Szkoła Podstawowa Zakonu Pijarów im. o. Onufrego Kopczyńskiego Fundacja Krąg Przyjaciół Dziecka im. św. Józefa Kalasancjusza ul. Gwintowa 3, 00-704 Warszawa www.warszawa.pijarzy.pl, e-mail: sp.pijarski.konkurs@gmail.com IX Ogólnopolski Pijarski Konkurs Gramatyczny im. o. Onufrego Kopczyńskiego test finałowy - WERSJA B dla uczniów szkół podstawowych i oddziałów gimnazjalnych GODŁO UCZESTNIKA: Droga Uczennico! Drogi Uczniu! Masz przed sobą test sprawdzający Twoją wiedzę. Powyżej wpisz godło uczestnika otrzymane od przedstawiciela komisji konkursowej. Pracę z arkuszem rozpocznij od uważnego czytania tekstu o Gustawie Herlingu-Grudzińskim, gdyż część pytań będzie z nim związana. Pracując, uważnie czytaj polecenia. Zwróć uwagę na fakt, że dla każdego pytania testowego prawidłowa jest tylko jedna dobra odpowiedź. Prawidłowe odpowiedzi zaznaczaj za pomocą znaku X. Jeśli się pomylisz, otocz kółkiem nieprawidłową odpowiedź i zaznacz właściwą. Na wykonanie wszystkich zadań masz 60 minut. Powodzenia! (1) Jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku, Gustaw Herling-Grudziński, został uhonorowany przez Sejm RP. (2) 20 maja 2019 roku minie sto lat od narodzin autora kanonicznego Innego Świata. (3) Dla doniosłego uczczenia tego jubileuszu oraz w uznaniu słowa i czynu wybitnego pisarza rok 2019 będzie rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. (4) W uchwale podkreślono, że losy i twórczość pisarza stanowią świadectwo cierpień i czynów człowieka, któremu przyszło przeżyć czasy totalitarnej przemocy i kryzysu wartości, a autor z niezwykłą odwagą opisuje tragedię człowieka poszukującego moralnego ładu i prawdy. (5) Gustaw Herling-Grudziński należy do reprezentantów pokolenia Kolumbów. (6) Pokolenie to stanowią polscy pisarze, dla których okres wchodzenia w dorosłość przypadł na lata II wojny światowej, a sama wojna była przeżyciem, jakie ukształtowało ich twórczość w największym stopniu. (7) Był jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku, obierającym za przedmiot swego pisarstwa opór stawiany przez człowieka różnorodnym postaciom nicości (totalitaryzmom, religijnemu zwątpieniu, poczuciu egzystencjalnego osamotnienia, instrumentalizacji życia). (8) Najsłynniejszym utworem autorstwa Gustawa Herlinga- Grudzińskiego jest powieść Inny świat, która powstała w 1951 roku na podstawie doświadczeń łagrowych, jakie autor spisał i przetworzył w artystycznie doskonałą formę. (9) W książce sporządza dokumentalnie wiarygodny opis łagrowych warunków życia, a zarazem tworzy opowieść o istocie totalitaryzmu, o granicach człowieczeństwa, o nieskończonych dnach upadku, lecz także o ludzkiej sile pokonywania godnością każdego losu. (10) Książka Inny Świat była pierwszym w literaturze światowej pełnym miłosierdzia oraz nadziei świadectwem martyrologii więźniów sowieckiego łagru. (11) Napisał ją zaledwie 30-letni autor, który sam doświadczył okrucieństwa komunistycznego miejsca kaźni. (12) Tym większa była gorycz pisarza, gdy część intelektualnych elit Europy nie chciała przyjąć do wiadomości jego relacji. (13) Podkreślono także, że opowiadania Herlinga-Grudzińskiego to głęboko zakorzeniony w europejskiej kulturze zbiór opowieści o metafizycznych sekretach losu człowieka. (14) Autora fascynuje zmaganie się z tajemnicą, którą opisał słowami Szekspira: jesteśmy z takiej materii, z jakiej robione są sny. (15) Jego Dziennik pisany nocą stanowi niezwykle oryginalną, eseistyczną, osobistą kronikę historii Polski i Europy w XX wieku, widzianą z emigracji oczami polskiego patrioty i Europejczyka. na podstawie: www.wydawnictwoliterackie.pl www.culture.pl Strona 1 z 8
1. W 1. wypowiedzeniu: a) Nie ma przydawki. b) Jest jeden przyimek. c) Jest orzeczenie imienne. d) Jest czasownik niedokonany. 2. W 1. wypowiedzeniu powyższego tekstu użyto skrótu nazwy naszego kraju. Poprawne jego rozwinięcie w kontekście tego zdania powinno brzmieć: a) Rzeczpospolitej Polskiej. b) Rzeczypospolitej Polskiej. c) Rzeczpospolitej Polski. d) Rzeczypospolitej Polski. e) Poprawne są odpowiedzi a) i b). 3. Wśród wypowiedzeń składowych w zdaniu nr 4: a) Jest zdanie bezpodmiotowe. b) Nie ma zdania podrzędnego dopełnieniowego. c) Nie ma zdania podrzędnego przydawkowego. d) Jest zdanie współrzędnie złożone wynikowe. 4. W wypowiedzeniu nr 4: a) Są cztery czasowniki w formach nieosobowych. b) Nie ma imiesłowów. c) Występuje imiesłów przysłówkowy. d) Są trzy czasowniki w formach nieosobowych. 5. W wypowiedzeniu nr 6: a) Nie ma orzeczenia imiennego. b) Jest równoważnik zdania. c) Występuje przymiotnik w stopniu najwyższym. d) Jest pięć zdań składowych. 6. W wypowiedzeniu nr 6: a) Nie ma wyrazów zbudowanych z samych głosek dźwięcznych. b) Jest osiem wyrazów, w których litera i pełni jedynie funkcję znaku zmiękczenia. c) Jest siedem wyrazów, w których litera i pełni jedynie funkcję znaku zmiękczenia. d) Wszystkie wyrazy są akcentowane na drugiej sylabie od końca. 7. Do wyrazów nieodmiennych nie należy rzeczownik: a) kakao. b) kakadu. c) awokado. d) muzeum. Strona 2 z 8
8. W odmianie rzeczownika autor : a) Nie ma oboczności w obrębie tematu. b) W mianowniku jest końcówka -r. c) Występuje oboczność r:rz. d) Występuje e ruchome. 9. Wypowiedzenie 1. to: a) Zdanie współrzędnie złożone. b) Zdanie podrzędnie złożone. c) Równoważnik zdania. d) Zdanie pojedyncze. 10. Wypowiedzenie nr 7: a) Jest zdaniem podrzędnie złożonym przydawkowym. b) Jest zdaniem pojedynczym. c) Jest zdaniem wielokrotnie złożonym. d) Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna. 11. W wyrazie poczuciu: a) Są same głoski bezdźwięczne. b) Są cztery spółgłoski. c) Są cztery samogłoski. d) Są trzy samogłoski. 12. W wyrazie przedmiot: a) Jest ubezdźwięcznienie wsteczne. b) Jest ubezdźwięcznienie postępowe. c) Jest uproszczenie grupy spółgłoskowej. d) Nie ma różnicy między wymową a pisownią. 13. Informację o tym, że niektóre rzeczowniki (np. złoto, srebro, ryzyko) nie mają liczby mnogiej, fachowo nazywamy: a) afektonimem. b) osobliwością w odmianie. c) obocznością. d) aspektem odmiany. 14. W 8. wypowiedzeniu: a) Nie ma przysłówka. b) Nie ma przymiotnika niepodlegającego stopniowaniu. c) Występuje przysłówek, który nie podlega stopniowaniu. d) Występuje przymiotnik w stopniu wyższym. Strona 3 z 8
15. Które z podanych wyrazów mają węższy zakres znaczeniowy? W każdej parze podkreśl odpowiedni wyraz: kultura sztuka wierzenia mity franciszkanizm filozofia literatura beletrystyka 16. W 2. wypowiedzeniu: a) Nie ma partykuł. b) Jest pięć okoliczników. c) Nie ma liczebnika głównego. d) Są przysłówki. 17. Wypowiedzenie nr 8: a) Składa się z trzech wypowiedzeń składowych. b) Składa się z czterech wypowiedzeń składowych. c) Składa się z pięciu wypowiedzeń składowych. d) Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna. 18. W wyrazach książce i ludzkiej: a) Nie ma takich samych zjawisk fonetycznych. b) Są ubezdźwięcznienia wsteczne. c) Są ubezdźwięcznienia postępowe. d) Są po dwa zjawiska fonetyczne w każdym wyrazie. 19. W odmianie przez przypadki w liczbie pojedynczej i mnogiej wyrazu książka: a) Są dwa warianty tematu. b) Są cztery warianty tematu. c) Są trzy warianty tematu. d) Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna. 20. W 10. wypowiedzeniu: a) Nie ma przymiotnika. b) Nie ma przysłówka. c) Nie ma liczebnika porządkowego. d) Nie ma przyimka. 21. Małą literą piszemy: a) Nazwy mieszkańców planet. b) Nazwy mieszkańców kontynentów. c) Nazwy mieszkańców regionów. d) Nazwy mieszkańców miast. Strona 4 z 8
22. W wypowiedzeniu 4. trzecie zdanie składowe zakwalifikujemy jako: a) zdanie orzecznikowe. b) zdanie dopełnieniowe. c) zdanie podmiotowe. d) zdanie przydawkowe. 23. Podziel na sylaby wyraz Europa.... 24. Znaczenie wyrazu powieść odnajdziemy w: a) słowniku terminów literackich. b) słowniku wyrazów obcych. c) słowniku synonimów. d) słowniku frazeologicznym. 25. Czasownik nie odmienia się przez: a) rodzaje. b) aspekty. c) osoby. d) liczby. e) czasy. f) tryby. g) żadna odpowiedź nie jest prawidłowa. 26. Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe. a) Spójnik i przyimek to nieodmienne i niesamodzielne części mowy. [P/F] b) Wykrzykniki wyrażają m.in. stany uczuciowe, życzenia i rozkazy. [P/F] c) Partykułę by z osobowymi częściami mowy piszemy oddzielnie. [P/F] 27. Rzadko używaną we współczesnej polszczyźnie cząstkę li (np. w kontekście zdania Znaszli ten kraj, gdzie cytryna dojrzewa?) zakwalifikujemy jako: a) wykrzyknik. b) zaimek. c) partykułę. d) spójnik. 28. Zapisz słownie datę wymienioną w 2. wypowiedzeniu.... Strona 5 z 8
29. W przytoczonym niżej fragmencie wypowiedzi Gustawa Herlinga-Grudzińskiego wpisz brakujące przecinki. Co to znaczy że Inny Świat jest moim Bildungsroman? To znaczy że jako dwudziestoletni chłopiec znalazłem się w samym środku totalitarnego wieku i że w łagrze sowieckim uczyłem się na czym polega w praktyce ta nowa moralność którą postanowili wprowadzić w życie ideolodzy totalitaryzmu. Uczyłem się więc na własnej skórze jakie są zasady podstępy i zasadzki zastawione przez totalitaryzm na człowieka i jakie wynikają z niego zagrożenia dla naszego człowieczeństwa. Wyszedłem z łagru sowieckiego na tyle cały że mogłem odnaleźć się w wolnym świecie i napisać tę książkę ale wyszedłem tylko dlatego że sprzyjały mi okoliczności wielkiej polityki. Gdyby nie tak zwany pakt Sikorski-Majski z 1941 roku w którym Stalin zobowiązał się zwolnić z łagrów polskich obywateli to w Jercewie łagrze pod Archangielskiem po prostu musiałbym umrzeć. (na podstawie www.epodreczniki.pl) 30. Młodzieżowym słowem roku 2018 według plebiscytu organizowanego przez PWN jest: a) ogarniać. b) sztos. c) dzban. d) dwudzionek. 31. Zaznacz informację, która nie dotyczy młodzieżowego słowa roku 2017 (XD): a) może funkcjonować jako rzeczownik, wykrzyknik, partykuła, nieodmienny przymiotnik lub przysłówek. b) powstał jako połączenie liter symbolizujące graficznie uśmiech. c) nie funkcjonuje w innych językach. d) należy głównie do języka pisanego mediów społecznościowych. 32. W Collegium Nobilium Onufry Kopczyński pełnił funkcję: a) profesora dydaktyki. b) profesora wymowy. c) profesora filozofii. 33. Po klęsce powstania kościuszkowskiego Onufry Kopczyński został: a) odesłany do Paryża. b) skazany na rekolekcje w jednym z zakonnych domów niemieckich. c) wysłany w głąb Rosji. 34. Onufry Kopczyński spoczywa: a) na warszawskich Powązkach. b) na warszawskich Siekierkach. c) w miejscu urodzenia. Strona 6 z 8
35. W podanym niżej tekście podkreśl wszystkie zdania główne. Inny świat miał być dokumentem i świadectwem, dlatego poetyka tradycyjnego realizmu okazała się czymś niewystarczającym. Herling Grudziński napisał tę książkę stylem lapidarnym, powściągliwym, a jednocześnie niepozbawionym poetyckiej urody. Polski pisarz, inspirując się książkami: Wspomnieniem z domu umarłych Fiodora Dostojewskiego i Dziennikiem roku zarazy Daniela Defoe, wprowadził do utworu narratora bohatera opowiadającego historię, która nie była fikcją, ale świadectwem o wadze uniwersalnej, dotyczyła w ogólnym wymiarze zjawiska totalitaryzmu i kondycji człowieka w ogóle. Pisarz nie skupiał się na jednostkowym przypadku, gdyż opisywał mechanizm działania władzy totalitarnej i sposoby jej zniewalającego wpływu na jednostkę. W efekcie działania te doprowadziły do tego, że człowiek potrafi być ludzki tylko w ludzkich warunkach. (na podstawie www.epodreczniki.pl) 36. Na czym polega błąd interpunkcyjny w podanym tekście? Wiele osób lubi czytać, lecz dobór ich lektur bardzo się różni. Jedni czytają tylko gazety albo komiksy, albo powieści. Jeszcze inni lubią książki z różnych dziedzin nauki, na przykład astronomii, życia zwierząt, czy wynalazków technicznych. a) Przecinek przed powtórzonym spójnikiem albo. b) Przecinek przed spójnikiem czy w zdaniu pojedynczym. c) Brak przecinka przed pierwszym spójnikiem albo. d) Przecinek przed spójnikiem lecz w zdaniu złożonym. 37. Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. a) Przed spójnikiem oraz przecinek występuje wtedy, gdy spójnik się powtarza w zdaniu. [P/F] b) Spójnik ponieważ występuje w zdaniach złożonych podrzędnie i współrzędnie. [P/F] c) W zdaniu pojedynczym przecinek poprzedza spójniki: lecz, czyli, ale. [P/F] 38. Miałem ochotę ją uścisnąć powiedział oficer. Podobna przyjemność odparł Trędowaty spotkałaby mnie pierwszy raz w życiu: nikt nigdy nie uścisnął mojej dłoni. (G. Herling-Grudziński Wieża ) Przytoczony wyżej fragment stanowi przykład: a) mowy niezależnej. b) mowy zależnej. 39. Wskaż poprawne dokończenie zdania. W zdaniu Uch! Co za nieudany konkurs! Wykrzyknik Uch! ma za zadanie: a) naśladować dźwięk otoczenia. b) wyrazić negatywne wrażenia mówiącego. c) kogoś przywoływać. d) wywołać reakcję odbiorcy. Strona 7 z 8
40. W 13. wypowiedzeniu: a) Jest zdanie podrzędne dopełnieniowe. b) Jest zdanie podrzędne okolicznikowe. c) Jest zdanie podrzędne podmiotowe. d) Jest zdanie podrzędne orzecznikowe. 41. Wypowiedzenie nadrzędne w 13. konstrukcji składniowej to: a) Zawiadomienie. b) Zdanie bezpodmiotowe. c) Równoważnik zdania. d) Zdanie z czasownikiem w formie osobowej. 42. W 13. wypowiedzeniu: a) Są trzy czasowniki. b) Nie ma spójnika. c) Są dwa czasowniki. d) Jest jeden czasownik. 43. W 11. wypowiedzeniu: a) Są dwa wyrazy, w których występuje zjawisko ubezdźwięcznienia postępowego. b) Są wyrazy, w których występuje udźwięcznienie wsteczne. c) Są dwa wyrazy, w których występuje zjawisko ubezdźwięcznienia wstecznego. d) Są wyrazy, w których występuje uproszczenie grup spółgłoskowych. 44. W 14. wypowiedzeniu: a) Są czasowniki przechodnie. b) Jest czasownik w formie bezokolicznika. c) Nie ma imiesłowu przymiotnikowego. d) Nie ma czasownika dokonanego. 45. Onufry Kopczyński poza gramatyką nauczał także: a) literatury. b) języka rosyjskiego. c) retoryki i poetyki. 46. W 15. wypowiedzeniu: a) Są dwa zdania składowe. b) Jest orzeczenie czasownikowe. c) Jest orzeczenie imienne. d) Nie ma dopełnienia. Strona 8 z 8