Warszawa, 8 lipca 2015 r. DEKALOG PRIORYTETÓW STRATEGICZNYCH W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RP Stanisław Kziej, szef Biura Bezpieczeństwa Nardweg W statnich latach dszł d pgrszenia warunków bezpieczeństwa w bezpśrednim tczeniu Plski. Za wschdnią granicą trwa knflikt wjenny. Rsja, dknując nielegalnej aneksji Krymu, a następnie wspierając pśredni i bezpśredni separatystyczną rebelię na wschdzie Ukrainy, pdważyła prządek międzynardwy w Eurpie. Jedncześnie na Bliskim Wschdzie i w Afryce Półncnej rzszerza się zagrżenie ze strny tzw. Państwa Islamskieg, a terrryzm wewnątrzeurpejski słabia stabilnść zjedncznej Eurpy. Wszystk t pwduje kreślne zagrżenia i wyzwania dla bezpieczeństwa, które wymagają zarówn bieżących, jak i długterminwych wysiłków na rzecz wzmcnienia systemu bezpieczeństwa nardweg Rzeczypsplitej Plskiej. W niniejszej analizie prpnuję dziesięć strategicznych prirytetów, których realizacja pwinna prwadzić d siągnięcia teg celu. Najpilniejszym i bieżącym zadaniem jest dkńczenie prcesu zmian w systemie bezpieczeństwa Plski związanych ze strategicznym zwrtem przenszącym prirytety z misji zagranicznych (plityki ekspedycyjnej) w kierunku zadań dtyczących bezpśrednieg bezpieczeństwa Plski, w tym brny własneg terytrium. Wymaga t d instytucji państwa szeregu wzajemnie skrdynwanych działań, ukierunkwanych na wzmcnienie nardweg ptencjału, a także wzmacnianie zewnętrznych filarów bezpieczeństwa Plski. Zgdnie z tym, pierwszym, bieżącym prirytetem jest: 1. dkńczenie prac nad uaktualnieniem nardwych planów peracyjnych i prgramów rzwjwych (preparacyjnych) raz zakńczenie teg cyklu strategiczneg weryfikacją funkcjnwania systemu bezpieczeństwa w ramach ćwiczenia KRAJ, a następnie rzpczęcie klejneg Strategiczneg Przeglądu Bezpieczeństwa Nardweg. W ten spsób rzpcznie się klejny cykl planwania strategiczneg, w którym prirytetami pwinny być: 2. knslidacja i pnadresrtwa integracja systemu kierwania bezpieczeństwem nardwym; 3. budwa systemu strategicznej dprnści kraju na agresję; 4. rganizacja nardweg systemu bezpieczeństwa infrmacyjneg, w tym przyspieszenie budwy systemu cyberbezpieczeństwa; 1
5. dsknalenie systemu przygtwywania rezerw mbilizacyjnych, wraz z przeprwadzeniem refrmy Nardwych Sił Rezerwwych; 6. wdrżenie trzeciej fali mdernizacji technicznej Sił Zbrjnych RP (cyberbrna, systemy bezzałgwe, brń precyzyjneg rażenia); 7. uruchmienie i realizacja Nardweg Prgramu Systemów Bezzałgwych, będąceg kłem zamachwym innwacyjnści krajweg ptencjału naukw-przemysłweg; 8. działania wzmacniające Sjusz Półncnatlantycki; 9. działania prwadzące d strategiczneg updmitwienia UE i rzwju współpracy NATO-UE (plityczn-strategiczna dpwiedź na zagrżenia hybrydwe); 10. umacnianie strategicznych partnerstw, szczególnie sjuszu z USA. *** 1. Realizacja nardweg planwania strategiczneg Zadanie: dkńczenie cyklu planwania strategiczneg, przy uwzględnieniu negatywnych zmian w śrdwisku bezpieczeństwa spwdwanych agresywną plityką Rsji; weryfikacja jeg rezultatów w ćwiczeniu typu KRAJ raz uruchmienie klejneg cyklu planistycznrganizacyjneg, rzpczynając d przeprwadzenia drugieg Strategiczneg Przeglądu Bezpieczeństwa Nardweg. W statnich latach uprządkwan działania państwa w bszarze nardweg planwania strategiczneg. Obecnie kńczy się jeg pełny cykl, rzpczęty pierwszym Strategicznym Przeglądem Bezpieczeństwa Nardweg (w latach 2010 2012) a następnie zatwierdzeniem nwej Strategii Bezpieczeństwa Nardweg RP (listpad 2014 r.). W bieżącym rku wskazane jest dkńczenie cyklu. P wydaniu Plityczn-Strategicznej Dyrektywy Obrnnej RP, c pwinn nastąpić w mżliwie najbliższym czasie, należy uaktualnić plany peracyjne funkcjnwania wszystkich struktur państwa w czasie zagrżenia i wjny. Dtyczy t zarówn urzędów centralnych i samrządów, jak też Sił Zbrjnych i pzstałych służb raz straży wyknujących zadania na rzecz bezpieczeństwa. Wiąże się z tym także ptrzeba aktualizacji Planu Reagwania Obrnneg RP. Klejnym zadaniem jest przygtwanie i przeprwadzenie systemweg ćwiczenia weryfikacyjneg pd kryptnimem KRAJ. Kncepcja ćwiczenia pwinna być zatwierdzna p wydaniu Plityczn-Strategicznej Dyrektywy Obrnnej RP. Pdczas ćwiczenia w rli Naczelneg Dwódcy Sił Zbrjnych pwinna p raz pierwszy wystąpić sba wskazana d pwłania na tę funkcję w razie wjny. Równlegle z przygtwaniami peracyjnymi należy uruchmić i przeprwadzić klejny cykl prgramwania rzwjweg Sił Zbrjnych RP, rzpczynając d wydania Pstanwienia Prezydenta RP w sprawie Głównych Kierunków Rzwju Sił Zbrjnych RP raz ich Przygtwań d Obrny Państwa na lata 2017 2026. Na pczątku 2016 r. wskazane jest uruchmienie klejneg cyklu nardweg planwania strategiczneg, rzpczynając d przeprwadzenia drugieg Strategiczneg Przeglądu Bezpieczeństwa Nardweg. Przegląd pwinien mieć weryfikacyjn-kncepcyjny charakter, 2
dając pdstawę d zaprjektwania rekmendacji dpwiadających zmieniającym się warunkm bezpieczeństwa międzynardweg i nardweg. Przegląd pwinien sfrmułwać rekmendację w sprawie utrzymania, nwelizacji lub przygtwania nwej Strategii Bezpieczeństwa Nardweg RP. Efektem Przeglądu, bk pracwania raprtu dla władz państwa, pwinn być także wydanie drugiej Białej Księgi Bezpieczeństwa Nardweg RP. Przegląd mże być też kazją d pdjęcia prac nad pierwszą w Plsce Encyklpedią Bezpieczeństwa Nardweg, wspierającą rzwój plskich nauk bezpieczeństwie. 2. Knslidacja (integracja) systemu kierwania bezpieczeństwem nardwym Zadanie: wzmcnienie rganizacyjne systemu kierwania bezpieczeństwem nardwym - utwrzenie Kmitetu Rady Ministrów ds. Bezpieczeństwa Nardweg i wzmcnienie Rządweg Centrum Bezpieczeństwa (RCB), jak ciała sztabweg teg kmitetu. Przeprwadzenie treningu strategiczneg z Naczelnym Dwódcą SZ, weryfikacja stanwisk kierwania brną państwa, zapewnienie bezpiecznej łącznści raz zakup samltów d przewzu najważniejszych sób w państwie (w tym jak mbilnych stanwisk kierwania). Bezpieczeństw Plski jest wciąż zarządzane resrtw. Istnieją drębne systemy planwania i zarządzania reagwaniem brnnym raz kryzyswym sięgające d centrali, przez resrty, wjewództwa, aż d samrządów (drębne plany i prgramy brnne, kryzyswe, Obrny Cywilnej Kraju). Brakuje zintegrwaneg raz kmpleksweg pdejścia (cmprehensive apprach). Dzieje się t w warunkach, gdy craz więcej dziedzin bezpieczeństwa ma charakter transsektrwy (np. cyberbezpieczeństw, bezpieczeństw energetyczne, sprawy przemysłu brnneg, krdynacja służb specjalnych itp.), c wymaga ujednlicneg zarządzania. Jedncześnie kmpleksw uregulwana pwinna zstać m.in. kwestia rganizacji i funkcjnwania Obrny Cywilnej Kraju, jak struktury dpwiedzialnej za chrnę ludnści w warunkach zewnętrzneg zagrżenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wjny. Dlateg istnieje ptrzeba knslidacji systemu kierwania bezpieczeństwem nardwym na wszystkich szczeblach państwa d Rady Ministrów d pzimu samrządweg według mdelu: decydent, klegialny rgan dradczy, rgan sztabwy. Na szczeblu centralnym wskazane jest ustanwienie Rządweg Kmitetu ds. Bezpieczeństwa Nardweg z bsługującym g Rządwym Centrum Bezpieczeństwa Nardweg, pwstałym przez rzwinięcie istniejąceg becnie RCB. Należy także merytrycznie zintegrwać główne dkumenty strategiczne w państwie dtyczące bezpieczeństwa. Na przykład zamiast becnej Plityczn-Strategicznej Dyrektywy Obrnnej, regulującej jedynie sprawy brnne, należałby wydawać Plityczn-Strategiczną Dyrektywę Bezpieczeństwa Nardweg, regulującą działania państwa we wszystkich bszarach bezpieczeństwa. Integrwanie systemu kierwania bezpieczeństwem nardwym wymaga również uprządkwania przepisów prawnych, c mżna siągnąć pprzez przygtwanie ustawy dtyczącej kierwania bezpieczeństwem nardwym. Realizacja tak kmpleksweg pdejścia w praktyce wymaga dpwiednieg przygtwania specjalistyczneg kadr urzędniczych. Dla ptrzeb systemu kierwania bezpieczeństwem 3
nardwym wskazane jest utwrzenie uczelni akademickiej zajmującej się badaniami naukwymi i kształceniem w dziedzinie zintegrwaneg, transsektrweg, pnadresrtweg, gólnpaństwweg bezpieczeństwa nardweg (zarówn kształceniem studentów, jak i na specjalnych kursach kadry kierwniczej i urzędniczej). Uczelnia taka mgłaby pwstać przy kazji refrmy wyższeg szklnictwa wjskweg. 3. Budwa systemu strategicznej dprnści kraju na agresję Zadanie: dkńczenie pracwania i wdrżenie prgramu wzmcnienia strategicznej dprnści kraju na agresję (zadnia Wjsk Specjalnych w brnie kraju, refrma Nardwych Sił Rezerwwych, systemu rezerw mbilizacyjnych, Obrny Cywilnej Kraju, pwszechnść przygtwań brnnych, edukacja dla bezpieczeństwa, wspieranie inicjatyw i aktywnści stwarzyszeń prbrnnych raz innych rganizacji spłecznych, w tym na rzecz krzewienia patrityzmu). Pdstawą dla zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrzneg państwa jest dpwiedni ptencjał dstraszania, który mże mieć wymiar zarówn fensywny (dwetwy), jak i defensywny (zniechęcający). W zakresie dstraszania fensywneg należy maksymalnie krzystać z ptencjału sjuszniczeg (nuklearneg i knwencjnalneg) i selektywnie budwać własne zdlnści. Jedncześnie Plska pwinna rganizwać własny, nardwy system defensywneg dstraszania (zniechęcania, pwstrzymywania). Celem działania teg systemu pwinn być udprnienie państwa raz jeg terytrium na różne frmy agresji, w szczególnści na agresję hybrydwą, w tym zwłaszcza agresję pdprgwą (pniżej prgu twartej, regularnej wjny) tak, aby w kalkulacjach strategicznych ptencjalneg agresra działania fensywne były zbyt ksztwne w stsunku d spdziewanych krzyści plitycznych i strategicznych. Dlateg należy kntynuwać budwę systemu strategicznej dprnści kraju na wszelkieg rdzaju zagrżenia. Ideą teg systemu jest skrdynwanie działań (legislacyjnych, peracyjnych, szkleniwych, rganizacyjnych, technicznych itp.) w bszarach takich, jak: działania nieregularne na terytrium zajętym przez przeciwnika; militarne i niemilitarne wsparcie wjsk peracyjnych w działaniach regularnych; przygtwywanie rezerw mbilizacyjnych; peracyjne przygtwanie terytrium i chrna biektów infrastruktury krytycznej; zapewnienie bezpieczeństwa bywateli i struktur państwa, w tym pwszechna chrna ludnści; prwadzenie pwszechnej edukacji dla bezpieczeństwa, w tym brnne przygtwanie spłeczeństwa, m.in. przez wykrzystanie ptencjału pzarządwych rganizacji prbrnnych. Stswnie d pwyższych zadań peracyjnych pwinny zstać dprecyzwane zadania Wjsk Specjalnych, zrefrmwanych Nardwych Siły Rezerwwych (NSR), niewjskwych frmacji bezpieczeństwa i chrny ludnści czy pzarządwych rganizacji prbrnnych. T także zadania związane z dsknaleniem systemu rezerw mbilizacyjnych. 4
Działania nieregularne na terytrium zajętym przez przeciwnika pwinny być rganizwane i krdynwane przez Wjska Specjalne. W związku z tym knieczne jest ich szersze ukierunkwanie zadaniwe na brnę kraju; zwiększenie liczebnści raz ich szklenie na terytrium kraju z pzstałymi strukturami państwa. Zadaniem zrefrmwanych Nardwych Sił Rezerwwych pwinn być lkalne wspieranie działań wjsk peracyjnych i innych sił bezpieczeństwa, a także uczestniczenie w działaniach nieregularnych na terytrium panwanym przez przeciwnika. Przygtwanie d realizacji teg zadania pwinn pierać się na zrefrmwaniu NSR tak, aby stanwiły ne drębne frmacje przy jednstkach wjskwych, przewidziane w peracyjne pdprządkwanie Wjewódzkich Sztabów Wjskwych ( wjsk wjewdów ). Ważne, aby w ich skład wchdzili przede wszystkim rezerwiści, a nie kandydaci d służby zawdwej. Knieczne jest udsknalenie systemu rezerw mbilizacyjnych, umżliwiających strategiczne rzwinięcie sił zbrjnych d wielkści i struktury czasu wjny raz ich uzupełnianie w tku ewentualnych działań wjennych. Zadania w tym zakresie t dpwiednie zaplanwanie ptrzeb, zrganizwanie zasbów mbilizacyjnych raz ich systematyczne szklenie. Zapewnianie bezpieczeństwa struktur państwa, bywateli i infrastruktury krytycznej przed zagrżeniami zbrjnymi zapewniać pwinny niewjskwe frmacje bezpieczeństwa. Wiąże się t z kniecznścią dpwiednieg dprecyzwania zadań raz przygtwania Plicji, służb specjalnych, straży samrządwych czy agencji chrniarskich i frmacji chrny biektów. Za chrnę ludnści cywilnej przed skutkami zagrżeń militarnych i niemilitarnych w czasie wjny pwinny dpwiadać dpwiedni przygtwane frmacje chrny ludnści. Zadania preparacyjne (przygtwawcze) w tej dziedzinie pwinny plegać m.in. na stwrzeniu systemu ratwniczeg z udziałem służb takich, jak Państwwa Straż Pżarna czy pgtwie ratunkwe, wykrzystaniu w systemie ratwnictwa Ochtniczych Straży Pżarnych raz stwrzenie struktur Obrny Cywilnej Kraju na czas wjny (stswne przefrmwanie na ten czas niektórych frmacji służb ratwniczych w frmacje Obrny Cywilnej Kraju). Isttną rlę w systemie pwinny pełnić spłeczne rganizacje prbrnne (stwarzyszenia, klasy mundurwe, grupy reknstrukcyjne), realizujące zadania przygtwania bywateli i spłecznści lkalnych dla bezpieczeństwa państwa raz przygtwania ich d działania w warunkach zagrżenia i wjny, w tym realizacji zadań brnnych. 4. Organizwanie nardweg systemu bezpieczeństwa infrmacyjneg, w tym przyspieszenie budwy systemu cyberbezpieczeństwa Zadanie: pracwać dktrynę bezpieczeństwa infrmacyjneg raz zrganizwać jednstki peracji w cyberprzestrzeni w Ministerstwie Obrny Nardwej raz w innych resrtach (np. Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji) i służbach chrny bezpieczeństwa publiczneg, a także stwrzyć system pnadresrtwej krdynacji działań infrmacyjnych i w cyberprzestrzeni. W ramach hybrydwych zagrżeń dla bezpieczeństwa Plski na pierwsze miejsce wysuwa się presja plityczn-militarna, realizwana głównie w sferze infrmacyjnej, także w cyberprzestrzeni. Dlateg prirytetem pwinna być budwa skuteczneg systemu bezpieczeństwa infrmacyjneg z dbrze zrganizwanym sektrem cyberbezpieczeństwa. Pczątkiem działań pwinn być pracwanie i przyjęcie dktryny bezpieczeństwa infrmacyjneg, jak jedneg z dkumentów wyknawczych d Strategii Bezpieczeństwa 5
Nardweg RP. Dktryna pwinna precyzwać cele strategiczne, a także kreślać pżądane kierunki działań (zadania peracyjne) i niezbędnych przygtwań (zadania preparacyjne) w dziedzinie bezpieczeństwa infrmacyjneg. Zgdnie z nakreślnymi wytycznymi, należy stwrzyć i rzwinąć jednstki bezpieczeństwa infrmacyjneg (w tym cyberbezpieczeństwa) w brnnych i chrnnych (militarnych i pzamilitarnych) gniwach systemu bezpieczeństwa nardweg. Pwinny t być struktury zdlne d realizacji zadań zarówn charakterze defensywnym, jak i fensywnym. Szczególnie isttne jest także zapewnienie suwerenneg panwania peracyjneg raz techniczneg nad wysce zinfrmatyzwanymi systemami walki i wsparcia, w tym systemami kierwania (dyspnwanie kdami źródłwymi ich prgramwania). Ważnym zadaniem jest pnadresrtwa krdynacja tej prblematyki w ramach budwania zintegrwaneg systemu kierwania bezpieczeństwem nardwym. W kntekście zagrżeń w cyberprzestrzeni ważne jest: wypracwanie mechanizmów wzajemneg ddziaływania i współpracy między sektrem publicznym a prywatnym; zapewnianie równwagi między śrdkami bezpieczeństwa a swbdami bywatelskimi; ciągłe pdnszenie świadmści bywatelskiej w zakresie cyberbezpieczeństwa; wykrzystanie ptencjału bywateli w ramach cyberbrny i cyberchrny kraju w frmie wlntariatu dla cyberbezpieczeństwa państwa; budwa systemu wsparcia przedsięwzięć badawcz-rzwjwych w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, realizwanych we współpracy ze światem nauki raz z przedsiębirstwami kmercyjnymi; inwestwanie w nardwe rzwiązania w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, w szczególnści w dziedzinie kryptlgii; stwrzenie krajweg mechanizmu krdynacji działań, służąceg nie tylk usprawnieniu współpracy w ramach administracji publicznej, ale także krdynacji współpracy z sektrem prywatnym. Obk działań w ramach bezpieczeństwa infrmacyjneg należy dążyć także d wzmcnienia innych pzamilitarnych bszarów bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa energetyczneg czy bezpieczeństwa eknmiczneg. 5. Dsknalenie systemu przygtwywania rezerw mbilizacyjnych raz refrma Nardwych Sił Rezerwwych Zadanie: rzwinąć system mbilizacji sił zbrjnych, z jednczesną refrmą Nardwych Sił Rezerwwych raz włączeniem d nieg aktywnści spłecznych rganizacji prbrnnych. W warunkach psiadania przez państw armii zawdwej knieczne jest dyspnwanie dpwiedni licznymi i dbrze przygtwanymi rezerwami mbilizacyjnymi. Przyjmuje się, że zadaniem armii zawdwej w czasie pkju jest przede wszystkim zapbieżenie wybuchwi knfliktu. W razie wjny na dużą skalę działania muszą być prwadzne przez siły zbrjne rzwinięte mbilizacyjnie d stanu ptrzebneg na ten czas. Rzwinięcie raz pwszechnść brny zapewniają systematycznie przeszkalane rezerwy mbilizacyjne, wraz 6
z utrzymywanym dla nich na czas rzwinięcia uzbrjeniem i sprzętem. Wbec współczesnych ptrzeb jest t rzwiązanie adekwatne raz racjnalne. Na ptrzeby szklenia rezerw mbilizacyjnych należy maksymalnie wykrzystać wzmżną aktywnść wszelkich pzarządwych rganizacji spłecznych charakterze prbrnnym. Dbrym krkiem w tym kierunku jest zrganizwanie się części rganizacji, przy wsparciu Ministerstwa Obrny Nardwej, w krajwą federację takich pdmitów. Ważnym elementem systemu rezerw wjskwych pwinny stać się także zrefrmwane Nardwe Siły Rezerwwe. Refrmując je należy przejść d pjedynczych etatów NSR ulkwanych dziś w wjskach peracyjnych d ustanwienia drębnych, pdprządkwanych terytrialnie, frmacji (ddziałów) NSR, stanwiących pierwszy, elitarny i peracyjny (w dróżnieniu d rezerw mbilizacyjnych) rzut strategicznych rezerw Sił Zbrjnych RP. Główne zadania peracyjne tak zrefrmwanych NSR pwinny bejmwać lkalne wsparcie działania wjsk peracyjnych i innych służb państwa w zapewnianiu bezpieczeństwa terytrialneg czy też udział w działaniach nieregularnych na terytrium panwanym przez przeciwnika. 6. Wdrżenie trzeciej fali mdernizacji technicznej Sił Zbrjnych RP cyberbrna, systemy bezzałgwe, brń precyzyjneg rażenia Zadanie: knsekwentnie realizwać wielletni prgram mdernizacji technicznej SZ RP zgdnie z przyjętymi prirytetami raz przygtwać prgram trzeciej fali mdernizacyjnej ukierunkwany na szerką infrmatyzację wjska (cyberbrna, bezzałgwce, brń precyzyjneg rażenia, w tym parta na wykrzystaniu technlgii satelitarnych). Siły Zbrjne stanwią syntezę trzech czynników: człwieka, brni raz rganizacji. Najważniejszy jest kapitał sbwy. Ważne są także rzwiązania rganizacyjne. Jednak kwintesencją armii jest brń. Bez niej nawet największa i najlepiej zrganizwana grupa ludzi nie byłaby pełnwartściwą armią. Dlateg rzwój uzbrjenia i technlgii wjskwych raz ciągła mdernizacja techniczna jest czynnikiem, który w głównej mierze przesądza sile i bliczu sił zbrjnych raz determinuje kierunki transfrmacji wjska. Przeprwadzany w spsób racjnalny, planwy i długterminwy rzwój Sił Zbrjnych ma w Plsce blisk piętnastletnią histrię. Jej pczątkiem był ustanwienie w 2001 r. ustawweg, stałeg wskaźnika nakładów budżetwych na wjsk na pzimie nie niższym niż 1,95 prc. PKB (raz ddatkw, w drębnej ustawie, 0,05 prc. PKB na wielletni prgram sfinanswania zakupu samltu wielzadaniweg). W ramach planwej mdernizacji d dziś w Siłach Zbrjnych zrealizwan kilka ważnych prgramów, które mżna kreślić jak pierwszą falę mdernizacji Wjska Plskieg w XXI w. Dtyczyła na przede wszystkim pzyskania samltu wielzadaniweg F-16, kłweg transprtera pancerzneg ROSOMAK czy przeciwpancerneg systemu rakietweg SPIKE. Obecnie realizwana jest druga fala mdernizacyjna. Składają się na nią prgramy uruchamiane zgdnie z prirytetami ustanwinymi w rządw-prezydenckich Głównych Kierunkach Rzwju Sił Zbrjnych RP raz ich Przygtwań d Obrny Państwa na lata 2013 2022: brna pwietrzna, w tym przeciwrakietwa; systemy infrmacyjne (łącznść, rzpznanie, dwdzenie); mbilnść wjsk lądwych, zwłaszcza śmigłwcwa. 7
Zrealizwanie tych prgramów pzwli zaliczyć Siły Zbrjne RP d główneg trznu sił NATO. Isttnym wsparciem będzie tu pdniesienie stałeg wskaźnika nakładów budżetwych na brnnść d pzimu c najmniej 2 prc. PKB. Natmiast w najbliższej przyszłści plskie Siły Zbrjne czeka realizacja prirytetów w ramach trzeciej fali mdernizacyjnej, której załżenia zstaną nakreślne w przygtwywanych Głównych Kierunkach Rzwju Sił Zbrjnych RP raz ich Przygtwań d Obrny Państwa na lata 2017 2026. Analgicznie d tfflerwskiej terii rzwju cywilizacyjneg, trzecia fala mdernizacyjna Wjska Plskieg w XXI w. będzie technlgicznym skkiem w sferze infrmacyjnej. Oznacza t maswe wypsażenie Sił Zbrjnych RP w zinfrmatyzwane systemy walki i wsparcia. Prces ten pwinien zakńczyć się w trzeciej lub czwartej dekadzie XXI w. W ramach trzeciej fali prirytetw ptraktwane muszą być następujące trzy mdernizacyjne prgramy rzwju Sił Zbrjnych RP: Śrdki cyberbrny (szerzej cyberwalki, cyberbrni) walka panwanie w cyberprzestrzeni będzie jeszcze isttniejszym warunkiem pwdzenia, niż np. znana w statnim wieku walka panwanie w pwietrzu. Bezzałgwe systemy walki i wsparcia rewlucja infrmacyjna pzwala i wręcz wymusza craz szersze zastępwanie człwieka przez wysce zinfrmatyzwane systemy bezzałgwe (drny). Tak jak w XX w. kawaleria zstała wyparta przez człgi, tak w XXI w. maszyny załgwe zstaną wyparte przez maszyny bezzałgwe. Brń precyzyjneg rażenia, w tym wykrzystująca satelitarne technlgie bezpieczeństwa, tj. systemy wykrzystania przestrzeni ksmicznej dla ptrzeb bezpieczeństwa państwa, w tym sił zbrjnych (jak wszelkie inne zinfrmatyzwane systemy walki i wsparcia, systemy bazujące np. na perwaniu w cyberprzestrzeni nie mgą skutecznie działać bez jednczesneg wykrzystania przestrzeni ksmicznej). Łącznść satelitarna, wykrzystanie satelitów d rzpznania, mnitrwania, kierwania, dwdzenia itp., t pdstawwy warunek skuteczneg funkcjnwania zinfrmatyzwanych sił zbrjnych, nasycnych technlgiami infrmatycznymi. 7. Uruchmienie i realizacja Nardweg Prgramu Systemów Bezzałgwych (kł zamachwe innwacyjnści dla bezpieczeństwa i rzwju) Zadanie: uruchmić i zrealizwać Nardwy Prgram Systemów Bezzałgwych jak mtr innwacyjnści dla bezpieczeństwa i rzwju gspdarczeg, zwłaszcza innwacyjnści plskieg przemysłu brnneg. Plska sti przed szansą znalezienia się w człówce międzynardwych prducentów systemów bezzałgwych. Ten innwacyjny kierunek stwarza także unikatwą szansę skku generacyjneg dla plskieg ptencjału badawcz-prdukcyjneg w sferze brnnści. Systemy bezzałgwe należą d najbardziej perspektywicznych systemów służących bezpieczeństwu, w tym systemów brnnych i chrnnych. Znajdują ne także zastswanie w pzstałych gałęziach gspdarki raz wielu sferach życia publiczneg i prywatneg. Za wykrzystaniem bezzałgwców przemawia ich skutecznść, wydajnść, a także względy eknmiczne i c najważniejsze zmniejszenie ryzyka utraty życia lub zdrwia przez ludzi. 8
Dlateg też ich wykrzystywanie raz rzwój musi stać się jednym z prirytetów mdernizacyjnych, c już dzieje się m.in. w plskiej armii. W przyszłści ich wykrzystanie, także przez publiczne i niepubliczne służby raz straże chrnne, dbywać się będzie na jeszcze większą skalę. Czeka nas pnadt wzrst kmercyjneg zaptrzebwania na bezzałgwce, pnieważ grn użytkwników takich systemów, a także liczba ich zastswań stale się pwiększa. Przy wykrzystaniu bezzałgwców w bszarze bezpieczeństwa kluczwą sprawą są infrmatyczne systemy kierwania i zarządzania nimi, czyli panwanie kryptgraficzne (własne kdy źródłwe prgramwania), bez któreg nie mżna w pełni plegać na używanym wypsażeniu. T jeden z najważniejszych argumentów za ustanwieniem własneg, nardweg prgramu ich rzwju i prdukcji. Aby w pełni władać bezzałgwcami na pzimie peracyjnym, muszą być ne plskiej prdukcji. Zakupy zagraniczne są w takiej sytuacji barczne zbyt dużym ryzykiem, aby pierać na nich wypsażanie plskich sił i struktur bezpieczeństwa nardweg. Plska nauka i przemysł dyspnują biecującym ptencjałem kadrwym raz technicznym, stwarzającym szanse dla innwacyjnści, aby w perspektywie dekady prjektwać i prdukwać pełną gamę bezzałgwców różnych klas i typów. Wykrzystując tę szansę Plska mże znaleźć się w eurpejskiej człówce państwprducentów bezzałgwców, a także współpracwać z międzynardwymi prducentami, np. w ramach eurpejskieg prgramu bezzałgwców. Niezbędne dla uruchmienia inicjatywy Nardweg Prgramu Systemów Bezzałgwych jest zaintereswanie raz współdziałanie trzech grup: użytkwników, kreślających ptrzeby (Siły Zbrjne RP, Plicja, służby, straże); ptencjału naukweg skupineg na prjektwaniu nardwych rzwiązań (w tym Nardwe Centrum Badań i Rzwju); ptencjału prdukcyjneg realizująceg kreślne prjekty (pdmity plskieg przemysłu brnneg). Współpraca pwyższych śrdwisk raz uzyskanie efektu synergii, stanwi pdstawwy spsób realizacji teg złżneg wyzwania. Stwrzy także unikatwą szansę skku generacyjneg plskieg ptencjału badawcz-rzwjweg i prdukcyjneg w sferze brnnści, czyniąc bezzałgwce wizytówką nardweg ptencjału brnneg. 8. Działania wzmacniające Sjusz Półncnatlantycki Zadanie: rzwinąć na frum międzynardwym działania wzmacniające mechanizmy brny klektywnej NATO, w tym ptencjał brnny na wschdniej flance Sjuszu, zwłaszcza przez przekształcanie rtacyjnej becnści sił zbrjnych państw sjuszniczych w reginie w stałą. NATO adekwatnie zareagwał na wybuch knfliktu na wschdzie. Zwiększn sjuszniczą aktywnść i becnść wjskwą na terenie państw flankwych, a także na Mrzu Bałtyckim i Mrzu Czarnym. Jednak wbec trwałści spwdwanych przez Rsję zmian w śrdwisku bezpieczeństwa, ważną kwestią stała się trwała strategiczna adaptacja plityki Sjuszu, szczególnie pprzez wzmcnienie mechanizmów brny klektywnej. Isttne kierunki tej adaptacji prwadzące d strategiczneg wzmcnienia ptencjału na wschdniej flance NATO przyjęte zstały na szczycie Sjuszu w Newprt w 2014 r. Najważniejsze z nich t ciągła, rtacyjna becnść wjskwa na wschdniej flance, płączna ze zwiększną aktywnścią ćwiczeniwą; utwrzenie tzw. szpicy, czyli sił natychmiastweg 9
reagwania (VJTF); utwrzenie wysuniętych elementów dwódczych z niezbędną infrastrukturą lgistyczną i wsparciem; knkretyzacja planów ewentualnściwych z mżliwym przekształceniem w przyszłści niektórych z nich w stałe plany brny. Na szczycie NATO w Warszawie (zaplanwanym na 8 9 lipca 2016 r.) należy pdsumwać realizację tych zadań. Jedncześnie ważne będzie, aby zaprjektwać kierunki dalszej strategicznej adaptacji Sjuszu. W tym zakresie najważniejsze pwinn być zbudwanie zdlnści d dstraszania, pwstrzymywania, zniechęcania ptencjalneg przeciwnika przed agresją pniżej prgu twartej, regularnej wjny. Sjusz ma niewątpliwie wiarygdny ptencjał dstraszania, włącznie z dstraszaniem nuklearnym, przed wielkskalwą agresją na swje terytrium. Natmiast trudnści z reagwaniem i uzyskaniem knsensusu wewnątrz NATO mgą wystąpić w razie agresji nieregularnej, asymetrycznej, agresji hybrydwej niskiej intensywnści, w tym zwłaszcza agresji pniżej prgu twartej wjny. Jednym z ważnych spsbów zniechęcania ptencjalneg agresra przed takim działaniem jest zapewnienie stałej becnści na terytrium państw brzegwych NATO wjsk z innych państw sjuszniczych. Ptencjalny agresr musiałby wówczas wkalkulwać w swój strategiczny rachunek wejście w knflikt nie tylk z krajem bedącym celem agresji, ale także krajami, których wjska byłyby rzmieszczne na terytrium zaatakwaneg państwa. Dlateg knieczne jest umacnianie becnści wjskwej w krajach brzegwych, w tym w szczególnści nadawanie jej craz bardziej stałeg charakteru. Przyjętą w Newprt kncepcję szpicy raz system ćwiczebnej becnści rtacyjnej należałby uzupełnić na szczycie w Warszawie czatą, czyli stałą becnścią nawet niezbyt liczebnych, ale wyraźnie widcznych sił sjuszniczych i dpwiedniej infrastruktury w strefie nadgranicznej NATO. Ważne jest także, aby dktryna użycia szpicy, czyli sił natychmiastweg reagwania (VJTF), zakładała ich uprzedzające rzwinięcie na kierunku zagrżenia już w fazie narastania kryzysu, a nie dpier w frmie reakcji na zaistniałą już agresję. D wzmcnienia szybkści działania VJTF przyczyni się także uprzednie rzlkwanie sprzętu i uzbrjenia wjskweg w państwach brzegwych ( prepsitining ). Wydaje się także, że w bliczu skali, charakteru i przewidywanej trwałści zmian śrdwiska bezpieczeństwa, knieczna będzie też fundamentalna refleksja wewnątrz NATO, dtycząca nwelizacji Kncepcji Strategicznej przyjętej w Lizbnie w 2010 r. Wart, aby prace nad nią mgły być uruchmine już na najbliższym szczycie Sjuszu w Warszawie, z perspektywą przyjęcia nwej kncepcji na szczycie w 2018 r. 9. Działania prwadzące d strategiczneg updmitwienia Unii Eurpejskiej i rzwju współpracy NATO-UE (plityczn-strategiczna dpwiedź na zagrżenia hybrydwe) Zadanie: kntynuwać starania uzgdnienie nwej, wspólnej i realnej strategii bezpieczeństwa UE, przy uwzględnieniu jej kmplementarnści z NATO raz rzwinięcia systemwych mechanizmów współdziałania NATO-UE (budwa euratlantyckieg tandemu bezpieczeństwa ). Unia Eurpejska jest jednym z filarów bezpieczeństwa RP. Mim że NATO pzstaje głównym międzynardwym gwarantem bezpieczeństwa militarneg, w tym Plski i innych państw Eurpy Śrdkwej, reakcja na knflikt rsyjsk-ukraiński pkazała, że Unia dyspnuje dużym ptencjałem dstraszania, realizwaneg za pmcą instrumentów eknmicznych, takich jak sankcje gspdarcze. 10
Unia mże także uzupełniać kmpetencje Sjuszu w zakresie bezpieczeństwa pzamilitarneg, w tym bezpieczeństwa energetyczneg, cybernetyczneg, finansweg i spłeczneg. Jednak, aby ptencjał Unii Eurpejskiej, jak filaru bezpieczeństwa RP, zstał w pełni wykrzystany, musi na stać się isttnym pdmitem strategicznym w dziedzinie bezpieczeństwa i brny. Dlateg też Plska dąży d wzmacniania unijnej Wspólnej Plityki Bezpieczeństwa i Obrny (WPBiO), angażując się w rzwój tej inicjatywy i definiwanie jej przyszłeg kształtu. Głównym wyzwaniem Wspólnej Plityki Bezpieczeństwa i Obrny UE c uwidcznił becny kryzys na Ukrainie jest brak jednlitej strategii, z którą utżsamiałyby się wszystkie państwa człnkwskie. Unia Eurpejska ptrzebuje strategii, aby stać się bardziej sprawną i skuteczną instytucją. Strategia ta pwinna dnsić się d spraw wjskwych, ale też (a mże przede wszystkim) d pzamilitarnych aspektów bezpieczeństwa. Ptrzebne są działania budujące pczucie pdmitwści Unii Eurpejskiej, jak strategiczneg aktra bezpieczeństwa, szczególnie w bliczu dynamicznie zmieniająceg się śrdwiska bezpieczeństwa, na jej wschdniej flance. Kluczwa dla wzmcnienia pdmitwści UE będzie realizacja zadania pstawineg na szczycie Rady Eurpejskiej 25 26 czerwca 2015 r., zlecająceg pracwanie d czerwca 2016 r. unijnej Glbalnej Strategii Plityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Szczególnie ważna jest także współpraca na frum NATO-UE. Wydaje się, że becnie jest właściwy mment na przełamanie wielletnieg impasu raz pdjęcie działań zmierzających d budwy euratlantyckieg tandemu bezpieczeństwa. Jest t isttne w bliczu współczesnej złżnści zagrżeń bezpieczeństwa w Eurpie, hybrydwści znaczającej jednczesne stswanie zróżnicwanych metd i śrdków presji raz agresji: d plitycznych, dyplmatycznych, infrmacyjnych, pprzez eknmiczne, finanswe, energetyczne, cybernetyczne, aż d militarnych we wszelkich mżliwych stpniach ich nasilenia (w tym agresji pniżej prgu twartej, regularnej wjny, szczególnie niebezpiecznej dla sjuszniczych/wspólntwych rganizacji). W przeciwstawianiu się zagrżenim hybrydwym tandem UE-NATO t ptymalne rzwiązanie. UE byłaby szczególnie skuteczna w pzamilitarnej sferze bezpieczeństwa, NATO w plitycznmilitarnej. 10. Umacnianie strategicznych partnerstw, szczególnie sjuszu z USA Zadanie: zabiegać stałe stacjnwanie amerykańskich wjsk w Plsce i reginie (m.in. systemów brny przeciwrakietwej, sił pwietrznych, wjsk specjalnych) raz rzszerzać plskamerykańską współpracę plityczn-wjskwą również wymiary pzamilitarne. Jedncześnie zacieśniać relację z kluczwymi sjusznikami eurpejskimi raz z państwami reginu leżącymi na wschdniej flance NATO. Strategiczne partnerstw ze Stanami Zjedncznymi jest trzecim bk człnkstwa w NATO i Unii Eurpejskiej zewnętrznym filarem bezpieczeństwa RP. W interesie Plski leży też zabieganie trwałść i jakść więzi transatlantyckich, bazujących na fundamencie wjskwej becnści USA w Eurpie, szczególnie na wschdniej flance NATO. Od mmentu wybuchu knfliktu rsyjsk-ukraińskieg Stany Zjednczne pdjęły szereg działań wzmacniających bezpieczeństw Eurpy Śrdkw-Wschdniej, także w ramach Inicjatywy Wzmcnienia Bezpieczeństwa Eurpejskieg (Eurpean Reassurance Initiative), głsznej przez prezydenta USA Baracka Obamę w Warszawie w dniu Święta Wlnści 4 czerwca 2014 r. 11
Plegają ne m.in. na ciągłej, rtacyjnej becnści amerykańskich sił w reginie czy statnich decyzjach rzmieszczeniu w Plsce, państwach bałtyckich raz Rumunii i Bułgarii uzbrjenia i sprzętu militarneg dla amerykańskich wjsk. Należy dążyć, aby działania te nabierały craz bardziej trwałeg charakteru i w perspektywie twrzyły dpwiednie warunki d stałeg stacjnwania amerykańskich wjsk na terytrium RP. Obecnie prirytetweg znaczenia dla plsk-amerykańskieg partnerstwa strategiczneg nabiera planwy rzwój sjuszniczeg systemu brny przeciwrakietwej, któreg kluczwy element stanwi amerykański kmpnent w ramach EPAA (Eurpean Phased Adaptive Apprach). W jeg skład d 2018 r. ma wejść baza brny przeciwrakietwej zlkalizwana w Redzikwie, której budwa pwinna rzpcząć się w przyszłym rku. Isttnym elementem wzmacniania współpracy pwinna być też kntynuacja kperacji techniczn-wjskwej. Pza współpracą w zakresie twardeg bezpieczeństwa Plska pwinna dążyć d rzszerzenia dwustrnneg dialgu strategiczneg ze Stanami Zjedncznymi w dziedzinie bezpieczeństwa kwestie związane ze wsparciem demkracji na świecie, zagrżeniami cybernetycznymi, bezpieczeństwem energetycznym raz kperacją naukw-techniczną. Szczególneg znaczenia nabiera perspektywa współpracy w dziedzinie energetyki. Wzmacnianiu współpracy ze Stanami Zjedncznymi pwinien twarzyszyć rzwój i umacnianie reginalnych i bilateralnych partnerstw Plski z najważniejszymi eurpejskimi sjusznikami (Trójkąt Weimarski, Wielka Brytania), jak również z państwami wschdniej flanki (Grupa Wyszehradzka, państwa bałtyckie, Rumunia, Bułgaria), a także z państwami skandynawskimi. Szczególnie biecujące wydają się inwestycje w frmat państw wschdniej flanki, c mże przynieść wymierne krzyści zarówn w zakresie działań bilateralnych, jak także w ramach NATO i Unii Eurpejskiej. *** 12