska nie zawiera opisów zadań PMŚ, w których nie będzie brał udziału przy ich realizacji. W podsystemach monitoringu jakości powietrza, monitoringu jakości wód, monitoringu hałasu i monitoringu PEM (dla których, zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, sieci/stanowiska pomiarowe definiują wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska) zamieszczono szczegółowe opisy planowanych programów pomiarowych, które przedstawiono w załącznikach - tabelach. W przypadku zadań, których realizacja opiera się na sieciach krajowych (tzn. organizowanych i finansowanych przez GIOŚ w ramach umów z wykonawcą zewnętrznym), zaznaczono jedynie, w jakim zakresie będzie wykorzystywał dane wytwarzane w ramach tych zadań i/lub w jakim zakresie będzie współuczestniczył w ich realizacji. Zakłada się, że Program monitoringu środowiska województwa podlaskiego w latach będzie podlegać modyfikacjom w zakresie wynikającym z sukcesywnego wdrażania i zmian przepisów prawnych, które na etapie tworzenia programu były w fazie projektów. Dokonywane zmiany i uzupełnienia będą wprowadzane w formie aneksów do niniejszego programu. 4

5 2 BLOK PRESJE W ramach bloku presje będą gromadzone dane o rodzajach i ilości substancji i energii wprowadzanych do powietrza, wód, gleby i ziemi, wytwarzane w ramach innych systemów lub obowiązków wykonywanych z mocy prawa przez inne organy administracji lub podmioty gospodarcze jak i dane wytwarzane przez Inspekcją Ochrony Środowiska. Istotnym źródłem danych o emisjach będzie system statystyki publicznej, z którym jednak wiążą się ograniczenia wynikające z braku dostępu do indywidualnych danych statystycznych dotyczących podmiotów gospodarczych oraz, w przypadku wód, prowadzony przez krajowy i regionalne zarządy gospodarki wodnej, kataster wodny. Ponadto blok - presje będzie zasilany danymi o emisjach pochodzącymi od podmiotów gospodarczych, które zgodnie z art. 149 ust. 1 oraz art. 286 ust. 1b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) są zobligowane do przekazywania informacji o emisjach Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. Istotnymi źródłami informacji o presjach będą również dane przekazywane przez podmioty objęte rozporządzeniem nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i zmieniającym dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE (Dz. Urz. UE L 33 z , str. 1) gromadzone w Krajowym Rejestrze Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń, wyniki pomiarów wielkości emisji prowadzonych przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska w ramach kontroli podmiotów oraz informacje uzyskiwane z systemu handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla. W ramach bloku - presje na poziomie województwa będą realizowane zadania związane z pozyskiwaniem informacji o: źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do powietrza, emisjach zanieczyszczeń do wód, źródłach i wielkościach emisji hałasu do środowiska, źródłach i wielkościach emisji pól elektromagnetycznych do środowiska. ZADANIE: POZYSKIWANIE INFORMACJI O ŹRÓDŁACH I ŁADUNKACH SUBSTANCJI ODPROWA- DZANYCH DO POWIETRZA DLA POTRZEB ROCZNEJ I WSTĘPNEJ OCENY JAKOŚCI POWIETRZA ORAZ PROGNOZ KRÓTKOTERMINOWYCH WRAZ Z ROZWIĄZANIAMI SYSTEMOWYMI Zadanie obejmuje gromadzenie na poziomie województwa danych o źródłach i wielkościach emisji zanieczyszczeń objętych systemem oceny jakości powietrza dla potrzeb: rocznych ocen jakości powietrza, w tym wspomagania oceny metodami modelowania matematycznego (zadanie: Badanie i ocena jakości powietrza w strefach i zadanie: Opracowanie systemu wspomagania ocen jakości powietrza metodami modelowania matematycznego), ocen mających na celu ustalenie odpowiedniego sposobu oceny jakości powietrza (zadanie: Wstępna ocena jakości powietrza na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu wykonywania rocznych ocen jakości powietrza), prognoz krótkoterminowych (zadanie: Krótkoterminowe prognozy zanieczyszczenia powietrza). Inwentaryzacja źródeł i ładunków będzie dokonywana w oparciu o dane o emisjach pochodzących od prowadzących instalacje, którzy są zobowiązani do prowadzenia pomiarów wielkości emisji i przekazywania ich wyników do, informacje o korzystaniu ze środowiska, tworzone na podstawie ewidencji prowadzonej przez podmioty korzystające ze środowiska, informacje dotyczące wielkości emisji ze źródeł liniowych i powierzch- 5

6 niowych szacowane na podstawie danych o natężeniu i strukturze ruchu drogowego oraz aktywności sektora komunalno-mieszkaniowego a także dane gromadzone w ramach działalności kontrolnej. Zakłada się możliwość bezpłatnego dostępu do zasobów bazy danych o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji ulokowanej w Krajowym Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). W 2014 roku zgromadzone dane o emisjach zanieczyszczeń do powietrza, zostaną wykorzystane na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu oceny jakości powietrza w poszczególnych strefach (obowiązek wynikający z art. 88 ust. 2 ustawy Poś). Od 2013 roku prowadzone będą przez GIOŚ prace nad systemem gromadzenia danych o emisjach zanieczyszczeń do powietrza na rzecz utworzenia systemu wspomagania ocen jakości powietrza metodami modelowania matematycznego oraz wdrożenia prognoz krótkoterminowych. Szczegółowe zadania określone dla w zakresie gromadzenia i przetwarzania danych o emisjach zostaną opracowane przez GIOŚ. ZADANIE: POZYSKIWANIE INFORMACJI O EMISJACH ZANIECZYSZCZEŃ DO WÓD Zadanie obejmuje na poziomie wojewódzkim, gromadzenie danych o źródłach i wielkościach emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do wód lub do ziemi dla potrzeb oceny jakości wód śródlądowych wykonywanej w bloku stan środowiska, weryfikacji lokalizacji punktów pomiarowych i modyfikacji programów monitoringu stosownie do stanu presji na obszarze zlewni, zaprojektowania monitoringu operacyjnego. Dane dotyczące źródeł punktowych będą pochodzić z zakładów z Informatycznego Systemu Wspomagania Kontroli prowadzonego przez a także z systemu PRTR. Źródłem danych o emisji zanieczyszczeń do wód będą także wyniki projektu: Szósta Okresowa Ocena Ładunków Zanieczyszczeń odprowadzanych do Morza Bałtyckiego PLC-6, realizowanego na zlecenie GIOŚ. Dane o emisjach za 2012 rok będą przekazane do wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska, w celu ich wykorzystania dla potrzeb opracowania projektu nowych sieci i zakresu badań monitoringu operacyjnego. Przekazane zostaną również metodyki bilansowania ładunków powierzchniowych. ZADANIE: POZYSKIWANIE INFORMACJI O ŹRÓDŁACH HAŁASU I PÓL ELEKTROMAGNETYCZ- NYCH WPROWADZANYCH DO ŚRODOWISKA Źródłem danych o emisji hałasu do środowiska będą informacje uzyskane z działalności kontrolnej, z podsystemu monitoringu hałasu, a także z dokumentacji map akustycznych, o których mowa w art. 118 ustawy Poś. Informacje na temat źródeł promieniowania elektromagnetycznego na poziomie województwa, będą gromadzone dla źródeł mogących znacząco oddziaływać na środowisko, do których, zaliczono: stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linie elektroenergetyczne, o napięciu znamionowym wynoszącym nie mniej niż 110 kv, o długości nie mniejszej niż 15 km; instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, emitujące pola elektromagnetyczne, których równoważna moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 khz do 300 GHz. Dane będą pozyskiwane z Urzędu Komunikacji Elektronicznej (baza danych o pozwoleniach radiowych) oraz od Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A. 3 BLOK STAN Blok-stan obejmuje działania związane z pozyskiwaniem, gromadzeniem, analizowaniem i upowszechnianiem informacji o poziomach substancji i innych wskaźników charakteryzujących stan poszczególnych elementów przyrodniczych. W ramach bloku-stan wykonywane są również oceny stanu poszczególnych komponentów środowiska, uwzględniające w coraz szerszym zakresie wpływ elementów presji. 6

7 Celem działań prowadzonych w bloku-stan jest zapewnienie odpowiednim organom informacji niezbędnych do zarządzania środowiskiem, zgodnie z ich kompetencjami, oraz wywiązywania się z obowiązków sprawozdawczych, zarówno krajowych jak i międzynarodowych. Bardzo ważnym celem tych działań jest również zapewnienie społeczeństwu możliwości dostępu do pełnej, a zarazem zrozumiałej informacji o stanie środowiska. W Programie Państwowego Monitoringu Środowiska województwa podlaskiego na lata zadania realizowane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku obejmują następujące podsystemy: podsystemu monitoringu jakości powietrza, podsystemu monitoringu jakości wód, podsystemu monitoringu hałasu, podsystemu monitoringu pól elektromagnetycznych, 3.1 PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA Na poziomie wojewódzkim, w ramach podsystemu monitoringu jakości powietrza, w latach będą realizowane następujące zadania: badanie i ocena jakości powietrza w strefach, wstępna ocena jakości powietrza na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu wykonywania rocznych ocen jakości powietrza, opracowanie systemu wspomagania ocen jakości powietrza metodami modelowania matematycznego, monitoring tła miejskiego pod kątem WWA, pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dla potrzeb monitorowania procesu osiągania krajowego celu redukcji narażenia, krótkoterminowe prognozy zanieczyszczenia powietrza, monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża. ZADANIE: BADANIE I OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W STREFACH PODSTAWA PRAWNA ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) - art. 26 oraz art ; rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1031); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz ); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz. 914); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 listopada 2010 r. w sprawie sposobu i częstotliwości aktualizacji informacji o środowisku (Dz. U. z 2010 r. Nr 227, poz. 1485). CEL ZADANIA Celem zadania jest uzyskanie dla wszystkich stref w województwie informacji o poziomach substancji w powietrzu w odniesieniu do standardów jakości powietrza i innych kryteriów oceny jakości powietrza, identyfikacja obszarów wymagających poprawy jakości powietrza, a następnie monitorowanie efektywności działań podejmowanych w ramach planów i programów ochrony powietrza na jakość powietrza na obszarach przekroczeń. 7

8 PROGRAM POMIAROWY Na terenie województwa podlaskiego wydzielono 2 strefy: Aglomerację Białostocką (kod PL2001) stanowiącą obszar Powiatu Miasta Białystok oraz Strefę Podlaską (kod PL2002) w skład której weszły pozostałe powiaty z terenu województwa. Sieć pomiarową monitoringu powietrza stanowią stacje zlokalizowane w strefach: w Aglomeracji Białostockiej (2 stacje tła miejskiego i 1 stacja tła podmiejskiego); w Strefie Podlaskiej (2 stacje tła miejskiego w Łomży i w Suwałkach oraz 1 stacja tła wiejskiego w miejscowości Borsukowizna, gm. Krynki). Programy pomiarowe planowane do zrealizowania w latach są zgodne z przepisami prawa polskiego. Pomiary badanych substancji będą wykonywane w sposób ciągły (pomiar automatyczny) i systematyczny (pomiar manualny) w strefach, w których poziomy stężeń są wyższe od górnego progu oszacowania oraz w aglomeracjach o liczbie mieszkańców > 250 tys. W 2013 roku będzie kontynuowany monitoring jakości powietrza w zakresie stężeń: pyłu PM10 i PM2,5, SO 2, NO 2, NO, NO x, O 3, benzenu, CO, oraz Pb, As, Cd, Ni i benzo(a)pirenu w pyle PM10. W Aglomeracji Białostockiej prowadzony będzie na 2 stacjach pomiarowych monitoring tła miejskiego (w tym na 1 będą prowadzone badania benzenu, zawartości metali i WWA w pyle PM10 oraz pomiary PM2,5 w celu monitorowania procesu osiągania krajowego celu redukcji narażenia i pułapu stężenia ekspozycji na pył PM2,5) oraz monitoring tła podmiejskiego na 1 stacji. W Strefie Podlaskiej prowadzony będzie monitoring tła miejskiego na 2 stacjach pomiarowych w Łomży i w Suwałkach oraz monitoring tła wiejskiego na 1 stacji (reprezentatywna dla województwa). Wykaz stanowisk działających w wojewódzkim systemie oceny jakości powietrza w latach działających w wojewódzkim systemie oceny jakości powietrza zamieszczono w tabeli Liczbę stanowisk działających w ramach wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza i stanowisk uzupełniających zamieszczono w tabelach i Lokalizację stacji wojewódzkiej sieci monitoringu powietrza przedstawia mapa Liczba stanowisk zaplanowanych na lata jest zgodna z wynikami oceny pięcioletniej oraz z liczbą wymaganych stałych stanowisk pomiarowych zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy. Mając na uwadze doczasowe wyniki oceny jakości powietrza wskazujące na problemy z dotrzymaniem standardów pyłu w Strefie Podlaskiej (stanowiącej cały obszar województwa za wyjątkiem Aglomeracji Białostockiej), w celu dokładniejszej oceny i identyfikacji strefy przekroczeń, podjęte zostaną działania polegające na zwiększeniu liczby stanowisk pomiarowych w tej strefie. W szczególności planowane jest utworzenie stanowiska pomiarowego pyłu PM2,5 w Suwałkach. Zakres badań zostanie również poszerzony o pomiary WWA w pyle PM10. Realizacja tych działań zostanie podjęta po uzyskaniu aparatury pomiarowej, która zostanie przekazana za pośrednictwem GIOŚ (planowany zakup centralny w 2013 r. finansowany z projektu norweskiego ). OCENY W 2013 r. na podstawie uzyskanych w roku 2012 wyników pomiarów: SO 2, NO 2, NO x, PM10, PM2,5, CO, benzenu, O 3 oraz Pb, As, Cd, Ni i B(a)P w pyle PM10 wykonane zostaną: roczna ocena jakości powietrza w strefach województwa określonych w ustawie Poś, klasyfikacja stref wg kryteriów określonych rozporządzeniem Ministra Środowiska, identyfikacja obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych (z uwzględnieniem marginesów tolerancji), poziomów docelowych oraz poziomów celów długoterminowych. 8

9 W latach będzie kontynuowany monitoring SO 2, NO 2, NO x, PM10, PM2,5, CO, benzenu, O 3 oraz Pb, As, Cd, Ni i B(a)P w pyle PM10 w strefach. Na podstawie uzyskanych rocznych serii pomiarowych badanych substancji wykonane zostaną roczne oceny jakości powietrza w strefach województwa (odpowiednio dla lat 2013 i 2014). Oceny będą wspomagane wynikami modelowania ozonu, które będzie przekazywał GIOŚ. WYKONYWANIE POMIARÓW Pomiary Bazy danych Nadzór i ocena w Białymstoku wojewódzka baza danych o jakości powietrza JPOAT 1,5 (docelowo JPOAT 2.0); PA GIOŚ krajowa baza danych o jakości powietrza ocena jakości powietrza w województwie. GIOŚ zbiorcza ocena jakości powietrza w skali kraju PRZEKAZYWANIE WYNIKÓW BADAŃ Podmiot przekazujący wyniki GIOŚ Rodzaj i forma przekazywanych wyników badań wyniki modelowania ozonu na potrzeby wspomagania oceny jakości powietrza Częstotliwość przekazywania wyników badań (min.) raz w roku Miejsce przekazania wyników badań wyniki pomiarów ze stacji objętych wojewódzkim programem monitoringu środowiska dane o przekroczeniach poziomów informowania i alarmowych poziomów substancji w powietrzu dane o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu od trybu ciągłego do rocznego wg rozporządzenia Ministra Środowiska dotyczącego zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza w trybie dobowym w możliwie najkrótszym czasie od powzięcia informacji o ryzyku wystąpienia przekroczenia GIOŚ GIOŚ, zarząd województwa, wojewódzki zespół zarządzania kryzysowego GIOŚ, zarząd województwa wyniki rocznej oceny jakości powietrza wykonanej przez na poziomie województw jeden raz w roku GIOŚ, zarząd województwa UPOWSZECHNIANIE WYNIKÓW Podmiot upowszechniający wyniki Forma upowszechnianej informacji wynikowej Częstotliwość upowszechniania informacji wynikowej (min.) komunikaty od trybu godzinowego do rocznego wersja drukowana, Komunikat: 1 raz w roku Roczna ocena jakości powietrza w strefach woj. podlaskiego, strona internetowa 1 raz w roku zakładka: Publikacje; Roczna ocena jakości powietrza w strefach woj. podlaskiego. strona internetowa od trybu godzinowego do rocznego zakładka: Stan powietrza on-line, Wyniki badań on-line ze stacji monitoringu powietrza Odbiorca informacji wynikowej administracja rządowa i samorządowa, uczelnie, szkoły, biblioteki, społeczeństwo 9

10 TABELA WYKAZ STANOWISK DZIAŁAJĄCYCH W PODLASKIM WOJEWÓDZKIM SYSTEMIE OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W LATACH I STANO- WISK UZUPEŁNIAJĄCYCH Lp Kod krajowy stacji Wskaźnik Czas uśredn. strefy Nazwa strefy Kod strefy Nazwa stacji Typ stacji Typ pomiaru Właściciel stanowiska Współrzędne geograficzne długość ddºmm'ss,ss'' szerokość ddºmm'ss,ss'' Stanowisko w WPMŚ [tak/nie] PdBialyMiejska benzen tygodniowy Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 2 PdBialyMiejska CO 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie automatyczny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 3 PdBialyMiejska NO 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie automatyczny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 4 PdBialyMiejska NO2 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie automatyczny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 5 PdBialyMiejska NOx 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie automatyczny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 6 PdBialyMiejska SO2 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie automatyczny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 7 PdBialyMiejska Cd(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 8 PdBialyMiejska Ni(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 9 PdBialyMiejska As(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 10 PdBialyMiejska Pb(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 11 PdBialyMiejska PM10 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 12 PdBialyMiejska B(a)P 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 13 PdBialyMiejska PM2.5 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie automatyczny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 14 PdBialyMiejska benzo(a)antracen 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 15 PdBialyMiejska benzo(b)fluoranten 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 16 PdBialyMiejska benzo(j)fluoranten 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 17 PdBialyMiejska benzo(k)fluoranten 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 18 PdBialyMiejska dibenzo(a,h)antracen 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 19 PdBialyMiejska indeno(1,2,3-cd)piren 24-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Miejska tło miejskie manualny 23 O 9' 21,13" 53 O 7' 36,08" tak tak tak nie 20 PdBialyPodmiejska NO2 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Podmiejska tło podmiejskie automatyczny 23 O 13' 47,65" 53 O 8' 19,01" tak tak tak nie 21 PdBialyPodmiejska NO 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Podmiejska tło podmiejskie automatyczny 23 O 13' 47,65" 53 O 8' 19,01" tak tak tak nie 22 PdBialyPodmiejska NOx 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Podmiejska tło podmiejskie automatyczny 23 O 13' 47,65" 53 O 8' 19,01" tak tak tak nie 23 PdBialyPodmiejska O3 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Podmiejska tło podmiejskie automatyczny 23 O 13' 47,65" 53 O 8' 19,01" tak tak tak nie Stanowisko WPMŚ, które zostanie uruchomione w roku 2013 [tak/nie] 10

11 Lp Kod krajowy stacji Wskaźnik Czas uśredn. strefy Nazwa strefy Kod strefy Nazwa stacji Typ stacji Typ pomiaru Właściciel stanowiska Współrzędne geograficzne długość ddºmm'ss,ss'' szerokość ddºmm'ss,ss'' Stanowisko w WPMŚ [tak/nie] PdBialyPodmiejska SO2 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Podmiejska tło podmiejskie automatyczny 23 O 13' 47,65" 53 O 8' 19,01" tak tak tak nie 25 PdBialyWarszawska PM godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Warszawska tło miejskie manualny 23 O 10' 54,28" 53 O 7' 45,50" tak tak tak nie 26 PdBialyWarszawska PM10 1-godzinny Aglomeracja Białostocka PL2001 Białystok-Warszawska tło miejskie automatyczny 23 O 10' 54,28" 53 O 7' 45,50" tak tak tak nie 27 PdLomzaSikorskiego NO 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Lomza Sikorskiego 48/94 tło miejskie automatyczny 22 O 3' 15,77" 53 O 10' 53,02" tak tak tak nie 28 PdLomzaSikorskiego NO2 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Lomza Sikorskiego 48/94 tło miejskie automatyczny 22 O 3' 15,77" 53 O 10' 53,02" tak tak tak nie 29 PdLomzaSikorskiego NOx 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Lomza Sikorskiego 48/94 tło miejskie automatyczny 22 O 3' 15,77" 53 O 10' 53,02" tak tak tak nie 30 PdLomzaSikorskiego PM10 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Lomza Sikorskiego 48/94 tło miejskie automatyczny 22 O 3' 15,77" 53 O 10' 53,02" tak tak tak nie 31 PdLomzaSikorskiego SO2 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Lomza Sikorskiego 48/94 tło miejskie automatyczny 22 O 3' 15,77" 53 O 10' 53,02" tak tak tak nie 32 PdLomzaSikorskiego PM godzinny strefa podlaska PL2002 Lomza Sikorskiego 48/94 tło miejskie manualny 22 O 3' 15,77" 53 O 10' 53,02" tak tak tak nie 33 PdSuwPulaski PM10 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 tło miejskie automatyczny 22 O 56' 4,59" 54 O 7' 4,36" tak nie nie nie 34 PdSuwPulaski PM10 24-godzinny strefa podlaska PL2002 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 tło miejskie manualny 22 O 56' 4,59" 54 O 7' 4,36" nie tak tak nie 35 PdSuwPulaski PM2.5 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 tło miejskie automatyczny 22 O 56' 4,59" 54 O 7' 4,36" nie tak tak nie 36 PdSuwPulaski Cd(PM10) 24-godzinny strefa podlaska PL2002 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 tło miejskie manualny 22 O 56' 4,59" 54 O 7' 4,36" nie tak tak nie 37 PdSuwPulaski Ni(PM10) 24-godzinny strefa podlaska PL2002 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 tło miejskie manualny 22 O 56' 4,59" 54 O 7' 4,36" nie tak tak nie 38 PdSuwPulaski As(PM10) 24-godzinny strefa podlaska PL2002 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 tło miejskie manualny 22 O 56' 4,59" 54 O 7' 4,36" nie tak tak nie 39 PdSuwPulaski Pb(PM10) 24-godzinny strefa podlaska PL2002 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 tło miejskie manualny 22 O 56' 4,59" 54 O 7' 4,36" nie tak tak nie 40 PdSuwPulaski B(a)P 24-godzinny strefa podlaska PL2002 Suwałki, ul. Pułaskiego 73 tło miejskie manualny 22 O 56' 4,59" 54 O 7' 4,36" nie tak tak nie 41 PdBorsuWiejska NO 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Borsukowizna-Wiejska tło regionalne automatyczny 23 O 38' 31,45" 53 O 13' 7,63" tak tak tak nie 42 PdBorsuWiejska NO2 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Borsukowizna-Wiejska tło regionalne automatyczny 23 O 38' 31,45" 53 O 13' 7,63" tak tak tak nie 43 PdBorsuWiejska NOx 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Borsukowizna-Wiejska tło regionalne automatyczny 23 O 38' 31,45" 53 O 13' 7,63" tak tak tak nie 44 PdBorsuWiejska O3 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Borsukowizna-Wiejska tło regionalne automatyczny 23 O 38' 31,45" 53 O 13' 7,63" tak tak tak nie 45 PdBorsuWiejska SO2 1-godzinny strefa podlaska PL2002 Borsukowizna-Wiejska tło regionalne automatyczny 23 O 38' 31,45" 53 O 13' 7,63" tak tak tak nie Uwaga: pogrubiona zielona czcionka stanowiska pomiarowe pyłu PM2,5 do obliczania wskaźnika średniego narażenia Stanowisko WPMŚ, które zostanie uruchomione w roku 2013 [tak/nie] 11

12 TABELA LICZBA STANOWISK DZIAŁAJĄCYCH W 2013 ROKU W RAMACH PODLASKIEGO WOJE- WÓDZKIEGO SYSTEMU OCENY JAKOŚCI POWIETRZA I STANOWISK UZUPEŁNIAJĄCYCH Parametr Zanieczyszczenia gazowe SO 2 NO 2 Typ pomiaru Inst. naukbad. Liczba stanowisk według właściciela Zakł. przemysł. Samorząd teryt. Fundacja Inny Razem automatyczny 4 4 manualny 0 pasywny 0 automatyczny 4 4 manualny 0 pasywny 0 NO automatyczny 4 4 NOx automatyczny 4 4 NH 3 automatyczny 0 manualny 0 O 3 automatyczny 2 2 CO benzen etylobenzen formaldehyd ksylen automatyczny 1 1 manualny 0 automatyczny 0 manualny 1 1 pasywny 0 automatyczny 0 manualny 0 manualny 0 pasywny 0 automatyczny 0 manualny 0 m,p-ksylen automatyczny 0 o-ksylen automatyczny 0 toluen prekursory ozonu - lotne związki organiczne Hg automatyczny 0 manualny 0 automatyczny 0 manualny 0 automatyczny 0 manualny 0 H 2 S automatyczny 0 12

13 Parametr Pył PM10 i zanieczyszczenia oznaczane w pyle PM10 PM10 Typ pomiaru Inst. naukbad. Liczba stanowisk według właściciela Zakł. przemysł. Samorząd teryt. Fundacja Inny Razem automatyczny 3 3 manualny 1 1 As manualny 1 1 Cd manualny 1 1 Ni manualny 1 1 Pb manualny 1 1 benzo(a)piren manualny 1 1 benzo(a)antracen manualny 1 1 benzo(b)fluoranten manualny 1 1 benzo(j)fluoranten manualny 1 1 benzo(k)fluoranten manualny 1 1 dibenzo(a,h)antracen manualny 1 1 indeno(1,2,3- cd)piren Pył PM2,5 i składniki oznaczane w pyle PM2,5 PM2,5 SO 4 2- NO 3 - manualny 1 1 automatyczny 1 1 manualny 2 2 manualny 0 manualny 0 Cl - manualny 0 NH 4 + manualny 0 K + manualny 0 Na + manualny 0 Mg 2+ manualny 0 Ca 2+ manualny 0 węgiel organiczny manualny 0 węgiel elementarny manualny 0 Suma końcowa

14 TABELA LICZBA STANOWISK DZIAŁAJĄCYCH W LATACH W RAMACH PODLASKIE- GO WOJEWÓDZKIEGO SYSTEMU OCENY JAKOŚCI POWIETRZA I STANOWISK UZUPEŁNIAJĄCYCH Parametr Zanieczyszczenia gazowe SO 2 NO 2 Typ pomiaru Inst. naukbad. Liczba stanowisk według właściciela Zakł. przemysł. Samorząd teryt. Fundacja Inny Razem automatyczny 4 4 manualny 0 pasywny 0 automatyczny 4 4 manualny 0 pasywny 0 NO automatyczny 4 4 NOx automatyczny 4 4 NH 3 automatyczny 0 manualny 0 O 3 automatyczny 2 2 CO benzen etylobenzen formaldehyd ksylen automatyczny 1 1 manualny 0 automatyczny 0 manualny 1 1 pasywny 0 automatyczny 0 manualny 0 manualny 0 pasywny 0 automatyczny 0 manualny 0 m,p-ksylen automatyczny 0 o-ksylen automatyczny 0 toluen prekursory ozonu - lotne związki organiczne Hg automatyczny 0 manualny 0 automatyczny 0 manualny 0 automatyczny 0 manualny 0 H 2 S automatyczny 0 14

15 Parametr Pył PM10 i zanieczyszczenia oznaczane w pyle PM10 PM10 Typ pomiaru Inst. naukbad. Liczba stanowisk według właściciela Zakł. przemysł. Samorząd teryt. Fundacja Inny Razem automatyczny 2 2 manualny 2 2 As manualny 2 2 Cd manualny 2 2 Ni manualny 2 2 Pb manualny 2 2 benzo(a)piren manualny 2 2 benzo(a)antracen manualny 1 1 benzo(b)fluoranten manualny 1 1 benzo(j)fluoranten manualny 1 1 benzo(k)fluoranten manualny 1 1 dibenzo(a,h)antracen indeno(1,2,3- cd)piren Pył PM2,5 i składniki oznaczane w pyle PM2,5 PM2,5 SO 4 2- NO 3 - manualny manualny automatyczny 2 2 manualny 2 2 manualny 0 manualny 0 Cl - manualny 0 NH 4 + manualny 0 K + manualny 0 Na + manualny 0 Mg 2+ manualny 0 Ca 2+ manualny 0 węgiel organiczny manualny 0 węgiel elementarny manualny 0 Suma końcowa

16 MAPA LOKALIZACJA STACJI WOJEWÓDZKIEJ SIECI MONITORINGU POWIETRZA W LATACH

17 ZADANIE: WSTĘPNA OCENA JAKOŚCI POWIETRZA NA POTRZEBY USTALENIA ODPOWIEDNIE- GO SPOSOBU WYKONYWANIA ROCZNYCH OCEN JAKOŚCI POWIETRZA Obowiązek wykonywania weryfikacji systemu oceny jakości powietrza w strefach wynika z art. 88 ustawy Poś transponującej do prawa polskiego wymagania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z , str.1) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. UE L 23 z , str.3). W 2014 r. dokona weryfikacji systemu pomiarów i ocen jakości powietrza w strefach za lata na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu wykonywania ocen prowadzonych corocznie dla SO 2, NO 2, NO x, O 3, PM10, PM2,5, benzenu, CO oraz Pb, As, Cd, Ni i B(a)P w PM10 i odpowiednio, na podstawie wyników tej oceny, zmodyfikuje wojewódzkie systemy pomiarów i ocen jakości powietrza. ZADANIE: OPRACOWANIE SYSTEMU WSPOMAGANIA OCEN JAKOŚCI POWIETRZA METODAMI MODELOWANIA MATEMATYCZNEGO W celu wzmocnienia systemu rocznych ocen jakości powietrza metodami modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym zgodnie z wymaganiami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z , str.1) od roku 2013, GIOS we współpracy z wojewódzkimi inspektoratami ochrony środowiska będzie prowadził prace nad stworzeniem systemu modelowania jakości powietrza dla potrzeb ocen rocznych w oparciu o projekt wspomagania systemu oceny jakości powietrza metodami analiz przestrzennych opracowany w roku ZADANIE: MONITORING TŁA MIEJSKIEGO POD KĄTEM WWA Obowiązek pomiarów składu pyłu pod kątem zawartości WWA wynika z art. 4 ust. 8 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. WE L 23 z , str.3). Celem zadania jest określenie udziału benzo(a)pirenu w wielopierścieniowych węglowodorach aromatycznych zawartych w pyle PM10. Benzo(a)piren, dla którego został określony poziom docelowy, ze względu na udowodnione właściwości rakotwórcze uznawany jest bowiem za reprezentanta całej grupy związków zbudowanych z kilku skondensowanych pierścieni aromatycznych. W latach na jednej stacji monitoringu tła miejskiego w województwie (zlokalizowanej w Białymstoku ul.waszyngtona 16), na której prowadzi się pomiary pyłu PM10 i benzo(a)pirenu w PM10, będą kontynuowane pomiary benzo(a)-antracenu, benzo(b)fluorantenu, benzo(j)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, indeno(1,2,3- cd)pirenu i dibenzo(a,h)antracenu w pyle PM10. Pobór i analiza prób będzie prowadzona przez. Dane będą gromadzone w wojewódzkiej bazie danych monitoringu jakości powietrza JPOAT 2.0. Program pomiarowy oraz lokalizację stacji opisano w tabeli i przedstawiono na mapie ZADANIE: POMIARY STANU ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA PYŁEM PM2,5 DLA POTRZEB MONITOROWANIA PROCESU OSIĄGANIA KRAJOWEGO CELU REDUKCJI NARAŻENIA PODSTAWA PRAWNA ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) art. 26 oraz art. 86a-86c, art. 94; ustawa z dnia 13 kwietnia 2012 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 460); 17

18 rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie sposobu obliczania wskaźników średniego narażenia oraz sposobu oceny dotrzymania pułapu stężenia ekspozycji (Dz. U. z 2012 r., poz. 1029); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2012 r. w sprawie krajowego celu redukcji narażenia (Dz. U. z 2012 r., poz. 1030); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz. 914). CEL ZADANIA Monitorowanie narażenia ludzi na pył drobny poprzez monitorowanie procesu osiągania krajowego celu redukcji narażenia i pułapu stężenia ekspozycji na pył PM2,5. PROGRAM POMIAROWY W latach na terenie województwa podlaskiego badania na potrzeby realizacji celów zadania prowadzone będą pomiary pyłu PM2,5 w Białymstoku na stacji tła miejskiego (ul. Warszawska 75A). Lokalizację stacji przedstawiono na mapie WYKONYWANIE POMIARÓW Pomiary Bazy danych Nadzór i ocena w Białymstoku wojewódzka baza danych o jakości powietrza JPOAT 1.5 (docelowo JPOAT 2.0) GIOŚ - krajowa baza danych o jakości powietrza GIOŚ PRZEKAZYWANIE WYNIKÓW BADAŃ Podmiot przekazujący wyniki UPOWSZECHNIANIE WYNIKÓW Rodzaj i forma przekazywanych wyników badań wyniki pomiarów ze stanowisk pomiarowych pyłu PM2,5, na których prowadzone są pomiary pyłu PM2,5 dla potrzeb wyznaczenia krajowego wskaźnika średniego narażenia Częstotliwość przekazywania wyników badań (min.) od trybu miesięcznego do rocznego wg rozporządzenia Ministra Środowiska dotyczącego zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza Miejsce przekazania wyników badań GIOŚ W oparciu o pomiary prowadzone przez w roku poprzednim, GIOŚ obliczał będzie wskaźniki średniego narażenia i krajowy wskaźnik średniego narażenia. Na tej podstawie Minister Środowiska będzie ogłaszał w drodze obwieszczenia wartość wskaźnika średniego narażenia dla aglomeracji i miast o licznie mieszkańców większej niż 100 tys. w odniesieniu do wartość pułapu stężenia ekspozycji. W terminie do każdego roku informacje na temat wskaźnika będą również dostępne na stronie internetowej GIOŚ ZADANIE: KRÓTKOTERMINOWE PROGNOZY ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA PODSTAWA PRAWNA dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z , str.1). z art. 92 ust.1 pkt 1 i art. 94 ust.1c ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.). CEL ZADANIA Zapewnienie bieżącej informacji o prognozowanych stężeniach ozonu w powietrzu na potrzeby informowania odpowiednich organów administracji rządowej i samorządowej o stanach ostrzegawczo-alarmowych, niezbęd- 18

19 nych do ostrzegania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia wysokich, zagrażających zdrowiu, stężeń zanieczyszczeń jak i uruchamiania działań przewidzianych w planach działań krótkoterminowych. REALIZACJA ZADANIA W latach , na poziomie krajowym, opracowane i wdrożone zostanie przez GIOŚ, operacyjne prognozowanie z użyciem modelowania w postaci platformy informacyjnej o prognozach krótkoterminowych (24 h, 48 h, 72 h) w zakresie ozonu troposferycznego. Prognozy te, będą wykonywane w okresie od 1 kwietnia do 30 września w celu informowania odpowiednich organów administracji rządowej i samorządowej o stanach ostrzegawczo - alarmowych. Informacja prezentująca prognozy krótkoterminowe w skali województwa będzie zamieszczona na stronie internetowej ZADANIE: MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I OCENA DEPOZYCJI ZA- NIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA PODSTAWA PRAWNA Brak specyficznych uregulowań prawnych. Wyniki badań będą mogły stanowić wkład do rewizji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/81/WE z dnia 23 października 2001 r. w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia powietrza (Dz. Urz. WE L 309 z , str. 22). CEL ZADANIA Celem realizacji zadania jest dostarczenie danych o ładunkach substancji zakwaszających, biogenów oraz metali ciężkich deponowanych do podłoża wraz z opadem atmosferycznym. Dane te umożliwiają śledzenie trendów i tym samym ocenę skuteczności programów redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza. Mogą być również wykorzystywane do bilansowania związków eutrofizujących w ramach ochrony wód przed zanieczyszczeniami pochodzącymi z rolnictwa. PROGRAM POMIAROWY Zadanie jest kontynuacją dotychczasowych badań i będzie realizowane w oparciu o sieć krajową, na którą składają się 23 stacje monitorujące chemizm opadów oraz ok. 162 stacje, dostarczające dane o wysokości i pochodzeniu opadów. Program pomiarowy obejmuje oznaczanie w opadzie atmosferycznym stężeń wybranych: anionów, kationów, metali ciężkich, oznaczenie azotu ogólnego, fosforu ogólnego oraz wykonanie pomiarów ph i przewodności elektrolitycznej. Prowadzona jest również rejestracja wielkości opadu mokrego (wet only). Nadzór merytoryczny nad realizacją programu sprawuje IMGW Oddz. Wrocław. Na terenie woj. podlaskiego w sieci krajowej zlokalizowane są 2 stacje pomiarowe chemizmu opadów: w Białymstoku i w Suwałkach, pracujące pod nadzorem IMGW. Zgodnie z programem pomiarowym, laboratorium będzie wykonywać analizy fizyko - chemiczne prób opadów, które zostaną pobrane przez IMGW w cyklach miesięcznych. Zakres wykonywanych analiz obejmuje oznaczanie stężeń: anionów (SO 4 2-, NO x -, Cl - ), kationów(nh 4 +, Na +, Ca 2+, Mg 2+, K + ), metali ciężkich (Zn, Cu, Pb, Ni, Cd, Cr), azotu ogólnego i fosforu ogólnego oraz wykonanie pomiarów ph i przewodności elektrolitycznej. WYKONYWANIE POMIARÓW Pomiary Bazy danych Nadzór i ocena w Białymstoku - analizy IMGW-PIB o. Wrocław /GIOŚ GIOŚ we współpracy z IMGW-PIB laboratoryjne prób o. Wrocław 19

20 PRZEKAZYWANIE WYNIKÓW BADAŃ Podmiot przekazujący wyniki Rodzaj i forma przekazywanych wyników badań raporty laboratoryjne - wyniki analiz prób opadu Częstotliwość przekazywania wyników badań (min.) w trybie miesięcznym Miejsce przekazania wyników badań IMGW-PIB o. Wrocław GIOŚ/IMGW-PIB o. Wrocław UPOWSZECHNIANIE WYNIKÓW zestawienia wyników pomiarów stężeń oraz wyników obliczeń depozycji w formie tabel i map dla danego województwa jeden raz w roku Wyniki badań, po ich opracowaniu przez IMGW-PIB o.wrocław, będą prezentowane w układzie wojewódzkim, w wydawanym cyklicznie (co 2lata) Wojewódzkim raporcie o stanie środowiska województwa podlaskiego. 3.2 PODSYSTEM MONITORINGU JAKOŚCI WÓD Celem funkcjonowania podsystemu monitoringu jakości wód, zgodnie art. 26 ustawy Poś, jest uzyskiwanie informacji i danych dotyczących jakości wód śródlądowych powierzchniowych i podziemnych oraz wód morskich. Na terenie województwa podlaskiego w ramach realizacji zadań tego podsystemu, w latach będą prowadzone przez w Białymstoku badania śródlądowych wód powierzchniowych (rzek, jezior, zbiorników zaporowych). Inspektorat nie będzie realizował badań w monitoringu jakości wód podziemnych, a także monitoringu Morza Bałtyckiego. Wyniki badań monitoringowych wykonywane przez inne podmioty będą wykorzystywane do prezentowania przez Inspektorat ocen w skali województwa lub do planowania działań w innych podsystemach MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH WODY ŚRÓDLĄDOWE, WODY PRZEJ- ŚCIOWE I PRZYBRZEŻNE Obowiązek badania i oceny jakości wód powierzchniowych w ramach PMŚ wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145) zwanej dalej ustawą Prawo wodne, przy czym zgodnie z ust. 3 tego artykułu badania jakości wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych należą do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Celem badań jest stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, w tym ochrony przed eutrofizacją powodowaną wpływem sektora bytowokomunalnego i rolnictwa oraz ochrony przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego zgodnie z cyklem gospodarowania wodami, wynikającym z przepisów prawa krajowego, transponujących wymagania Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE. Program monitoringu wód powierzchniowych jest 2 częścią zaprojektowanego sześcioletniego cyklu pomiarowego ( ). Od roku 2013 zostanie uzupełniony o badania i oceny ichtiofauny i makrobezkręgowców bentosowych, a ocena stanu ekologicznego/potencjału ekologicznego jezior będzie wykonywana z uwzględnieniem nowej metodyki do oceny fitoplanktonu. W celu wzmocnienia jakości wyników i pewności ocen określone zostaną warunki brzegowe dotyczące serii danych niezbędnych do wykonania oceny dla poszczególnych wskaźników chemicznych i fizykochemicznych. Opracowane zostaną przez GIOŚ szczegółowe wytyczne dotyczące zasad weryfikacji wyników badań. W ramach podsystemu, w latach na terenie województwa podlaskiego, będą realizowane następujące zadania: badania i ocena stanu rzek, w tym zbiorników zaporowych, badania i ocena stanu jezior, 20

21 badania i ocena jakości osadów dennych w rzekach i jeziorach, badania elementów hydromorfologicznych dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. W założeniach do planowania programu badań wód powierzchniowych na lata uwzględniono: wykazy wód przekazane przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej (KZGW) do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, określające sposób użytkowania wód, charakter ich zagrożenia i ochrony, wykazy i lokalizację obszarów chronionych związanych z programem Natura 2000, w szczególności obszarów, których środowisko wodne było podstawą ich ustanowienia (w programie zaplanowano badania tych JCW powierzchniowych które mają istotny wpływ na te obszary), wykaz JCW, w obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego, ustanowiony Rozporządzeniem Dyrektora RZGW w Warszawie, wykaz JCW w których wyznaczono kąpieliska uchwałami Rady Gmin, uzgodnienia wynikające ze współpracy dwustronnej z Litwą i Białorusią (do badań włączono wszystkie graniczne punkty pomiarowe badane w ramach uzgodnionego zakresu współpracy), wytyczne Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, wyniki dotychczasowych ocen jakości wód. Przy projektowaniu sieci ppk i określaniu zakresu pomiarowego w poszczególnych programach monitoringu uwzględniono również zapisy projektu nowelizacji rozporządzenia w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych, które wejdzie w życie w 2013 roku. Na terenie województwa podlaskiego, planowany program monitoringu wód powierzchniowych realizowany będzie w ramach programów: monitoringu diagnostycznego, monitoringu operacyjnego, monitoringu obszarów chronionych oraz monitoringu badawczego 1. Monitoring diagnostyczny będzie prowadzony w JCW: jezior, zaporowego Siemianówka oraz w obszarach ochrony siedlisk i gatunków. Monitoring operacyjny będzie prowadzony w JCW rzek. Monitoring obszarów chronionych będzie realizowany we wszystkich kategoriach wód w zakresie właściwym dla monitoringu diagnostycznego, lub, jeśli monitoring taki był zrealizowany w latach i jego wyniki wskazały, że dana jednolita część wód występująca na obszarze chronionym nie osiąga stanu dobrego i jednocześnie została wyznaczona jako zagrożona niespełnieniem celów środowiskowych zakresem dla monitoringu operacyjnego. Monitoring badawczy będzie prowadzony w JCW rzek granicznych z Litwą i Białorusią oraz na zbiorniku zaporowym Siemianówka. ZADANIE: BADANIA I OCENA STANU RZEK, W TYM ZBIORNIKÓW ZAPOROWYCH PODSTAWA PRAWNA ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) art. 26; ustawa z dnia 18 lipca 2001r.- Prawo wodne (Dz.U. z 2012 r., poz. 145) - art. 38a ust. 2 i 3, art. 47, art. 155a, art. 155b, art. 156; rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 258, poz. 1550); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2011 r. Nr 257, poz. 1545); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2011 r. Nr 258, poz. 1549); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. z 2002 r. Nr 204, poz. 1728); 1 Zgodnie z krajowym Programem PMŚ, decyzja o rozpoczęciu monitoringu badawczego oraz zakres badań i terminy poboru prób, nie wymagają akceptacji Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i aneksowania niniejszego programu. O zmianach programu monitoringu badawczego będzie informował Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. 21

22 rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2002 r. Nr 241, poz. 2093) Rozporządzenie Nr 14/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej W Warszawie z dnia 8 października 2012 r. w sprawie określenia wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć na terenie województwa podlaskiego (Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego z 16 października 2012 r. poz. 2982; rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 listopada 2010 r. w sprawie sposobu i częstotliwości aktualizacji informacji o środowisku (Dz. U. z 2010 r. Nr 227, poz. 1485). CEL ZADANIA Głównym celem zadania jest dostarczenie wiedzy o stanie ekologicznym (lub potencjale ekologicznym) i stanie chemicznym rzek Polski, niezbędnej do gospodarowania wodami w dorzeczach, w tym do ich ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami antropogenicznymi. PROGRAM POMIAROWY W latach , na obszarze województwa podlaskiego badaniami objęte zostaną rzeki oraz 1 zbiornik zaporowy - Siemianówka. Łącznie zostanie zbadanych 99 JCW (105 ppk) w tym: 52 JCW (MDNA) i 30 JCW (MONA) pod kątem oceny jakości wód w obszarach Natura 2000, 68 JCW (MOEU) pod kątem oceny narażenia na zanieczyszczenia ze źródeł komunalnych, 1 JCW (MOPI) pod kątem oceny jakości ujmowanej wody do zaopatrzenia ludności w wodę do picia, 10 JCW (MORO) pod kątem oceny narażenia na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych, 2 JCW (MORE) pod kątem spełniania warunków jakości wody w kąpielisku, 9 JCW (MB) pod kątem oceny jakości wód w obszarze granicznym. Częstotliwość i zakres badań będą zróżnicowane i zależeć będą od rodzaju punktu oraz celu, dla którego dany punkt pomiarowo-kontrolny został wyznaczony. Założono że w latach zbadane zostaną: wszystkie punkty objęte monitoringiem operacyjnym, reprezentatywne do oceny stanu lub potencjału ekologicznego i stanu chemicznego, co najmniej w jednym cyklu rocznym w okresie , wszystkie punkty objęte monitoringiem operacyjnym, w których jest lub było zlokalizowane źródło zanieczyszczeń o potencjalnej możliwości zrzutu substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (w szczególności substancji priorytetowych) lub dla których wyniki dotychczasowego monitoringu wskazały, że którakolwiek z tych substancji występuje w ilości przekraczającej dopuszczalne stężenia. Punkty te objęto corocznym monitoringiem w zakresie wybranych elementów chemicznych. wszystkie punkty objęte monitoringiem obszarów chronionych w tym: - punkty służące ocenie jakości wód w obszarach Natura 2000 zostaną zbadanie w 1 cyklu rocznym; - punkty służące ocenie wód przeznaczonych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia będą badane corocznie, - punkty służące ocenie spełniania warunków jakości wody w kąpielisku będą zbadane w 1 cyklu rocznym, - punkty służące ocenie narażenia na zanieczyszczenia ze źródeł komunalnych będą zbadane w 1 cyklu rocznym, - punkty służące ocenie narażenia na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych zostaną będą zbadane w 1 cyklu rocznym, punkty monitoringu granicznego będą badane zgodnie z ustaleniami dwustronnymi, corocznie. Zestawienie programów monitoringu realizowanych w okresie w jednolitych częściach wód rzecznych przedstawia tabela Punkty pomiarowo-kontrolne monitoringu rzek przedstawia tabela Zestawienie programów monitoringu realizowanych w okresie w jednolitych częściach wód zbiornika zaporowego Siemianówka przedstawia tabela z. Punkty pomiarowo-kontrolne przedstawia tabela z. Szczegółowy program badań w punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu rzek (w tym zbiornika zaporowego Siemianówka), w poszczególnych latach przedstawiono w załączonych do niniejszego Programu w wersji elektronicznej (CD) tabelach: ; ; Lokalizację sieci monitoringu rzek województwa podlaskiego przedstawia Mapa