dla Regionalnej Strategii Innowacji

PROGRAM Wykonawczy 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2003 2013 Wyobrażenia tworzą rzeczywistość

Zarząd Województwa Śląskiego PROGRAM wykonawczy 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2003 2013 Wyobrażenia tworzą rzeczywistość Katowice 2010

Opracowanie i druk publikacji współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach projektu systemowego pt. Zarządzanie, wdrażanie i monitorowanie Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego Priorytetu VIII Poddziałania 8.2.2. Regionalne Strategie Innowacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie ISBN: 978-83-7328-268-1

Uchwała Nr 68 / 5 / IV /2010 Zarządu Województwa Śląskiego z dnia 21.12.2010 roku w sprawie: zatwierdzenia Programu Wykonawczego 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013 Na podstawie Art.41 ust. 2 pkt 1, Art.11, art.12 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa (Dz. U. Nr 142 z 2001r. poz. 1590 z późniejszymi zmianami) oraz Uchwały Sejmiku Województwa Śląskiego Nr II/11/2/2003 z dnia 25 sierpnia 2003 roku w sprawie przyjęcia Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013 Zarząd Województwa Śląskiego uchwala: 1 Zatwierdza się Program Wykonawczy 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2 Wykonanie uchwały powierza się Marszałkowi Województwa Śląskiego. 3 Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 1. Adam Matusiewicz Marszałek Województwa... 2. Mariusz Kleszczewski Wicemarszałek Województwa... 3. Aleksandra Gajewska-Przydryga Wicemarszałek Województwa... 4. Aleksandra Banasiak Członek Zarządu Województwa... 5. Jerzy Gorzelik Członek Zarządu Województwa... Spis treści 5

SPIS TREŚCI 1. Wstęp... 9 2. Śląska Deklaracja na rzecz rozwoju Kreatywnego Regionu Innowacyjnego... 11 3. Regionalne Tablice Wynikowe Innowacji Województwa Śląskiego (według European Innovation Scoreboard)... 15 4. Wyniki analizy SWOT... 25 5. Wybory strategiczne... 33 6. Program Wykonawczy 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013... 34 7. Struktura Programu Wykonawczego 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2009-2013... 35 8. Struktura Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013. 38 9. Zgodność Priorytetów Programu Wykonawczego 2009-2013 z ustaleniami Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013... 39 10. Priorytety Programu Wykonawczego 2009-2013... 41 11. Lista projektów rekomendowanych... 49 12. Metaprojekty... 57 13. Struktura systemu zarządzania, wdrażania Programu Wykonawczego na lata 2009-2013... 65 14. Monitoring Programu Wykonawczego 2009-2013... 73 Załączniki Załącznik 1. Skład osobowy Komitetu Sterującego Regionalnej Strategii Innowacji (Kadencja 2009-2011)... 81 Załącznik 2. Skład osobowy Komisji Ekspertów Śląskiej Rady Innowacji ds. Programu Wykonawczego 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji... 83 Załącznik 3. Skład osobowy Zespołu Redakcyjnego Programu Wykonawczego 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji... 85 Załącznik 4. Informacje o projekcie: Zarządzanie, wdrażanie i monitorowanie Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego... 86 Załącznik 5. Słownik pojęć... 89 Spis treści 7

WSTĘP 1. Opracowanie jest syntezą prac członków Śląskiej Rady Innowacji realizowanych w trakcie spotkań roboczych. Integruje ono propozycje różnych typów działań oraz szczegółowych zaleceń i opinii eksperckich tegoż Zespołu. 2. Lata 2009-2013 w dużej mierze są postrzegane jako wyzwanie dla zrealizowania prac przygotowawczych (koncepcyjnych lub organizacyjnych) w priorytetowych obszarach rekomendowanych dla skutecznego wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego. 3. Przyjmuje się, że na strukturę Programu Wykonawczego 2009-2013 składają się cztery poziomy rekomendacji. Są to: wybory strategiczne, priorytety, kierunki działania oraz projekty. Są one spójne z Regionalną Strategią Innowacji na lata 2003-2013. 4. Projekty te następnie były przedmiotem konsultacji regionalnych środowisk innowacyjnych województwa śląskiego. Wstęp 9

2. ŚLĄSKA DEKLARACJA NA RZECZ ROZWOJU KREATYWNEGO REGIONU INNOWACYJNEGO

Śląska Deklaracja na rzecz rozwoju Kreatywnego Regionu Innowacyjnego podpisywana przez kadrę zarządzającą instytucji środowiska innowacyjnego jest wyrazem gotowości regionu do podejmowania wspólnych działań skierowanych na podniesienie poziomu konkurencyjności województwa śląskiego w rozszerzonej Unii Europejskiej. Deklaracja pod hasłem Ludzie są podstawą przewagi konkurencyjnej gospodarki województwa śląskiego stanowi dokument otwarty i jest dostępna w sekretariacie Gabinetu Marszałka Województwa. Mając świadomość, iż: Globalizacja rynku światowego spowodowała koncentrację produkcji, rosnącą wraz z postępem technicznym odległość już nie jest czynnikiem decydującym przy wyborze partnerów biznesowych. Czas życia nowych technik jest coraz krótszy, powodując zwiększenie ryzyka sukcesu technologicznego dla prowadzonych badań. Wiedza determinuje rozwój gospodarki i tylko te regiony, które posiadają umiejętność tworzenia i przekazywania nowej wiedzy odpowiadającej zmieniającym się wymogom rynkowym są w stanie zachować poziom konkurencyjności. Wprowadzanie innowacji uwarunkowane jest przez: posiadane zasoby ludzkie, kapitał społeczny (umiejętność współpracy), kapitał organizacyjny, infrastrukturę wspierającą innowacje, infrastrukturę techniczną (drogi, tereny, telekomunikacja, itp.), kapitał finansowy, podstawy prawne. Proces tworzenia i wdrażania innowacji technologicznych obiektywnie ma charakter zarówno destruktywny (utrata miejsc pracy) jak i twórczy (powstawanie nowych miejsc pracy). Postawy i zachowania ograniczające kreatywność, przedsiębiorczość i innowacyjność stanowią bariery rozwoju innowacji i zagrażają podniesieniu poziomu konkurencyjności gospodarki województwa śląskiego. oraz będąc przekonanym, że: Tylko poprzez partnerską współpracę możliwe jest osiągnięcie masy krytycznej pozwalającej na utworzenie większej wartości dodanej w życiu społecznym i gospodarczym. Tylko przestrzeganie takich wartości jak wzajemne zaufanie oraz szacunek może stworzyć warunki dla rozwijania autentycznej współpracy partnerskiej oraz stabilnego otoczenia, w którym możliwe jest podejmowanie wspólnego ryzyka dla wykorzystania przyszłościowych możliwości. Śląska Deklaracja na rzecz rozwoju... 13

Skupienie się na rozwijaniu specjalizacji, podnoszeniu jakości i dywersyfikacji działań, oraz tworzeniu wartości dodanych pozwoli instytucjom w pełnym zakresie wykorzystać możliwości, jakie stwarza rynek. Każda osoba powinna mieć możliwość dla wykazania swoich umiejętności oraz podjęcia ryzyka, które może zakończyć się sukcesem zarówno osobistym jak i otoczenia mającym pozytywny wpływ na rozwój gospodarki. Niniejszym podpisując, wspólnie deklarujemy: Aktywnie zaangażować się w: Rozwijanie przyjaznego klimatu dla innowacji w województwie śląskim tak, aby kreatywność oraz synergia współpracy przy tworzeniu, ulepszaniu i wdrażaniu innowacji prowadziły do zwiększenia poziomu innowacyjności w środowisku gospodarczym i badawczo-rozwojowym wzmacniając konkurencyjność gospodarki województwa wobec innych regionów w Unii Europejskiej. Budowę efektywnej gospodarki opartej na wiedzy, nowych technologiach, innowacjach i współpracy w sieciach, w których działania zaangażowane są osoby nieobawiające się zmian, lecz kreujące takie otoczenie, które umożliwia wprowadzanie zmian, a ryzyko i niepowodzenie akceptowane są jako elementy uczenia się oraz podstawy rozwoju. Wspieranie przedsiębiorczości i kreatywności wśród mieszkańców województwa pozwalającej im na podjęcie ryzyka poszukania nowych i bardziej efektywnych rozwiązań dla poprawy sytuacji osobistej i otoczenia. Przeciwdziałanie postawom ograniczającym kreatywność, przedsiębiorczość i innowacyjność. Doprowadzić razem do: Utworzenia i rozwijania klasterów wokół firm i instytucji sektora badawczo-rozwojowego koncentrujących wspólne działanie na rzecz innowacji, w tym: prac badawczych, wzornictwa, badania rynku oraz doskonalenia kadr. Komercjalizacji każdej nowej technologii i rozwiązania innowacyjnego, które tworzą wartości dodane dla regionu i otoczenia, w którym znajdują one zastosowanie. Rozwoju wśród mieszkańców województwa i instytucji umiejętności uczenia się i dostosowywania do nowej rzeczywistości, dla skutecznego wykorzystania rozwiązań innowacyjnych. 14 Śląska Deklaracja na rzecz rozwoju...

3. REGIONALNE TABLICE WYNIKOWE INNOWACJI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (WEDŁUG EUROPEAN INNOVATION SCOREBOARD)

Lp. I. 1.1. Nazwa wskaźnika Jednostka miary 2000 2003 2008 UWARUNKOWANIA. CZYNNIKI NAPĘDZAJĄCE INNOWACYJNOŚĆ ZASOBY LUDZKIE: Absolwenci szkolnictwa wyższego wykazani według kierunków studiów: podgrupa biologiczna, podgrupa fizyczna, podgrupa matematyczna i statystyczna, podgrupa informatyczna, podgrupa inżynieryjno-techniczna, podgrupa produkcji i przetwórstwa, podgrupa architektury i budownictwa do ludności ogółem w przedziale wiekowym 20-29 lat. brak % 9 Dane dla roku akademickiego 2003/2004 13,2 Dane dla roku akademickiego 2007/2008 1.2. Pracujący w gospodarce narodowej w przetwórstwie przemysłowym średnio-wysokiej i wysokiej techniki (działy PKD: 24, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35) w relacji do ogółu pracujących w przetwórstwie przemysłowym (działy PKD: 15-37) i w sektorze usług (działy PKD: 50-99) Dane obejmują podmioty gospodarcze województwa śląskiego, w których liczba pracujących przekracza 9 osób; według siedziby zarządu jednostki % 10,6 10,4 12,7 1.3. Pracujący w gospodarce narodowej w tzw. sektorze usług wysokiej techniki (działy PKD: 64, 72, 73) w relacji do ogółu pracujących w przetwórstwie przemysłowym (działy PKD: 15-37) i w sektorze usług Dane obejmują podmioty gospodarcze województwa śląskiego, w których liczba pracujących przekracza 9 osób; według siedziby zarządu jednostki 3,4 3,1 3 Regionalne Tablice Wynikowe Innowacji 17

Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka miary 2000 2003 2008 I. UWARUNKOWANIA. CZYNNIKI NAPĘDZAJĄCE INNOWACYJNOŚĆ ICT 1.4. Technologie informacyjne w przedsiębiorstwach przemysłowych województwa śląskiego: 1.4.1 Przedsiębiorstwa posiadające lokalne sieci komputerowe jedn. gospod. 614 833 - (LAN) 1.4.2 Przedsiębiorstwa korzystające z Internetu: ogółem jedn. gospod. 722 1045 brak w tym posiadające własne strony WWW jedn. gospod. brak 813 brak 2. Przedsiębiorstwa przemysłowe województwa śląskiego korzystające z Internetu w celu: 2.1. zakupu wyrobów i usług jedn. gospod. brak 283 brak 2.2. sprzedaży swoich wyrobów i usług jedn. gospod. 120 - - 2.3. w 2003r. sprzedaży swoich produktów: innym przedsiębiorstwom transakcje B2B jedn. gospod. brak 141 - konsumentom indywidualnym jedn. gospod. brak transakcje B2C 52-3. Środki automatyzacji (zainstalowane) procesów produkcyjnych w przedsiębiorstwach przemysłowych województwa śląskiego: 3.1. linie produkcyjne: automatyczne szt. 726 998 2146 sterowane komputerem szt. 462 962 1557 3.2. centra obróbkowe szt. 245 500 1120 3.3. roboty i manipulatory przemysłowe: razem szt. 397 1112 2049 w tym roboty szt. 255 776 1622 3.4. komputery do sterowania i regulacji procesami technologicznymi szt. 2746 4211 6593 4. Przedsiębiorstwa przemysłowe woj. śląskiego współpracujące z (innymi przedsiębiorstwami, instytucjami w zakresie działalności innowacyjnej według rodzajów instytucji partnerskich w podziale na kraje umiejscowienia): Liczba przedsiębiorstw które współpracują z: w latach 1998-2000 w latach 2003-2005 4.1. innymi przedsiębiorstwami należącymi do tej samej grupy: Polska 28 22 50 kraje UE, EFTA i UE CC 35 31 69 USA 5 3 16 Chiny lub Indie brak danych brak danych 5 pozostałe kraje 11 w latach 2006-2008 18 Regionalne Tablice Wynikowe Innowacji

Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka miary 2000 2003 2008 4.2. dostawcami wyposażenia, materiałów, komponentów i oprogramowania Polska 49 41 179 kraje UE, EFTA i UE CC 36 34 106 USA 4 3 14 Chiny lub Indie brak danych brak danych 12 pozostałe kraje 13 4.3. klientami Polska 27 30 133 kraje UE, EFTA i UE CC 15 13 81 USA 4 4 9 Chiny lub Indie brak danych brak danych 4 pozostałe kraje 20 4.4. placówkami naukowymi PAN Polska 75 10 23 4.5. konkurentami i innymi przedsiębiorstwami z tej samej dziedziny działalności: Polska 6 10 48 kraje UE, EFTA i UE CC tj. Kraje UE: Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niderlandy, Niemcy, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, 6 5 26 Węgry, Wielka Brytania, Włochy. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA): Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria. Kraje kandydujące do członkostwa w UE: Chorwacja, Macedonia, Turcja USA - 1 3 Chiny lub Indie - brak danych 7 pozostałe kraje 7 4.6. firmami konsultingowymi, laboratoriami komercyjnymi, prywatnymi instytucjami B+R: Polska 12 22 68 kraje UE, EFTA i UE CC 4 (UE) 4 21 USA - - 2 Chiny lub Indie - brak danych - pozostałe kraje - 4.7. jednostkami badawczo-rozwojowymi: Polska 49 46 95 Regionalne Tablice Wynikowe Innowacji 19

Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka miary 2000 2003 2008 4.8. szkołami wyższymi: Polska 12 41 115 kraje UE, EFTA i UE CC - brak danych 2 USA - brak danych - Chiny lub Indie - brak danych - pozostałe kraje 1 5. Zakup nowych technologii w przedsiębiorstwach przemysłowych województwa śląskiego według krajów: 5.1. Liczba przedsiębiorstw, które zakupiły licencje Polska 27 22 71 Kraje Unii Europejskiej 9 11 29 Inne kraje europejskie 1-2 Stany Zjednoczone 2 7 7 Japonia - 1 1 Inne kraje pozaeuropejskie - - 2 5.2. Liczba przedsiębiorstw które zakupiły prace badawczo-rozwojowe Polska 40 33 53 Kraje Unii Europejskiej 7 14 16 Inne kraje europejskie - 1 2 Stany Zjednoczone - - - Japonia - - - Inne kraje pozaeuropejskie - - 3 5.3. Liczba przedsiębiorstw, które zakupiły środki automatyzacji Polska 31 28 89 Kraje Unii Europejskiej 44 47 80 Inne kraje europejskie 4-4 Stany Zjednoczone - 1 2 Japonia - - 1 Inne kraje pozaeuropejskie 1 1 4 5.4. Liczba przedsiębiorstw, które zakupiły usługi konsultingowe Polska 32 23 70 Kraje Unii Europejskiej 13 15 23 Inne kraje europejskie - 1 1 Stany Zjednoczone 1-1 Japonia - 1 2 Inne kraje pozaeuropejskie - 1 3 5.5. Liczba przedsiębiorstw, które zakupiły inne technologie Polska 8 12 18 Kraje Unii Europejskiej 4 5 6 Inne kraje europejskie 2-1 Stany Zjednoczone 1-1 Japonia - - 1 Inne kraje pozaeuropejskie - - 4 20 Regionalne Tablice Wynikowe Innowacji

Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka miary 2000 2003 2008 6. Zagraniczne rozwiązania naukowo-techniczne wykorzystane w przedsiębiorstwach przemysłowych na podstawie: 6.1. umowy licencyjnej szt. 24 42 brak 6.2. franchisingu szt. 1 3 brak 6.3. innych uzgodnień szt. 50 14 brak 6.4. bezpośrednich inwestycji zagranicznych szt. 20 26 brak 7. Nakłady na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach przemysłowych, według źródeł finansowania: 7.1. Ogółem, w tym środki: w tys. zł 1551354,1 (ceny bieżące) 2938916,3 4224759 własne w tys. zł 932673,5 1813180,5 3388367 otrzymane z budżetu państwa w tys. zł 25812,5 22219 41080 pozyskane z zagranicy (bezzwrotne) w tys. zł 31815,4 1433,4 44157 kredyty bankowe (krajowe i zagraniczne) w tys. zł 89125,3 99904,1 560087 8. Nakłady na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach przemysłowych, według rodzajów działalności innowacyjnej: 8.1. Ogółem, w tym: w tys. zł 1551354,1 2938916,3 4224759 8.1.1. działalność badawczo-rozwojowa (nakłady wewnętrzna w tys. zł 258956,6 134954,6 663317 i zewnętrzne) 8.1.2. zakup gotowej technologii w postaci dokumentacji i praw (w 2008r. zakup wiedzy w tys. zł 29321,8 32758,2 33231 ze źródeł zewnętrznych) 8.1.3. nakłady inwestycyjne na: budynki i budowle oraz grunty w tys. zł 216741,2 320055,5 752371 8.1.4. maszyny i urządzenia techniczne (obejmuje maszyny i urządzenia techniczne, środki transportowe, narzędzia i przyrządy, ruchomości w tys. zł 986732,8 2350160,2 2645710 i wyposażenie tj. grupy 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych) w tym z importu w tys. zł 243042,3 902936 956629 szkolenie personelu związane z działalnością innowacyjną (w 2008r. szkolenie personelu związane bezpośrednio w tys. zł 2875,8 5190,6 13365 z wprowadzaniem innowacji produktowych lub procesowych) Regionalne Tablice Wynikowe Innowacji 21

Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka miary 2000 2003 2008 8.1.5. marketing dotyczący nowych i zmodernizowanych wyrobów (w 2008r. marketing związany z wprowadzeniem nowych lub istotnie ulepszonych produktów) w tys. zł 16348,8 4590,7 23958 8.1.6. projektowanie przemysłowe i pozostałe przygotowania do wprowadzenia innowacji technicznych (w 2008r. pozostałe nakłady poniesione na wprowadzenie nowych lub istotnie ulepszonych produktów lub procesów) w tys. zł 19088,7 39216,1 34939 9. Wartość produkcji sprzedanej wyrobów nowych i zmodernizowanych w przemyśle województwa śląskiego [Dla 2008r. Przychody netto ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług) nowych lub istotnie ulepszonych w przemyśle. Dane dotyczą podmiotów gospodarczych w sekcjach Górnictwo, Przetwórstwo przemysłowe oraz Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, w których liczba pracujących przekracza 49 osób.]: w tys. zł Wartość sprzedaży wyrobów, których produkcję uruchomiono w latach 1998-2000 Wartość sprzedaży wyrobów, których produkcję uruchomiono w latach 2001-2003 Przychody netto ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług) nowych lub istotnie ulepszonych wprowadzonych na rynek w latach 2006-2008 9.1. Ogółem w tys. zł 8636915,7 13924892,3 20724867 9.2. Wyroby nowe (w 2008r. nowe lub istotnie ulepszone w tys. zł 5826412,3 8259329,2 9450235 dla rynku) 9.3. Wyroby zmodernizowane (w 2008r. nowe lub istotnie ulepszone tylko dla przedsiębiorstwa) w tys. zł 2810503,4 5665563,1 11274632 9.4. w tym eksport ogółem w tys. zł 4475589,8 8354370,9 11619581 Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka miary 2004 2006 2008 II. 2.1. WYTWARZANIE, PRZENOSZENIE I ZASTOSOWANIE WIEDZY: Przedsiębiorstwa przemysłowe województwa śląskiego, które wykazały nakłady wewnętrzne na działalność B+R (nakłady ponoszone na prace B+R wykonane w jednostce przez własne zaplecze rozwojowe): 22 Regionalne Tablice Wynikowe Innowacji

Lp. 2.1.1. 2.1.2. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.3. Nazwa wskaźnika w podmiotach powyżej 49 pracujących w stosunku do ogółu przedsiębiorstw powyżej 49 pracujących w przemyśle w podmiotach o liczbie pracujących 50-249 w stosunku do ogółu przedsiębiorstw o liczbie pracujących 50-249 w przemyśle. Przedsiębiorstwa przemysłowe województwa śląskiego współpracujące z innymi przedsiębiorstwami, instytucjami w zakresie działalności innowacyjnej w podmiotach powyżej 49 pracujących w stosunku do ogółu przedsiębiorstw powyżej 49 pracujących w przemyśle w podmiotach o liczbie pracujących 50-249 w stosunku do ogółu przedsiębiorstw o liczbie pracujących 50-249 w przemyśle Nakłady na innowacje wyrażone jako % wartości sprzedaży wyrobów ogółem. Dane dotyczą przedsiębiorstw przemysłowych województwa śląskiego o liczbie pracujących powyżej 49 osób. Jednostka miary 2004 2006 2008 % 10,4 11,7 11,1 % 7,1 8,7 8,3 % w latach 2002-2004 w latach 2004-2006 % 29,6 30,4 24 % 23,4 23,7 17,6 % 2,5 3,3 3,1 w latach 2006-2008 Lp. III. 3.1. Nazwa wskaźnika Jednostka miary INNWACYNOŚĆ I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ INNOWACJE FINANSOWE, PRODUKCYJNE I RYNKOWE: Przychody netto ze sprzedaży produktów nowych lub istotnie ulepszonych (zmodernizowanych) nowych w skali rynku w przedsiębiorstwach przemysłowych: (ceny bieżące) 2004 2006 2008 Produkty, które wprowadzono na rynek w latach 2002-2004 w % produkcji sprzedanej ogółem Produkty, które wprowadzono na rynek w latach 2004-2006 w % produkcji sprzedanej ogółem Produkty, które wprowadzono na rynek w latach 2006-2008 w % produkcji sprzedanej ogółem: Regionalne Tablice Wynikowe Innowacji 23

Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka miary 2004 2006 2008 Przedsiębiorstwa liczące powyżej 49 pracujących 19,3 7,0 5,9 Przedsiębiorstwa liczące 50-249 pracujących 12,2 6,8 5,0 3.2.a Podmioty gospodarki narodowej w województwie śląskim według liczby pracujących: w latach 2001-2004 3.2.1. Ogółem 429173 425499 428920 3.2.2. w tym o liczbie pracujących: 0-9 osób 405726 401544 404061 10-49 19293 19882 20692 50-249 3526 3483 3566 250-999 532 503 519 1000 osób i więcej 96 87 82 Lp. IV. 4.1. 4.2. Nazwa wskaźnika Jednostka miary ZASTOSOWANIE WDRAŻANIE DZIAŁAŃ INNOWACYJNYCH: Produkcja sprzedana wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w przedsiębiorstwach przemysłowych. Dane dotyczące podmiotów gospodarczych w sekcjach: Górnictwo, Przetwórstwo przemysłowe oraz Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, w których liczba pracujących przekracza 49 osób. Podmioty gospodarki narodowej nowozarejestrowane, których działalność została zaliczona do wysokiej techniki (tj. działy i grupy PKD: 35.3, 24.4, 30, 32, 33) o liczbie pracujących: (ceny bieżące) 2004 2006 2008 27,9 Wyroby, które wprowadzono na rynek w latach 2002-2004 w % produkcji sprzedanej wyrobów 14,4 Wyroby, które wprowadzono na rynek w latach 2004-2006 w % produkcji sprzedanej wyrobów Podmioty nowozarejestrowane w 2006r. 0-9 osób brak 123 111 10-49 brak - 3 50-249 brak - - V. WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA: 5.1. Liczba wynalazków krajowych zgłoszonych szt. 409 374 383 5.2. Liczba udzielonych patentów szt. 120 179 240 14 % Wyroby, które wprowadzono na rynek w latach 2006-2008 w % produkcji sprzedanej wyrobów Podmioty nowozarejestrowane w 2008r. Źródło: Opracowanie własne Bogumiła Kowalska (Urząd Marszałkowski WŚL, JKW RIS) na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Katowicach 24 Regionalne Tablice Wynikowe Innowacji

4. WYNIKI ANALIZY SWOT

26 Program wykonawczy 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego...

Analiza SWOT została dokonana w oparciu o wyniki analiz monitoringowych przeprowadzonych przez Jednostkę Koordynującą Wdrażanie RIS w kwietniu oraz maju 2009 roku w ramach realizacji projektu systemowego Zarządzanie, wdrażanie i monitorowanie Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego. Uwzględniono także informacje zebrane podczas zorganizowanych spotkań warsztatowych w których udział wzięli przedstawiciele instytucji zaangażowanych w regionalny system innowacji województwa śląskiego. Poniższa tabela prezentuje w sposób syntetyczny słabe i mocne strony regionu pod względem wspierania innowacyjności oraz budowania regionalnego systemu innowacji, a także szanse i zagrożenia w tym zakresie. Tabela: Analiza SWOT SŁABE STRONY Spadek pozycji województwa w rankingu RIPI (syntetyczny wskaźnik potencjału innowacyjnego regionów) w porównaniu z rokiem 2005 Niski udział nakładów na B+R w PKB Niski udział finansowania działalności B+R ze środków prywatnych, pomimo tendencji wzrostowej Niski udział zatrudnionych w nauce i technice w ogóle populacji Spadek zatrudnienia w B+R (w wartościach bezwzględnych) Niski poziom uczestnictwa w kształceniu ustawicznym (na tle wyników europejskich) Niski współczynnik aktywnych przedsiębiorstw w odniesieniu do liczby mieszkańców Niski poziom zatrudnienia w firmach usługowych wysokich technologii Niedostateczny poziom świadomości istnienia RSI i korzyści z niej płynących wśród kluczowych aktorów procesów innowacyjnych Niski poziom wiedzy o działaniach prowadzonych przez władze regionalne, związanych ze wspieraniem innowacyjności, wśród kluczowych aktorów procesów innowacyjnych MOCNE STRONY Rosnąca liczba składanych wniosków patentowych, także w odniesieniu do liczby pracujących. Wysoki poziom aktywności patentowej na tle pozostałych regionów Polski. Wzrastająca skuteczność w rejestrowaniu patentów Wysoki poziom zatrudnienia w działalności B+R na tle pozostałych województw i rosnący poziom zatrudnienia w działalności B+R w odniesieniu do liczby przedsiębiorstw w regionie Wysoki udział przedsiębiorstw ponoszących nakłady na działalność innowacyjną oraz przedsiębiorstw, które wprowadzają innowacje Jeden z najwyższych w kraju współczynnik zysków przedsiębiorstw do przychodów z całokształtu działalności, oraz wskaźnik przychodów przypadających na jeden zakład Stały wzrost poziomu nakładów na B+R Znaczny potencjał instytucjonalny w zakresie B+R (zarówno pod względem liczby jednostek, liczebności kadr, jak i praktycznego ukierunkowania sektora naukowego) Wysoki poziom zatrudnienia w firmach przemysłowych średniowysokich i wysokich technologii i tendencja wzrostowa Wyniki analizy SWOT 27

SŁABE STRONY Niski poziom efektywności nowo powstałych instytucji otoczenia biznesu (parki, inkubatory, centra transferu technologii) niespełnienie przez nie funkcji związanych ze stymulowaniem innowacyjności gospodarki, transferem wiedzy, rozwojem działalności badawczej na potrzeby przedsiębiorstw Wymogi legislacyjne jako podstawowy czynnik mobilizujący przedsiębiorców do wprowadzania nowych rozwiązań; brak myślenia perspektywicznego o budowaniu trwałej przewagi konkurencyjnej w oparciu o innowacyjność; skupienie na krótkofalowych efektach, ograniczaniu kosztów, budowanie marki w oparciu o bezpieczny standard Brak wyodrębnionych działów badawczych w większości przedsiębiorstw Błędy popełnione w poprzednich latach, związane z prowadzeniem polityki przyciągania dużych inwestorów zagranicznych skupienie na tworzeniu nowych miejsc pracy, niewymaganie od koncernów jednoczesnego budowania działów badawczych, prowadzenia działalności badawczej w regionie Niska jakość infrastruktury badawczej w wielu jednostkach naukowych; brak uprawnień do certyfikacji technologii i produktów, brak akredytowanych laboratoriów Niskie wykorzystanie środków dostępnych w ramach projektów celowych MNiSW na kooperację sektora nauki z sektorem przedsiębiorstw Mentalność części środowiska naukowego przekonanie, że w przypadku projektów, dla których możliwe jest precyzyjne określenie kosztów, terminów i oczekiwanych wyników, tracą one charakter działalności naukowej MOCNE STRONY Najwyższy w kraju wskaźnik nakładów przedsiębiorstw przemysłowych na działalność innowacyjną Wysoka aktywność podmiotów z województwa śląskiego w 6. PR UE Wysoki poziom aktywności instytucji i firm z regionu w aplikowaniu o wsparcie z funduszy strukturalnych Specyficzna kultura społeczeństwa: zdolność do samoorganizacji, inicjatywa, solidność, wysoka aktywność społeczna Zacieśnienie współpracy na linii nauka przemysł w ciągu kilku ostatnich lat w wyniku realizacji inicjatyw związanych z RSI powstanie elementów sieci, rozwój współpracy partnerskiej w regionie, wykształcenie się zalążków trwałych partnerstw Istniejące w regionie inicjatywy klastrowe, chęć współpracy zwłaszcza w sektorze MSP, wzrost zaufania i zainteresowanie realizacją wspólnych działań Rosnący potencjał podmiotów z regionu do pozyskiwania wsparcia zewnętrznego z UE, płynący z doświadczeń poprzedniego okresu programowania (wszystkie środki zostały wykorzystane) nie tylko w zakresie wypełniania warunków formalnych, lecz także wypracowywania mechanizmów współpracy ZAGROŻENIA Pogorszenie sytuacji gospodarczej skutkujące spadkiem zainteresowania tematem innowacyjności wśród interesariuszy RSI Procedury związane z rozliczaniem projektów współfinansowanych z funduszy strukturalnych, zniechęcające potencjalnych beneficjentów do korzystania ze wsparcia (wysoki poziom biurokratyzacji); trudności z osiągnięciem założonych rezultatów SZANSE 5. pozycja w rankingu potencjału innowacyjnego (RIPI) na tle innych województw Polski w roku 2007 Instytucje Krajowego Systemu Usług jako punkty, w których przedsiębiorcy mogą zaczerpnąć informacji odnośnie do możliwości uczestnictwa w inicjatywach proinnowacyjnych 28 Wyniki analizy SWOT

ZAGROŻENIA SZANSE Procedury związane z prawem zamówień publicznych, utrudniające wybór najlepszych ekspertów i partnerów do realizacji wspólnych przedsięwzięć przez władze samorządowe Niska aktywność samorządów lokalnych w zakresie przyciągania inwestorów, angażowania się w inicjatywy realizowane w partnerstwie W dłuższej perspektywie wyczerpanie się środków finansowych na innowacyjność w ramach funduszy strukturalnych; konieczność poszukiwania alternatywnych źródeł finansowania Konflikt interesów naukowców i przedsiębiorców przedsiębiorca jest zainteresowany tym, aby swoje innowacje utrzymać w tajemnicy, natomiast naukowiec jest zainteresowany tym, aby je opublikować Wysoka konkurencja o środki z funduszy strukturalne dystrybuowane w ramach programów krajowych ze strony innych województw Trudny do spełnienia w przypadku uczelni wyższych i JBR wymóg wkładu własnego w przypadku projektów współfinansowanych z funduszy strukturalnych Możliwość szybszego opracowania technologii czystego węgla przez naukowców z innych regionów (utrata przez województwo szansy na wypromowanie marki regionu ekologicznych technologii) Sprzeczności między prawem krajowym a przepisami UE w zakresie zamówień publicznych Stereotyp województwa śląskiego jako regionu przemysłu ciężkiego, w którym dominują obszary zdegradowane Źródło: JKW RIS, Innobservator Silesia Wyodrębnienie się liderów w ramach istniejących zalążków sieci współpracy/partnerstw/ klastrów, którzy będą w stanie zmobilizować pozostałe instytucje, by kontynuować rozpoczęte działania, zebrać rozdrobnione działania i pomysły, i poprowadzić partnerów do nowych projektów (animatorzy współpracy) Nacisk na politykę innowacyjną ze strony EU oraz dostępne w ramach obecnej perspektywy finansowej środki z funduszy strukturalnych na innowacje Przejęcie przez firmy z sektora MSP standardów narzucanych przez duże koncerny, związane z prowadzeniem działalności innowacyjnej, ciągłym ulepszaniem i unowocześnianiem produktów i usług Kryzys gospodarczy jako czynnik wymuszający wprowadzanie innowacji Działania dotyczące czystych technologii węglowych, promowane w strukturach UE możliwość zajęcia przez region pozycji naturalnego lidera w tym zakresie Wykreowane w poprzednim okresie programowania możliwości realizacji dużych projektów badawczych Powołanie Śląskiej Rady Innowacji Bardziej intensywna współpraca pomiędzy nauką a biznesem efekty działań podejmowanych w ramach RSI Wyniki analizy SWOT 29

5-9. PROGRAM WYKONAWCZY 2009-2013 ORAZ REGIONALNA STRATEGIA INNOWACJI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2003-2013

32 Program Wykonawczy 2009-2013

5. Wybory Strategiczne Wyzwania Województwa Śląskiego w zakresie prowadzenia polityki proinnowacyjnej w latach 2009-2013 Kształtowanie i wdrażanie zintegrowanej polityki innowacji i rozwoju technologii w województwie śląskim, z angażowaniem przedstawicieli kluczowych sektorów wzrostu. Zwiększanie poziomu kreatywności, przedsiębiorczości i innowacyjności we wszystkich warstwach społeczeństwa. Rozwijanie silnych płaszczyzn sieciowych. Rozwijanie platform otwartej innowacji. Hasła kampanii promującej innowacyjność w regionie prowadzonej przez UMWSL w 2011 roku w oparciu o Plan Promocji Innowacji opracowany przez ASP w Katowicach. Realizacja kampanii Grupa PRC. Wybory strategiczne 33

6. Program Wykonawczy 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013 Nazwa pozycji w strukturze Programu Wykonawczego Istota Wskaźniki ewaluacji Wyzwania Priorytety Na czym nam szczególnie zależy? Wokół jakich opcji koncentrujemy działania? Po co to robimy? rezultaty bezpośrednie oddziaływania długookresowe Strategiczne kierunki działania Projekty Metaprojekty Co chcemy zrobić? Jakie grupy działań chcemy uruchomić? Jak chcemy to osiągnąć? W jaki sposób chcemy to osiągnąć? rezultaty bezpośrednie, natychmiastowe efekty rezultaty bezpośrednie, produkty synergia pomiędzy projektami 34 Program Wykonawczy 2009-2013

7. Struktura Programu Wykonawczego 2009-2013 dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2009-2013 Kształtowanie i wdrażanie zintegrowanej polityki innowacji i rozwoju technologii w województwie śląskim, z angażowaniem przedstawicieli kluczowych sektorów wzrostu. Zwiększanie poziomu kreatywności, przedsiębiorczości i innowacyjności we wszystkich warstwach społeczeństwa. Rozwijanie silnych płaszczyzn sieciowych. Rozwijanie platform otwartej innowacji. PRIORYTET I Wzrost poziomu wiedzy w zakresie stanu i uwarunkowań proinnowacyjnego rozwoju Województwa Śląskiego w perspektywie 2013+. PRIORYTET II Mobilizacja aktorów na rzecz trwałej współpracy w ramach otwartej innowacji. PRIORYTET III Kreowanie marki regionu technologicznej, biznesowej i kulturowej doskonałości. 1.1. Wspieranie i promowanie działań na rzecz przedsiębiorczości i kultury innowacyjności w edukacji wszystkich poziomów. 1.2. Utworzenie i wspieranie zintegrowanego systemu informacji w regionie na rzecz działań proinnowacyjnych. 2.1. Wypracowanie narzędzi oraz mechanizmów w zakresie innowacji i transferu wiedzy pomiędzy aktorami (biznes, nauka, administracja i sektor obywatelski). 2.2.Tworzenie platform otwartej innowacji. 2.3.Podnoszenie kompetencji kadr animujących współpracę i zarządzających innowacjami. 2.4. Wspieranie działalności na rzecz tworzenia i rozwoju regionalnych i międzynarodowych sieci tematycznych oraz inicjatyw klastrowych. 3.1. Promowanie efektów działań regionalnych środowisk innowacyjnych. 3.2. Kreowanie i promocja śląskich marek: firm, produktów oraz przyszłościowych technologii. 3.3. Podnoszenie jakości przestrzeni publicznej. 3.4. Wzmacnianie pozycji konkurencyjnej przemysłów kreatywnych oraz design. KIERUNKI DZIAŁANIA PRIORYTETY WYZWANIA Struktura Programu Wykonawczego 2009-2013 35

1.1.1. Regionalny system analizy potrzeb i prognozowania na rzecz wspierania i promocji przedsiębiorczości i innowacyjności w edukacji. 1.1.2. Fundusz wspierania inicjatyw młodych (uczniowie, studenci, doktoranci, pracownicy nauk.). 1.1.3. Regionalny konkurs InnoSilesia. 1.1.4. Kadry dla innowacji. 1.1.5. Obserwatoria rynku pracy. 1.1.6. Centra kształcenia ustawicznego. 1.1.7. Regionalne uczelniane centra innowacji. 1.2.1. Uruchomienie portali systematyzujących i upowszechniających dostęp do informacji o działaniach i wsparciu innowacyjności w regionie, kraju i na świecie. 1.2.2. Regionalny program rozwoju technologii. 1.2.3. Cykliczne wydarzenia stymulujące kulturę innowacyjną w regionie w różnych grupach biznesowych (dni otwarte, spotkania, kampanie. 2.1.1. Regionalny benchmarking sieci współpracy w regionie oraz analiza uwarunkowań i potrzeb wokół rozwoju sieci współpracy. 2.1.2. Opracowanie w regionie skutecznego modelu transferu technologii oraz oceny przedsięwzięć na rzecz transferu technologii i komercjalizacji wiedzy. 2.2.1 Utworzenie regionalnego obserwatorium innowacji. 2.2.2. Utworzenie branżowych obserwatoriów wokół inicjatyw klastrowych oraz specjalizacji technologicznych regionu. 2.2.3. Utworzenie centrum informacji i wsparcia dla sieci współpracy i inicjatyw klastrowych. 2.2.4. Utworzenie w regionie aktywnego systemu transferu i komercjalizacji wiedzy. 2.3.1. Stworzenie centrum doskonalenia kompetencji. 2.3.2. Powołanie wyspecjalizowanych zespołów eksperckich na rzecz animowania współpracy oraz wsparcia zarządzania innowacjami. 2.4.1. Wspieranie sieci współpracy tworzących się w ramach priorytetowych branż, sektorów oraz innowacyjnych skupisk w regionie/ Wsparcie sieci parków przemysłowych i technologicznych podejmujących wspólną działalność (inicjatywy klastrowe, współpraca międzynarodowa). 2.4.2. Stworzenie regionalnego centrum współpracy biznes-nauka. 2.5.1. Analiza i diagnoza potencjału kapitału społecznego dla podstawowych przedsięwzięć organizacji klastrów wiedzy (innowacyjnych) w regionie. 2.5.2. Opracowanie modelowych metod budowy i rozwoju sieci innowacyjnych (potrójnych helis w subregionach województwa), rozwiązania oparte o modelowe koncepcje budowy tzw. inteligencji innowacyjnej w regionie. 3.1.1. Utworzenie regionalnego obserwatorium polityki technologicznej i instytutu studiów foresightowych/ Utworzenie Regionalnego Obserwatorium Gospodarki. 3.1.2. Kreowanie nowej generacji polityki proinnowacyjnej regionu z wykorzystaniem dorobku studiów foresightowych. 3.1.3. Promocja sektorowych i terytorialnych programów rozwoju technologicznego śląska arkadia technologiczna. 3.1.4 Plan Promocji Innowacji 3.2.1. Nowa prędkość dla gazeli biznesu i championów gospodarczych studia prospektywne na rzecz kreowania marki technologicznej, kulturowej i biznesowej doskonałości regionu. 3.2.2. Liga mistrzów innowacji promowanie doskonałości biznesowej. 3.3.1. Kreowanie metropolitalnych usług publicznych rekomendacje dla regionu technologicznej, kulturowej i biznesowej doskonałości. 3.3.2. Śląskie Bilbao nowe przestrzenie publiczne. 3.3.3 Design Silesia. 3.4.1. Śląska szkoła przemysłów kreatywnych/ Śląskie Centrum Kreatywności. 3.4.2. Śląskie Centrum Rozwoju Designu i Technologii/Innowacji. 3.4.3. Śląska Publiczna Biblioteka Materiałów. PROJEKTY I PRZEDSIĘWZIĘCIA 36 Struktura Programu Wykonawczego 2009-2013

1.1.8. Wymiana dobrych praktyk w zakresie wspierania i promowania przedsiębiorczości i innowacyjności w edukacji. 1.1.9. START program promocji przedsiębiorczości w uczelniach wyższych w województwie śląskim. 1.10. Wzmocnienie i rozwój potencjału dydaktycznego uczelni oraz wprowadzenie nowych kierunków nauczania o kluczowym znaczeniu dla woj. śl. 1.2.4. Utworzenie bazy danych innowacyjnych usług kooperacyjnych. 1.2.5. Stworzenie i upowszechnienie śląskiego modelu transferu technologii. 1.2.6. Innobserwator. 1.2.7. Śląskie Centrum Innowacji - działalność konsultacyjna. 2.1.3. Opracowanie modelu finansowego wsparcia przyspieszonego rozwoju innowacyjnych MŚP w województwie śląskim. 2.1.4. Wspieranie funduszy podwyższonego ryzyka. 2.2.5. Mapowanie potencjałów w zakresie usług świadczonych na rzecz innowacji i komercjalizacji technologii. 2.2.6. Upowszechnienie informacji o dostępie do technologii oraz korzyściach współpracy biznesu i B+R. 2.2.7. Baza dobrych praktyk. 2.4.3. Wsparcie organizacyjne i instytucjonalne inwestycji przedsiębiorstw sektora produkcyjnego, obejmujące zastosowanie innowacyjnych rozwiązań o dużym znaczeniu dla gospodarki. 2.4.4. CERA- DA. 3.2.3. Region sukcesów innowacyjnych kampania promocyjna wydarzeń, osobistości i produktów o światowej renomie. 3.2.4. www.silesia- -inspiruje.pl PROJEKTY I PRZEDSIĘWZIĘCIA Struktura Programu Wykonawczego 2009-2013 37

8. Struktura Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013 WYOBRAŻENIA TWORZĄ RZECZYWISTOŚĆ Regionalna Strategia Innowacji wspiera rozwijanie przyjaznego klimatu dla innowacji w województwie śląskim tak, aby kreatywność oraz synergia współpracy przy tworzeniu, ulepszaniu i wdrażaniu innowacji prowadziły do zwiększenia poziomu innowacyjności w środowisku gospodarczym i badawczo-rozwojowym wzmacniając konkurencyjność gospodarki województwa wobec innych regionów w Unii Europejskiej. 1. Zwiększenie udziału firm o wysokiej innowacyjności w ogólnej liczbie małych i średnich firm. 2. Zwiększenie wykorzystania potencjału badawczo-rozwojowego. 3. Zapewnienie skutecznego Regionalnego Systemu Innowacji opartego na wzajemnym zaufaniu, kreatywności i doskonałości. 1.1. Wzrost poziomu zaufania wśród firm poprzez polepszenie klimatu biznesu 1.2. Wspieranie doskonałości w MŚP: 2.1. Wzmacnianie doskonałości w sektorze B+R: 2.2. Wprowadzanie do sektora B+R technologii niezbędnych dla rozwoju gospodarki regionu 3.1. Rozwój współpracy partnerskiej na rzecz innowacji 3.2. Wspieranie powstawania nowych innowacyjnych produktów i firm 1.1.1.Zwiększenie dostępności MŚP do użytecznych informacji. 1.1.2.Uporządkowanie systemu finansowania działalności innowacyjnej MŚP. 1.1.3.Dostosowanie oferty szkoleniowo-doradczej w zakresie innowacji do potrzeb MŚP. 1.1.4.Zwiększenie wpływu na otoczenie administracyjno-prawne i gospodarcze. 1.1.5.Wykorzystanie najlepszych praktyk jako inspiracji dla MŚP do podejmowania działań innowacyjnych. 1.2.1.Wzmacnianie podejścia strategicznego w MŚP. 1.2.2.Promowanie kultury innowacyjnej w MŚP. 1.2.3.Wspieranie efektywnego wykorzystania przez MŚP potencjału rynkowego na jednolitym rynku europejskim. 1.2.4.Wspieranie wykorzystania technologii informatycznych (ICT) w MŚP. 2.1.1.Wspieranie kultury innowacyjnej w sektorze B+R. 2.1.2.Wspieranie reorientacji rynkowej. 2.1.3.Zwiększenie udziału w międzynarodowych sieciach współpracy. 2.2.1.Wspieranie specjalizacji sektora B+R działającego w tradycyjnych sektorach. 2.2.2.Wspieranie powstawania nowych specjalizacji w działalności B+R. 2.2.3.Promowanie najlepszych praktyk jako wizytówki regionu. 3.1.1.Rozwijanie współpracy sektorowej z udziałem MŚP. 3.1.2.Utworzenie elastycznej struktury sieciowej na rzecz innowacji. 3.1.3.Wspieranie procesu przewidywania trendów rynkowych. 3.2.1.Promowanie wzornictwa i projektowania użytkowego. 3.2.2.Zwiększenie wykorzystania prawa własności przemysłowej. 3.2.3.Wspieranie kultury innowacyjnej w systemie edukacji. 3.2.4.Wspieranie powstawania innowacyjnych firm. 3.2.5.Ułatwienie transferu technologii. CELE SZCZEGÓŁOWE (OPERACYJNE) CELE STRA- TEGICZNE OBSZARY STRATEGI -CZNE WIZJA MISJA 38 Struktura Regionalnej Strategii Innowacji

9. Zgodność Priorytetów Programu Wykonawczego 2009-2013 z ustaleniami Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013 Program Wykonawczy 2009-2013 Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013 1.1.1. Zwiększenie dostępności MŚP do użytecznych informacji PRIORYTET I: WZROST POZIOMU WIEDZY W ZAKRESIE STANU I UWARUNKOWAŃ PROINNOWACYJNEGO ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W PERSPEKTYWIE 2013+ 1.1.5. Wykorzystanie najlepszych praktyk jako inspiracji dla MŚP do podejmowania działań 1.2.2. Promowanie kultury innowacyjnej w MŚP 1.2.4. Wspieranie wykorzystania technologii informatycznych (ICT) w MŚP 2.1.1. Wspieranie kultury innowacyjnej w sektorze B+R 2.1.2. Wspieranie reorientacji rynkowej 3.1.3. Wspieranie procesu przewidywania trendów rynkowych 3.2.3. Wspieranie kultury innowacyjnej w systemie edukacji 1.1.3. Dostosowanie oferty szkoleniowo-doradczej w zakresie innowacji do potrzeb MŚP PRIORYTET II: MOBILIZACJA AKTORÓW NA RZECZ TRWAŁEJ WSPÓŁPRACY W RAMACH OTWARTEJ INNOWACJI 1.2.3. Wspieranie efektywnego wykorzystania przez MŚP potencjału rynkowego na jednolitym rynku europejskim 2.1.3. Zwiększenie udziału w międzynarodowych sieciach współpracy 3.1.1. Rozwijanie współpracy sektorowej z udziałem MŚP 3.1.2. Utworzenie elastycznej struktury sieciowej na rzecz innowacji 3.2.2. Zwiększenie wykorzystania prawa własności przemysłowej PRIORYTET III: KREOWANIE MARKI REGIONU TECHNOLOGICZNEJ, BIZNESOWEJ I KULTUROWEJ DOSKONAŁOŚCI 3.2.5. Ułatwienie transferu technologii 1.2.1. Wzmacnianie podejścia strategicznego w MŚP 2.2.3. Promowanie najlepszych praktyk jako wizytówki regionu 3.2.4. Wspieranie powstawania innowacyjnych firm 3.2.1. Promowanie wzornictwa i projektowania użytkowego Zgodność Priorytetów Programu z Regionalną Strategią Innowacji 39

10. PRIORYTETY PROGRAMU WYKONAWCZEGO 2009-2013

Priorytety Programu Wykonawczego 43

Priorytet I: Wzrost poziomu wiedzy w zakresie stanu i uwarunkowań proinnowacyjnego rozwoju Województwa Śląskiego w perspektywie 2013+ Dostępność użytecznej informacji jest współcześnie jednym z kluczowych warunków sukcesu rozwoju firm. Podejmowanie decyzji wymaga z jednej strony aktualnych informacji, z drugiej umiejętności ich wykorzystywania kształtowanych od najmłodszych lat, jako postawy kreatywności, innowacyjności i przedsiębiorczości. Innowacje w firmach i jednostkach naukowo-badawczych powinny być w szczególności wspierane przez zwiększenie dostępności do użytecznej informacji. Dlatego konieczne jest niezwłoczne uruchomienie i zarządzanie treścią portali systematyzujących informacje i popularyzujących dostęp do najnowszych danych i opracowań tematycznych o działaniach i wsparciu innowacyjności w regionie, kraju i na świecie. Warunkiem wzrostu innowacyjności firm w województwie jest poprawa dostępu do stale uaktualnianej i przystępnie przekazywanej informacji m.in. w zakresie bieżącej oferty uczelni i jednostek B+R. Obok informacji o podaży oferty technologicznej i naukowej, konieczne jest umożliwienie wsparcia firm w zakresie informacji o publicznych i prywatnych możliwościach finansowych i infrastrukturalnych. Podobnie cennym jest dostęp do światowej oferty Zamek Cieszyn w zakresie współpracy w ramach sieci innowacji i transferu technologii. Postulat komplementarności usług informacyjnych dostępnych dla firm w regionie oraz szybkiego dostępu do aktualnych analiz o strategicznym znaczeniu dla rozwoju innowacji w regionie powinno się na trwałe wpisać w ofertę portali informacyjnych. Szczególnego znaczenia dla firm i jednostek B+R, a także dla kształcących mają prace nad programem rozwoju technologii w związku z rekomendacjami kierunków rozwoju technologii. Instytut Techniki i Aparatury Medycznej ITAM 44 Priorytety Programu Wykonawczego

Wdrażanie rozwiązań innowacyjnych w firmach i jednostkach B+R wymaga nie tylko aktualnej informacji, ale także umiejętności uczenia się i adaptacji wiedzy w ramach bieżących i przyszłych uwarunkowań. Wsparcie dla aktywności i przedsiębiorczości osób młodych i absolwentów upowszechnia się w ramach edukacji wszystkich poziomów, w szczególności poprzez dostępność informacji o cyklicznie realizowanych badaniach nt. rynku pracy w kontekście przyszłościowych kierunków technologicznych w województwie oraz spójną z wynikami modernizację oferty kształcenia zawodowego w kontekście rozwoju technologicznego województwa i Europy. Prace te winny być zgodne z wizją Regionalnej Strategii Innowacji. Konieczne jest także wdrażanie rozwiązań edukacyjnych wynikających z systemowej analizy potrzeb nauczania przedsiębiorczości i życiowej aktywności - programy, standardy nauczania, wzorcowe lekcje, wykłady, spotkania oraz inne aktywne formy edukacji (wraz z materiałami pomocniczymi). Silnym bodźcem promowania kultury innowacyjności powinno być kompleksowe wsparcie preinkubacji i przedsiębiorczości akademickiejw uczelniach Województwa Śląskiego. Wśród młodych naukowców i doktorantów znacznym wsparciem powinien stać się stale rozwijany fundusz stypendialny. Z jednej strony należy stawiać na dostarczanie informacji, które powinno się traktować na równi ze wzbudzaniem podaży innowacji. Z drugiej strony powinna pojawić się presja na stałe organizowanie wydarzeń o charakterze edukacyjnym i warsztatowo- -treningowym dla studentów, doktorantów oraz przedstawicieli biznesu (seminaria, treningi, kampanie, dni otwarte jednostek naukowych i badawczych, etc), jako element kreowania popytu na innowacje wśród przyszłych i obecnych przedsiębiorców. Priorytet II: Mobilizacja aktorów na rzecz trwałej współpracy w ramach otwartej innowacji Wykorzystywanie i wzmacnianie istniejącego potencjału naukowo-badawczego oraz utrwalanie dobrych doświadczeń w zakresie współpracy sektora B+R i biznesu stanowi kluczowy mechanizm tworzenia podstaw konkurencyjnej gospodarki regionu innowacyjnego. Rozwijanie sieci współpracy, inicjatyw klastrowych oraz wymiana wiedzy pomiędzy organizacjami badawczymi, finansowymi i firmami wymaga utrwalania postaw otwartości oraz elastyczności i zapewnienia dobrego standardu informacji w regionie. Otwarta innowacja wpływa korzystnie na rozwój gospodarczy regionu. Mobilizacja na rzecz trwałej współpracy w ramach otwartej innowacji musi być wspierana przez rozwijanie istniejącego forum współpracy i wymiany doświadczeń w kluczowych dla Województwa Śląskiego obszarach technologicznych wypracowanych przez środowiska biznesowe, naukowo-badawcze i administracyjne. Oznacza to koncentrację działań w regionie na kilku obszarach technologicznych i ukierunkowanie na nie współpracy. Warunkiem koniecznym jest stworzenie i wdrożenie zintegrowanego modelu sieci obserwatoriów kluczowych obszarów technologicznych Województwa Śląskiego. Działanie takie jest konsekwencją tworzenia podstaw informacyjnych dla kompleksowego Priorytety Programu Wykonawczego 45

systemu użytecznej informacji dla biznesu (raporty regionalne, branżowe, analizy trendów światowych, etc.), które przyjmują postać form instytucjonalnych i nie zinstytucjonalizowanych. W szczególności konieczne jest wzmocnienie znaczenia i integracja portali o profilu innowacyjnym m.in. takich jak INNOBSERVATOR, ORSIP, SILESIA INFO. Służą one m.in. upowszechnianiu informacji o potencjale innowacyjnym i technologicznym województwa i są dostępne w ramach Poliitechnika Śląska w Gliwicach platform otwartej innowacji. Usługi świadczone na rzecz komercjalizacji technologii i innowacji poddawane są stałej ocenie, zaś główny nacisk kieruje się na obszary uznane za strategiczne dla wdrażania innowacji Województwa Śląskiego a zainicjowane pracami nad Programem Rozwoju Technologicznego. Komplementarność usług ma miejsce zarówno w działaniach obserwacyjnych jak i animacyjnych prowadzonych na rzecz rozwoju innowacji, transferu technologii i zarządzania sieciami współpracy we wszystkich subregionach województwa. Szczególnie ważna w tym aspekcie jest edukacja i podnoszenie Park Naukowo-Technologiczny Technopark Gliwice Sp. z o.o kompetencji kadr animujących współpracę i zarządzających innowacjami. Ryzyko sukcesu technologicznego firm i jednostek naukowo-badawczych w regionie można minimalizować będąc wyposażonym w stałą ofertę analizy uwarunkowań i potrzeb rozwoju klastrów i sieci współpracy, w tym benchmarking klastrów w regionie. Wsparciu inicjatyw klastrowych, klastrów i międzynarodowych sieci tematycznych towarzyszy wykorzystanie istniejących dobrych praktyk współpracy międzyregionalnej m.in. Polski, Czech i Słowacji. Konieczne jest przygotowanie koncepcji organizacyjnej i zadaniowej dla centrum współpracy biznes-nauka. Integralną częścią centrum jest silny program wsparcia przedsiębiorców w kontekście śląskiego modelu transferu technologii. 46 Priorytety Programu Wykonawczego

Priorytet III: Kreowanie marki regionu technologicznej, biznesowej i kulturowej doskonałości Konkurencyjna gospodarka regionu innowacyjnego promuje się poprzez swoje osiągnięcia, osobistości, wizerunek biznesowy, technologiczny, kulturowy. Wspieranie tego wizerunku ma miejsce w ramach działań dobrze wyprofilowanych dostosowanych do potrzeb odbiorców wewnętrznych i zewnętrznych. Kształtowanie image u regionu innowacyjnego wymaga jednoczesnego odwoływania się do umiejętności wykorzystania wiedzy, osobistej aktywności i skutecznej współpracy oraz innowacyjnych produktów i ofert tego regionu. Kreowaniu marki regionu technologicznej, biznesowej i kulturowej doskonałości towarzyszą działania promujące osobistości/ambasadorów innowacyjności w Europie. Uznane idee konkursowe, które wyróżniają liderów innowacji powinny zostać na stale wpisane do kampanii promocyjnej regionu. Pokazywanie ludzi odnoszących sukcesy w skali międzynarodowej ze swoimi produktami, technologiami i firmami jest ważnym aspektem wspierania i inspirowania postaw kreatywności i innowacyjności w regionie. Wizerunek regionu silnej marki technologicznej, biznesowej i kulturowej wzmacniany jest poprzez wydarzenia biznesowe, kulturalne i naukowe poświadczające renomę nowoczesnego i innowacyjnego regionu w kraju i Europie. Wydarzenia te powinny być jednocześnie naturalnym miejscem rozwijania istniejącego forum współpracy i wymiany doświadczeń w zakresie wypracowanym przez środowiska biznesowe, naukowo-badawcze i administracyjne w kluczowych branżach dla Województwa Śląskiego. W działaniach wizerunkowych powinno się odwoływać do dobrze rozumianej tradycji regionu w tym również w połączeniu z nowoczesnymi i interdyscyplinarnymi laboratoriami oraz centrami technologii. Kreowanie innowacyjnych projektów rozwijających przemysły kreatywne i budujących nową śląską markę powinno pozycjonować województwo śląskie w europejskiej czołówce regionów innowacyjnych. Oznacza to upowszechnianie i promocję aliansów regionalnych instytucji kultury i sztuki, nauki i technologii, biznesu i gospodarki, szkolnictwa wyższego i ponadgimnazjalnego oraz samorządów terytorialnych. Priorytety Programu Wykonawczego 47