NATURA 2000 Dyrektywa Siedliskowa Sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej Celem wyznaczania jest ochrona cennych, pod względem przyrodniczym i zagrożonych, składników różnorodności biologicznej. W skład sieci Natura 2000 wchodzą: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) - (Special Protection Areas - SPA) specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) - (Special Areas of Conservation -SAC) Polska w ramach procesu integracji z Unią Europejską została zobowiązana do wyznaczenia obszarów Natura 2000 na swoim terytorium, do dnia akcesji do UE. Najważniejszymi instrumentami realizacji celów sieci Natura 2000 są oceny oddziaływania na środowisko plany ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków, dla których utworzono obszar Natura 2000. Działania ochronne winny uwzględniać wymogi gospodarcze, społeczne i kulturowe oraz cechy regionalne i lokalne danego obszaru Natura 2000. Dyrektywa 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, będącej elementem prawa Unii Europejskiej. Dyrektywa wskazuje "ważne w skali europejskiej" gatunki roślin i zwierząt oraz typy siedlisk przyrodniczych: dla których państwa członkowskie zobowiązane są powołać obszary ich ochrony (obszary Natura 2000); które państwa członkowskie zobowiązane są chronić przez ścisłą ochronę gatunkową,; które są przedmiotem zainteresowania Unii podlegając gospodarczemu użytkowaniu, które jednak może wymagać kontroli. Załącznik 1 - Zawiera typy siedlisk naturalnych ważnych dla miejscowych społeczności, których ochrona wymaga wyznaczenia obszarów szczególnie chronionych. Załącznik 2 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony. Załącznik 3 - Przedstawia kryteria wyboru obiektów kwalifikujących się do określenia jako obiekty będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty i wyznaczenia jako specjalne obszary ochrony Załącznik 4 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, które wymagają ścisłej ochrony. Załącznik 5 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, których pozyskiwanie ze stanu dzikiego i eksploatacja mogą podlegać działaniom w zakresie zarządzania. Załącznik 6 - Przedstawia zabronione metody i środki odławiania i zabijania oraz środki transportu. Dyrektywa Ptasia dyrektywa 2009/147/WE z 30 listopada 2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, stanowiącej wersję skonsolidowaną wcześniejszej dyrektywy EWG 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 o ochronie dziko żyjących ptaków (Directive on the Conservation of Wild Birds). Cele Dyrektywy ochrona przed wyginięciem wszystkich istniejących współcześnie populacji ptaków występujących w stanie dzikim w UE prawne uregulowanie handlu i odłowu ptaków przeciwdziałanie pewnym metodom ich odłowu i zabijania Załączniki Załącznik nr 1 to lista 182 gatunków ptaków, które powinny być chronione, poprzez ochronę ich siedlisk. Załączniki nr 2 i 3 określają gatunki ptaków, na które można polować, a upolowanymi handlować, co jest wyjątkiem wobec ogólnego zakazu zabijania ptaków i handlu nimi. Jednak nawet na ptaki gatunków wymienionych w tym załączniku nie można polować w okresie ich wędrówki wiosennej, toków ani rozrodu. N2K - UE 25 tys. obszarów Natura 2000 o łącznej powierzchni > 750 tys. km 2 jeden z największych sukcesów politycznych Unii Europejskiej. http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/barometer/index_en.htm N2K w Polsce Do tej pory w Polsce w drodze rozporządzenia Ministra Środowiska wyznaczono 141 obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO), w tym cztery morskie. Zajmują one blisko 16% powierzchni Polski. N2K w Polsce Lista specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO) tzw. obszarów siedliskowych oficjalnie uznanych przez polskie władze liczy łącznie 823 obszary, w tym 6 morskich. Wszystkie obszary siedliskowe zajmują łącznie ok. 11% powierzchni Polski. 1
Specjalne Obszary Ochrony (Dyrektywa Siedliskowa) Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (Dyrektywa Ptasia) Ocena OOŚ dla obszarów Natura 2000 http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/docs/art6/natura_2000_assess_pl.pdf 2
Dyrektywa Siedliskowa obliguje państwa członkowskie do tego, aby na obszarach wchodzących w skład sieci Natura 2000 (Obszarach Specjalnej Ochrony Ptaków i Specjalnych Obszarach Ochrony Siedlisk) zapewniona została skuteczna ochrona gatunków i siedlisk, dla ochrony których powołano dany obszar. Ocenie podlega wpływ inwestycji na integralność obszaru Natura 2000, na zapewnienie której składają się następujące analizowane czynniki, które muszą zostać zachowane: - Korzystny stan ochrony siedlisk przyrodniczych, który wg art. 1 Dyrektywy Siedliskowej oznacza sytuację, gdy jednocześnie naturalny zasięg siedlisk przyrodniczych i ich powierzchnia w obrębie tego zasięgu są stałe lub zwiększają się, specyficzna struktura i funkcje konieczne do długotrwałego zachowania siedliska przyrodniczego istnieją i prawdopodobnie będą istnieć w dającej przewidzieć się przyszłości oraz stan ochrony typowych gatunków wyróżniających siedlisko jest korzystny., który wg art. 1 Dyrektywy Siedliskowej oznacza sytuację, gdy jednocześnie liczebność populacji danego gatunku nie zmniejsza się w sposób ciągły (teraz lub w dającej się przewidzieć przyszłości), istnieje wystarczająco duża powierzchnia siedlisk niezbędnych do podtrzymania stabilnej liczebności gatunku oraz zasięg występowania nie zmniejsza się w sposób ciągły. 3
- Korzystny stan ochrony siedlisk przyrodniczych Po wykonaniu inwentaryzacji w terenie należy rozpoznać jakie są: Jak ocenić czy wpływ jest znaczący? - Korzystny stan ochrony siedlisk przyrodniczych Należy rozważyć po kolei, czy można wykluczyć znaczące negatywne oddziaływanie planowanego przedsięwzięcia na korzystny stan ochrony każdego gatunku i siedliska oraz na wszystkie kluczowe struktury i procesy. 4
Porównywanie ewentualnych wariantów przedsięwzięcia w przypadku oddziaływania na obszar Natura 2000, zakłada w pierwszej kolejności wskazanie, czy któryś z wariantów wykazuje znaczące negatywne oddziaływanie na obszar Natura 2000. W przypadku istnienia wariantów alternatywnych wariant ten zostaje na podstawie raportu OOŚ wykluczony z realizacji. Metody porównywania wariantów alternatywnych do wariantu znacząco negatywnie oddziaływującego na obszar Natura 2000 mogą być takie same jak w przypadku porównywania wszystkich wariantów dla przedsięwzięć, które nie oddziałują na obszary Natura 2000. Waloryzacja 5