Szkoła Podstawowa Zakonu Pijarów im. o. Onufrego Kopczyńskiego Fundacja Krąg Przyjaciół Dziecka im. św. Józefa Kalasancjusza

Transkrypt

1 Szkoła Podstawowa Zakonu Pijarów im. o. Onufrego Kopczyńskiego Fundacja Krąg Przyjaciół Dziecka im. św. Józefa Kalasancjusza ul. Gwintowa 3, Warszawa IX Ogólnopolski Pijarski Konkurs Gramatyczny im. o. Onufrego Kopczyńskiego test finałowy - WERSJA A dla uczniów szkół podstawowych i oddziałów gimnazjalnych GODŁO UCZESTNIKA: Droga Uczennico! Drogi Uczniu! Masz przed sobą test sprawdzający Twoją wiedzę. Powyżej wpisz godło uczestnika otrzymane od przedstawiciela komisji konkursowej. Pracę z arkuszem rozpocznij od uważnego czytania tekstu o Gustawie Herlingu-Grudzińskim, gdyż część pytań będzie z nim związana. Pracując, uważnie czytaj polecenia. Zwróć uwagę na fakt, że dla każdego pytania testowego prawidłowa jest tylko jedna dobra odpowiedź. Prawidłowe odpowiedzi zaznaczaj za pomocą znaku X. Jeśli się pomylisz, otocz kółkiem nieprawidłową odpowiedź i zaznacz właściwą. Na wykonanie wszystkich zadań masz 60 minut. Powodzenia! (1) Jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku, Gustaw Herling-Grudziński, został uhonorowany przez Sejm RP. (2) 20 maja 2019 roku minie sto lat od narodzin autora kanonicznego Innego Świata. (3) Dla doniosłego uczczenia tego jubileuszu oraz w uznaniu słowa i czynu wybitnego pisarza rok 2019 będzie rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. (4) W uchwale podkreślono, że losy i twórczość pisarza stanowią świadectwo cierpień i czynów człowieka, któremu przyszło przeżyć czasy totalitarnej przemocy i kryzysu wartości, a autor z niezwykłą odwagą opisuje tragedię człowieka poszukującego moralnego ładu i prawdy. (5) Gustaw Herling-Grudziński należy do reprezentantów pokolenia Kolumbów. (6) Pokolenie to stanowią polscy pisarze, dla których okres wchodzenia w dorosłość przypadł na lata II wojny światowej, a sama wojna była przeżyciem, jakie ukształtowało ich twórczość w największym stopniu. (7) Był jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku, obierającym za przedmiot swego pisarstwa opór stawiany przez człowieka różnorodnym postaciom nicości (totalitaryzmom, religijnemu zwątpieniu, poczuciu egzystencjalnego osamotnienia, instrumentalizacji życia). (8) Najsłynniejszym utworem autorstwa Gustawa Herlinga- Grudzińskiego jest powieść Inny świat, która powstała w 1951 roku na podstawie doświadczeń łagrowych, jakie autor spisał i przetworzył w artystycznie doskonałą formę. (9) W książce sporządza dokumentalnie wiarygodny opis łagrowych warunków życia, a zarazem tworzy opowieść o istocie totalitaryzmu, o granicach człowieczeństwa, o nieskończonych dnach upadku, lecz także o ludzkiej sile pokonywania godnością każdego losu. (10) Książka Inny Świat była pierwszym w literaturze światowej pełnym miłosierdzia oraz nadziei świadectwem martyrologii więźniów sowieckiego łagru. (11) Napisał ją zaledwie 30-letni autor, który sam doświadczył okrucieństwa komunistycznego miejsca kaźni. (12) Tym większa była gorycz pisarza, gdy część intelektualnych elit Europy nie chciała przyjąć do wiadomości jego relacji. (13) Podkreślono także, że opowiadania Herlinga-Grudzińskiego to głęboko zakorzeniony w europejskiej kulturze zbiór opowieści o metafizycznych sekretach losu człowieka. (14) Autora fascynuje zmaganie się z tajemnicą, którą opisał słowami Szekspira: jesteśmy z takiej materii, z jakiej robione są sny. (15) Jego Dziennik pisany nocą stanowi niezwykle oryginalną, eseistyczną, osobistą kronikę historii Polski i Europy w XX wieku, widzianą z emigracji oczami polskiego patrioty i Europejczyka. na podstawie: Strona 1 z 8

2 1. W 1. wypowiedzeniu powyższego tekstu użyto skrótu nazwy naszego kraju. Poprawne jego rozwinięcie w kontekście tego zdania powinno brzmieć: a) Rzeczpospolitej Polskiej. b) Rzeczypospolitej Polskiej. c) Rzeczpospolitej Polski. d) Rzeczypospolitej Polski. e) Poprawne są odpowiedzi a) i b). 2. W 1. wypowiedzeniu: a) Nie ma przydawki. b) Jest orzeczenie imienne. c) Jest czasownik niedokonany. d) Jest jeden przyimek. 3. Wypowiedzenie 1. to: a) Zdanie pojedyncze. b) Zdanie współrzędnie złożone. c) Zdanie podrzędnie złożone. d) Równoważnik zdania. 4. W 2. wypowiedzeniu: a) Jest pięć okoliczników. b) Nie ma liczebnika głównego. c) Są przysłówki. d) Nie ma partykuł. 5. W odmianie rzeczownika autor : a) Występuje oboczność r:rz. b) Występuje e ruchome. c) Nie ma oboczności w obrębie tematu. d) W mianowniku jest końcówka -r. 6. Wśród wypowiedzeń składowych w zdaniu nr 4: a) Nie ma zdania podrzędnego przydawkowego. b) Jest zdanie współrzędnie złożone wynikowe. c) Jest zdanie bezpodmiotowe. d) Nie ma zdania podrzędnego dopełnieniowego. 7. W wypowiedzeniu nr 4: a) Występuje imiesłów przysłówkowy. b) Są trzy czasowniki w formach nieosobowych. c) Są cztery czasowniki w formach nieosobowych. d) Nie ma imiesłowów. Strona 2 z 8

3 8. W wypowiedzeniu nr 6: a) Występuje przymiotnik w stopniu najwyższym. b) Nie ma orzeczenia imiennego. c) Jest równoważnik zdania. d) Jest pięć zdań składowych. 9. W wypowiedzeniu nr 6: a) Jest osiem wyrazów, w których litera i pełni jedynie funkcję znaku zmiękczenia. b) Jest siedem wyrazów, w których litera i pełni jedynie funkcję znaku zmiękczenia. c) Nie ma wyrazów zbudowanych z samych głosek dźwięcznych. d) Wszystkie wyrazy są akcentowane na drugiej sylabie od końca. 10. Wypowiedzenie nr 7: a) Jest zdaniem podrzędnie złożonym przydawkowym. b) Jest zdaniem wielokrotnie złożonym. c) Jest zdaniem pojedynczym. d) Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna. 11. W wyrazie poczuciu: a) Są same głoski bezdźwięczne. b) Są cztery samogłoski. c) Są trzy samogłoski. d) Są cztery spółgłoski. 12. W wyrazie przedmiot: a) Jest ubezdźwięcznienie wsteczne. b) Jest uproszczenie grupy spółgłoskowej. c) Nie ma różnicy między wymową a pisownią. d) Jest ubezdźwięcznienie postępowe. 13. W 8. wypowiedzeniu: a) Występuje przysłówek, który nie podlega stopniowaniu. b) Występuje przymiotnik w stopniu wyższym. c) Nie ma przysłówka. d) Nie ma przymiotnika niepodlegającego stopniowaniu. 14. Wypowiedzenie nr 8: a) Składa się z trzech wypowiedzeń składowych. b) Składa się z czterech wypowiedzeń składowych. c) Składa się z pięciu wypowiedzeń składowych. d) Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna. Strona 3 z 8

4 15. W wyrazach książce i ludzkiej: a) Są ubezdźwięcznienia wsteczne. b) Są ubezdźwięcznienia postępowe. c) Nie ma takich samych zjawisk fonetycznych. d) Są po dwa zjawiska fonetyczne w każdym wyrazie. 16. W odmianie przez przypadki w liczbie pojedynczej i mnogiej wyrazu książka: a) Są dwa warianty tematu. b) Są trzy warianty tematu. c) Są cztery warianty tematu. d) Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna. 17. W 10. wypowiedzeniu: a) Nie ma liczebnika porządkowego. b) Nie ma przyimka. c) Nie ma przymiotnika. d) Nie ma przysłówka. 18. W 13. wypowiedzeniu: a) Jest zdanie podrzędne podmiotowe. b) Jest zdanie podrzędne orzecznikowe. c) Jest zdanie podrzędne dopełnieniowe. d) Jest zdanie podrzędne okolicznikowe. 19. Wypowiedzenie nadrzędne w 13. konstrukcji składniowej to: a) Zdanie bezpodmiotowe. b) Równoważnik zdania. c) Zdanie z czasownikiem w formie osobowej. d) Zawiadomienie. 20. W 13. wypowiedzeniu: a) Są dwa czasowniki. b) Jest jeden czasownik. c) Są trzy czasowniki. d) Nie ma spójnika. 21. W 11. wypowiedzeniu: a) Są dwa wyrazy, w których występuje zjawisko ubezdźwięcznienia wstecznego. b) Są wyrazy, w których występuje zjawisko ubezdźwięcznienia postępowego. c) Są wyrazy, w których występuje udźwięcznienie wsteczne. d) Są wyrazy, w których występuje uproszczenie grup spółgłoskowych. Strona 4 z 8

5 22. W 14. wypowiedzeniu: a) Jest czasownik w formie bezokolicznika. b) Nie ma imiesłowu przymiotnikowego. c) Są czasowniki przechodnie. d) Nie ma czasownika dokonanego. 23. W 15. wypowiedzeniu: a) Jest orzeczenie imienne. b) Nie ma dopełnienia. c) Są dwa zdania składowe. d) Jest orzeczenie czasownikowe. 24. Małą literą piszemy: a) Nazwy mieszkańców kontynentów. b) Nazwy mieszkańców regionów. c) Nazwy mieszkańców miast. d) Nazwy mieszkańców planet. 25. W wypowiedzeniu 4. trzecie zdanie składowe zakwalifikujemy jako: a) zdanie orzecznikowe. b) zdanie podmiotowe. c) zdanie przydawkowe. d) zdanie dopełnieniowe. 26. Podziel na sylaby wyraz Europa Znaczenie wyrazu powieść odnajdziemy w: a) słowniku wyrazów obcych. b) słowniku synonimów. c) słowniku terminów literackich. d) słowniku frazeologicznym. 28. Czasownik nie odmienia się przez: a) osoby. b) liczby. c) czasy. d) tryby. e) rodzaje. f) aspekty. g) żadna odpowiedź nie jest prawidłowa. Strona 5 z 8

6 29. Do wyrazów nieodmiennych nie należy rzeczownik: a) kakao. b) muzeum. c) kakadu. d) awokado. 30. Informację o tym, że niektóre rzeczowniki (np. złoto, srebro, ryzyko) nie mają liczby mnogiej, fachowo nazywamy: a) osobliwością w odmianie. b) obocznością. c) aspektem odmiany. d) afektonimem. 31. Które z podanych wyrazów mają węższy zakres znaczeniowy? W każdej parze podkreśl odpowiedni wyraz: kultura sztuka franciszkanizm filozofia literatura beletrystyka wierzenia mity 32. Wskaż poprawne dokończenie zdania. W zdaniu Uch! Co za nieudany konkurs! Wykrzyknik Uch! ma za zadanie: a) naśladować dźwięk otoczenia. b) kogoś przywoływać. c) wywołać reakcję odbiorcy. d) wyrazić negatywne wrażenia mówiącego. 33. Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe. a) Wykrzykniki wyrażają m.in. stany uczuciowe, życzenia i rozkazy. [P/F] b) Partykułę by z osobowymi częściami mowy piszemy oddzielnie. [P/F] c) Spójnik i przyimek to nieodmienne i niesamodzielne części mowy. [P/F] 34. Rzadko używaną we współczesnej polszczyźnie cząstkę li (np. w kontekście zdania Znaszli ten kraj, gdzie cytryna dojrzewa?) zakwalifikujemy jako: a) wykrzyknik. b) spójnik. c) zaimek. d) partykułę. 35. Zapisz słownie datę wymienioną w 2. wypowiedzeniu.... Strona 6 z 8

7 36. W podanym niżej tekście podkreśl wszystkie zdania główne. Inny świat miał być dokumentem i świadectwem, dlatego poetyka tradycyjnego realizmu okazała się czymś niewystarczającym. Herling-Grudziński napisał tę książkę stylem lapidarnym, powściągliwym, a jednocześnie niepozbawionym poetyckiej urody. Polski pisarz, inspirując się książkami: Wspomnieniem z domu umarłych Fiodora Dostojewskiego i Dziennikiem roku zarazy Daniela Defoe, wprowadził do utworu narratora bohatera opowiadającego historię, która nie była fikcją, ale świadectwem o wadze uniwersalnej, dotyczyła w ogólnym wymiarze zjawiska totalitaryzmu i kondycji człowieka w ogóle. Pisarz nie skupiał się na jednostkowym przypadku, gdyż opisywał mechanizm działania władzy totalitarnej i sposoby jej zniewalającego wpływu na jednostkę. W efekcie działania te doprowadziły do tego, że człowiek potrafi być ludzki tylko w ludzkich warunkach. (na podstawie Na czym polega błąd interpunkcyjny w podanym tekście? Wiele osób lubi czytać, lecz dobór ich lektur bardzo się różni. Jedni czytają tylko gazety albo komiksy, albo powieści. Jeszcze inni lubią książki z różnych dziedzin nauki, na przykład astronomii, życia zwierząt, czy wynalazków technicznych. a) Przecinek przed powtórzonym spójnikiem albo. b) Brak przecinka przed pierwszym spójnikiem albo. c) Przecinek przed spójnikiem czy w zdaniu pojedynczym. d) Przecinek przed spójnikiem lecz w zdaniu złożonym. 38. Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. a) Spójnik ponieważ występuje w zdaniach złożonych podrzędnie i współrzędnie. [P/F] b) W zdaniu pojedynczym przecinek poprzedza spójniki: lecz, czyli, ale. [P/F] c) Przed spójnikiem oraz przecinek występuje wtedy, gdy spójnik się powtarza w zdaniu. [P/F] 39. Onufry Kopczyński poza gramatyką nauczał także: a) języka rosyjskiego. b) retoryki i poetyki. c) literatury. 40. Miałem ochotę ją uścisnąć powiedział oficer. Podobna przyjemność odparł Trędowaty spotkałaby mnie pierwszy raz w życiu: nikt nigdy nie uścisnął mojej dłoni. (G. Herling-Grudziński Wieża ) Przytoczony wyżej fragment stanowi przykład: a) mowy zależnej. b) mowy niezależnej. Strona 7 z 8

8 41. W przytoczonym niżej fragmencie wypowiedzi Gustawa Herlinga-Grudzińskiego wpisz brakujące przecinki. Co to znaczy że Inny Świat jest moim Bildungsroman? To znaczy że jako dwudziestoletni chłopiec znalazłem się w samym środku totalitarnego wieku i że w łagrze sowieckim uczyłem się na czym polega w praktyce ta nowa moralność którą postanowili wprowadzić w życie ideolodzy totalitaryzmu. Uczyłem się więc na własnej skórze jakie są zasady podstępy i zasadzki zastawione przez totalitaryzm na człowieka i jakie wynikają z niego zagrożenia dla naszego człowieczeństwa. Wyszedłem z łagru sowieckiego na tyle cały że mogłem odnaleźć się w wolnym świecie i napisać tę książkę ale wyszedłem tylko dlatego że sprzyjały mi okoliczności wielkiej polityki. Gdyby nie tak zwany pakt Sikorski-Majski z 1941 roku w którym Stalin zobowiązał się zwolnić z łagrów polskich obywateli to w Jercewie łagrze pod Archangielskiem po prostu musiałbym umrzeć. (na podstawie Młodzieżowym słowem roku 2018 według plebiscytu organizowanego przez PWN jest: a) sztos. b) dzban. c) dwudzionek. d) ogarniać. 43. Zaznacz informację, która nie dotyczy młodzieżowego słowa roku 2017 (XD): a) może funkcjonować jako rzeczownik, wykrzyknik, partykuła, nieodmienny przymiotnik lub przysłówek. b) powstał jako połączenie liter symbolizujące graficznie uśmiech. c) należy głównie do języka pisanego mediów społecznościowych. d) nie funkcjonuje w innych językach. 44. W Collegium Nobilium Onufry Kopczyński pełnił funkcję: a) profesora wymowy. b) profesora filozofii. c) profesora dydaktyki. 45. Po klęsce powstania kościuszkowskiego Onufry Kopczyński został: a) skazany na rekolekcje w jednym z zakonnych domów niemieckich. b) wysłany w głąb Rosji. c) odesłany do Paryża. 46. Onufry Kopczyński spoczywa: a) na warszawskich Siekierkach. b) na warszawskich Powązkach. c) w miejscu urodzenia. Strona 8 z 8