zarodków SPF oraz materiały z trzeciego pasażu hodowli komórek CEK, przebadano za pomocą AGID. Wynik pozytywny uzyskano dla wszystkich zakażonych

Podobne dokumenty
uzyskanymi przy zastosowaniu innych metod użyto testu Manna-Whitney a. Jako miarę korelacji wykorzystano współczynnik. Przedstawiona w dysertacji

Molekularna charakterystyka zoonotycznych szczepów rotawirusa świń Streszczenie

pojedynczych mutacji punktowych, lokalizujących się we fragmencie genu o wielkości około 600 pz. Uważa się, że poszczególne układy mutacji są

INSTYTUT GENETYKI I HODOWLI ZWIERZĄT POLSKIEJ AKADEMII NAUK W JASTRZĘBCU. mgr inż. Ewa Metera-Zarzycka

potwierdzają, że w naturalnych warunkach SRLV są w stanie pokonać barierę międzygatunkową i równolegle zakażać owce i kozy. Badania potwierdziły

Ocena wpływu ludzkiego antygenu leukocytarnego HLA B5701 na progresję zakażenia HIV 1 i odpowiedź na leczenie antyretrowirusowe.

Tychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition)

Maria Szczotka ROZPRAWA HABILITACYJNA

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny

Patients price acceptance SELECTED FINDINGS

Wykrywanie i charakterystyka szczepów wirusa myksomatozy królików z zastosowaniem metod molekularnych Streszczenie

Katarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE

mechanizmach latencji i onkogenezy BLV. Wykazano, że zakażenie BLV powoduje wzrost aktywności telomerazy i skracanie sekwencji telomerowych we

Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami

Rozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów

Ocena rozpowszechnienia pierwotniaków z rodzaju Babesia w wybranych regionach Polski przy zastosowaniu technik molekularnych STRESZCZENIE

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

POLITECHNIKA WARSZAWSKA. Wydział Zarządzania ROZPRAWA DOKTORSKA. mgr Marcin Chrząścik

Pro-tumoral immune cell alterations in wild type and Shbdeficient mice in response to 4T1 breast carcinomas

Recenzja. wykrywania i charakterystyki szczepów wirusa zakaźnego zapalenia torby Fabrycjusza


EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB.

MaPlan Sp. z O.O. Click here if your download doesn"t start automatically

OpenPoland.net API Documentation

tkanki płucnej obecność App i Ss stwierdzono odpowiednio w 6,6% i 22,2% próbek. W

Ocena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli

OPTYMALIZACJA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO W GMINIE ŚRODA WIELKOPOLSKA

DUAL SIMILARITY OF VOLTAGE TO CURRENT AND CURRENT TO VOLTAGE TRANSFER FUNCTION OF HYBRID ACTIVE TWO- PORTS WITH CONVERSION

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)

Zarządzanie sieciami telekomunikacyjnymi

DIAGNOSTYKA POLSKICH SZCZEPÓW WIRUSA MOZAIKI PEPINO (PEPINO MOSAIC VIRUS)

Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)

DOI: / /32/37

EXAMPLES OF CABRI GEOMETRE II APPLICATION IN GEOMETRIC SCIENTIFIC RESEARCH

Ampli-LAMP Goose Parvovirus

Uniwersytet w Białymstoku Wydział Biologiczno-Chemiczny. Biochemiczne i molekularne cechy grzybów Malassezia pachydermatis izolowanych od psów

Updated Action Plan received from the competent authority on 4 May 2017

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Knovel Math: Jakość produktu

Network Services for Spatial Data in European Geo-Portals and their Compliance with ISO and OGC Standards

Domy inaczej pomyślane A different type of housing CEZARY SANKOWSKI

Analysis of Movie Profitability STAT 469 IN CLASS ANALYSIS #2

WYKAZ PRÓB / SUMMARY OF TESTS. mgr ing. Janusz Bandel

ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA JEZYKOWA) BY DOUGLAS KENT HALL


Genotypy i antybiotykooporność izolatów Staphylococcus aureus wyosobnionych od świń, kur oraz z mięsa wieprzowego i drobiowego

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Recenzja pracy doktorskiej Pani mgr Olimpii Kursa pt.: Charakterystyka terenowych szczepów Mycoplasma synoviae

No matter how much you have, it matters how much you need

Ocena rozprawy doktorskiej Pani lek. wet. Iwony Kozyry p.t. Molekularna charakterystyka zoonotycznych szczepów rotawirusa świń

deep learning for NLP (5 lectures)

OCENA ZMIENNOŚCI GENETYCZNEJ ORAZ PATOGENNOŚCI WIRUSA GRYPY PTAKÓW PODTYPU H9N2 U WYBRANYCH GATUNKÓW DROBIU

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Sargent Opens Sonairte Farmers' Market

Baptist Church Records

Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition)

dawniej Tom

Streszczenie rozprawy doktorskiej

Projekty Marie Curie Actions w praktyce: EGALITE (IAPP) i ArSInformatiCa (IOF)

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society

GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

Katowice, plan miasta: Skala 1: = City map = Stadtplan (Polish Edition)

OSI Data Link Layer. Network Fundamentals Chapter 7. Version Cisco Systems, Inc. All rights reserved. Cisco Public 1

Tytuł rozprawy na stopień doktora nauk medycznych:

Ocena rozprawy doktorskiej


ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis

European Crime Prevention Award (ECPA) Annex I - new version 2014

Cracow University of Economics Poland

Weronika Mysliwiec, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

Latent Dirichlet Allocation Models and their Evaluation IT for Practice 2016

Hard-Margin Support Vector Machines

INSTRUKCJE JAK AKTYWOWAĆ SWOJE KONTO PAYLUTION

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją

Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme

Alicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska

Instructions for student teams

Installation of EuroCert software for qualified electronic signature

Emilka szuka swojej gwiazdy / Emily Climbs (Emily, #2)

PORTS AS LOGISTICS CENTERS FOR CONSTRUCTION AND OPERATION OF THE OFFSHORE WIND FARMS - CASE OF SASSNITZ

Proposal of thesis topic for mgr in. (MSE) programme in Telecommunications and Computer Science

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

Mgr Agnieszka Kikulska

Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions

Camspot 4.4 Camspot 4.5

Instrukcja obsługi User s manual

kdpw_stream Struktura komunikatu: Status komunikatu z danymi uzupełniającymi na potrzeby ARM (auth.ste ) Data utworzenia: r.

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe

QUANTITATIVE AND QUALITATIVE CHARACTERISTICS OF FINGERPRINT BIOMETRIC TEMPLATES

Bardzo formalny, odbiorca posiada specjalny tytuł, który jest używany zamiast nazwiska

Prof. dr hab. Zbigniew Grądzki Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej UP w Lublinie

What our clients think about us? A summary od survey results

Forested areas in Cracow ( ) evaluation of changes based on satellite images 1 / 31 O

SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1. Fry #65, Zeno #67. like

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Tytuł pracy w języku angielskim: Physical properties of liquid crystal mixtures of chiral and achiral compounds for use in LCDs

Marzec: food, advertising, shopping and services, verb patterns, adjectives and prepositions, complaints - writing

SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu. Karolina Horodyska

Transkrypt:

STRESZCZENIE Produkcja drobiarska w Polsce ulega stałemu i szybkiemu rozwojowi, jednak wielkostadny chów drobiu stwarza stałe niebezpieczeństwo wybuchu chorób zakaźnych, z których szczególnie groźne są choroby wirusowe. Ważnym ogniwem w transmisji zakażeń wirusowych u drobiu są ptaki wolno żyjące, które mogą pełnić rolę rezerwuaru wielu patogenów. Obiektem badań w niniejszej pracy były czynniki wirusowe, ważne z punktu widzenia zagrożenia epidemiologicznego dla drobiu tj. ARV, GoCV oraz GHPV. Stada drobiu wodnego z uwagi na wolnowybiegowy system chowu są szczególnie narażone na kontakt z ptakami wolno żyjącymi, które mogą stanowić potencjalne źródło wirusa. Ważną rolę w ochronie stad drobiu przed zakażeniami wirusowymi pełni immunoprofilaktyka i bioasekuracja ograniczające ryzyko wprowadzenia zakażeń na fermę. Głównym celem niniejszej pracy była weryfikacja hipotezy badawczej zakładającej, że ptaki wolno żyjące mogą stanowić źródło zakażeń ARV, GoCV oraz GHPV dla drobiu w Polsce. W celu poznania sytuacji epidemiologicznej w kraju podjęto badania nad oceną prewalencji zakażeń ARV, GoCV i GHPV u ptaków wolno żyjących oraz charakterystyką molekularną występujących obecnie szczepów terenowych tych wirusów. Przeprowadzone badania miały na celu opracowanie metod identyfikacji, a następnie analizę molekularną wybranych genów ARV, GoCV i GHPV. Określenie zmian w obrębie sekwencji nukleotydowych i aminokwasowych tych genów pozwoliło ocenić zmienność genetyczną szczepów terenowych izolowanych od ptaków wolno żyjących. W pierwszej części opracowano RT-PCR oraz nested PCR, które pozwoliły na wykrycie obecności materiału genetycznego ARV u 116 z 294 przebadanych (39,5%) ptaków wolno żyjących reprezentujących różne gatunki. Pozytywny wynik reakcji uzyskano we wszystkich rodzajach badanych narządach wewnętrznych. Najczęściej obecność ARV potwierdzano w próbkach z płuc oraz nerek, co wskazuje, że mogą stanowić najlepszy materiał do izolacji szczepów ARV od ptaków wolno żyjących. Badania z wykorzystaniem zarodków kurzych SPF wykazały patogenność większości badanych szczepów ARV izolowanych od różnych gatunków ptaków wolno żyjących. Wykorzystując klasyczne metody wirusologiczne stworzono kolekcję 50 szczepów ARV powodujących efekt cytopatyczny o różnym stopniu nasilenia w hodowli komórek CEK. W celu potwierdzenia namnożenia ARV homogenaty płynów, błon i narządów zakażonych

zarodków SPF oraz materiały z trzeciego pasażu hodowli komórek CEK, przebadano za pomocą AGID. Wynik pozytywny uzyskano dla wszystkich zakażonych zarodków SPF oraz 29-ciu badanych materiałów z trzeciego pasażu. W związku z wykryciem obecność antygenu ARV tylko w części zakażonych hodowli komórkowych zostały one dodatkowo przebadane za pomocą wcześniej opracowanych metod biologii molekularnej. Obecność genu σns potwierdzono w 50 materiałach z trzeciego pasażu w hodowli komórek CEK. Następnym etapem było określenie zmian występujących w sekwencji nukleotydowej jak i aminokwasowej w oparciu o gen σns 40 szczepów ARV od ptaków wolno żyjących oraz 6 archiwalnych szczepów ARV izolowanych od drobiu. Przeprowadzona analiza sekwencji nukleotydowej wykazała obecność licznych mutacji punktowych typu transwersji oraz tranzycji w porównaniu do szczepu referencyjnego S1133 ARV. Około 41% mutacji punktowych zidentyfikowanych na poziomie nukleotydowym przekładało się na zmianę aminokwasu w białku, co świadczy o molekularnym zróżnicowaniu badanych szczepów. W toku analiz oznaczono procent podobieństwa szczepów ARV względem siebie oraz względem szczepu referencyjnego. Drzewo filogenetyczne przygotowane w oparciu o sekwencję nukleotydową genu σns wykazało przynależność badanych szczepów do 8 podgrup tworzących oddzielną grupę genetyczną. W przypadku analizy filogenetycznej przeprowadzonej na podstawie sekwencji aminokwasowej badane szczepy zostały zakwalifikowane do 5 podgrup. Bliskie pokrewieństwo między szczepami ARV zidentyfikowanymi u ptaków wolno żyjących, a polskimi szczepami izolowanymi od drobiu, wskazuje że ptaki te są potencjalnym źródłem wirusa dla stad drobiu w Polsce. W kolejnym etapie pracy zoptymalizowano RT-PCR oraz nested PCR służące do wykrywania genu σc stanowiącego podstawę określania genotypu ARV. W badaniach napotkano na duże trudności w wykryciu sekwencji kodującej σc szczepów ARV namnożonych w hodowli komórek CEK, co może wskazywać na ich znaczną zmienność genetyczną. Wynik pozytywny uzyskano jedynie w przypadku 2 szczepów od bocianów białych oraz bielika, a dalsze badania filogenetyczne wykazały ich przynależność do genotypu 1 oraz bliskie pokrewieństwo ze szczepem S1133. W drugiej części opracowano czułą i szybką reakcję CPA do wstępnej identyfikacji izolatów GoCV. Wykorzystując tą metodę wykazano, po raz pierwszy na świecie, obecność DNA GoCV w materiale biologicznym pochodzącym od innych gatunków ptaków niż gęsi. Przeprowadzone badania wykazały u ptaków wolno żyjących prewalencję zakażeń GoCV na poziomie 26%, co wskazuje na możliwość transmisji wirusa na stada gęsi w naszym kraju. Obecność materiału genetycznego wirusa potwierdzono we wszystkich badanych tkankach

narządów wewnętrznych, potwierdzając w ten sposób wielonarządowy charakter zakażeń. W kolejnym etapie pracy, wybrane izolaty GoCV od ptaków wolno żyjących oraz izolaty GoCV od gęsi znajdujące się w kolekcji ZCHD zostały poddane badaniu z wykorzystaniem PCR w czasie rzeczywistym (real-time PCR) w celu amplifikacji fragmentu ORFC1. Opracowane reakcje z uwagi na wysoką czułość mogą być stosowane do rutynowego wykrywania zakażeń GoCV na wczesnych etapach infekcji charakteryzujących się niskim mianem wirusa. Analiza sekwencji nukleotydowej uzyskanego fragmentu ORFC1 wykazała obecność mutacji punktowych specyficznych wyłącznie dla polskich izolatów GoCV od ptaków wolno żyjących oraz gęsi. Ponadto wykryto mutacje wspólne z wcześniej zidentyfikowanymi szczepami GoCV izolowanymi w Polsce, Chinach i Taiwanie. Wyniki analizy molekularnej świadczą o dużym zróżnicowaniu genetycznym badanych izolatów GoCV. Na podstawie analizy filogenetycznej polskie izolaty GoCV zaklasyfikowano do 3 odrębnych grup genetycznych z podobieństwem nukleotydowym i aminokwasowym na poziomie 74,4-100%. Badania podjęte w trzeciej części pracy dostarczają nowej wiedzy w zakresie patogenezy GHPV, gdyż metodami molekularnymi potwierdzają możliwość zakażeń tym patogenem nie tylko u gęsi i kaczek, ale również u innych gatunków ptaków wolno żyjących. Opracowana metoda PCR pozwoliła na wykrycie materiału genetycznego GHPV w tkankach 71 (24,2%) ptaków reprezentujących 16 gatunków. Najczęściej DNA wirusa wykrywano w próbkach z żołądka i jelit. Uzyskane wyniki wskazują, że wirus jest wydalany wraz z odchodami zakażonych ptaków, a kontakt pomiędzy ptakami wolno żyjącymi oraz stadami gęsi i kaczek stanowi potencjalną drogę rozprzestrzeniania się GHPV. W kolejnym etapie przeprowadzono charakterystykę molekularną wybranych izolatów GHPV zidentyfikowanych u ptaków wolno żyjących, a następnie porównano je ze szczepami krążącymi w stadach gęsi i kaczek. Analiza pełnej sekwencji nukleotydowej genów VP1 i VP2 pozwoliła na wykrycie nowych mutacji w porównaniu z szczepami GHPV zamieszczonymi w bazie GenBank. Większość mutacji punktowych przekładała się na zmianę aminokwasu w analizowanych białkach. W dalszej części pracy określano procent podobieństwa badanych sekwencji nukleotydowych i aminokwasowych izolatów GHPV względem siebie oraz szczepu referencyjnego GHPV. Dodatkowo w celu poznania relacji występujących między polskimi izolatami GHPV, a szczepami pochodzącymi z innych krajów przeprowadzono analizę filogenetyczną. Uzyskane wyniki potwierdziły rolę ptaków wolno żyjących jako źródła szczepów GHPV dla stad drobiu wodnego w naszym kraju.

SUMMARY Poultry farming in Poland undergoes constant and rapid development, but the largescale poultry breeding creates a permanent risk of outbreak of infectious diseases, of which viral diseases are particularly dangerous. An important link in the transmission of viral infections in poultry are free-living birds that can function as a reservoir of many pathogens. Viral factors, important from the point of view of epidemiological threat to poultry i.e.: ARV, GoCV, and GHPV, were the object of this thesis. Flocks of waterfowl due to the freerange raising system are particularly exposed to free-living birds that may be a potential source of viruses. Full immunoprophylaxis and biosecurity limiting the risk of introducing infection to a farm play an important role in the protection of poultry flocks against viral infections. The main goal of the thesis was to verify the research hypothesis that free-living birds can be a source of ARV, GoCV, and GHPV infections for poultry in Poland. In order to determine the epidemiological situation in the country, studies were undertaken to assess the prevalence of ARV, GoCV, and GHPV infections in free-living birds as well as the molecular characteristics of the currently existing field strains of these viruses. The study aimed at the development of methods for the identification and then molecular analysis of selected ARV, GoCV, and GHPV genes. Determination of mutations within the nucleotide and amino acid sequences of the genes and proteins will allow to assess the genetic variability of field strains isolated from free-living birds. In the first part of the study, RT-PCR and nested PCR were developed. The methods allowed to detect the presence of ARV genetic material in 116 out of 294 (39.5%) examined free-living birds representing different species. The positive result of the reaction was obtained in all types of the examined internal organs. Mostly, the presence of ARV was confirmed in samples of the lungs and kidneys. This indicates that the organs can be the best material for isolation of ARV strains from free-living birds. Studies with the use of chicken SPF embryos have demonstrated the pathogenicity of the majority of ARV strains isolated from different species of free-living birds. Collection of 50 ARV strains causing a cytopathic effect of varying degrees of severity in CEK cell culture was created using the classical virological method. In order to confirm the propagation of ARV, homogenates of embryonic fluids, membranes, and organs collected from infected SPF embryos and materials from the third passage of CEK cell culture were tested by AGID. A positive result was obtained for all infected chicken SPF embryos and 29 examined materials

from the third passage. In connection with the detection of the presence of ARV antigen in part of the infected cell cultures they were tested with previously developed molecular biology methods. The presence of σns gene was confirmed in 50 materials from the third passage in CEK cell cultures. The following stage was to determine mutations within nucleotide and amino acid sequence on the basis σns gene of 40 ARV strains isolated from free-living birds and 6 archival ARV strains isolated from poultry. The conducted nucleotide sequence analysis revealed the presence of numerous point mutation type transversions and transitions in comparison to the ARV reference strain S1133. About 41% of the point mutations identified at the nucleotide level translated into amino acid change in the protein, which indicates the molecular differentiation of the tested strains. In the course of the analysis, the percentage of similarity of ARV strains to each other and relative to the reference strain was determined. The phylogenetic tree, created on the basis of the nucleotide sequence of the σns gene, shared examined strains to eight subgroups forming a separate genetic group. In the case of phylogenetic analysis based on amino acid sequence, examined strains were shared into five subgroups. The close relationship between ARV strains identified in free-living birds and Polish strains isolated from poultry indicates that these birds are a potential source of virus for poultry flocks in Poland. In the next stage of research, RT-PCR and nested PCR were optimised to detect the σc gene constituting the basis for determining the ARV genotype. The studies demonstrated that it is very difficult to detect the nucleotide sequences of the σc-encoding gene of ARV strains propagated in CEK cell culture, which may indicate their significant genetic variability. A positive result was obtained only for two strains from white storks, white-tailed eagles, and further phylogenetic studies showed their belonging to genotype 1 and a close relationship with strain S1133. In the second part of the study, a sensitive and quick CPA reaction was developed for the initial identification of GoCV isolates. Using this method, the presence of GoCV DNA, for the first time in the world, has been demonstrated in biological material from other species of birds than geese. The conducted research showed prevalence of GoCV infections at the level of 26% in free-living birds, which indicates the possibility of virus transmission to flocks of geese in our country. The presence of genetic material of the virus was confirmed in all tissues of internal organs, thus confirming the multisystemic infections. In the following stage, selected GoCV isolates from free-living birds as well as GoCV isolates from geese in the ZCHD collection were subjected to real-time PCR for the amplification ORFC1 fragment. The

developed reactions due to their high sensitivity can be used for routine detection of GoCV infections in the early stages of infection characterised by a low viral titre. The analysis of the nucleotide sequence of the ORFC1 fragment showed the presence of point mutations specific only to Polish GoCV isolates from free-living birds and geese. In addition, common mutations were identified with previously identified GoCV strains isolated in Poland, China, and Taiwan. The results of the molecular analysis indicate a high genetic variability of the examined GoCV isolates. On the basis of phylogenetic analysis, Polish GoCV isolates were shared to 3 separate genetic groups with nucleotide and amino acid similarity at the level of 74.4% 100%. The research undertaken in the third part provides new knowledge in the field of GHPV pathogenesis, because molecular methods confirm the possibility of infections with these pathogens not only in geese and ducks, but also in other species of free-living birds. The developed PCR method allowed to detect GHPV genetic material in tissues of 71 (24.2%) birds representing 16 species. Mostly, viral DNA was detected in samples of the gizzard and intestines. The obtained results indicate that the virus is excreted with the droppings of infected birds, and the contact between free-living birds and flocks of geese and ducks constitutes a potential route for the spread of GHPV. In the next stage, molecular characteristics of selected GHPV isolates identified in free-living birds were carried out, and then they were compared with the strains circulating in the flocks of geese and ducks. Analysis of the full nucleotide sequence of the VP1 and VP2 genes allowed the detection of new mutations compared to the GHPV strains deposited in the GenBank database. Most point mutations were translated into amino acid changes in the analysed proteins. In the following stage of the research, the percentage of similarity of the examined nucleotide and amino acid sequences of GHPV isolates to each other and to the reference strain GHPV was determined. In addition, phylogenetic analysis was performed to understand the relationships between Polish GHPV isolates and strains from other countries. The obtained results confirmed the role of free-living birds as a source of GHPV strains for poultry flocks in our country.