kwiecień 2014 r. Projekt badawczy: Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz Krajowego Rejestru Długów Informacja sygnalna
PORTFEL NALEŻNOŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW dr Piotr Białowolski kwiecień 2014 r. Projekt badawczy: Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz Krajowego Rejestru Długów Informacja sygnalna
4 ości Portfel należn stw or bi ię ds ze polskich pr ku ro kwiecień 2014 W kwietniu 2014 r., po trzech kwartałach bardzo znaczącego wzrostu wartości Indeksu Należności Przedsiębiorstw (INP), odnotowano jego spadek. Wartość INP utrzymała się jednak na bardzo wysokim poziomie. Obecnie obserwowana wartość INP jest trzecią najwyższą w ponad pięcioletniej historii badania i jest o ponad 3 pp. wyższa od długookresowej średniej. Obecny spadek INP można również potraktować w kategorii korekty, gdyż w 2013 roku, w przeciągu trzech kwartałów wzrost wskaźnika wyniósł prawie 10 punktów, podczas gdy przeciętne zmiany z kwartału na kwartał w ostatnich pięciu latach wynosiły zaledwie 1,2 punktu. Obserwując bardzo silne powiązanie między INP i dynamiką Produktu Krajowego Brutto można spodziewać się, że w drugim kwartale 2014 r. tempo wzrostu PKB liczone w ujęciu rocznym nie będzie aż tak silne, jak w pierwszym kwartale, ale wciąż oscylować będzie wokół poziomu 3%. INP jest odzwierciedleniem stanu i opinii przedsiębiorców dotyczących sześciu obszarów związanych z należnościami: stanu i prognozy problemów z ich egzekwowaniem; przeciętnego odsetka przeterminowanych należności w portfelu firmy; średniego okresu przeterminowania; odsetka firm w gospodarce, które na skutek problemów z należnościami nie mogą terminowo regulować swoich płatności; a także przeciętnego odsetka kosztów związanych z nieterminowymi płatnościami ze strony klientów/ kontrahentów. W bieżącym badaniu spadek INP związany był w największym stopniu z pogorszeniem oceny portfela należności. Warto jednak nadmienić, że ta ocena wciąż jest znacząco wyższa niż w październiku 2013 r. Niestety, wzrósł również odsetek firm, które odczuwają konsekwencje opóźnień w otrzymywaniu należności i mają w związku z tym problemy z regulowaniem własnych zobowiązań. Można przypuszczać, że utrzymujące się pozytywne nastroje w obszarze należności będą odbijać się w zyskach przedsiębiorstw, a także będę sprzyjać aktywności inwestycyjnej polskich firm.
ości Portfel należn iębiorstw ds ze pr polskich roku kwiecień 2014 Pomimo znaczącego pogorszenia względem poprzedniego kwartału, sytuacja przedsiębiorstw w obszarze należności utrzymuje się wciąż na bardzo dobrym poziomie. Z rosnącymi problemami z odzyskiwaniem należności boryka się w Polsce aktualnie 15,5% wszystkich firm, podczas gdy udział firm deklarujących spadek problemów z odzyskiwaniem należności lub ich całkowity brak wynosi 34,6%. Ten, w dalszym ciągu pozytywny, obraz sytuacji jest w głównej mierze wynikiem dobrej sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Sprawia ona, że wystawiane faktury rzadziej pozostają niezapłacone, a nawet jeżeli tak się dzieje, nie ma to znaczącego przełożenia na sytuację firmy. Dobra sytuacja w obszarze należności może też stymulować rozpoczynanie projektów inwestycyjnych w kolejnych kwartałach. Pomimo niewielkiego pogorszenia bieżącej oceny problemów z należnościami w polskich firmach, perspektywy dotyczące spływu należności poprawiają się. Oczekiwania są obecnie na najwyższym poziomie w całej historii badania (od 2009 r.). W bieżącym badaniu saldo odpowiedzi na pytanie o prognozę portfela należności wzrosło do +15,6 pp., a warto podkreślić, że jeszcze na koniec 2012 roku wynosiło -20,9 pp. Wartość salda na obecnym poziomie wynika z faktu, że odsetek firm, które spodziewają się spadku problemów z odzyskiwaniem należności oraz tych, które spodziewają się, że takie problemy w ogóle nie będą występować, przewyższa o 15,6 pp. odsetek firm, które spodziewają się pogorszenia stanu należności. Wyniki odpowiedzi na pytanie o prognozę spływu należności pozwalają również sądzić, że bieżące pogorszenie wyników dotyczących stanu portfela należności ma przejściowy charakter, a wzrost gospodarczy będzie w kolejnych kwartałach wpływał na dalszą poprawę spływu należności. 5
6 ości Portfel należn stw or bi ię ds ze polskich pr ku ro kwiecień 2014 Po tym jak w październiku 2013 r. odsetek przeterminowanych należności w portfelach polskich przedsiębiorstw spadł do historycznie niskiego poziomu (22,7%), w ostatnich dwóch kwartałach znów obserwowany jest jego niewielki wzrost. Warto jednak podkreślić, że wartość odnotowana w kwietniu 2014 r. (24,8%) wciąż jest prawie o 1 pp. poniżej średniookresowej średniej, co oznacza, że udział należności przeterminowanych w portfelach należności polskich firm wciąż jest znacząco poniżej poziomu obserwowanego w okresie nasilenia skutków kryzysu finansowego. Wzrost udziału należności przeterminowanych w portfelu należności polskich przedsiębiorstw wynika głównie ze wzrostu liczby firm, w których przeterminowane należności stanowią ponad połowę ogółu należności, a także spadku udziału firm, w których należności przeterminowane stanowią poniżej 10% ogółu. Wskazuje to na możliwą koncentrację problemów ze spływem należności w niewielkiej grupie przedsiębiorstw. Pomimo nieznacznego wzrostu odczuwalności problemów z należnościami, a także niewielkiego wzrostu udziału należności przeterminowanych w portfelu należności polskich firm, po raz kolejny skrócił się przeciętny okres przeterminowania należności. Obecnie jest on na najniższym poziomie w ponad pięcioletniej historii badania i wynosi zaledwie 3 miesiące i 17 dni. Po raz kolejny do historycznie najniższego poziomu spadł udział faktur opóźnionych o ponad 6 miesięcy. Obecne wyniki wskazują, że jedynie 22% faktur, które nie zostały zapłacone w terminie jest opóźnione o ponad pół roku. Prawie 63% ogółu zaległości nie przekracza natomiast 3 miesięcy. Pomimo bardzo dobrych sygnałów przekazywanych przez przedsiębiorstwa, warto podkreślić, że przeciętny okres opóźnienia reaguje z opóźnieniem na zmiany w portfelu należności. W przypadku pogorszenia się koniunktury na początku obserwowane opóźnienia są bardzo krótkie i stąd nie wpływają na wydłużenie przeciętnego okresu oczekiwania.
ości Portfel należn iębiorstw ds ze pr polskich roku kwiecień 2014 W badaniu Portfel należności polskich przedsiębiorstw przeprowadzonym w kwietniu 2014 r. wzrosło znaczenie dwóch głównych skutków związanych z występowaniem opóźnień. Na utrudnienia w regulowaniu własnych należności mogące skutkować powstawaniem zatorów płatniczych wskazuje obecnie 36,2% firm w polskiej gospodarce. Względem sytuacji sprzed trzech miesięcy, oznacza to wzrost o 6,3 pp. Jest to jednak wynik wciąż poniżej długookresowej średniej. Na barierę inwestycyjną wskazywało 33,1% ogółu badanych firm, co oznacza wzrost o 3 pp. względem poprzedniego kwartału, jednak jest to wciąż o ok. 1 pp. mniej niż w połowie 2013 r. Kolejne konsekwencje opóźnień są zdecydowanie rzadziej wskazywane przez przedsiębiorców biorących udział w badaniu. Warto odnotować, że na trzecim miejscu znów wskazywana jest konieczność ograniczenia zatrudnienia lub wynagrodzeń. W poprzednim kwartale znaczenie tej bariery bardzo spadło, jednak okazuje się, że była to jedynie przejściowa poprawa. Zmalało znaczenie barier we wprowadzaniu produktów na rynek obecnie deklaruje je jedynie 8,2% przedsiębiorstw w polskiej gospodarce. Polskie firmy rzadziej zmuszone są do podnoszenia cen jedynie 4,3% deklaruje tego typu działania. Niewielka liczba firm wskazujących na konieczność podnoszenia cen wskazuje jednak na wciąż znaczące ograniczenia popytowe na rynku. Pomimo rosnącej konsumpcji, ciężko jest przekonać konsumentów do wyższej ceny. Wraz z obserwowanym pogorszeniem koniunktury w obszarze należności, rosną koszty ponoszone przez przedsiębiorców w związku z nieterminową obsługą zobowiązań przez klientów/kontrahentów. Obecnie wydatki na te cele stanowią 7,9% ogółu kosztów przedsiębiorstw i są zbliżone do długookresowej średniej. 7