Sprawozdanie z badań monitoringowych realizowanych w 2008 r. przez Delegaturę w Toruniu na terenie Miasta Grudziądza

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY DELEGATURA W TORUNIU Sprawozdanie z badań monitoringowych realizowanych w 2008 r. przez Delegaturę w Toruniu na terenie Miasta Grudziądza TORUŃ 2009

SPIS TREŚCI I. WSTĘP..2 II. MONITORING WÓD...3 Wody powierzchniowe rzeki..3 Wody podziemne...8 III. MONITORING POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO.9 Roczna ocena jakości powietrza za rok 2008..12 IV. MONITORING HAŁASU KOMUNIKACYJNEGO.15 1

I. WSTĘP Prawne podstawy funkcjonowania systemu Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) zostały stworzone w lipcu 1991 roku, po uchwaleniu przez Sejm RP Ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska. Koordynatorem systemu jest na mocy ustawy Główny Inspektor Ochrony Środowiska. PMŚ zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku jest systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska. Celem jego jest zwiększenie skuteczności działań na rzecz ochrony środowiska poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących stanu środowiska i zmian w nim zachodzących. Za badania o charakterze monitoringowym uznawane są pomiary spełniające następujące warunki: warunek cykliczności, unifikacji metodyk, unifikacji sprzętu i warunek unifikacji interpretacji. Do podstawowych zadań PMŚ należy: - dostarczanie informacji o aktualnym stanie i stopniu zanieczyszczenia poszczególnych komponentów środowiska dla oceny skuteczności realizacji programów ochrony środowiska, - analizowanie procesów i zjawisk zachodzących w środowisku przyrodniczym, - informowanie społeczeństwa o zagrożeniach ekologicznych, - dostarczanie informacji o przewidywanych skutkach użytkowania środowiska. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Delegatura w Toruniu prowadzi badania monitoringowe stanu środowiska od szeregu już lat. W roku 2008 na terenie miasta badaniami objęto podstawowe elementy środowiska, które wchodzą w skład podsystemu monitoringu wód płynących, wód podziemnych, jakości powietrza atmosferycznego i hałasu drogowego. Ze względu na rangę miasta Grudziądza (Grudziądz miastem na prawach powiatu) w województwie, badania stanu środowiska w 2008 roku miały priorytetowe miejsce w Programie monitoringu środowiska województwa kujawsko-pomorskiego oraz w działalności Delegatury Toruńskiej. Zakres badań w 2008 roku uzgodniony był z miejskimi służbami ochrony środowiska, a dofinansowywany z Miejskiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 2

I. MONITORING WÓD Wody powierzchniowe - rzeki W roku 2008 na terenie miasta Grudziądza prowadzony był monitoring jakości wód Osy i Kanału Głównego na odcinkach ujściowych oraz Maruszy na dopływie do Jeziora Rudnickiego Wielkiego (Tab. 1). Wykaz punktów pomiarowo kontrolnych na terenie m. Grudziądza w roku 2008 Tab.1 Lp Nazwa cieku Km Lokalizacja Szerokość Długość 1. Osa 0,7 ujście do Wisły, Zakrzewo (Fot. 1.). 18,77479 53,55207 2. Kanał Główny 0,4 ujście do Wisły, Rządz (Fot. 2) 18,70543 53,44691 3. Marusza 7,7 ujście do J. Rudnickiego, Linarczyk (Fot. 3) 18,76223 53,43446 Badania obejmowały comiesięczny pobór prób na w/w stanowiskach analizowanych w zakresie wskaźników tlenowych (tlen rozp, BZT 5, utlenialność nadmanganianowa, ogólny węgiel organiczny), biogennych (azot amonowy, azot azotanowy, azot azotynowy, azot Kjeldahla, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny), mineralnych (przewodnictwo elektrolityczne, związki rozpuszczone, zawiesina) i biologicznych (chlorofil a, liczba bakterii grupy coli typu kałowego i ogólna liczba bakterii coli). Dodatkowo w wodach Osy co kwartał analizowano zawartość substancji priorytetowych (substancji pochodzenia przemysłowego). Ocenę jakości wód płynących przeprowadzono w oparciu o nowe Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 20.08.2008 r. (D.U. nr 162, poz. 1008) w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych. Określenie jakości wód powierzchniowych w roku 2008 wykazało że: wody Osy spełniały wymogi dobrego stanu fizyko-chemicznego. Zawartość substancji priorytetowych nie wykazywała przekroczenia wartości dopuszczalnych, wody Kanału Głównego spełniały wymogi dobrego stanu fizyko-chemicznego, wody Maruszy nie spełniały wymogów dobrego stanu fizyko-chemicznego, z powodu zbyt wysokiego stężenia azotu Kjeldahla oraz fosforu ogólnego. Stan sanitarny wód Kanału Głównego oceniono jako zadowalający, natomiast Osy i Maruszy kształtował się na niezadowalającym poziomie. Porównanie najnowszych wartości średniorocznych parametrów określających stan czystości wód Osy z wynikami badań z lat 2001 i 2003 nie wykazało wyraźnych niekorzystnych zmian jakości (Tab. 2.). 3

Średnioroczne wartości stężeń wskaźników wód Osy na stanowisku w Zakurzewie badanych w latach 2001 2008 Tab. 2 Wskaźnik j.m. 2001 2003 2008 Temperatura wody C 9,05 9,38 11,13 Zawiesina ogólna mg/l 15,5 9,1 25,0 Odczyn ph 8,1 8,1 8,0 Tlen rozpuszczony mg O 2 /l 9,3 10,1 9,1 BZT5 mg O 2 /l 3,6 3,2 3,7 ChZT-Mn mg O 2 /l 13,3 10,9 9,2 Węgiel organiczny mg C/l 11,0 11,0 Amoniak mg NH 4 /l 0,27 0,36 0,29 Azot Kjeldahla mg N/l 1,86 1,71 1,62 Azotany mg NO 3 /l 6,04 10,01 5,93 Azotyny mg NO 2 /l 0,097 0,138 0,13 Azot ogólny mg N/l 3,26 4,01 3,00 Fosforany mg PO 4 /l 0,230 0,323 0,223 Fosfor ogólny mg P/l 0,225 0,312 0,267 Przewodnictwo właś. µs/cm 667 722 665 Subst. rozp. ogólne mg/l 447 448 471 Chlorofil "a" µg/l 28,0 14,5 24,2 Lb. bakt. coli n/100ml 1 840 15 308 4 022 Og. lb. bak. coli n/100ml 69 463 W roku 2003 obserwowano najwyższy, w analizowanym okresie 2001 2008, poziom zanieczyszczenia w zakresie parametrów biogennych i bakteriologicznych. Rok 2008 w tym zakresie przyniósł niewielką poprawę. Fot. 1 Osa, Zakrzewo, ujście do Wisły We wszystkich okresach badawczych notowano dobre natlenienie wód. Największe zróżnicowanie wartości obserwowano w zakresie azotanów liczby bakterii coli. 4

Porównując wartości średniorocznych z lat 1998 i 2007 z najnowszymi wynikami badań wód Kanału Głównego stwierdzono brak wyraźnych tendencji zmian jakości w zakresie fizykochemicznym. Wyraźnie natomiast poprawił się stan sanitarny wód. Obserwacje lustra wody wykazały, że u progu śluzy w okresie wegetacyjnym w roku 2007, jak i 2008, zbierała się materia organiczna, powstająca na podmokłych obszarach w rejonie jez. Rządz (Fot. 2). Konstrukcja śluzy zatrzymuje kożuch obumierających glonów. Nagromadzona materia ulegając biodegradacji, sprawia wrażenie poważnego zanieczyszczenia, czego nie potwierdziły wyniki badań z lat 2007 2008. Średnioroczne wartości stężeń wskaźników wód Kanału Głównego na stanowisku w Rządzu w latach 1998 2008 Tab. 3 Wskaźnik j.m. 1998 2007 2008 Temperatura wody C 10,0 12,3 13,8 Zawiesina ogólna mg/l 12,5 5,8 7,6 Odczyn ph 7,8 7,9 7,9 Tlen rozpuszczony mg O 2 /l 7,5 8,4 8,1 BZT5 mg O 2 /l 2,5 2,7 2,3 ChZT-Mn mg O 2 /l 9,0 ChZT-Cr mg O 2 /l 22,6 Węgiel organiczny mg C/l 6,6 7,8 Amoniak mg NH 4 /l 0,25 0,15 0,21 Azot Kjeldahla mg N/l 1,32 1,13 1,22 Azotany mg NO 3 /l 3,37 3,42 3,25 Azotyny mg NO 2 /l 0,074 0,047 0,082 Azot ogólny mg N/l 2,09 1,91 1,96 Fosforany mg PO 4 /l 0,124 0,086 0,137 Fosfor ogólny mg P/l 0,219 0,114 0,119 Przewodnictwo właś. µs/cm 746 609 610 Subst. rozp. ogólne mg/l 488 439 420 Chlorofil "a" µg/l 18,6 13,2 9,0 Lb. bakt. coli n/100ml 280 364 188 Og. lb. bak. coli n/100ml 5 380 567 5

Fot. 2 Kanał Główny, Rządz (widok na kożuch organiczny ) Średnioroczne wartości stężeń podstawowych parametrów fizyko-chemicznych wód Maruszy, analizowane w latach 2002 2008, nie wykazywały wyraźnych trendów (Tab. 4). W niewielkim stopniu obniżała się w roku 2008 zawartość związków mineralnych i biogennych, z wyjątkiem fosforu ogólnego. Nieco wyższe wartości, niż w innych ciekach tego regionu, wykazywała zawiesina ogólna. Fot. 3 Marusza, Linarczyk 6

Średnioroczne wartości stężeń wskaźników wód Maruszy na stanowisku w Linarczyku badanych w latach 2002 2008 Tab. 4 Wskaźnik j.m. 2002 2007 2008 Temperatura wody C 8,8 10,9 11,4 Zawiesina ogólna mg/l 22,7 18,4 20,8 Odczyn ph 8,2 8,1 8,1 Tlen rozpuszczony mg O 2 /l 9,19 10,0 9,2 BZT5 mg O 2 /l 3,2 2,7 3,0 ChZT-Mn 10,7 Węgiel organiczny mg C/l 8,5 9,0 Amoniak mg NH 4 /l 0,393 0,205 0,27 Azot Kjeldahla mg N/l 1,59 1,56 1,38 Azotany mg NO 3 /l 8,01 8,51 7,79 Azotyny mg NO 2 /l 0,123 0,138 0,13 Azot ogólny mg N/l 3,44 3,52 3,18 Fosforany mg PO 4 /l 0,187 0,224 0,181 Fosfor ogólny mg P/l 0,265 0,264 0,387 Przewodnictwo właś. µs/cm 787 718 696 Subst. rozp. ogólne mg/l 516 523 494 Chlorofil "a" µg/l 5,7 10,2 8,8 Lb. bakt. coli n/100ml 7 284 2 019 3 180 Og. lb. bak. coli n/100ml 8 248 5 097 7

Wody podziemne W 2008 roku w na terenie Grudziądza kontrolowano jakość wód z odwiertu komunalnego nr 13, znajdującego się na terenie Miejskich Wodociągów i Oczyszczalni, Sp. z o.o., ujmującego czwartorzędowe piętro wodonośne (GZWP nr 129). Zakres badań obejmował wskaźniki wymienione w Tab. 5. Ocenę jakości wód przeprowadzono w oparciu o nowe Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. nr 143, poz. 896). Rozporządzenie zawiera 5-stopniową klasyfikację jakości wód podziemnych. Stwierdzono, że woda spełniała wymogi klasy III zadowalającej jakości. Decydujący wpływ miały niskie natlenienie oraz podwyższona zawartość azotu amonowego, żelaza, wapnia i wodorowęglanów. W porównaniu z badaniami z lat 2004-2007 nie stwierdzono wyraźnych zmian jakości wód podziemnych. W niewielkim stopniu zmniejszyła się zawartość wodorowęglanów. Objaśnienia: Klasa I bardzo dobrej jakości Wyniki badań monitoringowych wód podziemnych na terenie miasta Grudziądza w roku 2008 Tab. 5 Parametr j.m. Otw. nr 13 Azot amonowy mg N/l 0,84 Azot azotanowy mg N/l <0.10 Azot azotynowy mg N/l <0.001 Azotany mg NO 3 /l <0.44 Azotyny mg NO 2 /l <0.003 Chlorki mg Cl/l 23,1 Elektr. przewodność us/cm 670 Fosforany mg PO 4 /l 0,018 Magnez mg Mg/l 18,6 Mangan mg Mn/l 0,349 Odczyn 7,2 Potas mg K/l 3,67 Siarczany mg SO 4 /l 15,6 Sód mg Na/l 35,48 Tlen rozp. mg O 2 /l 0,08 Wapń mg Ca/l 106 Wodorowęglany mg HCO 3 /l 361 Żelazo mg Fe/l 2,36 Klasa II dobrej jakości Klasa III zadowalającej jakości Klasa IV niezadowalającej jakości Klasa V złej jakości 8

III. MONITORING POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska prowadził w 2008 roku na terenie miasta Grudziądza pomiary zanieczyszczeń powietrza przy pomocy laboratorium mobilnego przy ul. Warszawskiej ( Geotermia Marusza ) oraz wspólnie z Wojewódzką Stacją Sanitarno - Epidemiologiczną badania benzenu na dwóch stacjach należących do WSSE (ul. Kosynierów Gdyńskich 31, ul. Ikara 8). Badania prowadzone przy użyciu stacji mobilnej Mobilna stacja pomiarowa zlokalizowana była przy ul. Warszawskiej 36 na terenie Geotermii Marusza Sp. z o.o.. Badania prowadzono w jednej 11-tygodniowej sesji pomiarowej, obejmującej zarówno sezon zimowy (od 25 lutego do 31 marca), jak i letni (od 1 kwietnia do 12 maja). Łącznie badania trwały 78 dni: 36 dni w sezonie zimowym i 42 dni w sezonie letnim. Badania w tym rejonie wykonywano po raz pierwszy, a ich zakres był następujący: dwutlenek azotu, tlenek azotu, tlenek węgla, pył zawieszony PM10, ozon. Równolegle z pomiarami imisyjnymi zanieczyszczeń powietrza wykonywano pomiary warunków meteorologicznych (prędkość i kierunek wiatru). Celem badań było określenie zanieczyszczeń powietrza, umożliwiające dokonanie oceny rocznej jakości powietrza atmosferycznego za rok 2008 w strefie miasto Grudziądz oraz określenie jakości powietrza w rejonie, w którym solanki wykorzystane są do celów leczniczych oraz w odnowie biologicznej. Pomiary podstawowych parametrów meteorologicznych pozwoliły scharakteryzować warunki panujące w trakcie wykonywania pomiarów. Mierzone parametry są podstawą do analizy rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń powietrza. W zimowej części sesji pomiarowej uzyskano wyższą średnią prędkość wiatru (1,5 m/s) niż w sesji letniej (1,0 m/s). Róże wiatrów dla dwóch sesji pomiarowych wskazują na przeważający w trakcie pomiarów wiatr z sektora zachodniego. W części zimowej sesji pomiarowej (lutymarzec) dominował kierunek wiatru zachodni - 39,9 %, podobnie jak w części letniej (kwiecień maj) - 35,1 %. Wiatr 9 Pomiary w okresie zimowym w Grudziądzu Róża wiatrów dla Grudziądza z okresu 25.II-12.V.2008 r. (cisza <0,3 m/s - 21,5 %) W NW SW N 40 30 20 10 0 S NE SE E

osiągnął największe prędkości wiejąc w trakcie całej kampanii pomiarowej z kierunku południowo - zachodniego (1,44 m/s) oraz zachodniego (1,22 m/s) i południowego (1,22 m/s), natomiast najmniejsze z kierunku wschodniego (0,20 m/s) i północno - wschodniego (0,46 m/s). Poziom zanieczyszczenia powietrza w rejonie Geotermii Marusza określono na podstawie stężeń 1-godzinnych (NO 2 ), 8-godzinnych kroczących (CO, O 3 ), 24-godzinnych (pył PM10) i średnich rocznych (NO 2, pył PM10). Oceny dokonano porównując uzyskane wyniki badań tylko z poziomami dopuszczalnymi i docelowymi ustalonymi ze względu na ochronę zdrowia. Pominięto poziomy dopuszczalne i docelowe ze względu na ochronę roślin, ponieważ punkt pomiarowy położony był w mieście i nie spełniał wymogów stawianych punktom pomiarowym zlokalizowanym z punktu widzenia ochrony roślin (wymagania Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r., Dz.U. Nr 87, poz.798). Na podstawie przeprowadzonych pomiarów i uzyskanych wyników z całej kampanii pomiarowej z 2008 roku nie stwierdzono przekroczeń poziomów dopuszczalnych i docelowych mierzonych zanieczyszczeń powietrza. Normowane maksymalne stężenie 1-godzinne dwutlenku azotu wyniosło w 2008 roku w Grudziądzu 49,7 µg/m 3 (24,9 % poziomu dopuszczalnego 200 µg/m 3 ). Kolejny normowany okres uśredniania wyników to 8 godzin (stężenia 8-godzinne kroczące) dla tlenku węgla i ozonu. W rejonie Geotermii Marusza w przypadku tlenku węgla maksymalne stężenie 8-godzinne kroczące odnotowano w dniu 28 marca 733,9 µg/m 3 (7,3 % poziomu dopuszczalnego 10000 µg/m 3 ), a w przypadku ozonu w dniu 1 kwietnia 103,5 µg/m 3 (86,3 % poziomu docelowego 120 µg/m 3 ). Nie nastąpiło więc przekroczenie poziomów 8-godzinnych: dopuszczalnego dla CO i docelowego dla O 3. Zmierzone maksymalne stężenie 24-godzinne wyniosło dla pyłu zawieszonego PM10 56,5 µg/m 3 (113 % poziomu dopuszczalnego 50 µg/m 3 ). Dopuszcza się, aby poziom pyłu PM10 50 µg/m 3 był przekraczany w ciągu roku 35 razy. Wśród 78 pomiarów pyłu zawieszonego PM10, odnotowano tylko 3 wartości wyższe od 50 µg/m 3 : 53,2 µg/m 3 w dniu 23 kwietnia, 53,5 µg/m 3 w dniu 24 kwietnia i 56,5 µg/m 3 25 kwietnia. Należy jednak zaznaczyć, że w trakcie pomiarów stacją mobilną (od 18 kwietnia) rozpoczęto roboty drogowe na oddalonej około 50 metrów od punktu pomiarowego drodze ulicy Warszawskiej. Poziom stężeń pyłu w czasie tych prac uległ znacznemu podwyższeniu: stężenie średnie z okresu od 25 lutego do 17 kwietnia wyniosło 10,8 µg/m 3, a z okresu od 18 kwietnia do 12 maja aż 30,7 µg/m 3. Dla dwóch mierzonych zanieczyszczeń (NO 2, pył PM10) obowiązuje ponadto poziom dopuszczalny (ze względu na ochronę zdrowia ludzi) średni dla roku kalendarzowego. W Grudziądzu w 2008 roku stężenia średnie z całego okresu badań osiągnęły następujący poziom: - dla dwutlenku azotu - 12,2 µg/m 3 (30,5 % poziomu dopuszczalnego 40 µg/m 3 ), 10

- dla pyłu zawieszonego PM10-17,2 µg/m 3 (43,0 % poziomu dopuszczalnego 40 µg/m 3 ). Nie zaobserwowano zjawiska sezonowości przebiegu stężeń. W sezonach zimowym i letnim uzyskano podobne średnie stężenia dla następujących zanieczyszczeń: dwutlenek azotu, tlenek węgla i ozon. Jedynie w przypadku pyłu zawieszonego PM10 stężenie średnie z okresu letniego znacznie przewyższało stężenie z okresu zimowego, do czego przyczyniły się wspomniane prace drogowe, prowadzone od 18 kwietnia. Poniżej zestawiono stężenia średnie z całego okresu pomiarowego (25.II-12.V.2008 r.) uzyskane na podstawie pomiarów stacją mobilną oraz z dwóch stacji należących do WSSE. Średnie stężenia z okresu od 25 lutego do 12 maja 2008 roku ze stacji pomiarowych w Grudziądzu Tab. 6 stężenie średnie (µg/m 3 ) nazwa substancji Stacja mobilna (ul.warszawska 36) Stacja stała WSSE (ul.ikara 8) Stacja stała WSSE (ul.kosynierów Gdyńskich 31) Dwutlenek siarki nie badano 0,9 1,6 Dwutlenek azotu 12,2 10,7 20,9 Tlenek węgla 144,9 nie badano nie badano Pył zawieszony PM10 17,2 17,6 nie badano Pył BS nie badano 4,6 17,9 Ozon 40,3 nie badano nie badano Benzen nie badano 1,1 2,2 Stacja przy ul. Kosynierów Gdyńskich położona jest w centrum miasta w najstarszej dzielnicy miasta Śródmieście, wśród zwartej zabudowy kilkukondygnacyjnej. Z kolei stacja przy ul.ikara znajduje się na osiedlu Lotnisko, które jest nowym osiedlem (jego budowę rozpoczęto w 1982 roku) z luźną zabudową wielorodzinną, ogrzewaną z miejskiej sieci ciepłowniczej. Osiedle to zamieszkuje około 10 tys. osób. Porównanie wyników z trzech lokalizacji wykazało, że przy ul. Warszawskiej uzyskano bardzo podobne wyniki NO 2 i pyłu PM10 jak w oddalonej o około 1,5 km stacji przy ul. Ikara, o czym świadczą stężenia średnie z całego okresu pomiarowego oraz przebieg stężeń 24-godzinnych. Zanieczyszczenie powietrza w centrum miasta (stacja przy ul. Kosynierów Gdyńskich) jest znacznie wyższe uzyskano tam dwukrotnie wyższe niż w dwóch pozostałych stacjach, stężenie średnie dwutlenku azotu z analizowanego okresu. Pomiary benzenu Badania stężenia benzenu w powietrzu atmosferycznym w 2008 roku WIOŚ prowadził wspólnie z WSSE na dwóch stacjach należących do WSSE (ul. Kosynierów Gdyńskich, ul. Ikara). Pomiary benzenu wykonywano przez 62 dni roku. Dla tego zanieczyszczenia obowiązuje poziom dopuszczalny średni dla roku kalendarzowego 5 µg/m 3. Na stacji w centrum miasta przy ul. 11

Kosynierów Gdyńskich uzyskano wartość średnią roczną 2,6 µg/m 3, a na stacji przy ul. Ikara 1,4 µg/m 3. W porównaniu do roku 2007 nastąpił niewielki wzrost stężeń na obu stacjach - o 0,4 µg/m 3. W przebiegu rocznym stężeń zarysowało się wyraźne maksimum w miesiącach zimowych. Stężenia średnie dla półrocza zimowego 2008 roku były na obu stacjach wyższe od analogicznych dla półrocza letniego (różnice między sezonami osiągnęły wartości: ul. Kosynierów Gdyńskich 3,2 µg/m 3, ul. Ikara 1,3 µg/m 3 ). µg/m 3 7 6 5 4 3 2 1 0 styczeń Roczny przebieg stężeń średnich miesięcznych benzenu w 2008 roku w Grudziądzu luty marzec kwiecień Grudziądz, lotnisko Grudziądz, ul.kosynierów Gdyńskich maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Roczna ocena jakości powietrza za rok 2008 Na podstawie wyników pomiarów przeprowadzonych w Grudziądzu przy użyciu stacji mobilnej oraz pomiarów zanieczyszczenia powietrza prowadzonych w szerokim zakresie na 2 stałych stacjach monitoringowych należących do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej (PSSE w Grudziądzu), strefa miasto Grudziądz została zaliczona do odpowiedniej klasy. Roczna ocena jakości powietrza atmosferycznego za rok 2008 wykonana została w oparciu o ustawę - Prawo ochrony środowiska, wprowadzoną w życie w 2001 r. (Dz.U. z 2008 r., Nr 25, poz.150) oraz rozporządzenia Ministra Środowiska do tej ustawy: z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza, z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza, z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu. Zgodnie z Art.89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska wojewódzki inspektor ochrony środowiska w terminie do 31 marca każdego roku dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za rok poprzedni oraz odrębnie dla każdej substancji dokonuje klasyfikacji stref. Wyniki pomiarów porównywane są z poziomami: dopuszczalnymi, dopuszczalnymi powiększonymi o margines tolerancji, docelowymi i poziomami celu długoterminowego. Pod pojęciem strefy kryją się aglomeracje o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy oraz obszary jednego lub więcej powiatów położonych na obszarze tego samego województwa, niewchodzących w skład aglomeracji. Klasyfikację wykonuje się odrębnie ze 12

względu na ochronę zdrowia ludzi i odrębnie ze względu na ochronę roślin. Ponadto odrębnej ocenie podlegają uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej. Wynikiem oceny dla wszystkich substancji podlegających ocenie na terenie strefy (dla kryteriów: poziom dopuszczalny i poziom docelowy) jest zaliczenie jej do jednej z poniżej wymienionych klas: klasa A - jeżeli stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, klasa B - jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji, klasa C - jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony poziomy dopuszczalne albo przekraczają poziomy docelowe. W przypadku poziomów celów długoterminowych dla ozonu przyjęto następujące oznaczenie klas: klasa D1 - jeżeli stężenia ozonu nie przekraczają poziomów celów długoterminowych, klasa D2 - jeżeli stężenia ozonu przekraczają poziomy celów długoterminowych. Dla stref, w których został przekroczony poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji albo poziom docelowy, sejmik województwa określa w drodze uchwały program ochrony powietrza (POP). Natomiast dla stref, w których poziom substancji w powietrzu mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji, marszałek województwa określa przyczyny przekroczenia poziomów dopuszczalnych i informuje ministra właściwego do spraw środowiska o działaniach podejmowanych w celu zmniejszenia emisji tych substancji. W przypadku wystąpienia na obszarze województwa stref, w których odnotowano przekroczenie poziomu celu długoterminowego, osiągnięcie poziomów celu długoterminowego jest jednym z celów wojewódzkich programów ochrony środowiska. W województwie kujawsko pomorskim dla wszystkich substancji z wyjątkiem ozonu, dokonano klasyfikacji ze względu na ochronę zdrowia ludzi w 15 strefach. Ozon klasyfikuje się w 2 strefach w województwie kujawsko - pomorskim. Klasyfikacji ze względu na ochronę roślin nie poddaje się aglomeracji i miast na prawach powiatu. Miasto Grudziądz stanowi odrębną strefę podlegającą klasyfikacji ze względu na zdrowie ludzi dla następujących zanieczyszczeń: SO 2, NO 2, CO, benzen, pył zawieszony PM10, ołów, arsen, benzo(a)pirenu, kadm i nikiel. Natomiast w przypadku ozonu, miasto znajduje się w strefie kujawsko - pomorskiej, obejmującej całe województwo z wyjątkiem miasta Bydgoszcz. Według klasyfikacji wykonanej za rok 2008 strefa miasto Grudziądz znalazła się, podobnie jak 10 innych stref w województwie w klasie C. Skutkuje to koniecznością sporządzenia programu ochrony powietrza. Na terenie miasta wykonuje się pomiary benzo(a)pirenu na stacji 13

WSSE przy ul.ikara. Stężenie średnie roczne benzo(a)pirenu z 2008 roku wyniosło 2,4 ng/m 3, co stanowi 240 % poziomu docelowego i właśnie to zanieczyszczenie spowodowało zaliczenie Grudziądza do niekorzystnej klasy C. Natomiast klasyfikacja dokonana na podstawie kryterium poziomów celów długoterminowych dla ozonu nie skutkuje w przypadku przekroczenia tego poziomu koniecznością wykonania programu ochrony powietrza, ale osiągnięcie poziomów celów długoterminowych powinno być jednym z celów wojewódzkiego programu ochrony środowiska. W strefie kujawsko - pomorskiej, w której znajduje się Grudziądz, poziom celu długoterminowego ze względu na ochronę zdrowia ludzi dla ozonu został przekroczony (klasa D2). 14

IV. MONITORING HAŁASU KOMUNIKACYJNEGO Hałasem nazywa się wszystkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechaniczne ośrodka sprężystego, działające za pośrednictwem powietrza na organ słuchu i inne elementy organizmu ludzkiego. W zależności od rodzaju źródeł wytwarzania, rozróżnia się następujące typy hałasu środowiskowego: przemysłowy komunikacyjny (drogowy, tramwajowy i kolejowy) pochodzący od urządzeń i linii elektroenergetycznych lotniczy. Hałas komunikacyjny To największe źródło emisji hałasu w środowisku i również źródło największych uciążliwości powodowanych przez hałas. Hałas komunikacyjny jest wytwarzany przez ruch drogowy, tramwajowy, kolejowy i lotniczy. Dotychczasowe badania wskazują, że zagrożenie hałasem występuje przede wszystkim na obszarach aglomeracji miejskich. Dane literaturowe podają, że ten typ hałasu ma około 70-80% udziału w hałasie tworzonym na terenie miast. Główne czynniki, które mają wpływ na poziom emisji hałasu pochodzącego od ruchu drogowego, to przede wszystkim: natężenie ruchu, struktura strumienia pojazdów, a zwłaszcza udziału w nim transportu ciężkiego, rodzaj i stan techniczny nawierzchni, stan techniczny pojazdów, charakter zabudowy terenów otaczających oraz organizacja ruchu drogowego. Wszystkie pomiary wykonywane są zgodnie z obowiązującą metodyką referencyjną wprowadzoną rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23.01.2003 r. (Dz.U. 03.35.308). Pomiary wykonywane były w ściśle określonych warunkach meteorologicznych, przy temperaturze nie niższej niż 10 C i prędkości wiatru nie przekraczającej 4 m/s, bez opadów atmosferycznych. Monitoring szczególnych uciążliwosci hałasu na terenie miasta Grudziądza wykonano metodą bezpośrednich pomiarów hałasu z wykorzystaniem próbkowania. Na stanowisku pomiarowym lokalizowano 2 punkty : - Pkt. referencyjny w odległości 2 m od krawędzi jezdni na wysokości 4 m n.p.t. - Pkt. pomiarowy w odległości 2 m od elewacji budynku na wysokości 1,5 m n.p.t. 15

Na każdym ze stanowisk pomiarowych rejestrowano jednocześnie natężenie dźwięku w okresie 10 minut, równocześnie dokonując pomiaru natężenia ruchu z podziałem na pojazdy lekkie i ciężkie. Pomiary wykonywano w następujących przedziałach czasowych 6 00 8 00, 8 00 11 00, 11 00 16 00, 16 00 19 00, 19 00 22 00 co pokrywa 16 godzin pory dziennej. Wskaźnikiem przyjętym do oceny klimatu akustycznego jest: równoważny poziom dźwięku Leq 16 h [A], którego dopuszczalne wartości określone są w normatywach. Dopuszczalne poziomy hałasu emitowanego do środowiska określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29.07.2004 (Dz. U. 04.178.1841) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych. (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 07 2004r. wyciąg) Lp. 1) 1 2 3 4 Tab. 7 Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A w db Drogi lub linie kolejowe 1) Instalacje i pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu pora dnia pora nocy - Przeznaczenie terenu pora dnia - pora nocy przedział czasu przedział przedział przedział odniesienia równy czasu czasu czasu 8 najmniej odniesienia odniesienia odniesienia korzystnym równy 1 równy 16 równy 8 godzinom dnia najmniej godzinom godzinom kolejno po sobie korzystnej następującym godzinie nocy a) Obszary A ochrony uzdrowiskowej b)tereny szpitali poza miastem 50 45 45 40 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i 55 50 50 40 młodzieży c) Tereny domów opieki d) Tereny szpitali w miastach a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami 60 50 55 45 rzemieślniczymi c) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe poza miastem d) Tereny zabudowy zagrodowej Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. Mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją 65 55 55 45 obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 16

Monitoring Szczególnych Uciążliwości Hałasu komunikacyjnego na terenie centrum miasta Grudziądza W roku 2008 Delegatura w Toruniu prowadziła na terenie Grudziądza, w ramach monitoringu szczególnej uciążliwości hałasu komunikacyjnego drugą serię pomiarów na trzech stanowiskach tj. przy ul. Toruńskiej, Sikorskiego i Sienkiewicza. Lokalizacja stanowisk Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych z roku 2008 podyktowane zostało układem punktów z roku 2006, gdzie uchwycono właściwe dla specyfiki miasta, miejsca uciążliwego hałasu drogowego w śródmieściu. Pomiary prowadzono w ciągu 16 godzin pory dziennej. Szczegółowa lokalizacja i otoczenie punktów pomiarowych MSZU hałasu komunikacyjnego śródmieścia Grudziądza Tab. 8 Lp. Lokalizacja punktu pomiarowego Charakter zabudowy 1. ul. Toruńska wysoka, zwarta 2. ul. Sikorskiego wysoka jednostronnie zwarta 3. ul. Sienkiewicza wysoka, zwarta - pogorszenie stanu technicznego drogi + poprawa stanu technicznego drogi = stan techniczny drogi bez zmian Rodzaj nawierzchni / ograniczenie prędkości polbruk / do 40km/h asfalt / do 50km/h bruk / do 50km/h Formy zagospodarowania terenu/ zieleń brak pojedyńcze drzewa brak Rodzaj ruchu ciągły dwukierunkowy oraz tramwaj ciągły dwukierunkowy ciągły dwukierunkowy Tendencje zmian jakości nawierzchni na przestrzeni lat 2006 / 2008 + = = stanowisko pomiarowe przy ul. Toruńskiej 17

stanowisko pomiarowe przy ul. Sikorskiego stanowisko pomiarowe przy ul. Sienkiewicza Wyniki pomiarów Stanowisko pomiarowe nr 1 zlokalizowane przy wjeździe na obszar śródmieścia przy ul. Toruńskiej. Odległość drogi od zabudowy wynosi około 4 m. Zarejestrowane wartości Leq dla 16 h pory dziennej wahają się od 71,6 do 72,8 db[a]. Średnie natężenie ruchu pojazdów w porze dziennej mieści się w przedziale od 421 do 583 poj/h. Udział pojazdów ciężkich w średnim strumieniu ruchu dla pory dziennej wynosi od 11,2 % do 17,1 %. Pora szczytu komunikacyjnego na tym stanowisku przypadała we wszystkich okresach pomiarowych na 18

przedział czasu od godziny 8 do godziny 11, co nie jest jednoznaczne z najwyższymi pomierzonymi poziomami dźwięku. Maksymalne poziomy dźwięku na tym stanowisku w całej kampanii pomiarowej odnotowano w przedziale od godziny 11 do godziny 16. Wyniki pomiarów uśrednione dla pory dziennej wykazują przekroczenie dopuszczalnego poziomu dźwięku na punkcie referencyjnym zlokalizowanym w odległości 2 m od krawędzi drogi oraz na punktach położonych 2 m przy budynku. Średni poziom równoważny dźwięku dla całej kampanii mieścił się w granicach 71,7 72,0 db[a]. Wartości te stanowią przekroczenie o średnio 6,7 db[a] dla terenów w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Średnia wartość z całego okresu kampanijnego w roku 2008 jest nieco wyższa od wartości pomierzonych w roku 2006. Nie zaobserwowano znaczących sezonowych wahań natężenia ruchu. Tab. 9 Toruńska Leq dop. dzień/noc 65/55 db[a] Natężenie ruchu pojazdów Maj Leq w db[a] L min db Łącznie Poj. lekkie Poj. ciężkie 6 8 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 74,4 49,0 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,4 49,0 552 510 42 8 11 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,1 50,7 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 73,3 48,7 606 546 60 11 16 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 74,4 49,0 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,4 49,0 552 510 42 16 19 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 70,8 45,6 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,2 47,2 582 498 84 19 22 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 70,6 50,2 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,0 50,6 552 462 90 Średnia dla pory dziennej 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,8 569 505 64 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,7 9100,8 8083,2 1017,6 100 % 88,8 % 11,2 % 19

Toruńska Leq dop. dzień/noc 65/55 db[a] Lipiec Leq w db[a] L min db Natężenie ruchu pojazdów Łącznie Poj. lekkie Poj. ciężkie 6 8 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,4 53,7 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,6 52,6 618 516 102 8 11 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 71,6 55,8 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 72,7 54,4 624 516 108 11 16 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,4 53,7 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,6 52,6 618 516 102 16 19 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 71,3 50,8 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 70,9 52,4 504 408 96 19 22 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 70,6 50,2 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,0 50,6 552 462 90 Średnia dla pory dziennej 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 71,7 583 484 100 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,6 9331,2 7737,6 1593,6 100 % 82,9 % 17,1 % Toruńska Leq dop. dzień/noc 65/55 db[a] Wrzesień Leq w db[a] L min db Natężenie ruchu pojazdów Łącznie Poj. lekkie Poj. ciężkie 6 8 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 71,6 52,6 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 72,4 53,9 426 372 54 8 11 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 71,3 49,7 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,6 48,3 528 492 36 11 16 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 71,6 52,6 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 72,4 53,9 426 372 54 16 19 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 70,3 52,3 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,0 51,7 402 354 48 19 22 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 71,4 51,9 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 70,3 50,6 324 276 48 Średnia dla pory dziennej 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 71,3 421 373 48 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,6 6739,2 5971,2 768 100 % 88,6 % 11,4 % 20

Średnia dla całej kampanii Tab. 10 Leq db[a] maj lipiec wrzesień średnia 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,8 71,7 71,3 72,0 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,7 71,6 71,6 71,7 Stanowisko pomiarowe nr 2 zlokalizowano na obszarze śródmieścia przy ul. Sikorskiego. Odległość drogi od zabudowy wynosi około 4 m. Zarejestrowane wartości Leq dla 16 h pory dziennej wahają się od 70,5 do 71,8 db[a]. Średnie natężenie ruchu pojazdów w porze dziennej mieści się w przedziale od 742 do 852 poj/h. Udział pojazdów ciężkich w średnim strumieniu ruchu dla pory dziennej wynosi od 11 % do 21,6 %. Pora szczytu komunikacyjnego na tym stanowisku w miesiącach maj i lipiec przypadała na przedział czasu od godziny 16 do godziny 19, co nie jest jednoznaczne z najwyższymi pomierzonymi poziomami dźwięku. We wrześniu pora szczytu komunikacyjnego wypadła na przedział czasu od godziny 8 do godziny 11. Maksymalne poziomy dźwięku na tym stanowisku w całej kampanii pomiarowej odnotowano w przedziale od godziny 11 do godziny 16. Wyniki pomiarów uśrednione dla pory dziennej wykazują przekroczenie dopuszczalnego poziomu dźwięku na punkcie referencyjnym zlokalizowanym w odległości 2 m od krawędzi drogi oraz na punktach położonych 2 m przy budynku. Średni poziom równoważny dźwięku dla całej kampanii mieścił się w granicach 70,5 71,8 db[a]. Wartości te stanowią przekroczenie o średnio 6,1 db[a] dla terenów w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Średnia wartość z całego okresu kampanijnego w roku 2008 jest nieco wyższa o 2,4 db[a] od wartości pomierzonych w roku 2006. Zaobserwowano niewielki sezonowy spadek natężenia ruchu we wrześniu przy równoczesnym wzroście poziomu dźwięku. 21

Sikorskiego Leq dop. dzień/noc 65/55 db[a] Natężenie ruchu pojazdów Maj Leq w db[a] L min db Łącznie Poj. lekkie Poj. ciężkie 6 8 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 71,1 51,4 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 73,0 51,0 876 744 132 8 11 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 69,5 54,0 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,2 53,3 744 612 132 11 16 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 71,1 51,4 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 73,0 51,0 876 744 132 16 19 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 67,5 49,2 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 69,2 47,8 900 852 48 19 22 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 69,0 49,8 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 68,9 47,9 864 708 156 Średnia dla pory dziennej 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 69,8 852 732 120 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,4 13632 11712 1920 100 % 85,9 % 14,1 % Sikorskiego Leq dop. dzień/noc 65/55 db[a] Lipiec Leq w db[a] L min db Natężenie ruchu pojazdów Łącznie Poj. lekkie Poj. ciężkie 6 8 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 67,7 46,9 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,1 46,7 804 780 24 8-11 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 68,1 50,9 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 70,5 50,4 792 708 84 11-16 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 67,7 46,9 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,1 46,7 804 780 24 16-19 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 69,5 51,4 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,8 52,9 960 804 156 19-22 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 68,3 51,4 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 70,7 50,7 888 708 180 Średnia dla pory dziennej 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 68,3 850 756 94 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,1 13593,6 12096 1497,6 100 % 89,0 % 11,0 % 22

Sikorskiego Leq dop. dzień/noc 65/55 db[a] Natężenie ruchu pojazdów Wrzesień Leq w db[a] L min db Łącznie Poj. lekkie Poj. ciężkie 6 8 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,4 61,3 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,5 59,4 1056 804 252 8-11 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 70,8 54,2 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 72,8 57,4 1104 840 264 11-16 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,4 61,3 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,5 59,4 1056 804 252 16-19 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,6 53,0 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,0 52,6 792 624 168 19-22 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 70,3 53,7 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 68,4 52,9 720 636 84 Średnia dla pory dziennej 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,3 946 742 204 946 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 72,8 15129,6 11865,6 3264 15129,6 100 % 78,4 % 21,6 % Średnia dla całej kampanii Tab. 12 Leq db[a] maj lipiec wrzesień średnia 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 69,8 68,3 72,3 70,5 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 71,4 71,1 72,8 71,8 Stanowisko pomiarowe nr 3 zlokalizowano na obszarze śródmieścia przy ul. Sienkiewicza. Odległość drogi od zabudowy wynosi około 4 m. Zarejestrowane wartości Leq dla 16 h pory dziennej wahają się od 74,1 do 74,9 db[a]. Średnie natężenie ruchu pojazdów w porze dziennej mieści się w przedziale od 629 do 889 poj/h. Udział pojazdów ciężkich w średnim strumieniu ruchu dla pory dziennej wynosi od 7,4 % do 11,3 %. Pora szczytu komunikacyjnego na tym stanowisku kształtowała się bardzo różnie. W miesiącu maju przypadała na przedział czasu od godziny 16 do godziny 19, w lipcu od godziny 8 do godziny 11, a we wrześniu 1 do godziny 16, co nie jest jednoznaczne z najwyższymi pomierzonymi poziomami dźwięku. Maksymalne poziomy dźwięku na tym stanowisku w całej kampanii pomiarowej odnotowano we wrześniu w przedziale od godziny 8 do godziny 23

11 (76,9; 77,1 db[a]). Wyniki pomiarów uśrednione dla pory dziennej wykazują przekroczenie dopuszczalnego poziomu dźwięku na punkcie referencyjnym zlokalizowanym w odległości 2 m od krawędzi drogi oraz na punktach położonych 2 m przy budynku. Średni poziom równoważny dźwięku dla całej kampanii mieścił się w granicach 74,1 74,9 db[a] i jest najwyższy dla punktów pomiarowych całej kampanii. Wartości te stanowią przekroczenie o średnio 69,5 db[a] dla terenów w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Średnia wartość z całego okresu kampanijnego w roku 2008 jest nieco wyższa o 1,2 db[a] od wartości pomierzonych w roku 2006. Na stanowisku tym zaobserwowano sezonowy wzrost natężenia ruchu we wrześniu przy równoczesnym wzroście poziomu dźwięku. Tab. 13 Sienkiewicza Leq dop. dzień/noc 65/55 db[a] Natężenie ruchu pojazdów Maj Leq w db[a] L min db Łącznie Poj. lekkie Poj. ciężkie 6 8 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,2 60,3 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,4 60,5 804 696 108 8 11 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,5 52,4 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,5 52,7 732 654 78 11 16 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,2 60,3 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,4 60,5 732 654 78 16 19 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,1 60,4 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,8 60,0 954 864 90 19 22 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,4 54,3 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 73,2 52,6 894 804 90 Średnia dla pory dziennej 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,1 838 743 95 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,3 13401,6 11884,8 1516,8 100 % 88,7 % 11,3 % 24

Sienkiewicza Leq dop. dzień/noc 65/55 db[a] Natężenie ruchu pojazdów Lipiec Leq w db[a] L min db Łącznie Poj. lekkie Poj. ciężkie 6 8 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 57,8 57,8 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 57,5 57,5 684 624 60 8-11 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,3 57,1 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,5 57,6 756 702 54 11-16 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,3 57,8 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,7 57,5 684 624 60 16-19 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,4 51,2 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 73,6 52,3 534 498 36 19-22 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,0 51,8 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 72,8 53,1 486 462 24 Średnia dla pory dziennej 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 72,9 629 582 47 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,1 10060,8 9312 748,8 100 % 92,6 % 7,4 % Sienkiewicza Leq dop. dzień/noc 65/55 db[a] Natężenie ruchu pojazdów Wrzesień Leq w db[a] L min db Łącznie Poj. lekkie Poj. ciężkie 6 8 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 75,9 61,0 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 76,9 60,7 984 882 102 8-11 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 76,9 61,8 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 77,1 62,1 882 816 66 11-16 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 75,9 61,0 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 76,9 60,7 984 882 102 16-19 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,8 53,7 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,3 52,4 786 750 36 19-22 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 75,2 52,6 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,6 50,7 852 810 42 Średnia dla pory dziennej 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 75,7 898 828 70 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 76,1 14361,6 13248 1113,6 25 100 % 92,2 % 7,8 %

Średnia dla całej kampanii Tab. 14 Leq db[a] maj lipiec wrzesień średnia 2.0 m od krawędzi jezdni h=4m 73,1 72,9 75,7 74,1 2,0 m od ściany budynku h=1,5m 74,3 74,1 76,1 74,9 Druga seria pomiarów hałasu komunikacyjnego wykazała stały, niewielki wzrost jego poziomu w stosunku do wykonanych na tych samych stanowiskach, pierwszych badań w roku 2006. Lokalizacja stanowiska Wyniki badań 2006 Tab. 15 Natężenie ruchu pojazdów maj lipiec wrzesień Leq db[a] Poj. lekkie Poj. ciężkie Łącznie Toruńska 70,6 70,8 70,8 70,7 372 52 424 Sikorskiego 69,1 69,7 69,5 69,4 589 79 668 Sienkiewicza 73,0 73,7 74,4 73,7 504 47 551 Lokalizacja stanowiska Wyniki badań 2008 maj lipiec Tab. 16 Natężenie ruchu pojazdów wrzesień Leq db[a] Poj. lekkie Poj. ciężkie Łącznie Toruńska 71,7 71,6 71,6 71,7 341 53 394 Sikorskiego 71,4 71,1 72,8 71,8 557 104 661 Sienkiewicza 74,3 74,1 76,1 74,9 538 53 591 26