dr Magdalena Arczewska Uniwersytet Warszawski Analiza projektów regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 w aspekcie możliwości uwzględnienia w ich treści implementacji poradnictwa prawnego i obywatelskiego 1. Wprowadzenie W 2012 roku rozpoczęła się realizacja projektu systemowego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce. Celem Projektu jest stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego. Będzie on wdrażany do 2014 roku, jego liderem jest Departament Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy, a partnerami są: Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych, Instytut Prawa i Społeczeństwa INPRIS, Instytut Spraw Publicznych oraz Związek Biur Porad Obywatelskich. Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i dofinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego 1. Już w grudniu 2012 roku organizacje zrzeszone w Platformie Współpracy Organizacji Poradniczych 2 skupiającej blisko czterdzieści organizacji pozarządowych i studenckich poradni prawnych świadczących bezpłatne poradnictwo prawne i obywatelskie, wystosowały do Elżbiety Bieńkowskiej, Ministra Rozwoju Regionalnego stanowisko dotyczące projektu Założeń Umowy Partnerstwa z dnia 5 listopada 2012 roku 3. Organizacje skupione w Platformie Współpracy uznały bowiem za istotne, aby poradnictwo prawne i obywatelskie znalazło odpowiednie miejsce w pracach nad kształtem nowego okresu programowania 4. Z kolei w kwietniu 2013 roku organizacje zrzeszone w Platformie Współpracy skierowały 1 http://www.isp.org.pl/pracowanie-kompleksowych-i-trwalych-mechanizmow-wsparcia-prawnego-dlaporadnictwa-prawnego-i-obywate,821.html 2 Platforma Współpracy Organizacji Poradniczych powstała w ramach Programu Obywatel i Prawo Polsko- Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanego przez Instytut Spraw Publicznych 3 Umowa Partnerstwa jest dokumentem określającym kierunki interwencji w latach 2014-2020 trzech polityk unijnych w Polsce Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej, Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Dokument ten powstał na bazie Założeń Umowy Partnerstwa 2014-2020 przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 15 stycznia 2013 roku. Przygotowując projekt umowy wzięto pod uwagę zapisy unijnych i krajowych dokumentów strategicznych, dotychczasowe doświadczenia związane z wdrażaniem perspektywy 2004-2006 oraz 2007-2013. 4 Stanowisko Platformy Współpracy Organizacji Poradniczych do Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 14 grudnia 2012 roku
podobne stanowisko do Marszałków poszczególnych województw, zwracając w nim uwagę na rolę poradnictwa prawnego i obywatelskiego w kontekście realizacji celów nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020 5. Poradnictwo prawne i obywatelskie definiowane jest jako bezpłatne i systematyczne zapewnianie obywatelom wiedzy o przysługujących im prawach, tak aby potrafili w aktywny i skuteczny sposób rozwiązywać swoje problemy z prawem oraz te występujące w relacjach z administracja publiczną, a także podejmować działania na rzecz pożądanych społecznie zmian 6. Jak wynika z ogólnopolskich badań poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce, przeprowadzonych przez Instytut Spraw Publicznych, obecnie w Polsce działa kilkaset niepublicznych podmiotów świadczących poradnictwo prawne i obywatelskie, ale dla około dwóch trzecich z nich poradnictwo nie jest głównym obszarem działalności. Do tych podmiotów, dla których poradnictwo jest głównym celem działania, należą przede wszystkim Biura Porad Obywatelskich, Studenckie Poradnie Prawne oraz niektóre organizacje pozarządowe. Należy zaznaczyć, iż poradnictwo świadczone jest także przez podmioty publiczne, takie jak instytucje pomocy społecznej, biura poselskie i senatorskie, Państwową Inspekcję Pracy, sądy czy też powiatowych rzeczników praw konsumentów, lecz jedynie dla co piątej z takich instytucji poradnictwo jest głównym obszarem aktywności 7. Warto podkreślić, iż bariery w korzystaniu z pomocy prawnej wynikają przede wszystkim z niskiej świadomości i wiedzy prawnej i obywatelskiej Polaków, braku wiedzy o istnieniu takiej możliwości, stresu sytuacyjnego oraz negatywnych doświadczeń nabytych w kontakcie z instytucjami świadczącymi pomoc prawną. Podstawową słabością funkcjonującego systemu poradnictwa jest niedobór środków finansowych, co przekłada się na słabe warunki lokalowe i materialne. Wśród zagrożeń poradnictwa należy wskazać także na brak spójnej polityki państwa, która tworzyłaby warunki przyjazne dla rozwoju poradnictwa. Odpowiedzią na te problemy byłoby między innymi uwzględnienie poradnictwa prawnego i obywatelskiego w kontekście realizacji celów nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020 8. Celem niniejszego raportu jest analiza treści projektów regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 lub założeń do projektów w aspekcie uwzględnienia bądź możliwości uwzględnienia w ich treści implementacji poradnictwa prawnego i 5 Stanowisko Platformy Współpracy Organizacji Poradniczych do Marszałków Województw z dnia 26 kwietnia 2013 roku 6 http://ppio.zbpo.org.pl/pages/strona-glowna/o-nas/ 7 A. Peisert, T. Schimanek, M. Waszak, A. Winiarska (red.): Poradnictwo prawne i obywatelskie w Polsce. Stan obecny i wizje przyszłości, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2013, s. 15 16 8 Ibidem, s. 19
obywatelskiego. Raport ten ma ponadto na celu sformułowanie rekomendacji dotyczących tego, w jakich celach, priorytetach i kierunkach działań może być uwzględniane poradnictwo prawne i/lub obywatelskie w regionalnych programach operacyjnych, niezależnie od regionu (rekomendacje ogólne) oraz w jakich celach, priorytetach i kierunkach działań specyficznych dla danego regionalnego programu operacyjnego może być uwzględnione powyższe poradnictwo. Poniższa tabela zawiera zestawienie dokumentów, które poddano analizie na potrzeby niniejszego raportu: Tabela 1. Projekty regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 poddane analizie Województwo Nazwa dokumentu Dolnośląskie Załącznik do uchwały nr 3678/IV/13 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 12 marca 2013 roku: Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa dolnośląskiego na lata 2014 2020. Kujawsko-pomorskie Kujawsko-Pomorski Regionalny Program Operacyjny na lata 2014 2020. Projekt 1.0. Załącznik do Uchwały nr 24/932/13 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 19 czerwca 2013 roku, Toruń czerwiec 2013r. Lubelskie Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014 2020, Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie, Departament Regionalnego Programu Operacyjnego, maj 2013r. Lubuskie Materiał roboczy. Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego Lubuskie 2020, Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej, Wydział ds. regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 2020, kwiecień 2013r. Łódzkie Założenia do Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Łódzkiego na lata 2014 2020, Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego. Małopolskie Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Małopolskiego na lata 2014 2020, Wersja 1.0, Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 939/13 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 18 lipca 2013 r. Mazowieckie Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014
2020, Projekt 1.1., Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie, Warszawa luty 2013r. Opolskie Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego 2014 2020. Projekt przeznaczony do konsultacji społecznych, wersja nr 1, Opole lipiec 2013r. Podkarpackie Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020, Załącznik do Uchwały Nr 229/5422/13 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 30 kwietnia 2013 r. Podlaskie Zarys Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 2020 dla Województwa Podlaskiego Pomorskie Zarys projektu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014 2020, Załącznik nr 1 do uchwały nr 641/256/13 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 7 czerwca 2013 r. Śląskie Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 3620/219/IV/2012 Zarządu Województwa Śląskiego z dnia 21 grudnia 2012 r. Świętokrzyskie Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 2020, wersja robocza do dalszych prac, maj 2013r. Warmińsko-mazurskie Strategiczne uwarunkowania regionalnych programów operacyjnych w ramach perspektywy finansowej UE 2014-2020, stan na wrzesień 2012r. oraz Strategia rozwoju województwa warmińsko mazurskiego do roku 2020 Wielkopolskie Regionalny Program Operacyjny Wielkopolska 2014+, wersja 2.0, Poznań, 10 maja 2013 r. Zachodniopomorskie Założenia do Regionalnego Programu Źródło: Opracowanie własne Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020, Perspektywa finansowa 2014 2020, stan przygotowań na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym, Szczecin, 20 marca 2013 r.
Wyżej wymienione dokumenty zostały pozyskane ze stron internetowych Urzędów Marszałkowskich, bądź przesłane drogą elektroniczną bezpośrednio od przedstawicieli departamentów odpowiedzialnych za przygotowanie regionalnych programów operacyjnych w poszczególnych Urzędach Marszałkowskich, wówczas gdy projekty te nie były dostępne na stronach internetowych. Mimo wystosowania pisemnej prośby, udostępnienia projektu odmówił Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, który nie skierował go jak dotąd do konsultacji społecznych, ani też nie upublicznił założeń programu. Z kolei Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego nie odniósł się do pisemnej prośby o udostępnienie projektu programu do analizy. Analizę w odniesieniu do tych regionów oparto na projektach RPO i dokumentach pozyskanych bezpośrednio z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. 2. Ogólne informacje o projektach regionalnych programów obywatelskich poddanych analizie 2.1. Województwo Dolnośląskie Podstawę analizy w odniesieniu do województwa dolnośląskiego stanowią czterostronicowe Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa dolnośląskiego na lata 2014 2020, będące załącznikiem do uchwały nr 3678/IV/13 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 12 marca 2013 roku. Głównym celem programu w świetle jego założeń jest rozwój gospodarki i społeczeństwa Dolnego Śląska przy wykorzystaniu endogenicznych zasobów regionu poprzez zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki, trwałego i zrównoważonego rozwoju regionu sprzyjającego wzrostowi zatrudnienia, włączeniu społecznemu i podniesieniu jakości życia mieszkańców Dolnego Śląska 9. Cele szczegółowe programu określono jako: Wzrost konkurencyjności i rozwój gospodarki Dolnego Śląska w oparciu o badania, innowacje infrastrukturę ICT oraz konkurencyjność przedsiębiorstw (1), Wzrost efektywności energetycznej i transportowej oraz poprawa stanu środowiska naturalnego Dolnego Śląska poprzez inwestycje w infrastrukturę wspierającą gospodarkę efektywniej korzystającą z zasobów regionu (2), Podniesienie poziomu zatrudnienia, spójności społecznej i poziomu edukacji na Dolnym Śląsku (3). Ponadto w treści założeń do programu wskazano planowane konstrukcje osi priorytetowych: 9 Załącznik do uchwały nr 3678/IV/13 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 12 marca 2013 roku: Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa dolnośląskiego na lata 2014 2020, s.1
Oś priorytetowa 1: Przedsiębiorstwa i innowacje (proponowana alokacja 22% EFRR) Oś priorytetowa 2: Technologie informacyjno-komunikacyjne (proponowana alokacja 5% EFRR) Oś priorytetowa 3: Gospodarka niskoemisyjna (proponowana alokacja 15% EFRR) Oś priorytetowa 4: Środowisko i zasoby (proponowana alokacja 10% EFRR) Oś priorytetowa 5: Transport (proponowana alokacja 35% EFRR) Oś priorytetowa 6: Infrastruktura społeczna (proponowana alokacja 10% EFRR) Oś priorytetowa 7: Kadry dla gospodarki (proponowana alokacja 482% EFS) Oś priorytetowa 8: Włączenie społeczne (proponowana alokacja 24% EFS) Oś priorytetowa 9: Edukacja i nauka (proponowana alokacja 24% EFS) Oś priorytetowa 10: Pomoc techniczna (proponowana alokacja 3% EFRR, 4% EFS) 2.2. Województwo Kujawsko-pomorskie W województwie Kujawsko-pomorskim na potrzeby kolejnego okresu programowania opracowano ponad stustronicowy projekt Kujawsko-Pomorskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 2020, stanowiącego załącznik do Uchwały nr 24/932/13 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 19 czerwca 2013 roku. W rozdziale pierwszym projektu programu przedstawiono przebieg przygotowania programu oraz jego konsultacji, przebieg ewaluacji ex-ante oraz opisano postępowanie w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Rozdział drugi zawiera diagnozę społeczno-gospodarczą województwa w odniesieniu do sfery społecznej, gospodarczej, środowiskowej oraz konkurencyjności województwa. Z kolei rozdział trzeci obejmuje analizę wyzwań, potrzeb i potencjałów z uzasadnieniem wyboru celów tematycznych. Rozdział czwarty dotyczy spójności programu z dokumentami krajowymi i regionalnymi. Rozdział piąty odnosi się do strategii inwestycyjnej programu, określa cele programu, układ celów tematycznych i priorytetów inwestycyjnych, a także rozkład środków z uzasadnieniem. Celem strategicznym Kujawsko-Pomorskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 jest dążenie do realizacji hasła: Województwo kujawskopomorskie konkurencyjnym i innowacyjnym regionem Europy. Cel ten jest zgodny z trzema priorytetami dokumentu Europa 2020 strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, tj.: rozwój inteligentny, rozwój zrównoważony oraz rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu. Ponadto w programie wskazano konieczność dążenia do osiągnięcia celów szczegółowych: Wzrost
konkurencyjności gospodarki (1), Podniesienie atrakcyjności województwa (2), Poprawa jakości życia mieszkańców (3) 10. Rozdział szósty obejmuje natomiast opis osi tematycznych programu: Oś priorytetowa 1. Budowa innowacyjności regionu poprzez działalność B+R (badania i rozwój) przedsiębiorstw Oś priorytetowa 2. Wzmocnienie konkurencyjności gospodarki regionu Oś priorytetowa 3. Cyfrowy region Oś priorytetowa 4. Gospodarka niskoemisyjna Oś priorytetowa 5. Dostosowanie do zmian klimatu Oś priorytetowa 6. Region przyjazny środowisku Oś priorytetowa 7. Spójność wewnętrzna i dostępność zewnętrzna regionu Oś priorytetowa 8. Edukacja i zatrudnienie Oś priorytetowa 9. Solidarne społeczeństwo Oś priorytetowa 10. Solidarne społeczeństwo Oś priorytetowa 11. Polityka miejska Oś priorytetowa 12. Rozwój lokalny kierowany przez społeczność Oś priorytetowa 13. Pomoc techniczna Oś priorytetowa 14. Pomoc techniczna Rozdział siódmy stanowi opis planu finansowego programu, rozdział ósmy system koordynacji, rozdział dziewiąty warunkowość ex-ante, natomiast rozdział dziesiąty dotyczy warunkowości wdrażania programu. Wreszcie, rozdział jedenasty obejmuje opis zmniejszenia obciążeń administracyjnych beneficjentów. 2.3. Województwo Lubelskie Podstawę analizy w odniesieniu do województwa dolnośląskiego stanowi dwustustronicowy Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014 2020, opracowany przez Departament Regionalnego Programu Operacyjnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie w maju 2013 roku. W rozdziale pierwszym programu, który zostanie opracowany na dalszym etapie prac, przedstawiony zostanie przebieg przygotowania programu oraz zaangażowania partnerów. Rozdział drugi 10 Kujawsko-Pomorski Regionalny Program Operacyjny na lata 2014 2020. Projekt 1.0. Załącznik do Uchwały nr 24/932/13 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 19 czerwca 2013 roku, Toruń czerwiec 2013r., s.50-51
zawiera opis strategii dotyczącej wkładu programu operacyjnego do unijnej strategii na rzecz wzrostu inteligentnego, zrównoważonego i włączającego. W rozdziale trzecim wyróżniono i opisano następujące osie priorytetowe: Oś priorytetowa 1. Konkurencyjność przedsiębiorstw i innowacje Oś priorytetowa 2. Energia przyjazna środowisku Oś priorytetowa 3. Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów Oś priorytetowa 4. Mobilność regionalna i ekologiczny transport Oś priorytetowa 5. Przedsiębiorczość i zatrudnienie Oś priorytetowa 6. Włączenie społeczne Oś priorytetowa 7. Edukacja, umiejętności i kompetencje Oś priorytetowa 8. Infrastruktura społeczna Oś priorytetowa 9 i 10 Pomoc techniczna Osie te wpisują się w cele tematyczne określone dla następnego okresu programowania w sposób następujący: Cel tematyczny 1.Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji Cel tematyczny 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych Cel tematyczny 3. Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury Cel tematyczny 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach Cel tematyczny 5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem Cel tematyczny 6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów Cel tematyczny 7. Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych Cel tematyczny 8. Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników Cel tematyczny 9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem Cel tematyczny 10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie Cel tematyczny 11. Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej
W rozdziale czwartym programu przedstawiono plan finansowy programu operacyjnego, natomiast w rozdziale piątym opisano zintegrowane podejście do rozwoju terytorialnego. Na dalszym etapie prac opracowane zostaną kolejne rozdziały programu, w tym: opis potrzeb obszarów geograficznych, które w najbardziej dotkliwy sposób są dotknięte ubóstwem lub grup docelowych o najwyższym ryzyku zagrożenia dyskryminacją lub wyłączeniem społecznym (rozdział szósty), opis potrzeb obszarów geograficznych, które charakteryzują się niekorzystnymi warunkami przyrodniczymi lub demograficznymi (rozdział siódmy), charakterystykę instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie, kontrolę i audyt oraz rolę partnerów (rozdział ósmy), koordynacja (rozdział dziewiąty), warunki ex-ante (rozdział dziesiąty), zmniejszenie obciążenie administracyjnego dla beneficjantów (rozdział jedenasty) oraz zasady horyzontalne (rozdział dwunasty). 2.4. Województwo Lubuskie W województwie Lubuskim na potrzeby kolejnego okresu programowania opracowano ponad osiemdziesięciostronicowy materiał roboczy Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego Lubuskie 2020, przygotowany przez Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej Urzędu Marszałkowskiego. Dokument ten ma charakter Założeń i nie jest ostateczną wersją regionalnego programu operacyjnego. Założenia mogą się bowiem zmienić w zależności od publikacji zmian w przedstawionym pakiecie legislacyjnym Komisji Europejskiej dla Polityki Spójności na lata 2014-2020, wyników przeprowadzanych konsultacji społecznych, a także publikacji innych dokumentów o charakterze programowym oraz prawnym. Celem głównym programu jest długofalowy, inteligentny i zrównoważony rozwój oraz wzrost jakości życia mieszkańców województwa lubuskiego poprzez wykorzystanie i wzmocnienie potencjałów regionu i skoncentrowane niwelowanie barier rozwojowych 11. Analizowany dokument składa się z kilku rozdziałów, z których kluczowe znaczenie ma rozdział drugi, stanowiący diagnozę społeczno-gospodarczą (Uwarunkowania społecznogospodarcze województwa lubuskiego) oraz rozdział trzeci uwzględniający uwarunkowania procesu programowania perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014 2020. Rozdział czwarty dokumentu ujmuje zaś odniesienie strategiczne Regionalnego Programu 11 Materiał roboczy. Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego Lubuskie 2020, Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej, Wydział ds. regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 2020, kwiecień 2013r., s. 4
Operacyjnego - Lubuskie 2020, natomiast rozdział piąty prezentuje założenia programu i ogniskuje się na następujących osiach priorytetowych: Oś priorytetowa 1. Gospodarka oparta na wiedzy Oś priorytetowa 2. TIK upowszechnienie i wzrost dostępności w regionie Oś priorytetowa 3. Wsparcie konkurencyjności MŚP w regionie Oś priorytetowa 4. Budowa gospodarki niskoemisyjnej w regionie Oś priorytetowa 5. Adaptacja do zmian klimatu i poprawa zarządzania ryzykiem Oś priorytetowa 6. Ochrona środowiska oraz efektywne wykorzystywanie zasobów naturalnych i kulturowych Oś priorytetowa 7. Transport Oś priorytetowa 8. Rynek pracy i mobilność pracowników Oś priorytetowa 9. Włączenie społeczne i zwalczenie ubóstwa Oś priorytetowa 10. Edukacja i uczenie się przez całe życie Oś priorytetowa 11. Infrastruktura społeczno-edukacyjna Oś priorytetowa 12. Pomoc techniczna Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego Lubuskie 2020 uwzględniają także wymiar terytorialny, system instytucjonalny oraz instrumenty inżynierii finansowej. 2.5. Województwo Łódzkie Podstawę analizy w odniesieniu do województwa Łódzkiego stanowią Założenia do Regionalnego Programu operacyjnego dla Województwa Łódzkiego na lata 2014 2020 przygotowane przez Departamentu Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego w formie prezentacji multimedialnej. Program ma być skorelowany ze Strategią Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020 oraz z innymi dokumentami strategicznymi szczebla regionalnego. W Założeniach uwzględniono następujące osie priorytetowe: Oś priorytetowa I: Nowoczesne technologie na rzecz inteligentnych specjalizacji regionalnych (proponowana alokacja 15% EFRR) Oś priorytetowa II: Wzrost konkurencyjności MŚP oraz rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych w przedsiębiorstwach (proponowana alokacja 23% EFRR) Oś priorytetowa III: Systemy transportowe (proponowana alokacja 25% EFRR) Oś priorytetowa IV: Gospodarka niskoemisyjna i ochrona środowiska (proponowana alokacja 20% EFRR)
Oś priorytetowa V: Infrastruktura społeczna, technologie informacyjnokomunikacyjne w usługach publicznych oraz rewitalizacja zdegradowanych obszarów mieszkaniowych i poprzemysłowych (proponowana alokacja 14% EFRR) Oś priorytetowa VI: Rewitalizacja zdegradowanych obszarów mieszkaniowych i poprzemysłowych na terenie Miejskich Obszarów Funkcjonalnych (MOF) (proponowana alokacja 5% EFRR) Oś priorytetowa VII: Wzrost zasobów pracy w regionie na rzecz przeciwdziałania depopulacji (proponowana alokacja 46% EFS) Oś priorytetowa VIII: Innowacyjna edukacja w regionie (proponowana alokacja 46% EFS) Oś priorytetowa IX: Wspieranie rewitalizacji gospodarczej i społecznej na terenie MOF (proponowana alokacja 4% EFS) Oś priorytetowa X i XI: Pomoc techniczna EFRR (proponowana alokacja 3% EFRR i 4% EFS) Kluczowy element programu stanowić ma plan przeciwdziałania depopulacji w województwie. Jego celem jest bowiem odbudowa kapitału ludzkiego poprzez tworzenie sprzyjających warunków na rynku pracy, rozwój wykształcenia i kompetencji oraz poprawę jakości życia mieszkańców województwa łódzkiego w perspektywie krótko i długookresowej. Kierunki interwencji określone dla tego celu dotyczą aktywizacji społecznej, edukacji, rynku pracy, infrastruktury mającej wpływ na jakość życia oraz zdrowie 2.6. Województwo Małopolskie W województwie Małopolskim na potrzeby kolejnego okresu programowania opracowano blisko sześćdziesięciostronicowe Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Małopolskiego na lata 2014 2020, stanowiące załącznik nr 1 do Uchwały Nr 939/13 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 18 lipca 2013 r. Prace nad nowym programem operacyjnym prowadzone są z uwzględnieniem m.in. zapisów zawartych w propozycji pakietu legislacyjnego dla funduszy Wspólnych Ram Strategicznych na lata 2014-2020, zaprezentowanej przez Komisję Europejską 6 października 2011 r., mając również na uwadze ustalenia wypracowywane w toku trwających negocjacji w/w pakietu. Jako punkt odniesienia uwzględniano także zapisy projektu Umowy Partnerstwa oraz wersji roboczych
dokumentów opracowywanych na potrzeby nowego okresu programowania w Polsce, przekazywanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 12. Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Małopolskiego na lata 2014 2020 przewiduje docelowo utworzenie dwanaście. osi priorytetowych, włączając w ten zakres dwie osie poświęcone pomocy technicznej (odrębnie dla EFRR oraz EFS). Scharakteryzowano je następująco: Oś priorytetowa 1. Warunki dla rozwoju gospodarki opartej na wiedzy Oś priorytetowa 2. Cyfrowa Małopolska Oś priorytetowa 3. Aktywna gospodarczo Małopolska Oś priorytetowa 4. Regionalna polityka energetyczna przyjazna środowisku Oś priorytetowa 5. Ochrona środowiska naturalnego Oś priorytetowa 6. Dziedzictwo i przestrzeń regionalna Oś priorytetowa 7. Nowoczesna infrastruktura transportowa dla rozwoju społecznogospodarczego Oś priorytetowa 8. Otwarty rynek pracy Oś priorytetowa 9. Region spójny społecznie Oś priorytetowa 10. Wiedza i kompetencje mieszkańców W dokumencie opisano także szczegółowo znaczenie wymiaru terytorialnego w regionalnym programie operacyjnym. W ramach programu przewiduje się zatem zastosowanie dwóch typów instrumentów rozwoju terytorialnego, tj. zintegrowanej inwestycji terytorialnej oraz subregionalnego programu rozwoju. W programie uwzględniono także plan finansowy. 2.7. Województwo Mazowieckie W związku z opracowaniem niniejszego raportu analizie poddano także projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014 2020, opracowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w lutym 2013r. RPO WM jest narzędziem realizacji polityki rozwoju prowadzonej przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. Dokument uwzględnia cele tematyczne zdefiniowane przez Komisję Europejską oraz odpowiada na zidentyfikowane wyzwania regionu w zakresie stymulowania rozwoju społecznego i gospodarczego, w powiązaniu z celami nakreślonymi przez Strategię Europa 2020. Ze względu na stan zaawansowania prac nad programowaniem perspektywy 12 Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Małopolskiego na lata 2014 2020, Wersja 1.0, Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 939/13 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 18 lipca 2013 r., s. 3
finansowej 2014-2020, a w szczególności roboczy charakter projektów rozporządzeń i dokumentów strategicznych, na których opiera się Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego, zapisy będą ulegać modyfikacji na kolejnych etapach opracowania Programu 13. Dokument ten w pierwszym rozdziale zawiera diagnozę społeczno-gospodarczą województwa z uwzględnieniem analizy SWOT. W drugim rozdziale projektu opisano poszczególne priorytety z uwzględnieniem właściwych dla nich celów szczegółowych RPO WM: Priorytet I. Wsparcie przedsiębiorczości Mazowsza opartej na wiedzy i innowacji Priorytet II. Wzrost e-potencjału Mazowsza Priorytet III. Przejście na gospodarkę niskoemisyjną Priorytet IV. Środowisko, zmiany klimatyczne i efektywne korzystanie z zasobów Priorytet V. Rozwój regionalnego systemu transportowego Priorytet VI. Rozwój rynku pracy Priorytet VII. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem Priorytet VIII. Wsparcie upowszechnienia edukacji przedszkolnej, kształcenia zawodowego i kształcenia ustawicznego dorosłych Priorytet IX. Instrumenty finansowe Priorytet X. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne dla Miasta Stołecznego Warszawy wraz z obszarem funkcjonalnym Priorytet XI. Pomoc techniczna Rozdział trzeci projektu programu odnosi się do systemu zarządzania finansowego, rozdział czwarty uwzględnia system wdrażania, natomiast piąty warunkowość ex-ante. Rozdział siódmy odnosi się do realizacji polityk horyzontalnych, natomiast ósmy zawiera pojęcia definicyjne. 2.8. Województwo Opolskie W lipcu 2013 roku Zarząd Województwa Opolskiego przekazał do konsultacji projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego 2014 2020. Bardzo obszerny ponad trzystustronicowy dokument zawiera w pierwszym rozdziale opis uwarunkowań społecznych, gospodarczych i przestrzennych wraz a analizą SWOT. Diagnoza 13 Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014 2020, Projekt 1.1., Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie, Warszawa luty 2013r., s. 4
nie obejmuje wszystkich dziedzin związanych z rozwojem regionu, a koncentruje się na świadomie wyselekcjonowanych zagadnieniach, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wskazanych do wsparcia w ramach programu. Rozdział drugi odnosi się bezpośrednio do realizacji programu, w tym prezentuje jego cel główny i cele szczegółowe, realizację zasad horyzontalnych, uzasadnienie wyboru celów tematycznych oraz podziału środków na poszczególne cele. Za cel główny programu przyjęto zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki oraz poprawę jakości życia w wielokulturowym regionie opolskim 14. Cele szczegółowe przyporządkowano do poszczególnych osi priorytetowych: Oś priorytetowa 1. Innowacje w gospodarce Cel osi: Poprawa konkurencyjności gospodarki poprzez innowacje w przedsiębiorstwach, wsparcie infrastruktury B+R oraz wyspecjalizowanie instytucji otoczenia biznesu w obszarze specjalizacji regionalnych, w tym specjalizacji inteligentnych Oś priorytetowa 2. e-opolskie Cel osi: Stworzenie warunków do zwiększenia podaży e-usług w sferze publicznej i prywatnej Oś priorytetowa 3. Konkurencyjna gospodarka Cel osi: Zwiększenie konkurencyjności gospodarki regionu poprzez lepsze warunki do rozwoju przedsiębiorczości, otoczenia biznesu oraz skuteczne wzmocnienie rynku pracy Oś priorytetowa 4. Gospodarka niskoemisyjnym Cel osi: Rozwój gospodarki niskoemisyjnej w regionie przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju Oś priorytetowa 5. Zapobieganie zagrożeniom Cel osi: Zmniejszenie poziomu zagrożenia wystąpienia i skutków klęsk żywiołowych w województwie opolskim Oś priorytetowa 6. Ochrona środowiska, dziedzictwa kulturowego i naturalnego Cel osi: Rozwój potencjału społeczno-gospodarczego regionu poprzez poprawę jakości ochrony środowiska, dziedzictwa kulturowego i naturalnego Oś priorytetowa 7. Zrównoważony transport na rzecz mobilności mieszkańców 14 Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego 2014 2020. Projekt przeznaczony do konsultacji społecznych, wersja nr 1, Opole lipiec 2013r., s.81
Cel osi: Wzmocnienie dostępności komunikacyjnej i spójności terytorialnej regionu Oś priorytetowa 8. Konkurencyjny rynek pracy Cel osi: Zwiększenie konkurencyjności rynku pracy województwa opolskiego Oś priorytetowa 9. Integracja społeczna Cel osi: Wzrost włączenia społecznego i spójności społecznej mieszkańców województwa opolskiego Oś priorytetowa 10. Wysoka jakość edukacji Cel osi: Wzrost jakości oraz upowszechnienie edukacji dostosowanej do regionalnego rynku pracy Oś priorytetowa 11. Inwestycje w infrastrukturę społeczną Cel osi: Podniesienie atrakcyjności obszarów miejskich poprzez rewitalizację oraz poprawa dostępności do podstawowych usług społecznych Oś priorytetowa 12. Instrumenty Finansowe Cel osi: Rozwój potencjału gospodarczego regionu poprzez poprawę dostępności do poza bankowych źródeł finansowania inwestycji Oś priorytetowa 13. Pomoc techniczna EFRR Cel osi: Zapewnienie sprawnego i efektywnego wdrażania EFRR w ramach RPO WO 2014-2020 Oś priorytetowa 14. Pomoc techniczna EFS Cel osi: Zapewnienie sprawnego i efektywnego wdrażania EFS w ramach RPO WO 2014-2020 W rozdziale czwartym dokumentu ujęto ramy koordynacji programu, natomiast w rozdziale piątym opisano rozwiązania na rzecz jego skutecznej i efektywnej realizacji. W rozdziale szóstym przedstawiono system realizacji programu, w tym jego wdrażanie, monitorowanie oraz zasady i tryb wyboru projektów. Wreszcie, rozdział siódmy obejmuje plan finansowy i system finansowania programu. 2.9. Województwo Podkarpackie Podstawą analizy na potrzeby niniejszego raportu w odniesieniu do Województwa Podkarpackiego jest projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020, stanowiący załącznik do Uchwały Nr 229/5422/13 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 30 kwietnia 2013 r. Jego celem
jest wzmocnienie i efektywne wykorzystanie gospodarczych i społecznych potencjałów regionu dla zrównoważonego i inteligentnego rozwoju województwa 15. Cele szczegółowe przyporządkowano do poszczególnych osi priorytetowych: Oś priorytetowa 1. Konkurencyjna i nowoczesna gospodarka Cel osi: Zwiększenie konkurencyjności regionu poprzez rozwój przedsiębiorczości i innowacji w oparciu o inteligentne specjalizacje. Oś priorytetowa 2. Cyfrowe Podkarpackie Cel osi: Wzrost dostępności treści i usług on-line Oś priorytetowa 3. Czysta energia i środowisko Cel osi: Poprawa efektywności energetycznej oraz zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii. Budowa infrastruktury zapewniającej ochronę środowiska przy równoczesnym zachowaniu bioróżnorodności oraz wykorzystanie dziedzictwa kulturowego dla zwiększenia atrakcyjności regionu Oś priorytetowa 4. Infrastruktura komunikacyjna Cel osi: Poprawa powiązań komunikacyjnych w województwie Oś priorytetowa 5. Spójność przestrzenna i społeczna Cel osi: Wzmocnienie spójności społecznej województwa poprzez inwestycję w zakresie ochrony zdrowia, pomocy społecznej, edukacji oraz rewitalizację obszarów miejskich i wiejskich Oś priorytetowa 6. Aktywizacja społeczna i zdrowotna regionu Cel osi: Zwiększenie świadomości zdrowotnej oraz aktywizacja społeczna mieszkańców województwa Oś priorytetowa 7. Rynek pracy i integracja społeczna Cel osi: Wzrost poziomu zatrudnienia i mobilności oraz integracji społecznej mieszkańców regionu Oś priorytetowa 8. Jakość edukacji i kompetencji w regionie Cel osi: Dostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy i wyzwań przyszłości Oś priorytetowa 9. Pomoc techniczna EFRR Cele szczegółowe osi: Umożliwienie sprawnego funkcjonowania systemu realizacji Programu oraz zapewnienie ciągłości procesu programowania (1), Upowszechnienie 15 Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020, Załącznik do Uchwały Nr 229/5422/13 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 30 kwietnia 2013 r., s. 1
informacji o dostępnym wsparciu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 oraz promocja efektów Programu (2) W odniesieniu do każdej osi załączono m. in. jej opis, uwzględniono odniesienie do dokumentów strategicznych (regionalnych, krajowych, wspólnotowych), planowaną wysokość środków w podziale na poszczególne cele, wskaźniki, typy projektów i katalog beneficjentów. 2.10. Województwo Podlaskie W odniesieniu do Województwa Podlaskiego przedmiotem analizy jest zarys Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 2020, którego cel określono jako: Wzrost konkurencyjności gospodarki kształtowanej w oparciu o inteligentne specjalizacje. W dokumencie tym ujęto następujące osie priorytetowe: Oś I Wzmocnienie potencjału i konkurencyjności gospodarki regionu Cel dla osi: Podniesienie konkurencyjności gospodarki regionu poprzez wsparcie inwestycji oraz kształtowanie otoczenia biznesowego przyjaznego innowacyjności. Oś II Przedsiębiorczość i aktywność zawodowa Cel dla osi: Wzrost przedsiębiorczości oraz wzrost poziomu aktywności zawodowej mieszkańców regionu. Oś III Kompetencje i kwalifikacje Cel dla osi: Podniesienie kompetencji na rzecz poprawy konkurencyjności gospodarki Oś IV Poprawa dostępności transportowej Cel dla osi: Poprawa atrakcyjności regionu poprzez podniesienie zewnętrznej i wewnętrznej dostępności komunikacyjnej. Oś V Rozwój społeczeństwa informacyjnego Cel dla osi: Podniesienie kompetencji na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego oraz zwiększenie dostępności i stopnia wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych. Oś VI Gospodarka niskoemisyjna Cel dla osi: Cel szczegółowy: Upowszechnienie gospodarki niskoemisyjnej we wszystkich sektorach na rzecz poprawy bilansu energetycznego. Oś VII Ochrona środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami Cel dla osi: Ochrona potencjału endogenicznego regionu jakim jest duża różnorodność biologiczna i dobry stan środowiska przyrodniczego. Oś VIII Poprawa spójności społecznej
Cel dla osi: Zwiększenie spójności społecznej w regionie poprzez walkę z ubóstwem i politykę włączenia społecznego. Oś IX Usługi użyteczności publicznej Cel dla osi: Podnoszenie standardów funkcjonowania infrastruktury społecznej i zmniejszenie nierówności w dostępie do usług publicznych. Oś X Pomoc techniczna Cel dla osi: Skuteczne i efektywne wdrażanie programu regionalnego Opisy osi zawierają ponadto opisy wskaźników celu osi, opis działań i przykładowych typów projektów, charakterystykę potencjalnych beneficjentów, zdefiniowane wskaźniki produktu oraz rezultatów, a także zasady wyboru projektów. 2.11. Województwo Pomorskie W Województwie Pomorskim na potrzeby kolejnego okresu programowania opracowano blisko sześćdziesięciostronicowy zarys projektu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014 2020, który stanowi załącznik nr 1 do uchwały nr 641/256/13 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 7 czerwca 2013 r. Zarys projektu nie jest projektem Regionalnego Programu Operacyjnego w rozumieniu ustawy o zasadach wspierania polityki rozwoju, w związku z czym nie jest kierowany do konsultacji społecznych. Stanowi on natomiast punkt wyjścia do konsultacji z Ministrem Rozwoju Regionalnego i nieformalnego dialogu z Komisją Europejską. Kierowany do konsultacji społecznych projekt programu powstanie do końca września br. Będzie on także poddany ocenie ex-ante i strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Ostateczny projekt programu zostanie opracowany do końca 2013 r., a następnie skierowany do negocjacji z Komisją Europejską 16. W dokumencie ujęto następujące priorytety programu: Priorytet 1. Komercjalizacja wiedzy Priorytet 2. Przedsiębiorstwa Priorytet 3. Zatrudnienie Priorytet 4. Edukacja Priorytet 5. Kształcenie zawodowe Priorytet 6. Integracja Priorytet 7. Konwersja 16 Zarys projektu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014 2020, Załącznik nr 1 do uchwały nr 641/256/13 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 7 czerwca 2013 r., s. 4
Priorytet 8. Zdrowie Priorytet 9. Mobilność Priorytet 10. Energia Priorytet 11. Środowisko Priorytet 12. Pomoc techniczna Opis każdego priorytetu obejmuje następujące elementy: przesłanki o charakterze diagnostycznym, w których identyfikowane są najważniejsze bariery lub szanse rozwojowe; działania odnoszące się do priorytetów inwestycyjnych z określonym ukierunkowaniem tematycznym, preferencjami co do oczekiwanych cech projektów (punkt wyjścia dla kryteriów wyboru) oraz terytorialnym ukierunkowaniem interwencji (punkt wyjścia dla preferencji terytorialnych lub definiowania obszarów wyłącznie uprawnionych); ramy realizacyjne określające przewidywaną alokację środków Unii Europejskiej, formy wsparcia, beneficjentów oraz przesądzenie w zakresie wykorzystania Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych; oczekiwane efekty realizacji wraz z wskaźnikami monitorowania. 2.12. Województwo Śląskie W związku z opracowaniem niniejszego raportu analizie poddano także wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, stanowiący załącznik nr 1 do Uchwały Nr 3620/219/IV/2012 Zarządu Województwa Śląskiego z dnia 21 grudnia 2012 r. Na wyznaczenie celu głównego oraz celów szczegółowych programu złożyła się analiza społeczno-gospodarcza zakończona analizą SWOT, na podstawie której zidentyfikowano wyzwania rozwojowe stojące przed regionem. W związku z powyższym sformułowano następujący cel główny Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020: Wzrost konkurencyjności i poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej poprzez inteligentne wykorzystanie endogenicznych potencjałów regionu 17. W programie ujęto następujące priorytety i odpowiadające im cele szczegółowe: I. Wzmacnianie nowoczesnej gospodarki Cel szczegółowy: Wzrost konkurencyjności gospodarki regionu II. Cyfrowe Śl@skie 17 Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 3620/219/IV/2012 Zarządu Województwa Śląskiego z dnia 21 grudnia 2012 r., s. 57
Cel szczegółowy: Poprawa jakości życia mieszkańców regionu poprzez rozwój e- usług III. Wzmocnienie konkurencyjności MŚP Cel szczegółowy: Zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw w regionie IV. Gospodarka niskoemisyjna i odnawialne źródła energii Cel szczegółowy: Poprawa efektywności energetycznej i jakości powietrza w regionie V. Ochrona środowiska i dziedzictwa kulturowego Cel szczegółowy: Ochrona i poprawa jakości środowiska oraz ochrona dziedzictwa kulturowego VI. Transport Cel szczegółowy: Poprawa funkcjonowania systemu transportowego w regionie VII. Regionalny rynek pracy Cel szczegółowy: Wzrost poziomu zatrudnienia poprzez efektywne wykorzystanie kapitału ludzkiego w tworzeniu wysokiej jakości miejsc pracy VIII. Regionalne kadry gospodarki opartej na wiedzy Cel szczegółowy: Wzrost adaptacyjności kapitału ludzkiego województwa śląskiego ze szczególnym uwzględnieniem kierunków rozwoju innowacyjnego i technologicznego regionu IX. Włączenie społeczne i rewitalizacja Cel szczegółowy: Wzrost spójności społecznej i zmniejszenie dysproporcji w poziomie życia mieszkańców X. Wzmocnienie potencjału edukacyjnego Cel szczegółowy: Wzrost potencjału edukacyjnego województwa śląskiego w kontekście zróżnicowania demograficznego i potrzeb rynku pracy XI. Sprawna administracja Cel szczegółowy: Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej XII. Pomoc techniczna Cel szczegółowy: Skuteczna i efektywna realizacja RPO WSL 2014-2020 W dokumencie ujęto ponadto opis instrumentów terytorialnych, opis wrażania programu oraz plan finansowy.
2.13. Województwo Świętokrzyskie W związku z kolejnym okresem programowania, Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego w maju 2013 roku przedstawił wersję roboczą Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 2020. W dokumencie wskazano cel główny, ujęty w następujący sposób: Województwo świętokrzyskie jako region efektywnie wykorzystujący swoje potencjały rozwojowe, w oparciu o postęp technologiczny, odpowiedzialne czerpanie z zasobów środowiska, oraz budowę kapitału społecznego. Ponadto wskazano w nim cele szczegółowe/ uzupełniające: Województwo świętokrzyskie dysponujące infrastrukturą, podnoszącą jego zdolność do budowy nowoczesnej i konkurencyjnej gospodarki (1), Województwo świętokrzyskie jako region umiejętnie korzystający z posiadanych zasobów oraz innowacji, stanowiących podstawę dla budowy przewagi konkurencyjnej gospodarki (2), Miasta województwa świętokrzyskiego jako obszary koncentracji czynników rozwoju społeczno-ekonomicznego (3), Województwo świętokrzyskie, jako region ludzi aktywnych, konkurujących swoją wiedzą i umiejętnościami na otwartym rynku pracy (4) 18. Osie priorytetowe ujęte w dokumencie: Oś priorytetowa 1. Innowacje i nauka Oś priorytetowa 2. Konkurencyjna gospodarka Oś priorytetowa 3. Efektywna i zielona energia Oś priorytetowa 4. Dziedzictwo naturalne i kulturowe Oś priorytetowa 5. Nowoczesna komunikacja Oś priorytetowa 6. Rozwój miast Oś priorytetowa 7. Sprawne usługi publiczne Oś priorytetowa 8. Rozwój edukacji, aktywne społeczeństwo Oś priorytetowa 9. Otwarty rynek pracy Oś priorytetowa 10. Pomoc Techniczna W odniesieniu do każdej osi priorytetowej wskazano jej cele szczegółowe, uwzględniono także jej opis, najważniejsze typy przedsięwzięć, planowany poziom dofinansowania, typy beneficjentów, terytorialny rozkład interwencji priorytetu inwestycyjnego, wykorzystanie instrumentów finansowych oraz wskaźniki rezultatu. Należy zaznaczyć, iż w analizowanej wersji projektu wiele kategorii pozostawiono do uzupełnienia na dalszym etapie prac. 18 Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 2020, wersja robocza do dalszych prac, maj 2013r., s. 33
2.14. Województwo Warmińsko-Mazurskie Dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego podstawą analizy były Strategiczne uwarunkowania regionalnych programów operacyjnych w ramach perspektywy finansowej UE 2014-2020 oraz Strategia rozwoju województwa warmińsko mazurskiego do roku 2020. Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego na potrzeby przygotowania dokumentów dotyczących kolejnego okresu programowania dokonał diagnozy problemowej, uwzględniającej uwarunkowania zewnętrzne, konkurencyjność krajową, zróżnicowania zewnętrzne, delimitację OSI oraz analizę SWOT. W analizowanych dokumentach wskazano następujące Obszary Strategicznej Interwencji: OSI I. Tygrys Warmińsko-Mazurski OSI II. Olsztyn i jego obszar funkcjonalny OSI III. Ośrodki subregionalne OSI IV. Obszary wiejskie OSI V. Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej OSI VI. Obszary o słabym dostępie do usług publicznych OSI VII. Obszary przygraniczne OSI VIII. Obszary wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji OSI IX. Obszary o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej Z kolei w założeniach do Strategii rozwoju województwa warmińsko mazurskiego do roku 2020, jako cel strategiczny wskazano: Spójność ekonomiczną, społeczną i przestrzenną Warmii i Mazur z regionami Europy. W dokumencie tym ujęto także trzy priorytety oraz odpowiadające im cele strategiczne: Konkurencyjna gospodarka wzrost konkurencyjnej gospodarki, Otwarte społeczeństwo wzrost aktywności społecznej, Nowoczesne sieci wzrost liczby i jakości powiązań 19. 2.15. Województwo Wielkopolskie W Województwie Wielkopolskim na potrzeby kolejnego okresu programowania opracowano liczący blisko dwieście pięćdziesiąt stron materiał roboczy Regionalny Program Operacyjny Wielkopolska 2014+. Dnia 26 listopada 2012 r. powołany został Zespół ds. opracowania regionalnego programu operacyjnego dla województwa wielkopolskiego na lata 2014-2020 (Zespół Wielkopolska 2014+), którego zadaniem było uzgadnianie i dokonywanie ramowych 19 http://strategia2025.warmia.mazury.pl/artykuly/65/strategia-2020.html#
ustaleń niezbędnych do prac nad projektem programu operacyjnego. W kwietniu 2013 roku rozpoczęła pracę Grupę Konsultacyjną Wielkopolska 2014+, której zadaniem było wsparcie tworzenia nowego programu, przez bieżące konsultacje kluczowych kwestii programowych. Zaproszenia do udziału w grupie konsultacyjnej wysłano do partnerów społecznogospodarczych, przedstawicieli samorządu terytorialnego i strony rządowej. W maju 2013 r. przekazano do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego wstępny zarys Regionalnego Programu Operacyjnego Wielkopolska 2014+, celem dokonania oceny zgodności tego dokumentu z Założeniami Umowy Partnerstwa 20. Cel główny programu określono jako: Poprawa konkurencyjności i spójności województwa. Ponadto przyjęto, iż jeden cel szczegółowy programu odpowiada jednemu celowi tematycznemu określonemu w rozporządzeniu ogólnym. Taka konstrukcja pozwala lepiej powiązać cele regionalne z celami polityki spójności, której środki służą realizacji tego programu. Cele szczegółowe określono w następujący sposób: Wzrost udziału wiedzy i innowacji w gospodarce Regionu Rozwój cyfrowy województwa Wzrost konkurencyjności gospodarki regionalnej Poprawa efektywności i bezpieczeństwa energetycznego Ograniczenie zagrożeń Poprawa stanu środowiska przyrodniczego i kulturowego Zwiększenie spójności komunikacyjnej województwa Wzrost aktywności zawodowej i gospodarczej Mieszkańców Ograniczenie wykluczenia społecznego Podniesienie poziomu wykształcenia mieszkańców Poprawa sprawności zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym W dokumencie zawarto także pogłębioną diagnozę odnoszącą się zarówno do potencjałów, jak i problemów województwa w różnych płaszczyznach. Pole interwencji programu podzielono na sześć osi priorytetowych, dla których określono priorytety inwestycyjne, środki finansowe wsparcia z funduszy objętych zakresem Wspólnych Ram Strategicznych oraz odpowiednie współfinansowanie krajowe. Dla realizacji celów programu przyjęto następujące osie priorytetowe: Oś priorytetowa 1. Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka 20 Regionalny Program Operacyjny Wielkopolska 2014+, wersja 2.0, Poznań, 10 maja 2013 r., s.10
Oś priorytetowa 2. Zrównoważony rozwój Oś priorytetowa 3. Infrastruktura dla rozwoju gospodarczego Oś priorytetowa 4. Kapitał ludzki Oś priorytetowa 5. Infrastruktura dla kapitału ludzkiego Oś priorytetowa 6. Pomoc techniczna 2.16. Województwo Zachodniopomorskie W odniesieniu do Województwa Zachodniopomorskiego analiza poczyniona na potrzeby raportu oparta została o zapisy dokumentu zatytułowanego Perspektywa finansowa 2014 2020, stan przygotowań na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym, uwzględniającego założenia do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020. W dokumencie tym wskazano główne obszary wsparcia w ramach programu ze wskazaniem przyporządkowanych im działań: Obszar przedsiębiorczość 1. Wsparcie powiązań MSP ze sferą B+R, wdrażanie wyników badań w MSP 2. Wsparcie przedsiębiorców (głównie MŚP) w zakresie rozwoju produktów i usług 3. opartych na technologiach teleinformatycznych 4. Rozwój konkurencyjności MSP poprzez inwestycje 5. Wsparcie instytucji otoczenia biznesu (ich działalności a nie siedzib) 6. Uzbrojenie terenów inwestycyjnych w media, budowa lub modernizacja układu 7. komunikacyjnego terenu inwestycyjnego 8. Wsparcie międzynarodowej współpracy gospodarczej przedsiębiorstw i ich promocja zagranicą 9. Rozwój klastrów regionalnych 10. Samozatrudnienie i rozpoczynanie działalności gospodarczej (EFS) Obszar transport 1. Budowa i rozbudowa drogowych połączeń do sieci TEN-T oraz sieci uzupełniającej 2. Modernizacja i rewitalizacja regionalnych linii kolejowych oraz zakup taboru dla 3. przewozów regionalnych 4. Wsparcie śródlądowych dróg wodnych oraz portów poza siecią TEN-T 5. Transport miejski szynowy i kołowy w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych