Najnowsze trendy w amerykaskich bibliotekach akademickich The newest trends in American academic libraries



Podobne dokumenty
B I B L I O T E K I N A U K O W E W K U L T U R Z E I C Y W I L I Z A C J I

Dr Sabina Cisek Instytut Studiów Informacyjnych Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytet Jagielloński

SPECJALIZACJA: NOWOCZESNA BIBLIOTEKA (Specialization: Modern library) Liczba godzin Nazwa przedmiotu. Nazwa w języku angielskim

Bo ena Kaniuczak Ma³gorzata Kruczek. Abstrakt. Biblioteka G³ówna Politechniki Rzeszowskiej

Lifelong learning a działalność edukacyjna polskich bibliotek akademickich w zakresie kompetencji informacyjnych

Stowarzyszenia bibliotekarskie zadania dla społeczeństwa informacyjnego i wizerunku zawodu bibliotekarza

Tekst polski English text

Kompetencje informacyjne, ich wdrożenia i rozwój.

Jolanta Łukowska Małgorzata Pakowska Stanisław Stanek Mariusz ytniewski

VII Forum Młodych Bibliotekarzy w Łodzi Biblioteka jako marka

Budowanie repozytorium

Spis lektur Lektura obowiązkowa Lektury uzupełniające A. Publikacje drukowane:

Udział biblioteki w kształtowaniu i rozwoju kompetencji informacyjnych na przykładzie Biblioteki Głównej Politechniki Częstochowskiej

Zbiory tradycyjne a e-zbiory. Traditional collections and e-collections. The past and the future?

i wyszukiwanie informacji w zasobach drukowanych i elektronicznych Politechniki Poznańskiej

Wymagania informacyjne użytkowników bibliotek akademickich XXI wieku: LibQUAL+ TM jako narzędzie pomiaru jakości usług bibliotecznych

Zasoby i usługi elektroniczne w statystyce bibliotecznej, rankingach i badaniach efektywności

Biblioteki akademickie trendy dotyczące zasobów elektronicznych Academic library trends in e-resources

publiczne / naukowe / pedagogiczne / pedagogical research public

Opis Wymagania Egzamin Stanowiska w służbie bibliotecznej

CYFROWA ZIEMIA SIERADZKA PRZYKŁADEM REGIONALNEJ BIBLIOTEKI CYFROWEJ INFORMUJĄCEJ O KULTURZE SIERADZKIEJ. Abstrakt WSTĘP

publiczne / naukowe / pedagogiczne / pedagogical research public

Wirtualna przestrzeń edukacyjna i jej zasoby

Dominika Janik-Hornik (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) Kornelia Kamińska (ESN Akademia Górniczo-Hutnicza) Dorota Rytwińska (FRSE)

1. Kierunek: Podyplomowe Studia Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej

Cloud Computing - czego wymaga od dostawcy usług w zakresie bezpieczestwa. Telekomunikacja Polska S.A. Andrzej Karpiski Łukasz Pisarczyk

WYKORZYSTANIE FUNDUSZY UNIJNYCH PRZEZ BIBLIOTEKĘ GŁÓWNĄ AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE

Analiza wykorzystania systemów e-learningowych w szkoleniach bibliotecznych na przykładzie uczelni i wydziałów ekonomicznych

Projekt Analiza funkcjonowania bibliotek naukowych w Polsce (AFBN) jako narzędzie oceny efektywności i jakości działań biblioteczno-informacyjnych

Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)

O czym chcemy mówić Wprowadzenie: trendy we współczesnej edukacji Jakość i efektywność: definicje Ocena jakości i pomiar efektywności: zarys koncepcji

Dr hab. Marek Nahotko BADANIA NAUKOWE NAD WYDAWNICTWAMI ELEKTRONICZNYMI. Główne problemy badawcze

Strategia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich na lata (nowelizacja na lata )

DZIAŁALNO INNOWACYJNA I JEJ FINANSOWANIE W SEKTORZE MAŁYCH I REDNICH PRZEDSI BIORSTW W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM

Uczelnie wyższe wobec wyzwań LLL (life-long learning) i LLW (life-wide learning)

OPIS PRZEDMIOTU, PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA. CZEŚĆ A * (opis przedmiotu i programu nauczania) OPIS PRZEDMIOTU

3 Zarzdzenie wchodzi w ycie z dniem podpisania. Rektor Wyszej Szkoły Zarzdzania i Administracji w Zamociu. dr in. Jan Andreasik

Cyfrowa szkoła. - program edukacyjny czy technologiczny? 20 maja 2014 r.

INSTITUTE OF LIBRARY AND INFORMATION SCIENCE

Andrzej Syguła Wirtualne Wyspy Wiedzy. E-learning jako nowa forma kształcenia

publiczne / public Ogółem / Grand total

Twórcy szkole bibliotecznych on-line w polskich bibliotekach uczelnianych

Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prof. dr hab. Tadeusz Marek Warszawa, 18 maja 2009r.

ZBIORY ELEKTRONICZNE. Dostęp do zbiorów elektronicznych. Opis wybranych źródeł elektronicznych. Biblioteka Cyfrowa CYBRA

B I B L I O T E K I N A U K O W E W K U L T U R Z E I C Y W I L I Z A C J I

BIBLIOTEKARSTWO. BIBLIOTEKOZNAWSTWO. INFORMACJA NAUKOWA

Program kształcenia na kursach dokształcających Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej. Media społecznościowe w bibliotekach.

Absolwent uzyskuje profesjonalną wiedzę i kompetencje w zakresie jednego z dwóch bloków przedmiotów specjalistycznych:

What kind of. Data Scientist do you need?

Biblioteka Główna im. Jędrzeja Śniadeckiego AWF Warszawa Pracownia Komputerowa. Zagraniczne bazy danych

Raport z badania wykorzystania e-booków na brytyjskich uczelniach wnioski końcowe projektu realizowanego przez JISC Collections

Strategia rozwoju Biblioteki Publicznej w Zbąszyniu

Współczesna problematyka klasyfikacji Informatyki

Komunikacja naukowa, otwartość i współpraca na portalach społecznościowych

Wykorzystanie nowych mediów w procesie kształcenia jako przykład innowacji dydaktycznej

INSTITUTE OF LIBRARY AND INFORMATION SCIENCE

" # # Problemy budowy bezpiecznej i niezawodnej globalnej sieci szerokopasmowej dla słub odpowiadajcych za bezpieczestwo publiczne

SILOS. Źródło wiedzy o przeszłości dla przyszłości

Mgr Ewa Nowak Katowice SUM

Rozwizania Océ dla Geodezji. Jarosław Zub, Jarosław Pasławski Wisła wrzenia 2008r

Rola biblioteki uczelnianej w procesie zdalnej edukacji w świetle wyzwań społeczeństwa wiedzy

FORMULARZ DLA OGŁOSZENIODAWCÓW

HISZPANSKI NA POZIOMIE PDF

Szkoła Podstawowa nr 1 w Miechowie

Oferta polskich bibliotek naukowych w zakresie otwartych zasobów wiedzy

Instytut Przedsiębiorczości Cisco

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

NOWOCZESNE ROZWI ZANIA IT KLUCZEM DO ZDOBYCIA PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ PRZEDSI BIORSTW PRZEMYSŁU ROLNO-SPO YWCZEGO W POLSCE

Przygotowanie użytkownika biblioteki akademickiej do korzystania z zasobów wiedzy na przykładzie bazy PEDAGOG

Początki e-learningu

ARKUSZ WYNIKÓW PRACY NAUCZYCIELA AKADEMICKIEGO za lata..

Propozycje standardów w zakresie edukacji użytkowników polskich bibliotek medycznych

Publikacje współczesne w realiach biblioteki cyfrowej technicznej szkoły wyższej wokół pewnego przypadku

I. Informacje ogólne. II. Działalność biblioteczna. 1. Liczba wszystkich zapisanych czytelników Pomieszczenia biblioteczne

Maciej Dziubecki Wygodny dostęp do pełnej oferty biblioteki z Primo i Promo Central Index od Ex Libris. Forum Bibliotek Medycznych 4/1 (7),

Współczesny użytkownik Google Generation

Załoenia do ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyszym

CO WYNIKA Z NOWEJ PODSTAWY PROGRAMOWEJ DO PRACY BIBLIOTEKARZA SZKOLNEGO W SZKOLE BRANŻOWEJ I STOPNIA?

Rola i miejsce szkół w tym obszarze działa, zadania dla krajów kandydujcych.

Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach

ROZPORZDZENIE MINISTRA EDUKACJI I NAUKI 1) z dnia r.

BIBLIOTECZNA STREFA KOMFORTU

Bibliografia Lubelszczyzny

OPIS PRZEDMIOTU. Dygitalizacja i biblioteki cyfrowe MSIW IN23D-SP. Wydział Administracji i Nauk Społecznych Instytut/Katedra

Era wiedzy, era informacji

Katowice, plan miasta: Skala 1: = City map = Stadtplan (Polish Edition)

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students

Plan Rozwoju Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Korszach na lata to dokument przedstawiający długoterminowe działania biblioteki i

INTERNET JAKO NARZĘDZIE IMPERIALIZMU KULTUROWEGO

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to teachers

KREATOR ARTYKUŁ. 008 przy konwersji generowany automatycznie

AUTOMATYCZNE I ZDALNE STEROWANIE STACJ UZDATNIANIA WODY

Warszawa, ul. Raszyńska 8/10, tel , fax

Kompetencje informacyjne jako element założeń programowych KRK dla szkolnictwa wyższego oferta BGPW. Oddział Informacji Naukowej BG PW

Inspirowanie aktywności zawodowej bibliotekarzy wrocławskich ze szczególnym uwzględnieniem kadr zatrudnionych w Bibliotece Politechniki Wrocławskiej

Tychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition)

Adult Education and Lifelong Learning

Dr Jolanta Przyłuska Łódź IMP

Wpływ komputeryzacji i informatyzacji na procesy gromadzenia zbiorów w polskich bibliotekach uczelnianych. Ewa Dąbrowska, Biblioteka Jagiellońska

BIBLIOTEKA AKADEMICKA KOMUNIKACJA NAUKOWA OTWARTA NAUKA REPOZYTORIUM UCZELNIANE ZARZĄDZANIE WIEDZĄ

Transkrypt:

B I B L I O T E K I N A U K O W E W K U L T U R Z E I C Y W I L I Z A C J I Profesor Fundacji Fulbrighta 2004/05 University of Idaho Library Moscow, USA Najnowsze trendy w amerykaskich bibliotekach akademickich The newest trends in American academic libraries Abstrakt Amerykaskie biblioteki akademickie przeywaj ogromne zmiany zarówno w sferze swoich usług jak i kolekcji. O tempie i charakterze tych zmian decyduj uwarunkowania demograficzne studentów, nowe technologie informacyjno komunikacyjne, kwalifikacje bibliotekarzy oraz ograniczenia natury ekonomicznej. Referat nie tylko prezentuje wyej wymienione czynniki okrelajce kierunki rozwoju bibliotek akademickich, ale take szuka odpowiedzi na zasadnicze pytanie: na ile biblioteki roku 2015 bd w stanie zaspokaja rosnce potrzeby informacyjne swoich uytkowników? Słowa kluczowe amerykaskie biblioteki akademickie; kierunki rozwoju; potrzeby informacyjne uytkowników Abstract American academic libraries are undergoing changes in their services as well as their collections. The tempo and character of these changes are decided by student demographic factors, new information-communication technology, librarian qualifications as well as economic barriers. This paper not only presents the above mentioned factors determining trends of development in academic libraries, but it also searches for an answer to the question: how will libraries be able to satisfy the growing information needs of their patrons in 2015? Key words American academic libraries; trends of development 1. Wprowadzenie Współczesne szkolnictwo wysze zmaga si z problemami okrojonych budetów [1] dynamicznym rozwojem technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz realiami społeczno-demograficznymi. Biblioteki akademickie jako serca informacyjne szkół wyszych s cile uzalenione finansowo i merytorycznie od swoich uczelni wyszych. Konsekwencj tych uzalenie jest fakt, e oczekuje i wymaga si od nich coraz wicej przy zmniejszajcych si nakładach finansowych. Jednoczenie dynamicznie zmieniajce si technologie informacyjno-komunikacyjne wpływaj na pracowników naukowych, studentów oraz uytkowników bibliotek, kształtujc ich indywidualn produktywno, komunikacj i współprac naukow, udział w badaniach naukowych, nauczanie studentów, profesjonalne dokształcanie oraz zwikszajc popyt na informacj naukow. Internet i technologie cyfrowe zmieniły tryb tworzenia, produkowania, dystrybucji i dostpu do informacji

Najnowsze trendy w amerykaskich bibliotekach akademickich 15 naukowej. W warunkach okrojonych budetów na szkolnictwo wysze, dynamicznie zmieniajcych si technologii wymagajcych duych rodków finansowych i rosncych potrzeb informacyjnych nowej generacji uytkowników, naley zada fundamentalne pytanie jakie plany i działania bibliotek akademickich umoliwi im zaspokojenie potrzeb informacyjnych uytkowników w roku 2015? 2. Wpływ technologii informacyjno komunikacyjnych na biblioteki i ich uytkowników Technologie informacyjno-komunikacyjne według Richarda Heeks obejmuj nie tylko technologie cyfrowe niezbdne do obsługi komputerów, ich programów czy sieci komputerowych, ale take technologi analogow w postaci fal elektromagnetycznych wytwarzan przez radio, telewizor czy telefon. Ponadto w skład technologii informacyjno komunikacyjnych wchodz take technologie oparte na słowie pisanym [2]. Komputeryzacja, telekomunikacja, połczenia bezprzewodowe, digitalizacja, Internet i jego narzdzie jakim jest World Wide Web (Web) wraz z szerokim wachlarzem zasobów i usług elektronicznych zmieniły procesy tworzenia, dystrybuowania, przekazywania, gromadzenia, archiwizowania, zarzdzania oraz dostpu do informacji. Mona stwierdzi, e technologie komunikacyjno-informacyjne stały si niezbdnym atrybutem nowoczesnego procesu funkcjonowania oraz nauczania zarówno w uczelniach, jak i bibliotek akademickich [3]. W roku 1967 Eric Ashby podkrelił, e wykorzystanie technologii komputerowych do procesu nauczania naley uwaa jako czwart rewolucj dokonan w procesie edukacji. Jako pierwsz uwaał wprowadzenie słowa pisanego, drug było ustanowienie szkół publicznych, a trzeci stanowiło szerokie wprowadzenie podrczników i skryptów [4]. Jak pokazały badania McGraw Hill Ryerson, 83 procent amerykaskich i kanadyjskich profesorów akademickich uwaa, e technologia pajczyny sieciowej, czyli Web, jest bardziej efektywna w szukaniu i znalezieniu informacji, ni tradycyjne ródła informacji dostpne w bibliotekach akademickich [5]. Wpływ technologii komunikacyjno-informacyjnych na uytkowników bibliotek akademickich naley rozpatrywa w dwóch płaszczyznach. Po pierwsze technologie te usprawniły komunikacj, styl uczenia, produktywno naukow, badania naukowe, sposób szukania i uywania informacji naukowej oraz moliwoci profesjonalnego i osobistego rozwoju. Z drugiej jednak strony zastosowanie i wykorzystanie tych technologii wpłynło na gigantyczny wzrost iloci dostpnej informacji okrelany mianem chaosu informacyjnego, z którym uytkownicy bibliotek borykaj si codziennie. Chaos informacyjny zwikszył wymagania uytkowników w zakresie znajomoci rónorodnych ródeł i formatów informacji naukowej. Zwikszył take odpowiedzialno bibliotek akademickich za efektywne kształcenie uytkowników w zakresie obsługi i wykorzystania nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych.

16 Tendencja ta uwidoczniła si w statystykach prezentowanych w roku 2002/03 przez Stowarzyszenie Bibliotek Naukowych (Association of Research Libraries, ARL) wykazujcych, e przecitna biblioteka naukowa przeprowadziła ponad 823 szkole dla swoich uytkowników. Wskanik wzrostu szkole bibliotecznych wskazuje na rosncy udział bibliotek w powszechnej edukacji informacyjno-komunikacyjnej, tak istotnej w nowoczesnym procesie nauczania akademickiego. Ponadto wskaniki statystyczne obejmujce lata 1991-2003 w bibliotekach naukowych zanotowały spadek wypoycze ksiek (-7%), spadek obsługi czytelników w zakresie informacji naukowej (-29%), spadek uytkowania materiałów w bibliotekach (-49%) przy ponad 113% wzrocie w obsłudze midzybibliotecznej i 61% wzrocie w grupowych szkoleniach bibliotecznych [6]. Wskaniki te wyranie wskazuj na zmiany zapotrzebowa uytkowników na rodzaje usług bibliotecznych i ich potrzeb informacyjnych. Niemniej jednak te do tradycyjne mierniki oceny bibliotek akademickich nie pozwalaj mierzy wpływu wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych wprowadzonych do bibliotek w postaci szeregu usług online oraz elektronicznych i wirtualnych zasobów informacyjnych. 3. Nowe inicjatywy bibliotek akademickich Z jednej strony limitowane ekonomiczne zasoby z uczelni, a z drugiej strony nacisk uytkowników na inwestowanie w coraz nowsze narzdzia i technologie informacyjne, dynamicznie wzrastajce koszty literatury naukowej, zawiłe umowy licencyjne z producentami baz danych - to tylko niektóre czynniki zewntrzne, na które biblioteki naukowe nie maj wikszego wpływu. Te zewntrze czynniki, jak i ch lepszego słuenia uytkownikom, stworzyły podwaliny nowego modelu planowania strategicznego. Planowania polegajcego na przejciu z planowania zorientowanego na zadania do planowania zorientowanego na zaspokojenie zapotrzebowa wynikajcych z misji uniwersytetów i bibliotek, kładcego nacisk na maksymalizacj posiadanych zasobów i najlepszych rozwiza zapewniajcych znalezienie poszukiwanych rezerw. Planowanie skoncentrowane na jakoci wymagało opracowania nowych narzdzi, których opracowaniem zajł si Komitet Statystyk i Pomiarów Stowarzyszenia Bibliotek Naukowych. W ten sposób powstało szereg nowych narzdzi pomiaru jakoci w bibliotekach, takich jak LibQUAL+, DigQual, MINES for Libraries, E-Metrics, Learning Outcomes, czy SAILS [7]. Narzdzia mierzce jako usług bibliotek, efektywno projektów digitalnych, wpływ usług online i elektronicznych zasobów na zadowolenie uytkowników, czy metody oceniajce stan wiedzy i umiejtnoci informacyjne i komunikacyjne studentów coraz bardziej wypieraj dotychczas stosowane ilociowe mierniki oceny działalnoci bibliotek akademickich (ilo ksiek, czasopism, elektronicznych baz danych, wypoycze na jednego studenta, etc.).

Najnowsze trendy w amerykaskich bibliotekach akademickich 17 Rezultaty bada jakoci usług i kolekcji bibliotek wpłynły na wypracowanie szeregu nowych inicjatyw: przejcie od rozwoju kolekcji do zarzdzania kolekcj ( from just in case to just in time ), koncentracja zakupu materiałów w celu zabezpieczenia potrzeb informacyjnych; propagowanie open-access publishing and self-archiving poprzez cisł współprac z wydawnictwami uczelnianymi, pracownikami naukowymi, archiwami, organizacjami czy bibliotekami publicznymi; tworzenie institutional repositories, knowledge products, scholars portals ; realizowanie programów powszechnej edukacji informacyjnokomunikacyjnej; budowanie information commons. 4. Trendy i plany na przyszło W roku 2003 Ayers i Grisham słusznie stwierdzili, e prawdziwymi bohaterami rewolucji cyfrowej w szkolnictwie wyszym s biblioteki. Wprowadziły one z entuzjazmem przyjte przez uytkowników e-books, e-journals, digital audio books, e-prints, print-on-demand (POD), audiovisual media. Poprzez szereg usług online typu e-reserve, e-renewal, 24/7 virtual reference, self-initiated transactions, end-users searches wprowadziły one moliwo korzystania z bibliotek na odległo. Powikszyły kolekcje bibliotek poprzez zakup licencji na elektroniczne zasoby informacyjne. Wprowadziły szereg nowych inicjatyw pozwalajcych na lepsz komunikacje naukow, obsług i zadowolenie uytkowników. W przyszłoci uytkownicy bibliotek, korzystajcy ze zwikszajcych si form nowoczesnych usług bibliotecznych, mog take liczy na zwikszajc si ilo dostpnej informacji elektronicznej i multimedialnej na coraz wiksze zasoby naukowe w formatach: open-access i cyfrowych archiwów instytucjonalnych, narodowych oraz regionalnych. Podsumowujc naley stwierdzi, e w liczcych ponad 200 lat amerykaskich bibliotekach akademickich przyszedł czas na rewolucyjne zmiany. Zmiany te nie dotycz tylko form oferowanych usług i kolekcji, ale take ich struktur organizacyjnych i przestrzennych. W ich realizacji na niedalek przyszło do roku 2015 pomocne im bd działania całkowitej kooperacji, wspólnego porozumienia, dzielenia si kolekcjami, rozbudowania systemu networking, integracji swoich usług z usługami uczelni oraz aktywnym uczestnictwie w szkoleniu studentów w zakresie powszechnego programu informacji i komunikacji naukowej.

18 Bibliografia [1] Guskin, A. E., Marcy, M. B.: Dealing with the future now: principles for creating a vital campus in a climate of restricted resources. Change. 2003 nr lipiec-sierpie [dok. elektr.] http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1254/is_4_35/ai_104209666 [odczyt 4.04.2005]. [2] Heeks R.: Information and communication technologies, poverty and development. Development Informatics Working Paper Series. 1999 no. 5 [dok. elektr.] http://idpm.man.ac.uk/wp/di/di_wp05abs.htm [odczyt 4.04.2005]. [3] Jankowska M.: Powszechna edukacja informacyjno-komunikacyjna jako atrybut bibliotekarstwa akademickiego. Biuletyn EBIB. 2005 nr 1 (62) [dok. elektr.] http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/jankowska.php [odczyt 4.04.2005]. [4] Ashby E.: Adapting universities to a technological society. MIT Press, Boston, 1967. [5] Web-based technology has immediate impact on student success in higher education [dok. elektr] http://www.mcgrawhill.ca/highereducation/student+success/student+success.php [odczyt 4.04.2005]. [6] ARL Statistics 2002-03: research library trends. [dok. elektr.] http://www.arl.org/stats/arlstat/03pub/03intro.html [odczyt 4.04.2005]. [7] ARL New measures initiative [dok. elektr] http://www.arl.org/stats/newmeas/index.html [odczyt 4.04.2005].