lipiec 2016 r. Projekt badawczy: Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz Krajowego Rejestru Długów Informacja sygnalna

lipiec 2016 r. Projekt badawczy: Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz Krajowego Rejestru Długów Informacja sygnalna

PORTFEL NALEŻNOŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW dr Piotr Białowolski lipiec 2016 r. Projekt badawczy: Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz Krajowego Rejestru Długów Informacja sygnalna

3 Indeks Należności Przedsiębiorstw (INP) 92 91 90 89 88 87.5 87 86.8 86.2 86 85.8 85 84.3 84.6 84 83.7 83.6 83 82 81.6 81.5 81 IV 2009 VII 2009 X 2009 I 2010 IV 2010 VII 2010 X 2010 I 2011 IV 2011 VII 2011 X 2011 86.7 86.0 I 2012 84.2 83.1 82.4 82.2 82.2 IV 2012 VII 2012 X 2012 IV 2013 VII 2013 X 2013 I 2014 IV 2014 VII 2014 X 2014 I 2015 IV 2015 VII 2015 X 2015 I 2016 W lipcu 2016 r. Indeks Należności Przedsiębiorstw (INP) wzrósł zbliżając się do najwyższego poziomu w historii. Obecnie obserwowana wartość 91,6 punktu jest zaledwie o 0,1 punktu poniżej historycznego maksimum odnotowanego w styczniu 2016 roku. Wysoka wartość wskaźnika jest odbiciem bardzo korzystnej koniunktury gospodarczej i w głównej mierze wynika ze wzrostu gospodarczego, którego aktualny odczyt wprawdzie spadł, ale średnioroczna dynamika jest wciąż na poziomie powyżej 4%. Wyprzedzający charakter INP pozwolił nam przewidywać taką dobrą koniunkturę gospodarczą już pod koniec 2015 r. Znaczący impet polskiej gospodarki pozwala firmom bezproblemowo wywiązywać się ze swoich zobowiązań. Bardzo wysokie wskazania INP skłaniają do prognozowania utrzymania równie szybkiej dynamiki PKB w kolejnych kwartałach. Wzrost wartości wskaźnika w bieżącym badaniu jest wyrazem zaufania przedsiębiorców do gospodarki. Jest on odbiciem przekonania, że po dwóch latach stałego przyspieszania dynamiki PKB, możliwe są dalsze wzrosty, a przynajmniej utrzymanie obecnego ich poziomu w kolejnych kwartałach. Analizując komponenty INP, poprawa sytuacji nie jest jednak uniwersalna. Trzy spośród sześciu komponentów INP spadają, a trzy odnotowują wzrost. W bieżącym kwartale w kierunku wzrostu INP w największym stopniu oddziaływały: udział przeterminowanych należności w portfelu, przeciętny okres oczekiwania oraz zmniejszenie skali kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców, a związanych z przeterminowanymi należnościami. W kierunku pogorszenia oddziaływały natomiast subiektywne wskaźniki jakości portfela należności stanu i prognozy, a także odsetek firm mających problemy z terminowym regulowaniem własnych zobowiązań. W badaniach opinii jednak naturalnie po dłuższym okresie korzystnej sytuacji nastroje zaczynają się pogarszać. Kolejne kwartały pokażą, czy te subiektywne obawy przełożą się na obiektywne miary problemów z opóźnieniami i wzrost gospodarczy zacznie hamować. Na razie jednak nic na to nie wskazuje. I 2013 85.7 88.6 91.6 88.9 88.3 90.4 90.0 90.1 89.1 90.6 91.7 91.6 91.3

4 Skala problemów z regulowaniem zobowiązań przez klientów/kontrahentów polskich przedsiębiorców stan bieżący Skala problemów z regulowaniem zobowiązań przez klientów/kontrahentów polskich przedsiębiorców przewidywania 11.5 32.2 44.7 13.7 25.4 47.3 40 35 30 25 20 13.9 10.7 61.5 17.8 61.6 18 16 14 12 10 8 15 27.4 20.2 10 5 21.7 16.4 18.8 2.8 17.4 0 2.9 3.2 6 4 2 0-2 Nie, taki problem u mnie nie występuje Saldo odpowiedzi Nie będą występować Saldo odpowiedzi Tak, ale skala tego problemu się zmniejsza Wystąpią, ale w skali mniejszej niż do tej pory Tak, ale problem utrzymuje się na stałym poziomie Wystąpią, w takiej samej skali jak do tej pory Tak, i problem narasta Wystąpią, ale w skali większej niż do tej pory Jak wspomniano przy opisie INP, badanie przeprowadzone w lipcu 2016 r. wykazało pogorszenie subiektywnej oceny sytuacji w obszarze portfela należności. Grupa przedsiębiorstw wskazujących, że problem należności u nich nie występuje albo się zmniejsza skurczyła się z 43,8% do 39%. Jednocześnie większy odsetek badanych firm deklaruje wzrost skali problemu przeterminowanych należności w ostatnim kwartale. Obecnie jest to 13,7%, podczas gdy w poprzednim kwartale było to zaledwie 11,5% respondentów. Pomimo pogorszenia bieżące dane dotyczące subiektywnej oceny portfela należności kształtują się na poziomie powyżej długookresowej średniej, co dobrze rokuje sytuacji gospodarczej w kolejnych kwartałach. Pesymizm respondentów w pytaniach o ich subiektywne odczucia jest naturalny po dłuższym okresie wzrostów. Konstrukcja pytań skłania również respondentów do porównań względem poprzedniego okresu. Długo utrzymująca się korzystna sytuacja gospodarcza wytwarza efekt wysokiej bazy utrudniając dalsze wzrosty. Prognoza spływu należności również pogorszyła się względem poprzedniego kwartału. Udział przedsiębiorców, którzy spodziewają się wzrostu problemów z należnościami w nadchodzących miesiącach wzrósł z 13,9% do 17,8%. Niemniej jednak, również w obszarze prognoz obecny wynik jest korzystny na tle wartości historycznych. Warto odnotować, że prognozy również odnoszą się do poprzedniego kwartału i stąd bardzo wysoki udział firm spodziewających się utrzymania bieżącej sytuacji 61,6% powinien cieszyć.

5 Odsetek należności nieuregulowanych w portfelu Struktura terminowa należności przeterminowanych w ach poniżej 10% 10%-19% 20%-29% 30%-49% 50% i więcej średnio 35 15.2 13.1 18.6 17.0 30 12.3 15.7 do 3 m-cy od 3 do 6 m-cy od 6 do 12 m-cy powyżej 12 m-cy 13.4 9.7 8.3 9.2 14.2 13.8 3.6 średni okres przeterminowania 4.0 3.9 3.8 3.7 3.6 3.5 23.5 25.0 3.4 25 63.6 67.8 3.3 22.8 30.3 29.2 20.8 20 3.0 3.2 3.1 3.0 W lipcu 2016 r. wskaźniki obiektywne jakości portfeli należności osiągnęły historycznie najlepsze poziomy. W grupie firm mających problemy z egzekucją długów odsetek przeterminowanych spadł z 22,8% do 20,8%. Obecnie obserwowana wartość jest o prawie 1 pp. niższa od poprzedniego minimum odnotowanego w styczniu 2016 r., a także o ponad 4 pp. poniżej długookresowej średniej. Tak znaczący spadek opóźnionych należności wpływa na zmniejszenie kosztów, a także zmniejszenie zaangażowania przedsiębiorstw przy ściąganiu należności. W długim okresie może stać się podstawą wytworzenia kapitału społecznego w obrocie gospodarczym i wpłynąć na dalszą redukcję kosztów. Spadek odsetka opóźnionych faktur jest zapewne w głównej mierze spowodowany utrzymującym się wzrostem gospodarczym. Niemniej jednak, należy pamiętać o znaczącej roli jaką odgrywają biura informacji gospodarczej (KRD), które umożliwiają wyłuskanie nierzetelnych kontrahentów. Korzystnym wynikiem jest znaczący spadek udziału firm, które w portfelu mają ponad 30% opóźnionych faktur. Jeszcze poprzednio grupa ta stanowiła 33,8%, a w bieżącym badaniu już zaledwie 30,1%. Przeciętny okres przeterminowania należności w obecnym badaniu spadł z 3 miesięcy i 17 dni do równych 3 miesięcy. Jest to wskazanie o prawie 1 miesiąc krótsze od długookresowej średniej i, co więcej, obecnie firmy oczekują najkrócej w całej historii badania Portfel należności. Na ten spadek największy wpływ miało znaczące zredukowanie udziału należności przeterminowanych o ponad rok. Po raz pierwszy w historii stanowią one mniej niż 10% ogółu należności w portfelach polskich firm. Zdecydowanie dominują należności opóźnione do trzech miesięcy. W tej grupie należności odzyskiwane są z bardzo wysokim prawdopodobieństwem, co również zwiększa pewność obrotu gospodarczego, gdyż w ostatecznym rozrachunku mniej należności jest straconych.

6 Odsetek przedsiębiorstw wskazujących na podejmowanie wybranych działań w związku z nieregularną obsługą zobowiązań przez klientów/kontrahentów Odsetek przedsiębiorstw, których koszty ponoszone w związku Okres z nieregularną przeterminowania obsługą zobowiązań przez klientów/kontrahentów wynoszą Nie możemy regulować terminowo naszych zobowiązań, co pogarsza wizerunek firmy i skutkuje gorszymi warunkami Musimy ograniczać inwestycje 23.9 28.1 23.6 22.2 poniżej 10% 10-19% 20-29% 30% i więcej przeciętny koszt [%] 8.5 3.5 1.9 4.2 4.3 14.8 16.3 8.0 Musimy ograniczać zatrudnienie i/lub redukować fundusz wynagrodzeń 4.8 8.9 7.5 Mamy problemy z wprowadzaniem nowych produktów na rynek 6.8 7.9 7.0 Musimy podnosić ceny produkowanych przez nas wyrobów i/lub dostarczanych usług 5.4 5.7 77.3 77.5 6.5 0.9 Inne 1.6 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 5.9 5.7 6.0 5.5 W ocenie dolegliwości problemów wynikających z opóźnień w spływie należności, drugi kwartał z rzędu na pierwszym miejscuznalazły się trudności z regulowaniem własnych zobowiązań, czego skutkiem było pogorszenie warunków finansowych dostaw od kontrahentów. W lipcu 2016 r. 28,1% polskich firm deklarowało taki problem. Pomimo, że dolegliwość tej bariery wzrosła względem poprzedniego kwartału, to w długiej perspektywie obecnie obserwowany odsetek jest znacząco poniżej długookresowej średniej wynoszącej 35%.W grupie przedsiębiorstw ogółem po raz kolejny spadło natomiast znaczenie negatywnego wpływu opóźnień na inwestycje. Obecnie 22,2% firm w gospodarce deklaruje, że występujące opóźnienia przekładają się negatywnie na możliwość realizowania projektów inwestycyjnych, co stanowi najniższy odsetek w historii badania. Bariera związana z opóźnieniami oraz bariera inwestycyjna zdecydowanie dominują. Bardzo znaczący spadek odnotowano w obszarze bariery związanej z zatrudnieniem. Poniżej 5% firm deklaruje, że opóźnienia w otrzymywaniu należności stanowią barierę dla zatrudnienia. W przypadku bariery związanej z wprowadzaniem nowych produktów na rynek również odnotowano wzrost. Ograniczenia o takim charakterze deklaruje prawie 8% przedsiębiorców. Wydatki na cele związane ze skutkami i przeciwdziałaniem opóźnieniom stanowią obecnie przeciętnie 5,7% ogółu kosztów przedsiębiorstw i są na poziomie najniższym w całej historii badania, a także o prawie 2 punkty procentowe poniżej długookresowej średniej. Utrzymujące się korzystne tendencje w obszarze opóźnień przekładają się bezpośrednio na wysokość kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców. Kolejne miesiące mogą przynieść dalsze obniżenie tych kosztów i w konsekwencji może to skutkować zwiększeniem środków, które będą mogły zostać przeznaczone na inwestycje.