PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2006, 43, 1, 71 77 ISSN 1644 387X Copyright by Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław and Polish Stomatological Association KONRAD MAŁKIEWICZ, ELŻBIETA JODKOWSKA Ocena porównawcza preparatów do wybielania zębów w formie lakieru Comprehensive Assessment of Two Lack Form Teeth Bleaching Agents Zakład Stomatologii Zachowawczej IS AM w Warszawie Streszczenie Cel pracy. Ocena skuteczności działania preparatów wybielających VivaStyle PaintOn (Ivoclar Vivadent) i Sim ply White (Colgate). Materiał i metody. Czterdziestu pacjentów w wieku 18 31 lat podzielono na 2 grupy. Przez 14 dni 22 osoby sto sowały preparat VS, a 18 pacjentów wybielało zęby lakierem SW. Przed, podczas i po zakończeniu wybielania wy konano fotografie cyfrowe przyśrodkowych zębów siecznych szczęki za pomocą kamery cyfrowej systemu Shade Analyzer. Uzyskane obrazy poddano analizie kolorymetrycznej, uzyskując wartości układu L*a*b* opisujące zmiany koloru wybielanych zębów. Wyniki. Analiza statystyczna wyników uzyskanych po 14 dniach kuracji wykazała istotnie większe (p < 0,01) zmniejszenie nasycenia barwy żółtej ( b* = 0,5) i zwiększenie jasności ( L* = 1,04) wybielanych zębów u pac jentów stosujących lakier VivaStyle PaintOn w porównaniu z grupą stosującą lakier Simply White ( b* = 0,42, L* = 0,32). Wnioski. Lakier wybielający VivaStyle PaintOn charakteryzuje się większą skutecznością działania w porówna niu z preparatem Simply White. Metoda fotografii cyfrowej pozwala na obiektywną ocenę skuteczności działania preparatów wybielających w sposób powtarzalny, ilościowy i jakościowy (Dent. Med. Probl. 2006, 43, 1, 71 77). Słowa kluczowe: wybielanie zębów, lakiery wybielające, ocena kolorymetryczna. Abstract Objectives. The aim of the study was to evaluate the efficacy of VivaStyle PaintOn (Ivoclar Vivadent) bleaching system versus Simply White (Colgate) paint on bleaching film. Material and Methods. A total of 40 subjects (aged 18 31) were randomized to one of two treatments. 22 indi viduals used the VivaStyle PaintOn and 18 patients used the Simply White for 30 minutes, twice a day, per 14 days. The change of L*a*b* color parameters was assessed by use of a digital camera ShadeAnalyzer, designed for evaluating tooth color. A series of pictures of the central incisors was taken for each patient. The first picture was taken before bleaching, the second after seven days and the third after 14 days of treatment. Pictures were analyzed by the use of ShadeAnalyzer software to reveal the L*a*b* values. Results. The statistical analysis of tooth color changes revealed a significantly higher (p < 0,01) reduction of yellow ness of the teeth ( b* = 0,5) and increase of their lightness ( L* = 1,04) in the group using VivaStyle Paint On sys tem compared with the group using Simply White paint on film ( b* = 0,42, L* = 0,32) after 14 days of bleaching. Conclusions. The VivaStyle PaintOn bleaching system seems to be more effective than Simply White self applied bleaching film. The color assessment by the use of digital photography can be repeatable and quantitative method of monitoring the teeth bleaching effect (Dent. Med. Probl. 2006, 43, 1, 71 77). Key words: teeth bleaching, bleaching lacks, colorimetric assessment. Zabieg wybielania zębów staje się coraz bar dziej popularną procedurą wykonywaną w gabine tach stomatologicznych. Liczba osób negatywnie nastawionych do tego zabiegu, przekonanych o je go szkodliwości dla twardych tkanek zęba, stop niowo maleje. Badania ankietowe, przeprowadzo ne wśród nauczycieli akademickich wskazują, że zwiększa się liczba lekarzy chcących poszerzyć swoją wiedzę na temat nowoczesnych technik wy bielania zębów [1].
72 K. MAŁKIEWICZ, E. JODKOWSKA Badania przeprowadzone w Stanach Zjedno czonych wśród lekarzy dentystów potwierdzają powszechność wykonywania zabiegów wybiela nia zębów w celach kosmetycznych. Schmidseder [2], powołując się na raport American Academy of Cosmetic Dentistry z 1992 r. donosi, że 67% an kietowanych lekarzy wykonuje wybielanie zębów w swojej praktyce stomatologicznej, a 88% leka rzy zaś uważa, że nie jest to zabieg szkodliwy. Da ne zawarte w opracowaniu Clinical Research Associates z tego samego roku wskazują, że 92% lekarzy stosuje zabiegi wybielania zębów u swo ich pacjentów [3, 4]. Jak wynika z informacji opu blikowanych przez American Dental Association w 1994 r., w ponad 81% praktyk stomatologicz nych można zyskać śnieżnobiały uśmiech [5]. Z przytoczonych danych wynika, że stomatolodzy w Stanach Zjednoczonych zareagowali na zapo trzebowanie rynkowe na tego rodzaju usługi. Należy jednak zdać sobie sprawę, że wybielania zębów nie należy postrzegać jedynie jako zabiegu kosmetycznego. Wybielanie zębów traktowane jako zabieg kosmetyczny jest poprawianiem normy fizjo logicznej, czyli naturalnego koloru uzębienia. Zabieg leczniczy natomiast powinien mieć na celu odwróce nie stanu niemającego wiele wspólnego z fizjologią. Zęby, których kolor jest odmienny od koloru naturalnego, klasyfikuje się jako przebarwione. Według przyjętej powszechnie klasyfikacji Gold steina i Garbera przebarwienia zębów powstają w wyniku [3, 6]: zmian dotyczących powierzchni szkliwa (barwne osady, płytka, kamień), zaburzeń strukturalnych twardych tkanek zę ba spowodowanych przez odkładanie się substan cji egzogennych, niektórych chorób systemowych, przyczyn miejscowych, naturalnych zmian w uzębieniu związanych z wiekiem pacjenta. Przebarwienia zębów należy więc traktować ja ko stan patologiczny, a ich wybielanie jako jeden z możliwych zabiegów leczniczych przywracających im naturalny lub zbliżony do naturalnego kolor. Chemiczne wybielanie zębów opiera się na re akcji utleniania związków barwnych zmagazyno wanych w szkliwie i zębinie. Na skutek działania substancji utleniającej, będącej aktywnym skład nikiem preparatu wybielającego następuje prze miana barwnych substancji organicznych o budo wie pierścieniowej (np. beta karotenu), przez na sycone i nienasycone pochodne węglowodorów, do bezbarwnych pochodnych o budowie łańcu chowej (bezbarwne alkohole wielowodorotleno we). W przypadku przedłużonego działania sub stancji utleniającej następuje dalszy rozkład sub stancji organicznych do dwutlenku węgla i wody. Proces ten jest równoznaczny z przekroczeniem tak zwanego punktu wysycenia. Substratami do reakcji oksydoredukcyjnej stają się wtedy cząs teczki tworzące organiczną matrycę szkliwa i zę biny, dalszy proces utleniania więc powoduje zni szczenie twardych tkanek zęba. Współcześnie stosowane substancje o poten cjale utleniającym, będące aktywnymi składnika mi preparatów do chemicznego wybielania zębów, to najczęściej nadtlenek wodoru i nadtlenek mocz nika (rozkładający się w środowisku jamy ustnej do aktywnego nadtlenku wodoru). Nadtlenek wo doru więc jest substancją aktywną, niezależnie od substancji wyjściowej zastosowanej w preparacie. Nadtlenek wodoru, dyfundując w głąb szkliwa zę ba, może rozkładać się na wolny tlen (atomowy) i aktywny rodnik HO 2, przy czym ten ostatni jest bardziej aktywną formą utleniacza. Wybielanie zębów jako zabieg kosmetyczny jest znane od tysiącleci. W starożytnym Rzymie stosowano mocz wcierany w przebarwione zęby jako środek do nadania im jaśniejszej barwy. O zwróceniu uwagi na środek chemiczny bę dący współcześnie składnikiem większości środ ków wybielających przeznaczonych do usuwania przebarwień z zębów żywych zdecydował przypa dek. Mowa tu o nadtlenku mocznika, substancji o właściwościach utleniających, rozkładającej się do nadtlenku wodoru i mocznika. W 1968 r. dr Klusmier, ortodonta ze stanu Arkansas, szuka jąc sposobu na wyeliminowanie zapalenia dziąseł występującego u pacjentów noszących aparaty re tencyjne w formie nakładek, zalecił nanoszenie do ich wnętrza antyseptyku o nazwie Gly Oxide, ma jącego w składzie nadtlenek karbamidu [cyt. wg 3]. Po kilku latach obserwacji zauważył u pacjen tów noszących aparaty retencyjne, wypełnione środkiem antyseptycznym, rozjaśnienie zębów. W taki sposób narodziła się koncepcja wybielania zębów metodą nakładkową za pomocą preparatów opartych na bazie nadtlenku karbamidu. Nadtlenek karbamidu (lub nadtlenek moczni ka) stosowany w stężeniach do około 15% jest uznawany obecnie za bezpieczny i skutecznie dzia łający środek służący do wybielania zębów [7, 8]. Metody wybielania zębów przebarwionych można podzielić na: stosowane samodzielnie przez pacjenta bez nadzoru lekarza, stosowane samodzielnie przez pacjenta pod kontrolą lekarza, stosowane wyłącznie w gabinecie stomato logicznym. W sprzedaży drogeryjnej i aptecznej znajdują się środki do wybielania zębów, do stosowania których nie wymaga się nadzoru lekarza (tzw. pre paraty OTC over the counter). Są one produko
Ocena porównawcza preparatów do wybielania zębów w formie lakieru 73 wane w formie past do zębów, gumy do żucia, że lu wybielającego, pasków, preparatów stosowa nych z nakładkami nazębnymi samodzielnie for mowanymi przez pacjenta [9, 10]. W przypadku gum do żucia i większości past do zębów, opierających swe działanie na zawartoś ci substancji o właściwościach ściernych, trudno mówić o działaniu wybielającym (bleaching), na leży zwrócić uwagę więc, że produkty tych grup są zwykle oznaczone słowem whitening, co oznacza rozjaśnianie. Kryteria środków wybielających chemicznie spełniają produkty w formie żelu, ta kie jak Simply White, Night Effect czy VivaSty le PaintOn lub pasków będących nośnikiem sub stancji wybielającej (White Strips ). Celem pracy była ocena porównawcza skutecz ności działania dwóch preparatów wybielających w formie lakieru opartych na nadtlenku mocznika, tj.: VivaStyle PaintOn oraz Simply White. Materiał i metody Zabieg wybielania zębów przeprowadzono preparatami w formie lakieru nanoszonego bezpo średnio na powierzchnie wargowe zębów, w których substancją aktywną był nadtlenek kar bamidu w stężeniu 6,3 i 18%. Preparatem VivaStyle PaintOn (Ivoclar Viva dent), opartym na 6,3% nadtlenku karbamidu, wy bielano zęby 22 osobom, a preparatem Simply White (Colgate), opartym na 18% nadtlenku kar bamidu 18 osobom. Aplikację lakieru wybielającego przedstawio no na rycinie 1. W celu określenia koloru badanych zębów siecz nych przyśrodkowych szczęki posłużono się techni ką fotografii cyfrowej. Do wykonania zdjęć bada nych zębów wykorzystano kamerę Systemu Shade Analyzer firmy Ivoclar Vivadent oraz pakiet oprogramowania SHADEANALYZER i SHADE PRO. Kamerę użytą w badaniu przedstawia rycina 2. Przed rozpoczęciem wybielania zęby poddano profesjonalnemu oczyszczaniu w celu usunięcia ewentualnego osadu i/lub kamienia nazębnego. Następnie wykonano fotografie cyfrowe przyśrod kowych zębów siecznych szczęki za pomocą ka mery cyfrowej ShadeAnalyzer. Badane preparaty w formie lakieru były nakła dane przez pacjentów na powierzchnie wargowe wysuszonych zębów górnego i dolnego łuku za po mocą dołączonych pędzelków. Po zaschnięciu la kieru pozostawał on w jamie ustnej przez 30 min, a następnie jego resztki usuwano za pomocą szczo teczki do zębów. Procedurę nakładania preparatu wybielającego powtarzano 2 razy dziennie przez okres 14 dni zgodnie z zaleceniami producenta. Po Ryc. 1. Aplikacja lakieru wybielającego Fig. 1. Application of the bleaching lack Ryc. 2. Kamera cyfrowa systemu ShadeAnalyzer Fig. 2. The ShadeAnalyzer digital camera zakończonej kuracji wybielania zębów wykonano fotografie cyfrowe przyśrodkowych zębów siecz nych szczęki. Na podstawie komputerowej analizy fotografii za pomocą programów SHADEPRO i SHADEANALYZER uzyskano wartości układu L*a*b* opisujące kolor wybielanych zębów. Przykład analizy kolorymetrycznej powierzch ni przyśrodkowych siekaczy szczęki przedstawia rycina 3. W systemie L*a*b* kolor jest opisany za po mocą trzech wartości liczbowych. Posługiwano się stopniem jasności L* oraz współrzędnymi a* i b*. Układ L*a*b* jest przestrzenią opisywaną przez trzy osie współrzędnych, na osi L* znajdują się odcienie szarości od bieli do czerni. Na ujem nym końcu osi a* znajduje się czerwień przecho dząca stopniowo w zieleń na jej dodatnim koń cu. Na osi b* będą podobne barwy niebieska i żół ta. Barwy przyjmują tu następujące wartości:
74 K. MAŁKIEWICZ, E. JODKOWSKA Ryc. 3. Analiza kolorystyczna fotografii cyfrowej przyśrodkowego zęba siecznego szczęki Fig. 3. Colorimetric analysis of digital photography of central maxillary incisor L*100 = biel, L*0 = czerń, a* = zieleń, +a* = czerwień, b* = niebieski, +b* = żółty. Schemat układu L*a*b* przedstawia rycina 4. Wyniki oceny kolorymetrycznej zębów, na które działały oceniane preparaty wybielające, poddano analizie statystycznej. -a* -100 L* 100 +b* +100 +100 +a* Wyniki przeprowadzonych badań zakodowa no w odpowiednich arkuszach, a następnie wpro wadzono do komputera za pomocą programu kal kulacyjnego MS EXCEL. Do przeprowadzania analiz statystycznych wykorzystano procedury za warte w pakiecie oprogramowania statystycznego SPSS. W procesie przygotowania wyników korzys tano z funkcji czyszczenia i kodowania danych. Podczas wykonywania właściwych analiz wyko rzystano: procedury zliczania częstości, procedury badań opisowych i tabele krzyżowe. Do zbadania istnienia związków między poszczególnymi zmiennymi użyto m.in. testu χ 2, analizy korelacji i analizy wariancji. Przy podawaniu wyników, w miejscach, gdzie stwierdzono związek, podano również poziom ufności, zwykle p < 0,01. -b* -100 0 Ryc. 4. Schemat układu CIE L*a*b* Fig. 4. The scheme of CIE L*a*b* color space Wyniki Średnia wartość jasności (L*) zębów pacjen tów poddanych kuracji wybielającej preparatem VivaStyle PaintOn wynosiła przed rozpoczęciem kuracji 84,12. Po tygodniu wybielania średnia L* wzrosła do 84,69, a po 2 tygodniach do 85,16.
Ocena porównawcza preparatów do wybielania zębów w formie lakieru 75 Wartości b*, opisujące poziom barwy żółtej zębów wybielanych preparatem BL, wynosiły odpowie dnio: 5,46 przed wybielaniem, 5,17 po 7 dniach wybielania i 4,96 po 14 dniach. Stopień nasycenia barwy czerwonej wynosił odpowiednio: 0,35, 0,23 i 0,23. Początkowa, średnia jasność (L*) zębów pac jentów, stosujących lakier wybielający Simply White wynosiła 84,77, aby po tygodniu wybiela nia zwiększyć się do 85,06, a po 2 tygodniach ku racji osiągnąć 85,09. W tym czasie nasycenie bar wy żółtej badanych zębów stopniowo obniżało się z 5,18 do 4,93 (po tygodniu wybielania) i 4,76 (po 2 tygodniach wybielania). Nasycenie barwy czerwonej wynosiło począt kowo 0,03, po tygodniu stosowania 0,06 i po 2 tygodniach kuracji 0,08. Z przedstawionych danych wynika, że po ty godniu stosowania badanych preparatów wybiela jących odnotowano średnie zwiększenie jasności wybielanych zębów w porównaniu ze średnią war tością wyjściową o 0,57 w przypadku pacjentów stosujących lakier VivaStyle i o 0,29 w grupie pa cjentów poddanych kuracji lakierem Simply White. Po 2 tygodniach kuracji wybielającej średnie zwiększenie jasności zębów w stosunku do śred niej wartości wyjściowej wynosiło odpowiednio 1,04 i 0,32 dla badanych preparatów. Analiza statystyczna wykazała istotne różnice (p < 0,01) dotyczące zmiany jasności wybielanych zębów w przypadku zastosowania obu lakierów wybielających. Wartości opisujące wielkość zmian parametru L* (jasności wybielanych zębów) przedstawia ta bela 1. Analiza statystyczna nie wykazała istotnych różnic zmian kolorystycznych w zakresie zieleni i czerwieni dla zębów poddanych procesowi wy bielania badanymi preparatami. Wydaje się, że zmiany tego wskaźnika ze względu na niewielkie wartości bezwzględne nie mają istotnego wpływu na efekt wybielenia zębów. Dane dotyczące średnich zmian koloru w za kresie zieleń czerwień dla zębów poddanych dzia łaniu badanych preparatów wybielających przed stawiono w tabeli 2. Po tygodniu stosowania preparatów wybiela jących odnotowano średnie zmniejszenie nasyce nia barwy żółtej wybielanych zębów w porówna niu ze średnią wartością wyjściową dla obu prepa ratów. W przypadku lakieru VivaStyle PaintOn wynosił on 0,29, podczas gdy u pacjentów stosu jących lakier Simply White 0,25. Po 2 tygodniach kuracji wybielającej średnie zmniejszenie nasycenia barwą żółtą badanych zę bów w stosunku do średniej wartości wyjściowej wynosiło odpowiednio 0,5 i 0,42. Dane dotyczące średnich zmian koloru w za kresie niebieski żółty dla obu grup pacjentów przedstawiono w tabeli 3. Omówienie Preparatem skuteczniej rozjaśniającym zęby (L*) (p < 0,01) był lakier wybielający VS zawie rający 6% nadtlenek karbamidu w roztworze. We dług materiałów informacyjnych firmy Ivoclar Vi vadent po zaschnięciu lakieru na zębie stężenie środka aktywnego jest 6 krotnie większe w po równaniu z formą płynną. Zjawisko to jest związa ne prawdopodobnie z odparowaniem rozpuszczal nika podczas zasychania lakieru wybielającego na zębach i przyczynia się do zwiekszenia stężenia czynnika utleniającego na powierzchni zębów. Znacznie słabszym działaniem rozjaśniającym obserwowanym w obecnym badaniu, zarówno po tygodniu, jak i po 2 tygodniach stosowania, charak teryzował się lakier wybielający SW. Preparat ten Tabela 1. Średnia zmiana jasności (L*) wybielanych zę bów obserwowana podczas stosowania badanych prepa ratów wybielających Table 1. Mean change of lightness (L*) of central maxil lary incisors observed during their bleaching L* VS SW Po tygodniu 0,57 0,29 (After 1 week) Po dwóch tygodniach 1,04 0,32 (After 2 weeks) Tabela 2. Średnia zmiana w zakresie zieleń czerwień (a*) wybielanych zębów obserwowana podczas stosowa nia badanych preparatów wybielających Table 2. Mean change of green red balance (a*) of cen tral maxillary incisors observed during their bleaching a* VS SW Po tygodniu 0,12 0,03 (After 1 week) Po dwóch tygodniach 0,12 0,05 (After 2 weeks) Tabela 3. Średnia zmiana w zakresie niebieski żółty (b*) wybielanych zębów obserwowana podczas stosowania badanych preparatów wybielających Table 3. Mean change of blue yellow balance (b*) of central maxillary incisors observed during their bleaching b* VS SW Po tygodniu 0,29 0,25 (After 1 week) Po dwóch tygodniach 0,5 0,42 (After 2 weeks)
76 K. MAŁKIEWICZ, E. JODKOWSKA jest oparty na nadtlenku karbamidu w stężeniu 18%, co odpowiada około 6,5% czystego nadtlenku wodoru. Za małą skuteczność preparatu odpowia dają być może substancje będące bazą lakieru SW. Pomiary dokonane dla wskaźnika a*, określa jącego ilościowy stosunek zieleni ( a) do czerwie ni (+a) w kolorze zęba, wykazały różnice w jego zmianach w zależności od zastosowanego prepara tu. Znaczne zmniejszenie nasycenia barwy czer wonej w stosunku do wartości wyjściowej odnoto wano w przypadku lakieru VS w obu pomiarach. Trudno jest rozpatrywać składową zieleń czer wień jako wyznacznika efektu działania preparatu wybielającego. Spowodowane jest to zarówno tym, że w porównaniu z pozostałymi wskaźnikami opisującymi kolor, czyli L* i b*, przyjmuje ona najmniejsze wartości bezwzględne, jak i tym, że jako jedyna z trzech współrzędnych określających kolor zębów przyjmuje zarówno dodatnie, jak i ujemne wartości. Zrozumiałe jest, że w przypad ku jasności L* (przyjmującej wartości dodatnie w zakresie 0 100) oczekiwanym efektem będzie biel, a nie czerń, w przypadku natomiast nasycenia kolorem żółtym (b*) (dla zębów przyjmuje warto ści dodatnie opisujące wysycenie żółtą składową barwy) jako jaśniejszy będzie postrzegany kolor bladożółty w porównaniu z intensywną żółcią. Trudno natomiast określić, czy wybielony ząb po winien być bardziej zielony czy też czerwony, tym bardziej że mała wartość bezwzględna wskaźnika a*, opisującego kolor w zakresie zieleni i czerwie ni, powoduje, że na tle bodźców świetlnych niosą cych silniejsze informacje o jasności obiektu oraz stopniu jego zażółcenia można nie dostrzegać sub telnych zmian koloru w zakresie zieleń czerwień. Lakier wybielający VS okazał się również środkiem skuteczniej zmniejszającym nasycenie barwy żółtej wybielanych zębów w porównaniu z preparatem SW. Przedstawione wyniki pokazują, że skutecz ność lakieru VivaStyle PaintOn jest znacznie większa niż preparatu Simply White. Biorąc pod uwagę 3 krotnie mniejsze stężenie nadtlenku kar bamidu w produkcie firmy Vivadent w porówna niu z preparatem firmy Colgate, wynik ten może być zaskakujący, jednocześnie dowodzi, że stęże nie składnika utleniającego nie jest najważniejsze w wybielaniu zębów. Najprawdopodobniej istotną rolę w przypadku stosowania do wybielania zę bów preparatów w formie lakieru odgrywają sub stancje pomocnicze odpowiadające za przyleganie i rozmieszczenie nadtlenku karbamidu na po wierzchni zęba. Jednocześnie nie powinno zabu rzać swobodnej dyfuzji środka utleniającego do twardych tkanek zęba. Na podstawie przeprowa dzonych obserwacji uzasadnione wydaje się twier dzenie, że lakier VS jest stosunkowo skutecznym środkiem wybielającym zęby. Biorąc pod uwagę to, że preparat ten jest stosowany pod nadzorem lekarza, a kuracja nie wymaga używania nakładek nazębnych, co znacząco zmniejsza jej koszt, stoso wanie preparatu wydaje się interesującą alternaty wą wybielania zębów. W dostępnym piśmiennictwie nie ma donie sień opisujących zastosowanie kamery ShadeAna lyzer w badaniach kolorymetrycznych zębów. Au torzy nie znaleźli również materiałów opisujących skuteczność działania lakieru wybielającego VS. Niemożliwe jest więc porównanie wyników uzys kanych w obecnym badaniu z wynikami innych autorów. Działanie lakieru wybielającego Simply White badali Gerlach et al. [11], posługując się metodą analizy fotografii cyfrowych z wykorzystaniem kamery firmy Fuji. Badanie przeprowadzono w grupie 45 osób. Kuracja trwała 14 dni, a prepa rat stosowano 2 razy dziennie przez 30 min. Zasto sowanie lakieru SW zwiększyło średnią jasność (L*) badanych zębów o 0,30. Nasycenie barwą żółtą (b*) zębów wybielanych preparatem SW po 14 dniach jego stosowania zmalała o 0,39. W obec nych badaniach lakier SW aplikowano zgodnie z zaleceniami producenta, tak samo jak w przy padku opisanego wyżej badania Gerlacha. Pomia rów kontrolnych dokonano również po 14 dniach kuracji. Średnia jasność zębów wzrosła o 0,32, na sycenie barwy żółtej zaś zmniejszyło się o 0,42. Należy zauważyć, że w obu badaniach autorzy uzyskali zbliżone wyniki, stosując ten sam prepa rat. Potwierdza to wartość obecnych badań, jedno cześnie wskazując na porównywalną skuteczność i czułość obu zastosowanych systemów oceny ko loru metodą analizy fotografii cyfrowych. Nieco lepszą skuteczność preparatu SW w po równaniu ze skutecznością uzyskaną w obecnym badaniu opisali Barlow et al. [12]. Po 14 dniach aplikacji (2 razy dziennie przez 30 min) lakieru na powierzchnie wargowe badanych zębów średnia jasność wzrosła o 0,55, a nasycenie barwy żółtej zmniejszyło się o 0,44. Badania Gerlacha et al. [11] oraz Barlowa et al. [12] potwierdziły skutecz ność metody analizy kolorymetrycznej stosowanej w obecnym badaniu. Podsumowując, należy podkreślić, że problem wybielania zębów jest obecnie zagadnieniem bar dzo aktualnym. Jednocześnie należy zwrócić uwa gę na istnienie zarówno w środowisku lekarzy sto matologów, jak i pacjentów rozbieżności poglą dów dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa stosowania środków wybielających. Dostępne w piśmiennictwie informacje są często sprzeczne, a poglądy na to zagadnienie zmieniają się w miarę napływu nowych informacji. Część lekarzy często nieufnie odnosi się do zabiegu wybielania zębów,
Ocena porównawcza preparatów do wybielania zębów w formie lakieru 77 odradzając go pacjentom. Z kolei inna grupa leka rzy dentystów, być może na skutek braku komplet nej wiedzy z tego zakresu, podchodzi do problemu wybielania zębów bezkrytycznie, często zalecając ten zabieg, gdy nie ma istotnych wskazań do jego wykonania. W praktyce klinicznej często używa się do wybielania żywych zębów bardzo silnych preparatów utleniających, których bezpieczeństwo stosowania, a zwłaszcza wpływ na strukturę twar dych tkanek zęba nie został dotychczas potwier dzony odpowiednimi badaniami. Zadaniem lekarza dentysty jest poinformowa nie pacjenta o działaniu, skutkach ubocznych i spodziewanych wynikach zastosowania kuracji wybielającej oraz krytyczne podejście do stosowa nych metod terapii. Z przeprowadzonych badań wynika, że lakier wybielający VivaStyle PaintOn charakteryzuje się większą skutecznością działania w porównaniu z preparatem Simply White. Metoda fotografii cyf rowej pozwala na obiektywną ocenę skuteczności działania preparatów wybielających w sposób powtarzalny, ilościowy i jakościowy. Piśmiennictwo [1] SZATKO F., DYBIŻBAŃSKA E., WIŚNIEWSKI P., WIERZBICKA M.: Wybielanie zębów w opinii nauczycieli akademic kich. Nowa Stomat. 2004, 9, 1, 28 32. [2] SCHMIDSEDER J.: Stomatologia Estetyczna. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2003, 55, 58 59. [3] DOLECKI M.: Wybielanie zębów. Wydawnictwo Denmaco, Łódź 1995, 5 7, 26. [4] FETNER T.: Bleaching. A conversation with Dr Gordon Christensen. Dent. Today 1992, 3, 62 63. [5] American Dental Association Council of Dental Therapeutics: Guidelines for the acceptance of peroxide con taining oral hygiene products. J. Am. Dent. Assoc. 1994, 125, 1140 1142. [6] GOLDSTEIN R., GARBER D.: Complete dental bleaching. Quintes. Publishing Co., Inc. 1995, 3 11. [7] CHIESARA E., DAYAN A. D., DUSCHNER H., WHITE D. J.: The safety of tooth whitening. Blackwell Publishing, Oxford 2002, 8 12. [8] MIELCZAREK A., KWIATKOWSKA A., STRUŻYCKA I.: Wpływ nowoczesnych środków wybielających na mikrostruk turę szkliwa i zębiny w świetle piśmiennictwa. Stomat. Współcz. 2003, 10, supl. 2, 31 35. [9] WAGNER L.: Wybielanie zębów. Med Tour Press International, Warszawa 2003, 40 46. [10] WIŚNIEWSKI P., MIELCZAREK A., STRUŻYCKA I.: Ocena efektów wybielania zębów z zastosowaniem pasków Whitestrips w populacji polskiej. Stomat. Współcz. 2003, 10, 4, 20 24. [11] GERLACH R., BARKER M., ZHOU X., SAGEL P., MCCLANACHAN S.: Comparative effectiveness of two self directed whitening systems. Outcomes from three randomized clinical trials. 81. Kongres IADR Göteborg 2003, abstract 902. [12] BARLOW A., BRENNAN K., DESAI A., DATE R.: Clinical comparison of two self directed at home bleaching sys tems. 81. Kongres IADR, Göteborg 2003, abstrakt 900. Adres do korespondencji: Zakład Stomatologii Zachowawczej IS AM ul. Miodowa 18 00 246 Warszawa e mail: 4konrad@interia.pl Praca wpłynęła do Redakcji: 14.11.2005 r. Po recenzji: 15.12.2005 r. Zaakceptowano do druku: 9.03.2006 r. Received: 14.11.2005 Revised: 15.12.2005 Accepted: 9.03.2006