Biuletyn dla rodziców 1/2007 1
Drodzy Rodzice! Mamy ogromną przyjemność przekazać w Wasze ręce pierwszy numer Biuletynu dla Rodziców. Powstał on z myślą o Was rodzicach dzieci, młodzieży i osób dorosłych z autyzmem, znajdujących się pod opieką naszego Ośrodka oraz dla naszych sympatyków. Chcielibyśmy, aby zawarte w nim informacje przybliżyły Państwu pracę naszego Ośrodka i całej Fundacji SYNAPSIS. Poza tym planujemy także przybliżyć działania ośrodka informacyjno-prawnego oraz zespołu rzecznictwa na rzecz rodzin osób z autyzmem. Chcemy również opisywać przepisy prawne, które są istotne dla rodziców osób z autyzmem oraz zamieszczać w Biuletynie informacje o ciekawych wydarzeniach, planowanych imprezach i konferencjach. Mamy nadzieję, że Biuletyn będzie dla Was Rodziców ciekawy i użyteczny. Liczymy na to, że zechcecie uczestniczyć w jego redagowaniu, dzieląc się z nami swoimi sukcesami w pracy z dziećmi, a także pomysłami, potrzebami i pytaniami. W miarę naszych możliwości postaramy się odpowiadać na zgłaszane pytania i poruszać problemy dla Was interesujące. Chcielibyśmy, żeby nasz Biuletyn był przydatny zarówno rodzicom dzieci dopiero rozpoczynających terapię, jak również tym, z którymi znamy się już od wielu lat. W pierwszym numerze, który właśnie trafił w Wasze ręce, znajdziecie Państwo: - informacje o tym, dlaczego warto starać się o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności i jak się do tego zabrać; - co umieszczać w rozliczeniu podatkowym za 2006 rok, aby uwzględnić przysługujące ulgi z tytułu wychowywania dziecka z autyzmem; - co to jest AKCJA 1% i dlaczego warto wziąć w niej udział. W następnych numerach przekażemy ciekawe informacje na temat autyzmu z kraju i ze świata, a także o najbliższych planowanych imprezach i wydarzeniach. Planujemy, aby nasz Biuletyn ukazywał się 3-4 razy w roku. Na pewno nie uszło Państwa uwadze, że nie ma on jeszcze swojej nazwy. Spróbujmy wymyślić ją RA- ZEM! Propozycje tytułu prosimy zgłaszać osobiście, telefonicznie lub mailem. Podobnie prosimy o zgłaszanie pytań, sugestii co do zagadnień, które by szczególnie Was jako Rodziców interesowały. Mamy nadzieję, że pomożecie nam Państwo w redagowaniu Biuletynu i dzięki Waszemu wkładowi będzie on naprawdę ciekawy. Życzymy miłej lektury i czekamy na propozycje nazwy oraz uwagi, Zespół Redakcyjny Pomysły na nazwę Biuletynu dla Rodziców oraz wszelkie pytania i uwagi prosimy zgłaszać na adres: biuletyn @synapsis.waw.pl 2
Z jakiej pomocy mogą korzystać osoby z autyzmem? Skuteczna pomoc, także dla osób z autyzmem i ich rodzin, powinna opierać się na aktualnej i dostępnej informacji nt. świadczeń, praw i ulg dostępnych dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Na początek warto wiedzieć, że funkcjonujące w polskim prawodawstwie określenie osoba niepełnosprawna dotyczy osób, w przypadku których formalnie stwierdzono niepełnosprawność. Ubieganie się o orzeczenie nie zawsze jest sprawą łatwą musimy złożyć wniosek wraz z dodatkową dokumentacją, czekać na wezwanie na posiedzenie komisji orzekającej, odczekać swoje w kolejce przed gabinetem, by potem przejść kilkuminutowe badanie, a następnie trzeba czekać na otrzymanie orzeczenia. Jednak należy wiedzieć, że tylko osoby z orzeczoną niepełnosprawnością (czy osoby mające je na utrzymaniu) po spełnianiu dodatkowych, określonych warunków, mogą otrzymywać np. zasiłek pielęgnacyjny, dofinansowanie do kosztów turnusu rehabilitacyjnego, czy korzystać z odliczeń podatkowych związanych z wydatkami na cele rehabilitacyjne. Orzeczenie daje możliwość sięgania po przywileje przysługujące osobom niepełnosprawnym oraz rodzinom mającym je na swoim utrzymaniu. Wszyscy rodzice osób z autyzmem mogą ubiegać się o wydanie dla swoich dzieci orzeczenia o niepełnosprawności (dot. dzieci i młodzieży do 16 r.ż.), a po ukończeniu przez nie 16 lat - orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Dokumenty te wydają Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Adresy Powiatowych Zespołów można znaleźć m.in. na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (http://www.mps.gov.pl/index.php?gid=227). Warto przeczytać: O tym jak wygląda proces orzekania o niepełnosprawności oraz jakie standardy obowiązują w Zespołach Orzekających można przeczytać w tym numerze Biuletynu. W związku z tym, że nieubłaganie mija czas składania rocznych rozliczeń podatkowych (mamy na to czas do 30 kwietnia!) warto zapoznać się z informacjami dot. odliczeń podatkowych związanych z wydatkami na cele rehabilitacyjne. Jednocześnie chciałam zaprosić wszystkich rodziców, opiekunów oraz specjalistów pracujących na rzecz osób z autyzmem do kontaktu z Ośrodkiem Informacyjno-Prawnym, gdzie są udzielane bezpłatne porady i informacje dot. przysługujących praw i świadczeń oraz informacje merytoryczne dot. terapii i edukacji osób z autyzmem. Fundacja SYNAPSIS Ośrodek Informacyjno-Prawny ul. Ondraszka 3, 02-085 Warszawa, tel. (0-22) 825-86-33, 825-87-42, 825-87-22 e-mail: agnieszka.deja@synapsis.waw.pl www.synapsis.waw.pl (zakładka Info dla rodzin) Agnieszka Deja Specjalista ds. socjalnych 3
Orzekanie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności Orzeczenie o niepełnosprawności (w przypadku osób do 16 r.ż.) oraz o stopniu niepełnosprawności (dla osób powyżej 16 r.ż.) wydaje Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Adresy Powiatowych Zespołów można znaleźć w Ośrodku Pomocy Społecznej (OPS), Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR). Do czego jest potrzebne orzeczenie? Orzeczenie to stanowi podstawę do ubiegania się o szereg świadczeń, uprawnień przysługujących z tytułu niepełnosprawności (np.: zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne, dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu edukacji i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, wyższe kryterium dochodowe przy ubieganiu się o świadczenia rodzinne, możliwość skorzystania z ulgi podatkowej, dofinansowanie do udziału w turnusie rehabilitacyjnym, możliwość skorzystania przez rodzica z przedłużonego o 3 lata urlopu wychowawczego). Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydają orzeczenia dotyczące: - niepełnosprawności w przypadku osób do 16 r.ż., - stopnia niepełnosprawności w przypadku osób po 16 r.ż. Zespół orzeka na wniosek: - osoby zainteresowanej (pełnoletniej osoby niepełnosprawnej) lub jej przedstawiciela ustawowego (np. rodzica dziecka), albo - za ich zgodą - na wniosek Ośrodka Pomocy Społecznej. Dokumenty wymagane przy ubieganiu się o wydanie orzeczenia: - wniosek o wydanie orzeczenia (druk można pobrać w siedzibie Powiatowego Zespołu bądź w OPS), - zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane przez lekarza specjalistę, pod którego opieką znajduje się dana osoba (zaświadczenie powinno być wydane nie później niż na 30 dni przed złożeniem wniosku), - inne dokumenty, w tym medyczne, które umożliwią ustalenie niepełnosprawności (karty wypisu ze szpitala, zaświadczenia lekarskie, opinie, wyniki istotnych badań, konsultacji, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub nauczania indywidualnego jeżeli zostały wydane). Jeżeli osoba pełnoletnia posiada ważne orzeczenie, np. o niezdolności do pracy, powinna także je złożyć w takiej sytuacji stopień niepełnosprawności określa się na podstawie tego orzeczenia. Rozpatrywanie wniosku Wniosek o wydanie orzeczenia rozpatruje co najmniej dwuosobowy skład orzekający. Osoba, która występuje o przyznanie stopnia niepełnosprawności bądź niepełnosprawności dla dziecka może być wezwana na posiedzenie zespołu orzekającego. W przypadku gdy sprawa dotyczy dziecka także ono musi być obecne. Przewodniczącym składu orzekającego powinien być lekarz specjalista, w choroby, z powodu której ma być wydane orzeczenie. W przypadku osób chorych na autyzm i innych całościowych zaburzeń rozwojowych, powinien to być lekarz psychiatra. Co zawiera orzeczenie? W orzeczeniu poza ustaleniem niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności powinny znajdować się także wskazania (adnotacja tak lub nie bądź nie dotyczy ) dotyczące: 1) odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby (dotyczy osób pow. 16 r.ż.), 2) szkolenia, w tym specjalistycznego (dotyczy osób pow. 16 r.ż.), 3) zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej (dotyczy osób pow. 16 r.ż.), 4) uczestnictwa w terapii zajęciowej (dotyczy osób pow. 16 r.ż.), 5) konieczności zaopatrzenia w przedmioty or- 4
topedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby, 6) korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki, 7) konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, 8) konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, 9) spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 1 ustawy z dn. 20 czerwca 1997r. prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 1997 r., Nr 98, poz. 602 z późn. zm.), 10) konieczności zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. W zależności od choroby w orzeczeniu podawany jest symbol przyczyny niepełnosprawności. Osoby chore na autyzm mają wpisywany symbol: 02-P co jest w tym przypadku oznaczeniem chorób psychicznych (jak dotąd w systemie orzekania o niepełnosprawności nie ma oddzielnego symbolu określającego osoby z autyzmem). Inne symbole to m.in.: 01-U upośledzenie umysłowe; 03-L zaburzenia głosu, mowy, choroby słuchu; 04-O choroby narządu wzroku; 06-E epilepsja. Orzeczenie może zawierać więcej niż jeden symbol przyczyny niepełnosprawności, jednak nie więcej niż trzy symbole schorzeń (schorzenia te muszą w porównywalnym stopniu wpływać na stan zdrowia danej osoby). Legitymacja osoby niepełnosprawnej Gdy zostanie już wydane orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności można ubiegać się o wydanie legitymacji dokumentującej niepełnosprawność. Legitymacje wydawane są przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności (ten sam, który wydał orzeczenie). Warto postarać się o ten dokument, gdyż w wielu przypadkach jest on podstawą do ulg przysługujących osobom niepełnosprawnym, np. w przejazdach PKP, PKS czy komunikacją miejską (w takim wypadku nie trzeba okazywać orzeczenia o niepełnosprawności/stopniu niepełnosprawności tylko wspomnianą legitymację). Odwołanie od wydanego orzeczenia Orzeczenie powinno być doręczone na piśmie w ciągu 14 dni od dnia posiedzenia składu orzekającego. Należy pamiętać, że przysługuje nam prawo odwołania się od orzeczenia (ma ono formę decyzji administracyjnej) w ciągu 14 dni od daty jego otrzymania do ręki. Odwołanie wnosi się do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności za pośrednictwem Powiatowego Zespołu, który wydał to orzeczenie. Oznacza to, że odwołanie adresujemy do Wojewódzkiego Zespółu, natomiast składamy je do Powiatowego Zespołu. Jeżeli Powiatowy Zespół uzna, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie (np. uchylenie decyzji o niezaliczeniu dziecka do osób niepełnosprawnych) wydaje orzeczenie, w którym uchyla lub zmienia decyzję. Natomiast jeżeli uzna, że nie zmienia swojej decyzji i utrzyma w mocy zaskarżone orzeczenie musi w ciągu 7 dni przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy do Wojewódzkiego Zespołu, który ma kolejnych 30 dni na wydanie swojej decyzji. Możliwość zmiany orzeczenia W przypadku osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności istnieje możliwość zmiany orzeczenia, ponownego ustalenia np. stopnia niepełnosprawności. Zmiana orzeczenia jest możliwa w przypadku zmiany stanu zdrowia. W sytuacji gdy jest wydawane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (dot. osób powyżej 16 roku życia) warto zadbać o to, aby zostały zaznaczone w nim wskazania dotyczące np. udziału w warsztatach terapii zajęciowej nawet wtedy, gdy dana osoba ma dopiero 16 lat, a w warsztatach może uczestniczyć po zakończeniu edukacji, najwcześniej po ukończeniu 18 roku życia. Zmiana orzeczenia jest trudna, o ile nie uległ zmianie stan zdrowia, ponadto cała procedura trwa kilka tygodni (w zależności od ilości spraw jakie ma do rozpatrzenia Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności). Z końcem ważności orzeczenia wydanego na czas określony należy wystąpić o ponowne ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności czyli o wydanie kolejnego orzeczenia. Warto zrobić to z odpowiednim wyprzedzeniem np. na miesiąc przed końcem ważności orzeczenia. 5
Orzekanie o niepełnosprawności (w przypadku osób do 16 r.ż.) Przy orzekaniu o niepełnosprawności brane są pod uwagę: - złożone zaświadczenie lekarskie, - ocena stanu zdrowia wystawiona przez lekarza-przewodniczącego składu orzekającego zawierająca m.in.: opis badania, ograniczenia w funkcjonowaniu występujące w życiu codziennym z porównaniu do zdrowych rówieśników dziecka, - możliwość poprawy zaburzonej funkcji organizmu przez zaopatrzenie m.in. w przedmioty ortopedyczne, środki techniczne (w przypadku dzieci niemówiących może to być komputer). Niepełnosprawność dziecka jest czasowo (zazwyczaj na rok lub dwa lata), maksymalnie do ukończenia przez nie 16 r.ż. Orzeczenie o niepełnosprawności zawiera: - dane adresowe zespołu, który wydał orzeczenie, - datę wydania orzeczenia, datę złożenia wniosku, - podstawę prawną wydania orzeczenia, - imię i nazwisko dziecka, datę urodzenia, adres zamieszkania lub pobytu, - numer dokumentu potwierdzającego tożsamość dziecka, - ustalenie lub odmowę ustalenia niepełnosprawności, - symbol przyczyny niepełnosprawności (kod choroby), - datę lub okres powstania niepełnosprawności, - okres, na jaki orzeczono niepełnosprawność, - wskazania określone przez skład orzekający, - uzasadnienie, - pouczenie o przysługującym odwołaniu, - podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego oraz pozostałych członków składu orzekającego. Co bierze się pod uwagę przy ocenie niepełnosprawności dziecka? Oceny niepełnosprawności u dziecka do 16 r.ż. dokonuje się na podstawie przewidywanego okresu trwania choroby oraz niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych (takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem) powodujących konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku. Pod uwagę brane są także znaczne zaburzenia funkcjonowania organizmu wymagające systematycznych i częstych zabiegów leczniczych oraz rehabilitacyjnych. Do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku należą, m.in.: zespół autystyczny 1, upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym. Choroby te są szczegółowo wymienione w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. z 2002r., Nr 17, poz. 162). Przy ocenie niepełnosprawności dziecka brane są także pod uwagę: rodzaj i przebieg choroby oraz jej wpływ na organizm, sprawność fizyczna i psychiczna dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby, możliwość poprawy jego stanu zdrowia pod wpływem leczenia i rehabilitacji. Orzekanie o stopniu niepełnosprawności (dot. Osób powyżej 16 r.ż.) Stopnie niepełnosprawności Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności kwalifikują do trzech stopni niepełnosprawności: lekkiego, umiarkowanego, znacznego. Przy kwalifikowaniu do lekkiego stopnia niepełnosprawności pod uwagę brane są kryteria dot.: - istotnego obniżenia zdolności do wykonywania pracy, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności zdrowych osób o podobnych kwalifikacjach zawodowych, - ograniczenia w pełnieniu ról społecznych czyli trudności doświadczane przez daną osobę w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, będące skutkiem naruszonej sprawności. Przy kwalifikowaniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności pod uwagę brane są kryteria dot.: 1 Chodzi tu o całościowe zaburzenia rozwojowe, do których zaliczany jest m.in. autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Retta czy zespół Aspergera. 6
- pomocy w pełnieniu ról społecznych (konieczność udzielenia pomocy, np. w czynnościach samoobsługowych, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji), Przy kwalifikowaniu do znacznego stopnia niepełnosprawności pod uwagę brane są kryteria dot. - niezdolności do pracy co oznacza całkowitą niezdolność do pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu, - konieczności sprawowania opieki i udzielania pomocy, w tym także w pełnieniu ról społecznych oznacza to całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych, ułatwianiu kontaktów ze środowiskiem. Przy kwalifikowaniu do stopni niepełnosprawności bierze się pod uwagę naruszenie sprawności organizmu spowodowane przez m.in. upośledzenie umysłowe począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym, choroby psychiczne (tu także zaliczany jest autyzm), zaburzenia głosu, mowy. Stany chorobowe i zaburzenia brane pod uwagę przy określaniu stopnia niepełnosprawności zostały szczegółowo wymienione w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2003 r., Nr 139, poz. 1328). Przy orzekaniu o stopniu niepełnosprawności brane są pod uwagę m.in.: - złożone zaświadczenie lekarskie, - ocena stanu zdrowia wystawiona przez lekarza przewodniczącego składu orzekającego zawierająca m.in.: opis badania, - wiek, płeć, wykształcenie, zawód i posiadane kwalifikacje, - możliwość całkowitego lub częściowego przywrócenia zdolności do wykonywania zatrudnienia poprzez leczenie, rehabilitację, przekwalifikowanie zawodowe. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawiera: - dane adresowe zespołu, który wydał orzeczenie, - datę wydania orzeczenia, datę złożenia wniosku, - podstawę prawną wydania orzeczenia, - imię i nazwisko osoby zainteresowanej, datę i miejsce jej urodzenia oraz adres zamieszkania lub pobytu, - numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, - ustalenie lub odmowę ustalenia stopnia niepełnosprawności, - symbol przyczyny niepełnosprawności (kod choroby), - okres, na jaki orzeczono stopień niepełnosprawność, - datę lub okres powstania niepełnosprawności, - datę lub okres powstania ustalonego stopnia niepełnosprawności, - wskazania określone przez skład orzekający, - uzasadnienie, - pouczenie o przysługującym odwołaniu, - podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu. Podstawa prawna: ustawa z dn. 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r., Nr 123, poz. 776 z pózn. zm.), Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 15 lipca 2003r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2003 r., Nr 139, poz. 1328), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. z 2002 r., Nr 17, poz. 162), Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 23 grudnia 1998 r. w sprawie wykazu powiatowych zespołów ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności i ich właściwości miejscowej (Dz. U. z 1998 r., Nr 162, poz. 1148). Stopień niepełnosprawności orzeka się na czas określony (np. na rok, dwa lata, czy pięć lat) lub na stałe (bezterminowo). 7
Ulgi podatkowe na cele rehabilitacyjne w roku 2006 Podatnik, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne (chodzi tu m.in. o dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie) może odliczyć od dochodu stanowiącego podstawę obliczenia podatku wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych. Odliczenia te są możliwe niezależnie od dochodu. Osoba niepełnosprawna, która rozlicza się z urzędem skarbowym wydatki na cele rehabilitacyjne odlicza od własnego dochodu (o ile ma roczne dochody przekraczające 9.120,00 zł netto i płaci od nich podatki). 8 Wydatki na cele rehabilitacyjne: - adaptacja i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (są to m.in. wydatki na likwidację barier architektonicznych), - przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (dotyczy to tzw. oprzyrządowania), - zakup i naprawa indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego (m.in. przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i sprzęt rehabilitacyjny, także urządzenia ułatwiające komunikowanie się). Nie ma listy zawierającej spis wszystkich przedmiotów, których zakup jest możliwy do odliczenia. Podstawową zasadą jest związek pomiędzy przedmiotem, sprzętem a określoną niepełnosprawnością. Jeżeli urządzenie jest powszechnie używane (np. komputer, telewizor, magnetofon) lub nie ma związku z konkretną niesprawnością to urząd skarbowy może zakwestionować celowość tego odliczenia. W takim wypadku należałoby złożyć w Urzędzie Skarbowym zapytanie dot. interpretacji tego zapisu i możliwości odliczania od dochodu kwoty wydanej na zakup komputera ułatwiającego komunikowanie się osoby z autyzmem. Trzeba to zrobić odpowiednio wcześnie, przed złożeniem zeznania rocznego, - zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, w zależności od potrzeb wynikających z niepełnosprawności: książki, broszury, kasety audio, kasety video dotyczące np. metod usprawniania, pomoce edukacyjno-rewalidacyjne, - odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym (uwaga: dotyczy to wyłącznie odpłatności poniesionej za udział w turnusie osoby niepełnosprawnej; jeżeli w turnusie uczestniczył także opiekun/ rodzic nie może on odliczyć kosztu swojego pobytu na turnusie), - odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczoleczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych, - odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne, - odpłatność za opiekę pielęgniarską nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa, - odpłatność za pobyt na koloni i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 r. ż., - wydatki na leki w wysokości stanowiącej różnicę pomi dzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo) w tym wypadku należy posiadać zaświadczenie wydane przez lekarza specjalistę, że niezbędne jest zażywanie konkretnych, specjalistycznych leków, - wydatki na odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne osoby niepełnosprawnej karetką transportu sanitarnego; osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa 1 oraz dzieci niepełnosprawne do 16 lat również innymi środkami transportu, - używanie samochodu osobowego będącego własnością (współwłasnością) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne do lat 16, dla potrzeb związanych z koniecznym dowozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, 1 Ilekroć mowa jest o stopniu niepełnosprawności, grupie inwalidztwa należy przez to rozumieć osoby posiadające orzeczenie o: znacznym stopniu niepełnosprawności lub o całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji (dawniej I grupa inwalidztwa), umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub całkowitej niezdolności do pracy (dawniej II grupa), lekkim stopniu niepełnosprawności lub częściowej niezdolności do pracy (dawniej III grupa).
w kwocie nie przekraczającej 2.280,00 zł (w roku 2006). Choć nie jest to jasno zapisane w przepisach, Urząd Skarbowy może zażądać przedstawienia dokumentów potwierdzających korzystanie z zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych (może być to zaświadczenie wydane przez specjalistyczną placówkę, gdzie takie zabiegi miały miejsce), - odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem na: turnusie rehabilitacyjnym, leczeniu w placówkach uzdrowiskowych, w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych, koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 r. ż. W przypadku przejazdu środkami transportu publicznego (PKS, PKP) należy zachować bilet. W jakich sytuacjach można odliczyć powyższe wydatki? Wydatki na cele rehabilitacyjne można odliczyć pod warunkiem, że nie były finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, albo jeżeli wydatki te nie były zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek innej formie. W przypadku, gdy wydatki te były częściowo finansowane z ww. źródeł odlicza się różnicę pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą dofinansowania. Oznacza to, że odliczamy tylko te wydatki, które sami pokryliśmy. Jakie dokumenty uprawniają do odliczeń podatkowych? Osoba, której dotyczy dany wydatek musi posiadać jeden z następujących dokumentów: - orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, - decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową, albo rentę socjalną, - orzeczenie o niepełnosprawności dziecka do 16 r. ż., wydane przez powiatowy zespół ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności. Odliczenia od dochodu Należy pamiętać o tym, że wydatki na cele rehabilitacyjne odlicza się od dochodu przed opodatkowaniem (a nie od kwoty podatku). Rachunki muszą być wystawione na osobę, która będzie odliczała te wydatki (w przypadku dzieci niepełnosprawnych - rodzic). Wszystkie wymienione wyżej wydatki muszą być udokumentowane fakturami, rachunkami, które należy przechowywać przez 5 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku. Dokumenty te zachowujemy w domu nie dołączamy ich do zeznania podatkowego. Złożenie zeznania podatkowego Zeznanie podatkowe wysyłamy pocztą (listem poleconym, należy pamiętać o zrobieniu kopii zeznania podatkowego dla siebie) albo zanosimy do urzędu skarbowego. W przypadku gdy zanosimy rozliczenie osobiście należy zrobić kopię zeznania (egzemplarz dla siebie) i potwierdzić na nim jego złożenie w urzędzie skarbowym. Podstawa prawna: ustawa z dn. 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r., Nr 14, poz. 176 z późn. zm.). 9
Szanowni Rodzice, Od 1 stycznia 2004 roku każdy podatnik ma możliwość przekazania części swojego podatku na rzecz konkretnej organizacji pożytku publicznego. Przekazując swój 1% dla Fundacji SYNAPSIS wspierają Państwo leczenie dzieci z autyzmem w naszym Ośrodku. Podaj rękę dziecku z autyzmem, przekaż 1% podatku Fundacji SYNAPSIS Dzieci autystyczne mają bardzo duże trudności w rozumieniu otaczającego świata i porozumiewaniu się z innymi osobami. Wiele z nich nie mówi, a ich zachowanie jest zaburzone. Mają trudności w nauce, nie potrafią się bawić ani nawiązywać kontaktu z rówieśnikami i rodzicami. Ośrodek Fundacji SYNAPSIS prowadzi diagnozę i terapię dzieci z autyzmem oraz działalność konsultacyjną dla rodzin. W roku 2006 zespół terapeutów i lekarzy postawił diagnozę u ponad 100 dzieci. Jednocześnie z różnych form pomocy korzystało 348 dzieci. W wyniku prowadzonej terapii u 28% dzieci nastąpił znaczny postęp w mowie, a u 41 % w sferze porozumiewania się. Zaburzenia zachowania i nastroju zmniejszyły się u 38%, a u ponad 31% zaobserwowano znacząca poprawę w uczeniu się. Każde dziecko pozostające pod opieką Fundacji SYNAPIS otrzymuje indywidualne programy terapii, dostosowane do jego potrzeb i możliwości. Program składa się z elementów terapeutycznych, edukacyjnych i uspołeczniających. Ponadto Fundacja wspiera rodziców, dla których opieka nad dzieckiem z autyzmem to ogromne wyzwanie, wymagające wytrwałości i wielkiego zaangażowania. Dzięki Państwa wsparciu możemy systematycznie zwiększać liczbę dzieci objętych terapią w naszym Ośrodku. W 2006 roku 472 osoby przekazały na ten cel 1% swojego podatku, wspierając w ten sposób leczenie i edukację dzieci z autyzmem. Na nasze konto wpłynęła kwota 64.876.60 PLN. Każdy z nas ma możliwość samodzielnego zdecydowania, na co zostanie przekazany 1 % naszego podatku. Żywimy nadzieję, że wybiorą Państwo Fundację SYNAPSIS i pomogą dzieciom z autyzmem. 10
Pierwszy numer Biuletynu dla rodziców został wydany w ramach projektu Partnerstwo dla Rain Mana Rain Man dla Partnerstwa. Partnerstwo dla Rain Mana to unikalna inicjatywa społeczna, którą współtworzą instytucje trzech sektorów: Fundacja SYNAPSIS, gmina Lesznowola, FRSO, UNDP, DGA SA, Fundacja Wspólnota Nadziei, DD Studio, Fraszka Edukacyjna oraz partnerzy międzynarodowi. W ramach projektu powstaje pierwsze w Polsce przedsiębiorstwo społeczne dla osób z autyzmem Pracownia Rzeczy Różnych SYNAPSIS, które da im szansę wykonywania użytecznej pracy, a przez to stworzy możliwość prowadzenia niezależnego życia. W Pracowni Rzeczy Różnych SYNAPSIS będzie działać równolegle kilka pracowni. Jednym z filarów przedsiębiorstwa będą profesjonalne usługi poligraficzne, a w ramach pracowni ceramiki, witrażu i stolarskiej powstawać będzie rękodzieło. Przedsiębiorstwo będzie realizować idee ekonomii społecznej, wykorzystując narzędzia ekonomiczne do realizacji celów społecznych. W Polsce żyje około 10 000 dorosłych osób z autyzmem. Żadna z nich nie pracuje, choć doświadczenia europejskie pokazują, że osoby z autyzmem mogą i chcą pracować, jeśli stworzy się im odpowiednie warunki. Praca wzmacnia ich poczucie własnej wartości i daje im szansę włączenia w życie społeczne. Więcej informacji na stronie: www.partnerstwo-synapsis.pl Projekt Partnerstwo dla Rain Mana jest realizowany przy udziale środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Ruszyła Pracownia Rzeczy Różnych SYNAPSIS 15 marca 2007 w Wilczej Górze pod Warszawą oficjalnie zainaugurowała działalność Pracownia Rzeczy Różnych SYNAPSIS, pierwsze w Polsce przedsiębiorstwo społeczne dla osób z autyzmem. Symbolicznego przecięcia wstęgi dokonały osoby reprezentujące głównych grantodawców projektu Partnerstwo dla Rain Mana : Piotr Stronkowski Dyrektor Departamentu Zarządzania EFS w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego i Minister Marek Balicki Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Mazowieckiego, a także poseł Arkadiusz Rybicki reprezentujący Parlamentarną Grupę ds. Autyzmu. Uroczystość uświetnił koncert osób z autyzmem - Pauliny Chodkowskiej i Jakuba Piszka. W Pracowni Rzeczy Różnych SYNAPSIS znalazły zatrudnienie 24 osoby z autyzmem. Produkcja odbywa się w kilku działających równolegle pracowniach. Jednym z filarów przedsiębiorstwa są profesjonalne usługi poligraficzne, a w ramach pracowni ceramiki, witrażu i stolarskiej powstaje rękodzieło. Głównym celem Pracowni Rzeczy Różnych SY- NAPSIS jest aktywizacja zawodowa i społeczna dorosłych osób z autyzmem. W Polsce żyje ich około 10 000. Prawie żadna z nich nie pracuje, choć doświadczenia europejskie pokazują, że osoby z au- tyzmem mogą i chcą pracować, jeśli stworzy się im odpowiednie warunki. Praca wzmacnia ich poczucie własnej wartości i daje im szansę na większą samodzielność. Pracownia Rzeczy Różnych SY- NAPSIS powstała w ramach projektu Partnerstwo dla Rain Mana finansowanego ze środków Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Projekt współtworzą instytucje trzech sektorów, a jego liderem jest Fundacja SYNAPSIS. Poza samym przedsiębiorstwem w ramach projektu Partnerstwo dla Rain Mana powstają modelowe rozwiązania terapeutyczne i organizacyjne, które mogą służyć również innym organizacjom pomagającym osobom z autyzmem w Polsce. Mam nadzieję, że Pracownia Rzeczy Różnych SY- NAPSIS będzie się cieszyć wsparciem obecnych tu gości nie tylko w dobrych, ale też w złych chwilach powiedział Arkadiusz Rybicki, Przewodniczący Parlamentarnej Grupy ds. Autyzmu. Do zobaczenia za rok gdzieś w Polsce, w drugim takim przedsiębiorstwie społecznym dodała w swoim wystąpieniu Karolina Cyran-Juraszek, Kierownik Projektu. 11
Budynek Pracowni Rzeczy Różnych SYNAPSIS w Wilczej Górze. Jakub Piszek, Małgorzata Piszek i Paulina Chodkowska odbierają brawa po koncercie. Goście przed wejściem do Pracowni Rzeczy Różnych SYNAPSIS. Piotr Stronkowski, Marek Balicki, Arkadiusz Rybicki i Michał Wroniszewski po oficjalnym przecięciu wstęgi. BIULETYN DLA RODZICÓW nr 1/2007 Zespół redakcyjny: Agnieszka Deja, Joanna Grochowska, Maria Ratajczak, Małgorzata Szukała, Maria Wroniszewska, Fundacja SYNAPSIS, ul. Ondraszka 3, 02-085Warszawa, tel./fax 22/ 825-86-33, Projekt, skład, druk: DD Studio Dariusz Piekut. www.synapsis.waw.pl www.partnerstwo-synapsis.pl 12