Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Prawna 4.11.2015 UZASADNIONA OPINIA PARLAMENTU NARODOWEGO W SPRAWIE POMOCNICZOŚCI Przedmiot: Uzasadniona opinia Senatu Republiki Czeskiej dotycząca wniosku w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego kryzysowy mechanizm relokacji i zmieniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (COM(2015)0450 C8 0269/2015 2015/0208(COD)) Zgodnie z art. 6 Protokołu nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności parlamenty narodowe mogą, w terminie ośmiu tygodni od daty przekazania projektu aktu ustawodawczego, przesłać przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji uzasadnioną opinię zawierającą powody, dla których uznają, że dany projekt nie jest zgodny z zasadą pomocniczości. Senat Republiki Czeskiej przesłał załączoną uzasadnioną opinię dotyczącą wspomnianego wyżej wniosku w sprawie rozporządzenia. W świetle Regulaminu Parlamentu Europejskiego w kwestiach przestrzegania zasady pomocniczości właściwa jest Komisja Prawna. NP\1077163.doc PE571.440v01-00 Zjednoczona w różnorodności
ZAŁĄCZNIK A 011481 27.10.2015 SENAT PARLAMENTU REPUBLIKI CZESKIEJ X KADENCJA 251. UCHWAŁA SENATU wydana na 13. posiedzeniu dnia 22 października 2015 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego kryzysowy mechanizm relokacji i zmieniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (Druk Senatu nr 033/10) Senat I. 1. zapoznał się z wnioskiem dotyczącym rozporządzenia i nie dostrzega powodów, dla których miałby odstąpić od swojej nieprzychylnej opinii dotyczącej wprowadzenia tymczasowego lub stałego mechanizmu relokacji obowiązującego państwa członkowskie i zainteresowane osoby; 2. zgadza się z opinią Rządu i wzywa Rząd do działania, zarówno w Radzie, jak i w Radzie Europejskiej, przeciwko przyjęciu wniosku dotyczącego rozporządzenia oraz apeluje do Rządu o dalszy udział, zgodnie z zasadą solidarności, w tych działaniach UE, które faktycznie przyczyniają się do rozwiązania kryzysu, w szczególności poprzez wspieranie wszelkich środków prowadzących do wzmocnienia kontroli granic zewnętrznych UE, zapewnienia jak najszybszego funkcjonowania ośrodków recepcyjnych (hotspots), ustanowienia sprawnej współpracy z krajami trzecimi i zapewnienia skutecznej pomocy humanitarnej w regionach dotkniętych konfliktem, a także wzywa Rząd do intensywnego udziału w tych działaniach; 3. stwierdza, że wniosek dotyczący rozporządzenia jest niezgodny z zasadą pomocniczości przewidzianą w art. 5 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej, ponieważ narusza on zasadę PE571.440v01-00 2/5 NP\1077163.doc
przyznania kompetencji, której poszanowanie jest warunkiem wstępnym zaistnienia zgodności wszelkich działań UE z zasadą pomocniczości, i ponieważ nie umożliwia on Unii lepszego osiągnięcia celów proponowanych działań, niż zostałyby one osiągnięte w ramach możliwych działań podejmowanych przez państwa członkowskie; 4. przyjmuje, zgodnie z art. 6 Protokołu w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności dołączonego do Traktatów, uzasadnioną opinię w sprawie niezgodności wniosku dotyczącego rozporządzenia z zasadą pomocniczości z powodów przedstawionych w części II niniejszej uchwały; II. 1. uważa, że Unia Europejska nie posiada kompetencji do wprowadzenia, na podstawie art.78 ust. 2 lit. c) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ani na podstawie innych postanowień traktatowych, stałego mechanizmu relokacji, który byłby uruchamiany przez Komisję, w związku z czym przyjęcie takiego mechanizmu byłoby sprzeczne z zasadą przyznania kompetencji z następujących powodów: - podstawą prawną działań podejmowanych w ramach polityki azylowej w sytuacjach wyjątkowych nie jest art. 78 ust. 2 lit. c) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, lecz art. 78 ust. 3 tego traktatu, zgodnie z którym w przypadku gdy co najmniej jedno państwo członkowskie znajdzie się w nadzwyczajnej sytuacji charakteryzującej się nagłym napływem obywateli państw trzecich, Rada, na wniosek Komisji, może przyjąć środki tymczasowe na korzyść zainteresowanego państwa lub państw członkowskich; - wspomniany wyżej art.78 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej opiera się na założeniu, że odpowiednia odpowiedź w sytuacjach wyjątkowych polegająca na przyjęciu środków tymczasowych musi zostać uzgodniona przez państwa członkowskie stosownie do ich możliwości i powagi sytuacji, ponieważ ma to znaczny wpływ na podstawowe funkcje państwa, prawo, porządek i bezpieczeństwo narodowe, zaś artykuł ten nie przewiduje powierzenia takich uprawnień Komisji; - propozycja, by Komisja sama decydowała w dobrowolnie wybranym momencie w przyszłości w sprawie relokacji, przeczy uprawnieniom Rady w myśl art. 78 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w związku z czym jest niezgodna z tym traktatem; jeżeli w podstawie prawnej dotyczącej tymczasowej relokacji zawarty jest wymóg podjęcia decyzji przez Radę, uprawnienie to zasadniczo nie może zostać przekazane Komisji; 2. jest ponadto przekonany że wniosek dotyczący rozporządzenia nie wnosi rzeczywistej wartości dodanej w porównaniu z istniejącymi możliwościami działań podejmowanych przez państwa członkowskie i nie prowadzi do osiągnięcia deklarowanych celów, w związku z czym z następujących przyczyn nie spełnia on wymogu ograniczenia działań podejmowanych przez Unię wyłącznie do sytuacji, gdy zaproponowane cele nie mogą zostać w dostatecznej mierze osiągnięte przez państwa członkowskie, lecz można je lepiej osiągnąć na szczeblu Unii: NP\1077163.doc 3/5 PE571.440v01-00
- sama procedura relokacji spowoduje znaczne wydatki administracyjne, przewiduje się, że relokacje będą dokonywane w okresie nieprzekraczającym dwóch lat i będą wymagały podjęcia całego szeregu działań wstępnych dotyczących osób wyznaczonych do relokacji, w związku z czym nie można wnioskować, wbrew temu, co sądzi Komisja, że ten sposób rozlokowania w państwach członkowskich osób ubiegających się o ochronę międzynarodową mógłby przyspieszyć procedury przyznania ochrony międzynarodowej; wniosek nie przyczynia się zatem do osiągnięcia celów art. 78 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; - deklarowanemu przez Komisję celowi zapewnienia właściwego stosowania systemu dublińskiego w dobie kryzysu przeczy wniosek dotyczący rozporządzenia, gdyż wprowadza on odstępstwo od zasad stosowanych w systemie dublińskim; w konsekwencji wniosek dotyczący rozporządzenia ogranicza również naciski wywierane na wszystkie państwa członkowskie w celu wprowadzenia i utrzymania skutecznego systemu azylowego zapewniającego poszanowanie godności ludzkiej; - cel rozwiązywania sytuacji kryzysowych w duchu sprawiedliwości i solidarności jest przewidziany w art. 78 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który pozostawia Radzie wystarczającą swobodę działania, by wybrała ono właściwą formę i zakres rozwiązania; 3. jest przekonany, że do czasu wprowadzenia i oceny tymczasowych środków relokacji na korzyść Włoch i Grecji wszelkie rozważania dotyczące wprowadzenia stałego mechanizmu są przedwczesne, ponieważ w razie kryzysu w innym państwie członkowskim Rada może ponownie przyjąć decyzję na mocy art. 78 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; jednocześnie zdecydowanie uzasadnione okazują się obawy wyrażone przez Senat w jego 161. uchwale wydanej podczas 9. posiedzenia w dniu 18 czerwca 2015 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady wprowadzającej środki przejściowe w dziedzinie ochrony międzynarodowej na korzyść Włoch i Grecji, że, mając na uwadze kwestionowane aspekty humanitarne i prawne proponowanej formy relokacji, będzie bardzo trudno wdrożyć ją w praktyce w tych państwach członkowskich, które nie są naturalnym miejscem docelowym osób ubiegających się o ochronę międzynarodową; 4. podkreśla, że zgodnie z zasadą pomocniczości relokacja i przesiedlenie osób ubiegających się o ochronę międzynarodową muszą stanowić przedmiot decyzji politycznej każdego państwa członkowskiego, ponieważ to państwa członkowskie będą odpowiedzialne za dalszy pobyt tych osób na własnym terytorium, zarówno w zakresie wsparcia medycznego i innego, jak i ich integracji społecznej, gospodarczej i kulturowej, jak również w zakresie utrzymania bezpieczeństwa publicznego; władze państw członkowskich muszą również ponieść odpowiedzialność polityczną za możliwe niepowodzenie w wywiązaniu się z tego zadania, zaś obywatele państw członkowskich muszą być zdolni do zapewnienia zmiany polityki rządu, co byłoby niemożliwe, gdyby wprowadzono stały mechanizm zainicjowany przez Komisję; 5. ponownie wskazuje na pewne kwestionowane humanitarne i prawne aspekty środków relokacji, w których nie przewiduje się zgody osób zainteresowanych na ich relokację do danego państwa członkowskiego i nie bierze pod uwagę problemu wtórnego przemieszczania się PE571.440v01-00 4/5 NP\1077163.doc
III. relokowanych osób po tym, jak zostaną one objęte ochroną międzynarodową; w opinii Senatu temu przemieszczaniu się nie można zapobiec, o ile relokowanym osobom nie zostaną narzucone znaczne ograniczenia, które byłyby problematyczne również w kontekście prawa UE regulującego aspekty ochrony międzynarodowej i swobodnego przepływu osób; 6. uważa, że osoby relokowane wbrew ich woli nie będą miały motywacji do zintegrowania się ze społeczeństwem państwa relokacji i będą dążyły do przeprowadzenia się do państw członkowskich, do których pierwotnie zmierzały, przy czym należy wziąć pod uwagę, że w dłuższej perspektywie nie będzie można temu zapobiec; w związku z czym zagrożenie bezpieczeństwa związane z ich pobytem znacznie wzrośnie; 7. jest przekonany, że sprawny i zapewniający poszanowanie godności ludzkiej dostęp do procedury przyznawania ochrony międzynarodowej musi zostać zapewniony w duchu solidarności, w szczególności poprzez wsparcie finansowe, materialne, techniczne i kadrowe systemów azylu państw członkowskich mierzących się z największym napływem migrantów oraz poprzez wzmocnienie kontroli na granicach zewnętrznych UE; Senat popiera działalność Rządu służącą zapewnieniu takiego wsparcia; 1. zwraca się do Rządu o poinformowanie Senatu o tym, w jaki sposób stanowisko Senatu zostało uwzględnione, a także o dalszym przebiegu negocjacji; 2. upoważnia przewodniczącego Senatu do przekazania niniejszej uzasadnionej opinii przewodniczącym Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Milan Ńtěch odręczny podpis Przewodniczący Senatu Emilie Třísková odręczny podpis Weryfikator ze strony Senatu NP\1077163.doc 5/5 PE571.440v01-00