Anna Kwaszewska, Paweł Lisiecki, Magdalena Szemraj, Eligia Maria Szewczyk ABSTRACT

MED. DOŚW. MIKROBIOL., 2015, 67: 69 78 Zwierzęcy Staphylococcus felis o potencjale zakażania skóry człowieka Animal Staphylococcus felis with the potential to infect human skin Anna Kwaszewska, Paweł Lisiecki, Magdalena Szemraj, Eligia Maria Szewczyk Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej i Diagnostyki Mikrobiologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Przełamywanie przez drobnoustroje bariery międzygatunkowej stało się w ostatnich latach niepokojącym zjawiskiem stanowiącym poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Zbadano cechy szczepu Staphylococcus felis ZMF 13 izolowanego z rany od kota, związanych z jego potencjalną chorobotwórczością dla ludzi. Wykazano, że S. felis dysponuje szeregiem czynników, które potencjalnie mogą mieć znaczenie w przełamywaniu bariery międzygatunkowej. Słowa kluczowe: Staphylococcus felis, gronkowce zwierzęce, oportunistyczne patogeny ABSTRACT Introduction: Breaking interspecies barrier by microorganisms has become in the recent years an alarming phenomenon that threatens public health worldwide. An important potential interspecies transmission risk factor is close contact animalhuman including occupational exposure of pet breeders and veterinarians. Material and Methods: The features of Staphylococcus felis ZMF13 strain isolated from a swab from a cat s wound connected with potential pathogenicity were investigated. Results: The virulence factors of strain found were hydroxamate siderophores, production of invasins intracellular proteolytic and lipolytic enzymes and the ability of biofilm production. The ability of bacteriocinlike substance production was also observed. The substance has an antagonistic activity against bacteria belong to physiological flora of the human skin which may be important in breaking the colonization resistance of human organism. Although the strain of S. felis ZMF 13 was methicillinsusceptible it demonstrated the constutive type of MLS B resistance mechanism. The genes erma, msrb, lina connected with macrolide, lincosamides and streptogramin B resistance were detected. Conclusions: The current evidence suggest that Staphylococcus felis has a number of features that can be crucial in its potential interspecies transmission. Key words: Staphylococcus felis, animal staphylococci, opportunistic pathogens

70 A. Kwaszewska i inni Nr 2 WSTĘP Rodzaj Staphylococcus gromadzi gatunki o zróżnicowanej chorobotwórczości, wiele z nich jest patogenami oportunistycznymi ludzi i zwierząt. Mają one duże zdolności przystosowawcze i są szeroko rozpowszechnione w środowisku. Niektóre gatunki uważane są za typowo zwierzęce, a inne za zdolne także do zakażania człowieka. To rozgraniczenie jednak ostatnio traci na aktualności. W przypadku wielu gatunków wywołujących dotąd tylko choroby zwierząt obserwuje się przełamywanie bariery odporności człowieka. Koagulazododatni S. intermedius coraz częściej izolowany jest z materiału klinicznego od ludzi, głównie zakażonych ran, a koagulazoujemny S. sciuri kolonizujący głównie myszy i wiewiórki może wywołać ciężkie zakażenia u człowieka, takie jak zapalenie otrzewnej czy szok septyczny (24). Stosowanie w weterynarii tych samych grup antybiotyków, które używane są w leczeniu ludzi prowadzi do selekcji szczepów opornych i stwarza warunki dla wymiany genów oporności pomiędzy szczepami gronkowców bytujących u ludzi i zwierząt (24). Nowe, dotąd typowo zwierzęce gatunki gronkowców wydają się być realnym zagrożeniem nie tylko dla hodowców, ale przede wszystkim dla lekarzy weterynarii. W pracy przedstawiono cechy izolowanego od kota szczepu Staphylococcus felis, które potencjalnie mogą warunkować jego zdolności kolonizacyjne oraz chorobotwórczość dla człowieka. MATERIAŁ I METODY Szczep badany. Przedmiotem badań był szczep Staphylococcus felis ZMF13 wyizolowany ze zmian chorobowych na skórze kota. Szczep przechowywany był na płynnym podłożu BHI i 50% glicerolu w temperaturze 80 C. Do badań był namnażany na stałym podłożu BHI z 5% odwłóknionej krwi baraniej. Wrażliwość na antybiotyki i chemioterapeutyki. Badano wrażliwość in vitro szczepu na 32 antybiotyki stosowane w leczeniu ludzi i zwierząt (tab. I). Oznaczenia wykonywano metodą krążkowodyfuzyjną stosując krążki firmy BBL, mechanizmy: meticylinooporność i oporność typu MLS B oznaczano zgodnie z rekomendacjami EUCAST (1). Poszukiwano genów oporności na antybiotyki metodą PCR. DNA izolowano z 24 godzinnej hodowli szczepu na podłożu płynnym LuriaBertani (LB, Sigma) przy użyciu zestawu Genomic Mini AX Spin (A&A Biotechnology). PCR przeprowadzono na termocyklerze Biometra z zastosowaniem MasterMix PCR (A&A Biotechnology) oraz starterów (Genomed, Sequencing Laboratory, Poland) dla następujących genów: msra, msrb, lina (13), erma, ermb, ermc, mefe (17), mphc, blaz, meca, aph3iiia, ant6la, accaph, aac6li (22), tetk, tetl, tetm, teto (27), zgodnie z parametrami wg Trzciński i wsp. (27). Produkty reakcji rozdzielano w 1% żelu agarozowym (Sigma) w 40 mm buforze Tris acetate 2 mm EDTA z dodatkiem Midori Green DNA Stain (NIPPON Genetics EUROPE). Elektroforezę prowadzono 1,5 godziny przy napięciu 70V. Wielkość produktu reakcji oceniano względem DraMix (A&A BIOTECHNOLOGY). Właściwości biochemiczne i biologiczne. Aktywność ureazy oceniano na podłożu Christensena. Właściwości proteolityczne aktywność żelatynazy badano na podłożu SM110 (Difco) z żelatyną (10%); aktywność kazeinazy na agarze P z odtłuszczonym mlekiem (10%) (10). Lipazy wykrywano na podłożu z dodatkiem trioleiny (INC

Nr 2 S. felis w zakażeniach człowieka 71 Biomedicals) i rodaminy B (Sigma) wg Kouker i Jaeger (9) oraz na podłożu Spirit Blue Agar (Difco) wg przepisu producenta. Aktywność esteraz oznaczano na położu agarowym z dodatkiem 0.01 % CaCl 2 H 2 O i 1 % jednego z substratów: Tween 20 (International Enzymes Ltd.), Tween 40 (Fluka), Tween 60 (Fluka), Tween 80 (INC Biomedicals), and Tween 85 (INC Biomedicals) (10). Lecytynazę oznaczano na podłożu z dodatkiem jaja kurzego (10). Wytwarzanie przez szczep hemolizy badano na podłożu stałym wzbogaconym 5 % odwłóknionej krwi baraniej. Synergistyczną hemolizę oznaczano według standardowej procedury dla badania CAMP względem szczepu Staphylococcus aureus ATCC 25923 oraz Staphylococcus pseudintermedius ZMF 5. Zdolność tworzenia biofimów. Hodowlę badanego szczepu prowadzono na podłożu TSB (BioMeriéux) wzbogaconym 0,25% glukozy w temperaturze 37 C przez 24 h, rozcieńczano 40krotnie w podłożu i przenoszono do dołków 96dołkowej płytki polistyrenowej. Po 24godzinnej inkubacji powstały na ściankach dołków biofilm wybarwiano MTT (Sigma) wg metody Kairo (8) i mierzono absorbancję przy długości fali A 595. Równolegle określano liczbę komórek osiadłych i planktonicznych w wypełniających dołki zawiesinach przez pomiar adsorbancji A 595. Wrażliwość na chelatory żelaza i wytwarzanie sideroforów. Badanie wykonano metodą dyfuzyjnokrążkową na podłożu MuellerHinton 2 (biomerieux) z wykorzystaniem krążków bibułowych (Whatman No. 3) nasączonych ofenantroliną (Sigma) i desferioksaminą B (Sigma) w następujących stężeniach 1 µg, 10 µg, 100 µg, 1000 µg. Wrażliwość na chelatory oceniano pomiarem stref zahamowania wzrostu badanego szczepu wokół krążków. Zdolność do syntezy sideroforów określano w kompleksowym podłożu Trisbursztynian z dodatkiem witamin, w którym zawartość żelaza minimalizowano za pomocą żywicy jonowymiennej Chelex 100 (Biorad) (14). Hodowlę kontrolną stanowiła pożywka nie poddana działaniu żywicy. Stężenie żelaza w podłożu wzrostowym oceniano spektrofotometrycznie metodą z ferrozyną (4). Całkową ilość sideroforów w płynach z nad osadu hodowli oznaczano metodą z chrom azurolem S (23). Siderofory hydroksamowe i fenolanowokatecholowe wykrywano specyficznymi testami chemicznymi (14). Sideroforów poszukiwano także w zagęszczonych 10krotnie płynach znad osadu hodowli metodą TLC z wykorzystaniem płytek celulozowych, które rozwijano w trzech fazach: nbutanol: kwas mrówkowy : woda (48,8 : 48,8 : 2,4), amoniak : etanol : woda (1:16:3) i nbutanol : kwas octowy : woda (60:15:25) (14). Wytwarzanie substancji o aktywności przeciwdrobnoustrojowej (BLIS bacteriocinlike inhibitory substances). Metodą wg Joseph i wsp. (7) badano zdolność szczepu S. felis do hamowania wzrostu drobnoustrojów wskaźnikowych należących do rodzajów Staphylococcus, Corynebacterium, Propionibacterium i Micrococcus. Większość z nich pochodziła z kolekcji własnej szczepów izolowanych ze zdrowej skóry człowieka (tab. IV). Dla szczepów lipofilnych maczugowców oznaczanie aktywności BLIS prowadzono na podłożu wzbogaconym 0,1% Tween 80 (Biomedicals INC). WYNIKI Wrażliwość na antybiotyki i chemioterapeutyki. Badany szczep był wrażliwy na większość badanych leków. Jednak zaobserwowano oporność na niektóre antybiotyki

72 A. Kwaszewska i inni Nr 2 beta laktamowe: amoksycylinę, w tym w połączeniu z klawulanianem oraz na ceftazydym i aztreonam. W teście z cefoksytyną nie wykazano jednak mechanizmu metycylinooporności (tab. I). Stwierdzenie obecności genu blaz i brak genu meca (tab. II) potwierdziły wyniki badania fenotypowego wskazując na enzymatyczne podłoże tej oporności. Szczep był też oporny na makrolidy, a spłaszczenie strefy zahamowania wzrostu wokół krążka z klindamycyną od strony krążka z erytromycyną świadczyło o mechanizmie oporności MLS B (makrolidy, linkozamidy, streptogramina B) typu indukcyjnego. Nie zaobserwowano oporności na chinupristinę i dalfopristinę. U szczepu wykryto trzy geny związane z opornością MLS B erma, msrb i lina (Tab. II). Właściwości metabolizmu i czynniki zjadliwości. Badany szczep wykazywał zdolność rozkładu wszystkich badanych substratów tłuszczowych. Rozkładał kazeinę, ale nie rozkładał żelatyny. Wykazywał typową dla gatunku zdolność rozkładania mocznika. Na podstawie redukcji MTT zdolność tworzenia biofilmu oceniono jako silną; absorbancja wybarwionego biofilmu wynosiła 2.518. Poprzez porównanie optycznej gęstości zawiesiny komórek planktonicznych i osiadłych wykazano wyraźne preferencje szczepu do wzrostu w postaci osiadłej i tworzenia biofilmu. Komórek planktonicznych było czterokrotnie mniej. Badany szczep na podłożu z krwią powodował słabą hemolizę. Wykazywał jednak silny synergizm hemolityczny z βhemolizynami wytwarzanymi przez S. aureus oraz S. pseudintermedius. Wyniki przedstawiono w tabeli III. Produkcja sideroforów. Wzrost badanego szczepu S. felis nie był hamowany przez zastosowane w badaniach stężenia w przedziale 11000 µg ofenantroliny syntetycznego Tabela I. Profil oporności na antybiotyki i chemioterapeutyki Antybiotyk/ chemioterapeutyk Wrażliwość /strefa zahamowania wzrostu [mm] Antybiotyk/chemioterapeutyk Wrażliwość/ strefa zahamowania wzrostu [mm] amoksycylina R [18] amikacyna S [22] amoksycylina kwas R [18] gentamycyna S [23] klawulanowy piperacyllintazobactam S [21] kanamycyna S [21] cefoksytyna S [33] neomycyna S [16] ceftazidym R [0] linezolid S [31] cefowecyna S [28] ciprofloksacyna S [27] imipenem S [43] norfloksacyna S [29] meropenem S [17] kwas nalidyksowy S [23] aztreonam R [0] lewofloksacyna S [31] azytromycyna R [0] marbofloksacyna S [38] erytromycyna R [0] pradofloksacyna S [37] klindamycyna/clindamycin D [23] sulfametoksazol trimetoprim S [25] chinupristynadalfopristyna S [20] nitrofurantoina S [24] doksycyklina S [32] kwas fusydowy S [32] tetracyklina S [27] rifampicyna S [30] tigecyklina S [23] mupirocyna S [35] S wrażliwy; R oporny; D spłaszczenie strefy zahamowania wzrostu

Nr 2 S. felis w zakażeniach człowieka 73 Tabela II. Obecność genów kodujących mechanizmy oporności na grupy antybiotyków blaz meca Betalaktamy + Aminoglikozydy aph3iiia ant6la accaph aac6li + obecność genu; brak genu Makrolidy, linkozamidy, streptogramina B erma ermb ermc msra msrb lina mphc + + + tetk tetl tetm teto Tetracykliny chelatora żelaza desferioksaminy B naturalnego chelatora żelaza, co wskazuje na zdolność pobierania żelaza przez S. felis z kompleksu z chelatorem. W płynie znad osadu hodowli badanego szczepu wykryto 4.4 µg/ml sideroforów metodą z chrom azurolem S, określającą całkowitą, niezależną od budowy cząsteczki, ilość sideroforów. Specyficzną metodą chemiczną ustalono, że jest to siderofor hydroksamowy, a jego ilość wyniosła 4,3 µg/ml płynu nadosadowego (Tab. III). Siderofory wytwarzane przez S. felis analizowano także w zagęszczonych 10krotnie próbkach na płytkach celulozowych metodą chromatografii cienkowarstwowej. W zlokalizowanej na płytce na podstawie aktywności biologicznej plamie o wartości Rf=0,76, która ujawniła się po rozdziale badanego materiał w układzie amoniak : etanol : woda (1:16:3) należy uznać obecność sideroforu hydroksamowego wykrytego wcześniej metodami chemicznymi. Tabela III. Cechy badanego szczepu wskazujące na jego potencjał kolonizacji i powodowania zakażeń u człowieka Czynniki sprzyjające kolonizacji Czynniki o charakterze inwazyn / agresyn żelatyny rozkład mocznika + kazeiny + hemoliza typu β słaba Tween 20 + synergistyczna hemoliza silna Tween 40 + oporność na: Tween 60 + ofenantrolinę oporny Tween 80 + desferroksaminę B oporny Tween 85 + produkcja sideroforów + trioleiny + ilość sideroforu w podłożu (µg/ ml): tributyryny + ogółem 4,40 lecytyny + siderofor hydroksamowy 4,30 tworzenie biofilmu silne redukcja MTT A 595 2,518 rozkład A osiadłe /A planktoniczne 4,08 produkcja bakteriocyn + wrażliwość na bakteriocyny szczepu ze skóry człowieka + wynik dodatni; wynik ujemny

74 A. Kwaszewska i inni Nr 2 Tabela IV. Aktywność BLIS wytwarzanych przez szczep S. felis względem szczepów wskaźnikowych Szczep wskaźnikowy Działanie BLIS Corynebacterium C. jeikeium SV26 + C. jeikeium ZMF 133 ++ C. striatum SV82 +++ C. aurimucosum SV209 +++ C. tuberculostearicum ZMF2K37 + C. glucuronolyticum SV571 + C. amycolatum ZMF3B15 +++ Micrococcus M. luteus DSM 20030 + Staphylococcus S. hominis SV56 + S. haemoliticus SV47 S. simulans SV50 + S. simulans SV53 + S. aureus + S. warneri + S. capitis S. epidermidis ZMF 1B177 + Propionibacterium P. acnes ZMF 2P CZ3 + Brevibacterium B. casei ZMF 172 + +++ bardzo silna aktywność; ++ silna aktywność; + umiarkowana aktywność; brak aktywności Wytwarzanie BLIS. Badany szczep wytwarzał substancje hamujące wzrost innych bakterii. Ich aktywność skierowana była przeciwko przedstawicielom wszystkich badanych w doświadczeniu wskaźnikowych bakterii izolowanych ze skóry człowieka, szczególnie silna w stosunku do maczugowców. Tabela IV pokazuje tę aktywność w stosunku do wszystkich badanych gatunków. Zbadano również podatność szczepu S. felis na hamowanie go przez substancję BLIS wytwarzaną przez szczep C. tuberculosteraricum ZMF 3P13. Z badań własnych wynika, że BLIS tego szczepu ma zdolność hamowania wzrostu wielu bakterii, w tym patogenów S. ureus i C.diphtheriae, oraz izolowanych od zwierząt S. pseudintermedius (dane nieopublikowane). Badany szczep S. felis okazał się niewrażliwy na tę substancję. DYSKUSJA Staphylococcus felis opisywany jest jako element fizjologicznej flory kotów. Izolowano go głównie ze skóry, worka spojówkowego, śliny i błony śluzowej jamy gębowej (3, 11, 12, 15, 18) zdrowych zwierząt. Jednakże opisywano go także jako czynnik etiologiczny w takich infekcjach u kotów jak zakażenia ran (21), zakażenia dróg moczowych czy zapalenie ucha zewnętrznego (6, 16). Dotąd nie był opisany jako izolowany z materiału klinicznego

Nr 2 S. felis w zakażeniach człowieka 75 od ludzi, co było zapewne przyczyną, że tego gatunku dotąd bliżej nie charakteryzowano. Należy jednak zwrócić uwagę, że gatunek S. felis nie jest oczekiwany w laboratoriach diagnostycznych badających próbki materiału klinicznego pobranego od ludzi. Tymczasem wykazuje on znaczne podobieństwo fenotypowe do S. simulans. Ten zaś, izolowany dość często, jest przyczyną wielu zakażeń jak sepsa, zapalenie szpiku, kości, zapalenie wsierdzia i zastawek (28). Lilenbaum i wsp. (18) zwracają uwagę, że gatunki gronkowców zasiedlające błony śluzowe psów czy kotów mogą być przyczyną zakażeń ludzi, szczególnie zakażeń ran pougryzieniowych. Autorzy ci wskazują wśród innych gatunków również na S. felis. Gronkowce są bowiem głównym, obok Pasteurella i Streptococcus rodzajem bakterii tlenowych izolowanych z takich ran (26). Pomiędzy ludźmi a zwierzętami żyjącymi w ich bliskim otoczeniu dokonuje się transmisja różnych gatunków gronkowców w tym zwierzęcego S. sciuri izolowanego już z poważnych infekcji ludzi jak zapalenie otrzewnej, szok septyczny, ale także, najczęściej, zakażeń ran (24). Transmisję S. sciuri wykazano nawet w środowisku szpitalnym (2). Otrzymane w tych badaniach wyniki pozwalają na stwierdzenie, że badany szczep ma duży potencjał zasiedlenia skóry ludzkiej. Wytwarza typowe dla gronkowców enzymy: lipazy i proteinazy, ważne dla kolonizacji, adaptacji i przeżywania bakterii na skórze człowieka. Zwraca uwagę szczególnie szerokie spektrum aktywności lipolitycznej. Enzymy te u gronkowców uważane są za ich czynniki chorobotwórczości, gdyż ich aktywność może prowadzić do destrukcji tkanek i komórek, a także uwalniania toksycznych metabolitów. Do istotnych czynników chorobotwórczości bakterii należy ich zdolność do zdobywania w zakażonym organizmie niezbędnego do ich wzrostu żelaza. Wykazano, że badany gatunek wykształcił jeden z najefektywniejszych mechanizmów poboru tego pierwiastka jakimi są siderofory. Badany szczep S. felis ZMF13 wytwarza siderofor hydroksamowy należący do najsilniejszych chelatorów żelaza. Ta zdolność pozwala mu w łatwy sposób pokonać zjawisko hypoferemii infekcyjnej, uruchamianej podczas rozwoju infekcji. W jej przebiegu obniża się stężenie w osoczu żelaza wolnego, łatwo dostępnego dla bakterii (30). Wśród cech, które stanowią potencjał chorobotwórczości badanego szczepu jest też zdolność wytwarzania ureazy, która sprzyja jego mnożeniu w drogach moczowych i jest zapewne odpowiedzialna za opisywane przypadki takich zakażeń u kotów (15, 16). Istotną cechą, która jest odpowiedzialna za zdolność kolonizacji ran, jest zdolność wzmagania aktywności hemolitycznej związana z wytwarzaniem tzw. czynnika CAMP wykrywanego w teście o tej samej nazwie. Czynnik ten wytwarzany przez badany szczep S. felis w połączeniu ze sfingomielinazą bytujących na skórze innych gronkowców, podobnie jak to jest w przypadku Propionibacterium acnes (19), wykazywać może działanie uszkadzające nie tylko w stosunku do erytrocytów, ale i cytotoksyczność w stosunku do keratynocytów oraz makrofagów. Szczep S. felis tworzy biofilm, a ta zdolność uważana jest za jeden z najistotniejszych czynników chorobotwórczości gronkowców koagulazoujemnych. Cecha ta opisana szeroko u S. epidermidis pozwoliła uznać niebezpieczeństwo jakie niosą zakażenia krwi gronkowcami koagulazoujemnymi osiedlającymi się na powierzchni naczyń, zastawek czy sztucznych wszczepów. Obok często izolowanych od ludzi S. epidermidis, S. hominis, S. haemolyticus, S. warneri czy S. simulans także S. sciuri ma zdolność tworzenia biofilmu (2). W tej pracy pokazano, że ma ją i S. felis. Wydaje się, że jedną z najistotniejszych cech potencjalnej chorobotwórczości charakteryzowanego tu szczepu są wydzielane przez niego substancje typu BLIS torujące mu drogę

76 A. Kwaszewska i inni Nr 2 do niszy na skórze człowieka. Skóra kota zasiedlana jest przez odmienne gatunki bakterii niż skóra człowieka (29). Tymczasem spektrum aktywności określone w przeprowadzonych badaniach pokazało, że substancje badanego szczepu S. felis in vitro ograniczały wzrost bakterii należących do wszystkich najważniejszych rodzajów izolowanych ze skóry człowieka. Jednocześnie szczep wykazał oporność na użytą w tych badaniach jako wskaźnikową bakteriocynę wytwarzaną przez bytujący na zdrowej ludzkiej skórze szczep Corynebacterium tuberculostearicum ZMF 3P13, która hamuje wzrost wielu innych gatunków. Dla przenoszenia patogenów zwierzęcych na ludzi i ich kolonizacji istotne znaczenie ma także standardowe postepowanie lecznicze w przypadku infekcji u zwierząt. Często, a może nawet zbyt często, sięga się tam po antybiotyki stosowane w medycynie człowieka. Horyzontalny transfer genów i selekcja doprowadzają do tego, że nawet u zdrowych zwierząt żyjących w bezpośredniej bliskości człowieka pojawiają się szczepy niewrażliwe na szereg leków (15), podczas gdy u dzikich kotów oporność taka występuje sporadycznie (5). U badanego szczepu S. felis wrażliwego na wiele leków przeciwdrobnoustrojowych wykryto oporność typu MLS B oznaczającą krzyżową oporność na makrolidy, linkozamidy i streptograminę B. W jego komórkach wykryto geny, warunkujące różne mechanizmy tej oporności. Gen erma, odpowiedzialny jest za oporność krzyżową związaną z metylacją podjednostki 23rRNA, gen msrb związany z aktywnym usuwaniem antybiotyku z komórki (efflux). Gen msrb opisywany jest u S. haemolyticus, gdzie jego obecność jest często związana z genem msra (25). Gen lina, związany z opornością na linkomycynę warunkuje inaktywację zarówno linkomycyny jak i klindamycyny. Wystąpienie takiego zestawu tych genów u S. felis może sugerować ich transfer od innych gronkowców, bytujących na skórze człowieka. Novotna i wsp. opisywali bowiem zawierające geny erm (erma lub ermc), msra i lina szczepy gronkowców koagulazoujemnych izolowanych z materiałów klinicznych od ludzi (20). PODSUMOWANIE Łatwość przystosowywania się gronkowców do zmiennych warunków sprzyja zasiedleniu przez nie nowych przestrzeni i przełamywania barier odporności gatunkowej. Zawodowe narażenie pracowników weterynarii na kontakt ze zwierzętami, szczególnie chorymi, zwiększa prawdopodobieństwo przeniesienia tych oportunistycznych patogenów na drodze kontaktu bezpośredniego czy przez ugryzienia. Wiele gatunków gronkowców, jak np. S. intermedius, S. pseudintermedius, S. sciuri wykazało swoją zdolność przełamywania barier gatunkowych. Cechy opisanego tu szczepu S. felis pokazują, że może on być kolejnym na tej liście. Praca finansowana z funduszy statutowych UM w Łodzi 503/301203/50301 PIŚMIENNICTWO 1. CLSI (Clinical and Laboratory Standards Institute). Methods for antimicrobial dilution and disk susceptibility testing of infrequently isolated or fastidious bacteria. Approved Guideline 2nd ed. M45A. Wayne, PA, USA 2009.

Nr 2 S. felis w zakażeniach człowieka 77 2. Dakić I, Morrison D, Vuković D i inni. Isolation and molecular characterization of Staphylococcus sciuri in the hospital environment. J Clin Microbiol 2005; 43: 2782 5. 3. Espínola MB, Lilenbaum W. Prevalence of bacteria in the conjunctival sac and on the eyelid margin of clinically normal cats. J Small Anim Pract 1996; 37: 364 6. 4. Gadia MK, Mehra MC. Rapid spectrophotometric analysis of total and ionic iron in the μg range. Mikrochim Acta 1977; 2: 413 8. 5. Hariharan H, Matthew V, Fountain J i inni. Aerobic bacteria from mucous membranes, ear canals, and skin wounds of feral cats in Grenada, and the antimicrobial drug susceptibility of major isolates. Comp Immunol Microbiol Infect Dis 2011; 34: 129 34. 6. Higgins R, Gottschalk M. Québec. Isolation of Staphylococcus felis from cases of external otitis in cats. Can Vet J 1991; 32: 3123. 7. Joseph B, Dhas B, Hena V, Raj J. Bacteriocin from Bacillus subtilis as a novel drug against diabetic foot ulcer bacterial pathogens. Asian Pac J Trop Biomed 2013; 3: 942 6. 8. Kairo SK, Bedwell J, Tyler PC, Carter A, Corbel MJ. Development of a tetrazolium salt assay for rapid determination of viability of BCG vaccines. Vaccine 1999; 17: 2423 8. 9. Kouker G, Jaeger KE. Specific and sensitive plate assay for bacterial lipases. Appl Environ Microbiol 1987; 53: 2113. 10. Kwaszewska A, SobiśGlinkowska M, Szewczyk EM. Cohabitationrelationships of corynebacteria and staphylococci on human skin. Folia Microbiol (Praha) 2014; 59: 495 502. 11. Lilenbaum W, Esteves a L, Souza GN. Prevalence and antimicrobial susceptibility of staphylococci isolated from saliva of clinically normal cats. Lett Appl Microbiol 1999; 28: 448 52. 12. Lilenbaum W, Nunes EL, Azeredo MA. Prevalence and antimicrobial susceptibility of staphylococci isolated from the skin surface of clinically normal cats. Lett Appl Microbiol 1998; 27: 224 8. 13. Lina G, Quaglia A, Reverdy ME, Leclercq R, Vandenesch F, Etienne J. Distribution of genes encoding resistance to macrolides, lincosamides, and streptogramins among staphylococci. Antimicrob Agents Chemother 1999; 43: 1062 6. 14. Lisiecki P, Wysocki P, Mikucki J. Occurrence of siderophores in enterococci. Zentralbl Bakteriol 2000; 289: 807 15. 15. Litster A, Moss SM, Honnery M, Rees B, Trott DJ. Prevalence of bacterial species in cats with clinical signs of lower urinary tract disease: recognition of Staphylococcus felis as a possible feline urinary tract pathogen. Vet Microbiol 2007; 121: 182 8. 16. Litster A, Thompson M, Moss S, Trott D. Feline bacterial urinary tract infections: An update on an evolving clinical problem. Vet J 2011; 187: 18 22. 17. Luna VA, Coates P, Eady EA, Cove JH, Nguyen TTH, Roberts MC. A variety of Grampositive bacteria carry mobile mef genes. J Antimicrob Chemother 1999; 44: 19 25. 18. Muniz IM, Penna B, Lilenbaum W. Treating animal bites: susceptibility of Staphylococci from oral mucosa of cats. Zoonoses Public Health 2013; 60: 504 9. 19. Nakatsuji T, Tang DC, Zhang L, Gallo RL, Huang CM. Propionibacterium acnes CAMP factor and host acid sphingomyelinase contribute to bacterial virulence: potential targets for inflammatory acne treatment. PLoS One 2011; 6: e14797. 20. Novotna G, Adamkova V, Janata J, Melter O, Spizek J. Prevalence of resistance mechanisms against macrolides and lincosamides in methicillinresistant coagulasenegative staphylococci in the Czech Republic and occurrence of an undefined mechanism of resistance to lincosamides. Antimicrob Agents Chemother 2005; 49: 3586 9. 21. Patel A, Lloyd DH, Howell SA, Noble WC. Investigation into the potential pathogenicity of Staphylococcus felis in a cat. Vet Rec 2002; 150: 668 9. 22. Perreten V, VorletFawer L, Slickers P, Ehricht R, Kuhnert P, Frey J. Microarraybased detection of 90 antibiotic resistance genes of Grampositive bacteria. J Clin Microbiol 2005; 43: 2291302. 23. Schwyn B, Neilands JB. Universal chemical assay for the detection and determination of siderophores. Anal Biochem 1987; 160: 47 56.

78 A. Kwaszewska i inni Nr 2 24. Stepanović S, Ježek P, Vuković D, Dakić I, Petráš P. Isolation of members of the Staphylococcus sciuri group from urine and their relationship to urinary tract infections. J Clin Microbiol 2003; 41: 5262 4. 25. Sutcliffe J, Grebe T, TaitKamradt A,Wondrack L. Detection of erythromycinresistant determinants by PCR. Antimicrob Agents Chemother 1996; 40: 25626. 26. Talan DA, Citron DM, Abrahamian FM, Moran GJ, Goldstein EJ. Bacteriologic analysis of infected dog and cat bites. Emergency Medicine Animal Bite Infection Study Group. N Engl J Med 1999; 340: 85 92. 27. Trzcinski K, Cooper BS, Hryniewicz W, Dowson CG. Expression of resistance to tetracyclines in strains of methicillinresistant Staphylococcus aureus. J Antimicrobial Chemoter 2000; 45: 763 70. 28. Vos P, Garrity G, Jones D, Krieg NR, Ludwig W, Rainey FA i inni. (Eds) Bergey s Manual of Systematic Bacteriology: Volume 3: The Firmicutes. SpringerVerlag 2009. 29. Weese JS. The canine and feline skin microbiome in health and disease. Vet Dermatol 2013; 24: 137 45.e31. 30. Weinberg ED. Iron availability and infection. Biochim Biophys Acta 2009; 1790: 600 5. Otrzymano: 10 III 2015 r Adres Autora: 90235 Łódź, ul. Pomorska 137, Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej i Diagnostyki Mikrobiologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi