Fluorescencyjna detekcja śladów cząstek jądrowych przy użyciu kryształów fluorku litu

Podobne dokumenty
Oddziaływanie cząstek z materią

Dawki otrzymywane od promieniowania jonizującego w placówkach medycznych objętych kontrolą dozymetryczną w LADIS IFJ PAN

Promieniowanie jonizujące

Dawki indywidualne. środowiskowe zmierzone w zakładach. adach przemysłowych objętych kontrolą dozymetryczną w LADIS IFJ PAN w Krakowie w latach 2006.

Promieniowanie jonizujące

Zakład Fizyki Radiacyjnej i Dozymetrii Centrum Cyklotronowe Bronowice, Instytut Fizyki Jądrowej PAN

Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią

promieniowania Oddziaływanie Detekcja neutronów - stosowane reakcje (Powtórka)

Detekcja promieniowania elektromagnetycznego czastek naładowanych i neutronów

Podstawowe własności jąder atomowych

OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA. Promieniotwórczość

Fragmentacja pocisków

Promieniowanie jonizujące

Badanie Gigantycznego Rezonansu Dipolowego wzbudzanego w zderzeniach ciężkich jonów.

Nowe scyntylatory w ochronie granic

Repeta z wykładu nr 11. Detekcja światła. Fluorescencja. Eksperyment optyczny. Sebastian Maćkowski

Fizyka współczesna. Jądro atomowe podstawy Odkrycie jądra atomowego: 1911, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu

Łukasz Świderski. Scyntylatory do detekcji neutronów 1/xx

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych

Rozwój metod zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej dla bieżących i przyszłych potrzeb energetyki jądrowej

Skonstruowanie litowo-deuterowego konwertera neutronów termicznych na neutrony prędkie o energii 14 MeV w reaktorze MARIA (Etap 14, 5.1.

Paulina Majczak-Ziarno, Paulina Janowska, Maciej Budzanowski, Renata Kopeć, Izabela Milcewicz- Mika, Tomasz Nowak

SYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW. Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego

Podstawy fizyki subatomowej. 3 kwietnia 2019 r.

Spis treści. Trwałość jądra atomowego. Okres połowicznego rozpadu

Ćwiczenie nr 4. Wyznaczanie energii cząstek alfa metodą emulsji jądrowych.

Elementy Fizyki Jądrowej. Wykład 8 Rozszczepienie jąder i fizyka neutronów

Autorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski

A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów

METODY DETEKCJI PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO 3

Jądra o wysokich energiach wzbudzenia

Reakcje jądrowe. X 1 + X 2 Y 1 + Y b 1 + b 2

Dozymetria promieniowania jonizującego

Badanie schematu rozpadu jodu 128 I

NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA

autor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 40 FIZYKA JĄDROWA

doświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e)

Zadania badawcze realizowane w Oddziale V IFJ PAN w ramach projektu NCBiR

Jądra o wysokich energiach wzbudzenia

SPEKTROMETRIA CIEKŁOSCYNTYLACYJNA

Elementy Fizyki Jądrowej. Wykład 3 Promieniotwórczość naturalna

2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424

Prawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego.

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych

Pomiar energii wiązania deuteronu. Celem ćwiczenia jest wyznaczenie energii wiązania deuteronu

J14. Pomiar zasięgu, rozrzutu zasięgu i zdolności hamującej cząstek alfa w powietrzu PRZYGOTOWANIE

pobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura

Poziom nieco zaawansowany Wykład 2

Promieniowanie jonizujące i metody radioizotopowe. dr Marcin Lipowczan

J17 - Badanie zjawiska Dopplera dla promieniowania gamma

Ćwiczenie 57 Badanie absorpcji promieniowania α

DZIEŃ POWSZEDNI PRACOWNIKÓW WYKONUJĄCYCH TESTY SPECJALISTYCZNE APARATÓW RENTGENOWSKICH

W2. Struktura jądra atomowego

Osiągnięcia. Uzyskane wyniki

Jądra dalekie od stabilności

Identyfikacja cząstek

Detekcja promieniowania jonizującego. Waldemar Kot Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie

cz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski

Przyrządy dozymetryczne

Podstawowe własności jąder atomowych

Jądra dalekie od stabilności

Własności optyczne półprzewodników

Materiały Reaktorowe. Fizyczne podstawy uszkodzeń radiacyjnych cz. 1.

O egzotycznych nuklidach i ich promieniotwórczości

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych

Foton, kwant światła. w klasycznym opisie świata, światło jest falą sinusoidalną o częstości n równej: c gdzie: c prędkość światła, długość fali św.

Rozpady promieniotwórcze

Reakcje rozpadu jądra atomowego

Badanie zachowania kropek kwantowych pod wpływem promieniowania jonizującego

Laboratorium z Krystalografii. 2 godz.

Elementy Fizyki Jądrowej. Wykład 7 Detekcja cząstek

Niskie dawki poza obszarem napromieniania: symulacje Monte Carlo, pomiar i odpowiedź radiobiologiczna in vitro komórek

Wszechświat czastek elementarnych

Techniki Jądrowe w Diagnostyce i Terapii Medycznej

I etap ewolucji :od ciągu głównego do olbrzyma

Ciała stałe. Ciała krystaliczne. Ciała amorficzne. Bardzo często mamy do czynienia z ciałami polikrystalicznymi, rzadko monokryształami.

Ćwiczenie nr 2 : Badanie licznika proporcjonalnego fotonów X

Wysokostrumieniowa wiązka neutronów do badań biomedycznych i materiałowych. Terapia przeciwnowotworowa BNCT.

NCBiR zadania badawcze IFPiLM. Marek Scholz

Fizyka atomowa i jądrowa

Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2

Ćwiczenie nr 5 : Badanie licznika proporcjonalnego neutronów termicznych

UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych

Monochromatyzacja promieniowania molibdenowej lampy rentgenowskiej

FLUORESCENCJA RENTGENOWSKA (XRF) MARTA KASPRZYK PROMOTOR: DR HAB. INŻ. MARCIN ŚRODA KATEDRA TECHNOLOGII SZKŁA I POWŁOK AMORFICZNYCH

Co to są jądra superciężkie?

Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali.

Fizyka jądrowa z Kosmosu wyniki z kosmicznego teleskopu γ

Seminarium. -rozpad α -oddziaływanie promienowania z materią -liczniki scyntylacyjne. Konrad Tudyka

Fizyka 3. Konsultacje: p. 329, Mechatronika

Fizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe

Dozymetria promieniowania jonizującego

INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ POLSKIEJ AKADEMII NAUK

Fizyka jądrowa cz. 2. Reakcje jądrowe. Teraz stałem się Śmiercią, niszczycielem światów. Robert Oppenheimer

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych

CEL 4. Natalia Golnik

Wstęp do fizyki jądrowej Tomasz Pawlak, 2013

Tomasz Szumlak WFiIS AGH 03/03/2017, Kraków

Transkrypt:

Fluorescencyjna detekcja śladów cząstek jądrowych przy użyciu kryształów fluorku litu Paweł Bilski Zakład Fizyki Radiacyjnej i Dozymetrii (NZ63) IFJ PAN

Fluorescenscent Nuclear Track Detectors (FNTD) pierwsza publikacja: 2006

Materiał detektora: Al 2 O 3 :C,Mg Akselrod et al., 2006

Radiofotoluminescencja (RPL) o Promieniowanie jonizujące wytwarza w kryształach Al 2 O 3 :C,Mg centra barwne F 2+ (2Mg) o Wzbudzenie tych centrów światłem o długości ok. 620 nm wywołuje emisję fluorescencyjną z maksimum dla ok. 750 nm o Pomiar RPL jest nieniszczący - można go powtarzać wielokrotnie (w przeciwieństwie do termoluminescencji)

Akselrod et al., 2006

Przykłady obrazów fluorescencyjnych Al 2 O 3 :C,Mg 313 MeV/n 84 Kr 367 MeV/n 20 Ne 143 MeV/n 4 He 65 MeV protony Akselrod et al., 2006

Przykłady obrazów fluorescencyjnych Al 2 O 3 :C,Mg Osinga et al. 2012 Przez 10 lat nie udało się zrealizować metody FNTD na żadnym innym materiale poza Al 2 O 3

nie tylko Al 2 O 3 wykazuje radiofotoluminescencję RPL fluorku litu (LiF) emission Radiofotoluminescencja LiF związana jest z defektami samoistnymi excitation F 2 F 2 F 3 + F 3 + F 2 : 2 luki anionowe + 2 elektrony F 3 + : 3 luki anionowe + 2 elektrony 400 450 500 550 600 650 700 750 800 850 Wavelength [nm]

Kryształy LiF od 2014 roku hodowane w IFJ metodą Czochralskiego

lata 2014-2015: próby uzyskania obrazów fluorescencyjnych protonów i cząstek alfa przy pomocy różnych mikroskopów fluorescencyjnych Dla dużych dawek promieniowania intensywność RPL w LiF wystarczająca do obserwacji świecenia gołym okiem 10 mm Protony 50 MeV AIC-144 ale czy wystarczająca by zobaczyć ślady pojedynczych cząstek?

2016: projekt badawczy NCN OPUS "Kryształy fluorku litu - wytwarzanie, optymalizacja oraz badanie luminescencji, dla innowacyjnej metody detekcji i mikro-obrazowania promieniowania jonizującego" Zakup mikroskopu fluorescencyjnego Nikon Eclipse Ni-U z wysokoczułą kamerą CCD

4.0 3.0 Pierwsze testy: cząstki alfa, Am-241 kryształ LiF napromieniany przez szczelinę 100 µm z odległości 4 mm LiF steel 0.1 Am-241

4.0 3.0 4.0 3.0 Pierwsze testy: cząstki alfa, Am-241 kryształ LiF napromieniany przez szczelinę 100 µm z odległości 4 mm LiF steel 0.1 Am-241 niskie powiększenie 5x 0.1 LiF steel Am-241 duża fluencja cząstek Co można będzie zobaczyć przy małej fluencji cząstek i dużym powiększeniu? Fluencja: 7 x 10 6 mm -2 2 x 10 7 mm -2 5 x 10 6 mm -2

Pierwsze testy: cząstki alfa, Am-241 kryształ LiF napromieniany przez szczelinę 100 µm z odległości 4 mm

Pierwsze testy: cząstki alfa, Am-241 kryształ LiF napromieniany przez szczelinę 100 µm z odległości 4 mm

Pierwsze testy: cząstki alfa, Am-241 kryształ LiF napromieniany przez szczelinę 100 µm z odległości 4 mm Powiększenie 100x Fluencja ~ 10 5 mm -2

Cząstki alfa Optyka mikroskopu ma bardzo małą głębię ostrości => możliwość skanowania w głąb 10 obrazów zarejestrowanych na różnej głębokości z krokiem 1 µm

Cząstki alfa napromienianie pod małym katem do powierzchni

Cząstki alfa (nie skolimowane) złożenie 21 obrazów zarejestrowanych na różnej głębokości z krokiem 0.5 µm (max intensity projection)

Cząstki alfa (nie skolimowane) 21 obrazów zarejestrowanych na różnej głębokości z krokiem 0.5 µm

Cząstki alfa rozmiar śladów Teoretyczna rozdzielczość mikroskopu: 420 nm Obiektyw 100x, NA=0.80

60 x 60 µm Cząstki alfa Fluencja: ~7 x 10 3 mm -2 x 2 x 10 x 20 x 40 x 120 ~ 10 6 mm -2

60 x 60 µm Total light intensity [arb. units] Cząstki alfa When tracks start to overlap, the integral light output may be used 10000 Fluencja: ~7 x 10 3 mm -2 x 2 x 10 1000 100 10 10 5 10 6 10 7 10 8 Particle fluence [mm -2 ] x 20 x 40 x 120 ~ 10 6 mm -2

Neutrony 6 Li bardzo duży przekrój czynny na reakcję (n,α) z neutronami termicznymi Produkty reakcji: Cząstka alfa, Jądro trytu 3 H, Eα =2.05 MeV E T =2.73 MeV Naturalny lit zawiera 7.5% 6 Li Napromienianie: Źródło Pu-Be, moderator 10 cm PE

Neutrony termiczne Szacowana fluencja neutronów termicznych ~ 10 6 n/cm 2

6 Li(n,α) 3 H α particle 4 He, E α =2.05 MeV, zasięg w LiF 6.05 µm Triton 3 H, E T =2.73 MeV, zasięg w LiF 33.5 µm 4 He 6 µm 3 H 33 µm

Neutrony termiczne 10 obrazów zarejestrowanych na różnej głębokości z krokiem 1 µm

Neutrony termiczne + tło promieniowania gamma D gamma =0 D gamma =50 mgy D gamma =1 Gy

Neutrony prędkie w Al 2 O 3 detekcja poprzez protony odrzuty konwerter z polietylenu Sykora & Akselrod 2006

Neutrony prędkie Źródło Pu-Be (bez moderatora)

Energia jądra odrzutu: E r = 4A A + 1 2 E ncos 2 θ E max ( 7 Li) = 0.44 E n Widmo energetyczne źródła Pu-Be En [MeV] E Li-7 [MeV] Zasięg w LiF [µm) 3 1.3 3.2 5 2.2 4.5 8 3.5 6.4 11 4.8 8.6

Energia jądra odrzutu: E r = 4A A + 1 2 E ncos 2 θ E max ( 7 Li) = 0.44 E n En [MeV] E Li-7 [MeV] Zasięg w LiF [µm) 3 1.3 3.2 5 2.2 4.5 8 3.5 6.4 11 4.8 8.6

Protony Mniejsza gęstość jonizacji: 150 MeV ~0.5 kev/µm, 60 MeV ~1 kev/µm, 25 MeV ~2 kev/µm (a np. cząstka alfa 5 MeV ~100 kev/µm) Protony penetrują cały kryształ dużo światła spoza płaszczyzny ogniskowania wysokie tło ok. 15-20 MeV AIC -144

Cięższe jony Akcelerator HIMAC (Chiba, Japonia), jony Fe, 426 MeV/n, 198 kev/µm wiązka prostopadła wiązka równoległa Planowane eksperymenty: He 150 MeV/n, C 290 MeV/n, 400 MeV/n październik 2017 Fe 500 MeV/n, Ne 400 MeV/n, Ar 500 MeV/n styczeń 2018

Promieniowanie rentgenowskie, 9 kev, 150 mgy

Promieniowanie rentgenowskie, 9 kev, 150 mgy Promieniowanie gamma, Cs-137, 662 kev, 200 mgy elektrony wtórne widzimy prawdopodobnie końcową część toru

Zespół NZ63 zaangażowany w badania: Paweł Bilski \ Barbara Marczewska Wojciech Gieszczyk Mariusz Kłosowski Michał Naruszewicz Tomasz Nowak (CCB) Dziękuję za uwagę!