PARLAMENT EUROPEJSKI 2014-2019 Komisja Spraw Zagranicznych 12.3.2015 2014/2229(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie wyzwań w zakresie bezpieczeństwa w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej i perspektyw na stabilność polityczną (2014/2229(INI)) Komisja Spraw Zagranicznych Sprawozdawca: Vincent Peillon PR\1050488.doc PE549.275v01-00 Zjednoczona w różnorodności
PR_INI SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...3 PE549.275v01-00 2/9 PR\1050488.doc
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie wyzwań w zakresie bezpieczeństwa w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej i perspektyw na stabilność polityczną (2014/2229(INI)) Parlament Europejski, uwzględniając art. 8 i 21 Traktatu o Unii Europejskiej, uwzględniając Umowę o partnerstwie i współpracy między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi a Republiką Iraku, a także swoje stanowisko z dnia 17 stycznia 2013 r. dotyczące tej umowy 1, uwzględniając europejską strategię bezpieczeństwa z dnia 12 grudnia 2003 r. oraz oświadczenie Rady UE w sprawie wzmocnienia zdolności z dnia 11 grudnia 2008 r., uwzględniając wspólny komunikat wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Komisji z dnia 8 marca 2011 r. zatytułowany Partnerstwo na rzecz demokracji i wspólnego dobrobytu z południowym regionem Morza Śródziemnego, uwzględniając wspólny komunikat wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Komisji z dnia 25 maja 2011 r. zatytułowany Nowa koncepcja działań w obliczu zmian zachodzących w sąsiedztwie, uwzględniając wspólny komunikat wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Komisji z dnia 6 lutego 2015 r. zatytułowany Elementy strategii regionalnej UE dla Syrii i Iraku oraz zagrożenie ze strony Daisz (Państwa Islamskiego) (JOIN(2015)0002), uwzględniając deklarację przyjętą na trzecim posiedzeniu ministrów spraw zagranicznych Unii Europejskiej i Ligi Państw Arabskich w Atenach w dniu 11 czerwca 2014 r. oraz protokół ustaleń podpisany w Brukseli w dniu 19 stycznia 2015 r. między Europejską Służbą Działań Zewnętrznych a Sekretariatem Generalnym Ligi Państw Arabskich (LPA), uwzględniając konkluzje Rady z dnia 30 sierpnia 2014 r. w sprawie Iraku i Syrii, uwzględniając wyniki Międzynarodowej konferencji w sprawie pokoju i bezpieczeństwa w Iraku, która odbyła się w Paryżu w dniu 15 września 2014 r., uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 15 grudnia 2014 r. dotyczące AMICI, uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 15 grudnia 2014 r. 1 Teksty przyjęte tego dnia, P7_TA(2013)0023. PR\1050488.doc 3/9 PE549.275v01-00
dotyczące unijnej strategii regionalnej dla Syrii i Iraku, uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 9 lutego 2015 r. dotyczące zwalczania terroryzmu, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie stosunków Unii Europejskiej z Radą Współpracy Państw Zatoki 1, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie podejścia UE do Iranu 2, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 listopada 2011 r. w sprawie przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa 3, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 kwietnia 2012 r. w sprawie handlu na rzecz przemian: strategii handlowej i inwestycyjnej UE dla krajów południowego regionu Morza Śródziemnego w następstwie arabskiej wiosny 4, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 lutego 2014 r. w sprawie Arabii Saudyjskiej jej stosunków z UE oraz jej roli na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej 5, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 września 2014 r. w sprawie sytuacji w Iraku i Syrii: ofensywy Państwa Islamskiego, w tym prześladowań mniejszości 6, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 stycznia 2015 r. w sprawie sytuacji w Libii 7, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 lutego 2015 r. w sprawie kryzysu humanitarnego w Iraku i Syrii, w szczególności w związku z Państwem Islamskim 8, uwzględniając, że konflikt w Syrii, konflikt w Iraku, kryzys w Jemenie i sytuacja w Libii mają ogromny potencjał zdestabilizowania regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu; uwzględniając połączenie dokonujące się pomiędzy Bliskim Wschodem a Sahelem na froncie zwalczania terroryzmu; uwzględniając tragiczne w skutkach konsekwencje wynikające z takiej sytuacji dla bezpieczeństwa całego tego regionu, a także dla bezpieczeństwa europejskiego; uwzględniając liczbę ofiar wśród ludności cywilnej i terror panujący wśród ludności; uwzględniając, że konflikty te prowadzą do poważnego kryzysu humanitarnego i masowych przemieszczeń ludności oraz powodują wyjątkowo trudne warunki życia dla uchodźców i przyjmujących ich wspólnot; uwzględniając trudności z określeniem perspektyw politycznych i zorganizowaniem pluralistycznych dialogów z uprawomocnionymi do tego i wiarygodnymi stronami konfliktów; uwzględniając, że sytuacja ta powoduje długotrwałe szkody dla rozwoju 1 Teksty przyjęte tego dnia, P7_TA(2011)0109. 2 Teksty przyjęte tego dnia, P7_TA(2011)0096. 3 Teksty przyjęte tego dnia, P7_TA(2011)0576. 4 Teksty przyjęte tego dnia, P7_TA(2012)0201. 5 Teksty przyjęte tego dnia, P7_TA(2014)0207. 6 Teksty przyjęte tego dnia, P8_TA(2014)0027. 7 Teksty przyjęte tego dnia, P8_TA(2015)0010. 8 Teksty przyjęte tego dnia, P8_TA(2015)0040. PE549.275v01-00 4/9 PR\1050488.doc
politycznego i gospodarczego regionu, trwałości jego infrastruktury oraz kohezji zamieszkujących go społeczeństw; uwzględniając, że różne skutki arabskiej wiosny w krajach, w których ona nastąpiła, oraz stopień kompleksowości i konieczność walki przeciwko Państwu Islamskiemu powodują, że konieczny jest przegląd działań UE w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, opierający się na nowo powstałych założeniach; uwzględniając, że cel stabilizacji w tym regionie jest wyzwaniem nie tylko z zakresu bezpieczeństwa, lecz stanowi też wyzwanie gospodarcze, polityczne i społeczne, co wymaga od UE wypracowania strategicznej, całościowej i wieloczynnikowej współpracy z zainteresowanymi stronami z tego regionu w perspektywie średnio- i długoterminowej; uwzględniając, że kryzysy i konflikty nabierają tempa, nasila się ich wymiar etniczny i wyznaniowy, grupy paramilitarne rosną w siłę, a niektóre państwa regionu są coraz słabsze lub chylą się ku upadkowi; uwzględniając, że państwa regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu ma wraz ze społecznością międzynarodową wspólny priorytetowy cel w zakresie bezpieczeństwa, dotyczący walki z Państwem Islamskim; uwzględniając, że konflikt w Iraku i Syrii wzmaga napięcia w regionie, może spowodować rozlanie się konfrontacji politycznej między sunnitami i szyitami szerzej, poza ich bezpośredni obszar geograficzny, i stanowi zagrożenie dla innych krajów w regionie; uwzględniając ograniczony wpływ Unii Europejskiej w tym regionie i spadek wpływów jej państw członkowskich; uwzględniając, że stabilność polityczna i gospodarcza regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu to kwestia o strategicznym znaczeniu dla UE; uwzględniając, że Unia musi w związku z tym odgrywać pierwszoplanową rolę w regionie; uwzględniając, że w przeszłości pomoc UE dla państw regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu była zbyt fragmentaryczna i nie dostosowywano jej wystarczająco szybko do potrzeb politycznych i gospodarczych tych państw; uwzględniając, że ten niedostosowany charakter pomocy wpłynął niekorzystnie na zdolność UE do odgrywania ważnej roli w tym regionie; uwzględniając, że w przeszłości pomoc UE dla państw regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, w szczególności w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, zbyt często opierała się na tej samej niezróżnicowanej koncepcji strategicznej, bez uwzględnienia w odpowiedni sposób specyficznej sytuacji poszczególnych państw; uwzględniając, że Unia Europejska, zmuszona do szybkiej reakcji na kolejne kryzysy w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, których nie była w stanie przewidzieć, nie potrafiła przeanalizować kluczowych elementów ani uwzględnić złożoności, oczekiwań i perspektyw arabskiej wiosny 2011 r., a przede wszystkim nie zareagowała na konieczność opracowania prawdziwie długoterminowej strategii na rzecz rzeczywistych przemian demokratycznych i stabilności politycznej; uwzględniając, że na podstawie mandatu udzielonego przez Radę Europejską w grudniu 2013 r. wysoka przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (wysoka przedstawiciel/ wiceprzewodnicząca) rozpoczęła istotny proces strategicznej refleksji; PR\1050488.doc 5/9 PE549.275v01-00
uwzględniając, że w celu dokonania przeglądu europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) Komisja Europejska i Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) zainicjowały szeroki proces konsultacji; uwzględniając art. 52 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz opinię Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A8-0000/2015), Poprawa sytuacji w zakresie bezpieczeństwa 1. z zadowoleniem przyjmuje działania państw członkowskich przeciw Państwu Islamskiemu w Iraku; zwraca uwagę, że tego typu działania powinny być prowadzone pod auspicjami Unii Europejskiej; w tym celu wzywa UE do rozwijania wystarczającej zdolności operacyjnej do realizacji celów wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony; podkreśla jednak, że wyzwanie, jakie stanowi Państwo Islamskie, musi najpierw znaleźć rozwiązanie polityczne i regionalne; wzywa UE, by umożliwiła przeprowadzenie regionalnego dialogu i włączenie do niego wszystkich zainteresowanych stron, w szczególności Iranu i Arabii Saudyjskiej; 2. podkreśla, że jedynie zdolność Unii Europejskiej do przemawiania jednym głosem da jej rzeczywisty wpływ na arenie międzynarodowej; apeluje zatem do wysokiej przedstawiciel/ wiceprzewodniczącej o wyznaczenie przedstawicieli najwyższego szczebla, ministrów spraw zagranicznych UE lub szczególnie wysokich rangą polityków, którzy będą działać zgodnie z jej mandatem oraz w porozumieniu z nią, w celu zapewnienia stałego dialogu z państwami tego regionu; 3. przypomina, że pojawienie się Państwa Islamskiego jest przejawem kryzysu politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturowego panującego w tym regionie; wzywa UE do oceny przyczyn tego zjawiska i do kompleksowego ich ocenienia dzięki podejściu nastawionemu na bezpieczeństwo, rozwiązania polityczne, gospodarkę oraz kwestie społeczne i kulturowe, we współpracy ze światem arabskim; 4. przyjmuje do wiadomości przeznaczenie 1 mld EUR na strategię UE zatytułowaną Elementy unijnej strategii regionalnej dla Syrii i Iraku, a także zagrożenie stwarzane przez Państwo Islamskie, z czego 400 mln EUR przeznaczono na pomoc humanitarną; wzywa do poświęcenia szczególnej uwagi Jordanii i Libanowi; wyraża zaniepokojenie faktem, że obozy dla uchodźców, wskutek panującego tam skrajnego ubóstwa i nędzy, mogą stać się źródłem radykalizacji postaw; z zadowoleniem przyjmuje środki na rzecz ludności krajów przyjmujących przewidziane w nowej strategii oraz Instrumencie na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju (IcSP); 5. z zadowoleniem przyjmuje udział państw Półwyspu Arabskiego w międzynarodowej koalicji przeciw Państwu Islamskiemu; wzywa rządy tych państw do podwojenia wysiłków w celu zwalczania finansowania terroryzmu międzynarodowego, w tym do zwiększenia kontroli waqf (dotacji religijnych) i prywatnego finansowania; przypomina o pilnej potrzebie wprowadzenia skutecznego systemu sankcji, w koordynacji z LPA, pozwalającego zakończyć prywatne finansowanie Państwa Islamskiego płynące ze świata arabskiego; przypomina również, że pilnie potrzebny jest system rozszyfrowania PE549.275v01-00 6/9 PR\1050488.doc
tajnej sprzedaży ropy naftowej przez Państwo Islamskie; 6. podkreśla znaczenie długoterminowego strategicznego i zorganizowanego dialogu z LPA; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje oświadczenie przyjęte w Atenach w dniu 11 czerwca 2014 r. oraz protokół ustaleń ze stycznia 2015 r. i wzywa do ich pełnej realizacji; podkreśla kluczowe znaczenie regularnej organizacji szczytów między UE a LPA; podkreśla kluczową rolę, jaką ma do odegrania LPA w zakresie wychodzenia z kryzysów; jest przekonany, że wspomniane kryzysy uwypuklają potrzebę przekształcenia LPA, decyzją jej państw członkowskich, w prawdziwy organ decyzyjny, dysponujący możliwością przyjmowania wiążących decyzji; 7. podkreśla również znaczenie regionalnych dialogów z Turcją i Iranem; podkreśla, że konieczne jest ponowne wprowadzenie w szeregi społeczności międzynarodowej Iranu po przedstawieniu przez niego ostatecznych dowodów i wszelkich bezspornych gwarancji, że nie wykorzystuje on energii jądrowej do celów innych niż cywilne; 8. przypomina o potrzebie stworzenia warunków dla wznowienia negocjacji pokojowych między Izraelem a Autonomią Palestyńską w celu osiągnięcia trwałego rozwiązania konfliktu w oparciu o koncepcję dwóch państw współistniejących obok siebie w pokoju i bezpieczeństwie; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę pokojową z 2002 r. i wzywa państwa członkowskie LPA do wprowadzenia jej w życie; wzywa międzynarodowych darczyńców do przestrzegania zobowiązań podjętych na konferencji w Kairze w październiku 2014 r.; 9. wyraża pełne i całkowite poparcie dla nowej wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) dążącej do propagowania stabilności i bezpieczeństwa państw regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu; zwraca uwagę na ważną rolę, jaką UE mogłaby odegrać w nabywaniu konkretnych umiejętności z zakresu ochrony granic, zwalczania terroryzmu, handlu bronią i reformy sektora bezpieczeństwa; 10. przypomina, jak duże znaczenie ma propagowanie lepszej współpracy między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwami regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu w zakresie walki z terroryzmem; wzywa do ściślejszej współpracy z Europolem i Interpolem, co oznacza także wspieranie tych państw w tworzeniu odpowiednich struktur i mobilizowaniu zasobów w celu zwalczania terroryzmu; 11. przypomina pilną potrzebę znalezienia politycznego rozwiązania konfliktu w Syrii, respektującego istnienie umiarkowanej opozycji wokół syryjskiej Rady Narodowej i wzmacniającego umiarkowane sunnickie elementy; przypomina, że żadne rozwiązanie demokratyczne przestrzegające podstawowych zasad wyznawanych przez Unię Europejską nie jest możliwe z udziałem Baszara Al-Assada, zważywszy na popełnione przez niego mordy; 12. domaga się, by wszelkie inicjatywy zmierzające do zaprzestania walk w Syrii brały pod uwagę wymogi międzynarodowego prawa humanitarnego; wzywa UE do wzmożenia wysiłków, aby nieść pomoc humanitarną na obszarach kontrolowanych przez umiarkowaną opozycję; 13. podkreśla, że rząd Iraku powinien nadal wspierać system podziału odpowiedzialności PR\1050488.doc 7/9 PE549.275v01-00
politycznej, władzy i zysku z ropy naftowej między wszystkimi religijnymi i etnicznymi społecznościami w kraju; apeluje, by taki systemu podziału był zasadniczym warunkiem realizacji umowy o partnerstwie i współpracy między Unią Europejską a Irakiem; zachęca Unię Europejską do przyczyniania się do budowania potencjału rządu irackiego; 14. wyraża głębokie zaniepokojenie sytuacją w Libii; podkreśla potrzebę zachowania integralności terytorialnej i narodowej jedności tego kraju; przypomina, że jedynie dialog obejmujący jak najwięcej zainteresowanych stron będzie w stanie rozwiązać kryzys libijski; Wzmocnienie globalnej strategii na rzecz demokracji 15. wzywa ESDZ i Komisję do dalszego wspierania wszelkich reform demokratycznych w krajach sąsiadujących z Unią Europejską; podkreśla znaczenie utrzymania przydziału funduszy w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) zgodnie z zasadą dwie trzecie do jednej trzeciej ; wzywa Komisję, ESDZ, Radę i państwa członkowskie do opracowania politycznego i strategicznego wymiaru EPS; z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie przez wysoką przedstawiciel/ wiceprzewodniczącą i Komisję Europejską szeroko zakrojonych konsultacji w sprawie odnowienia EPS; 16. podkreśla korzyści, jakie przyniosłaby koordynacja pomocy Unii Europejskiej na rzecz państw regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu z innymi międzynarodowymi darczyńcami; zwraca się do Komisji o przedstawienie propozycji w celu poprawy takiej koordynacji; 17. jest przekonany, że współpraca kulturalna ma zasadnicze znaczenie w walce z terroryzmem oraz wszelkimi formami radykalizmu; podkreśla najwyższą wagę promowania wymiany kulturalnej i akademickiej; zachęca państwa partnerskie do udziału w programach kulturalnych UE; wzywa Komisję Europejską do wykorzystania propozycji Parlament Europejski dotyczącej ustanowienia ambitnego eurośródziemnomorskiego programu Erasmus, odrębnego od programu Erasmus+; 18. podkreśla potrzebę wypracowania skutecznej europejskiej odpowiedzi, wspólnej dla wszystkich państw członkowskich, na propagandę dżihadystów; podkreśla potrzebę rozpowszechniania pozytywnych informacji na temat stosunków i współpracy między Unią Europejską a państwami regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu; wskazuje na konieczność zapewnienia działaniom UE w tym regionie większej widoczności niż ma to miejsce obecnie; 19. podkreśla znaczenie rozwijania bezpośredniego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim w państwach regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu w celu lepszego zrozumienia oczekiwań ludności; wyraża poparcie dla utworzenia systemu konsultacji i nadania większego znaczenia społeczeństwu obywatelskiemu i nowym pokoleniom w ramach EPS; przypomina, jak duże znaczenie mają misje obserwacji wyborów, i wzywa Parlament Europejski oraz ESDZ do wysyłania ich do wszystkich państw tego regionu; 20. podkreśla konieczność potwierdzenia kluczowej roli Unii dla Śródziemnomorza; PE549.275v01-00 8/9 PR\1050488.doc
zauważa, że powinna ona być w stanie samodzielnie pozyskiwać fundusze niezbędne do realizacji własnych projektów; wspiera dynamiczny proces spotkań na szczeblu ministerialnym; wzywa do szerszego nagłaśniania jej programów i działań; Pogłębienie współpracy na rzecz rozwoju gospodarczego 21. jest zdania, że dialog strategiczny Unii Europejskiej z państwami regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu powinien być uzupełniony nowym impulsem na rzecz trwałego rozwoju gospodarczego, który będzie w stanie rozwiązać nierówności i dać perspektywiczną szansę młodzieży; podkreśla znaczenie stworzenia państwom regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu warunków dostępu do jednolitego rynku UE, ze wszelkimi niezbędnymi dla nich zabezpieczeniami; podkreśla znaczenie wspierania europejskich inwestycji w państwach regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu; 22. wspiera finansowanie kształcenia akademickiego i szkoleń zawodowych w państwach regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu w celu stworzenia szerokiego kompendium umiejętności zawodowych; zauważa, że unijny program mobilności wahadłowej na rzecz szkolenia zawodowego należy rozszerzyć w jak największym stopniu na wszystkie państwa regionu Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu; 23. ubolewa nad faktem, że do odblokowania pomocy makrofinansowej dla państw, w których sytuacja budżetowa jest szczególnie napięta, niezbędny jest minimalny okres jednego roku; podkreśla, że potrzebne jest bardzo szybkie wykorzystanie lub przekierowanie środków przez Unię Europejską; wzywa podmioty udzielające pomocy pochodzące ze świata arabskiego do lepszej koordynacji pomocy w ramach LPA oraz, o ile to możliwe, z Unią Europejską; 24. wzywa Unię Europejską do rozwijania partnerstw z tymi państwami w regionie, które nie leżą w jej bezpośrednim sąsiedztwie; popiera zawarcie konwencji mającej na celu ustanowienie strefy wolnego handlu między UE a RWPZ, a także wznowienie negocjacji w sprawie nowego wspólnego programu działania; 25. wyraża ubolewanie z powodu blokady działań Unii Maghrebu Arabskiego; zachęca Unię Europejską do dołożenia wszelkich starań w celu wprowadzenia w życie koncepcji regionalnej integracji krajów Maghrebu, w ramach Unii Maghrebu Arabskiego lub porozumień z Agadiru; 26. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej, sekretarzowi generalnemu LPA oraz Unii dla Śródziemnomorza, a także rządom i parlamentom ich państw członkowskich. PR\1050488.doc 9/9 PE549.275v01-00