Kierunek Informatyka, studia stacjonarne, pierwszy stopień, sem. 6. Podstawy inŝynierii barwy. aboratorium. Ćwiczenie nr 1. wersja z dnia, 18.05.2011 Temat: BADANIE WŁAŚCIWOŚCI FOTOMETYCZNYCH MONITOÓW. 1. Wstęp. Ćwiczenie opracowano na podstawie następujących norm wyszczególnionych w spisie literatury [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7]. W wymienionych normach opisano szereg wymagań stawianych monitorom. Spełnienie tych wymagań ma zapewnić odpowiedni komfort pracy. W niniejszym ćwiczeniu zostaną sprawdzone wymagania związane z luminancją ekranu (kontrast, równomierność) oraz właściwościami odbiciowymi powierzchni ekranów. Jakość wyświetlanego obrazu w monitorach ekranowych z wyświetlaczami ciekłokrystalicznymi CD zmienia się znacznie wraz z kątem obserwacji. Z tego względu monitory CD dzieli się na cztery klasy opisujące dopuszczalne kierunki obserwacji Class(Viewing) (Tab. 1, ys. 1) [2]. Tabela 1. Opis klas kierunków obserwacji Class(Viewing) [2]. Class (Viewing) I II III IV Opis UmoŜliwia kilku uŝytkownikom obserwację całej powierzchni ekranu monitora z kaŝdego kierunku w obrębie stoŝka ograniczonego kątem 80 0 bez pogorszenia wydajności wzrokowej. Dopuszczalne są ruchy głową. Klasa nie jest przeznaczona dla zadań wymagających wąskich kątów obserwacji w celu np. zapewnienia prywatności lub niskiego poboru mocy. UmoŜliwia jednemu uŝytkownikowi obserwację całej powierzchni ekranu monitora z kaŝdego miejsca na wprost ekranu. Dopuszczalne są ruchy głową. Klasa nie jest zalecana dla zadań wymagających wąskich kątów obserwacji w celu np. zapewnienia prywatności lub niskiego poboru mocy. UmoŜliwia jednemu uŝytkownikowi obserwację całej powierzchni ekranu monitora z jednego określonego miejsca na wprost ekranu. uchy głową nie są dozwolone. Klasa jest zalecana dla zadań wymagających wąskich kątów obserwacji w celu np. zapewnienia prywatności lub niskiego poboru mocy. UmoŜliwia jednemu uŝytkownikowi obserwację centralnej części ekranu monitora z jednego określonego miejsca na wprost ekranu. uchy głową nie są dozwolone. Klasa jest przeznaczona dla zadań wymagających wąskich kątów obserwacji w celu np. zapewnienia prywatności lub niskiego poboru mocy. - 1 -
ys. 1. Ilustracja klas kierunków obserwacji Class(Viewing). Strzałki oznaczają moŝliwe kierunki ruchu głową [2]. Monitory CD mogą posiadać powierzchnię ekranu charakteryzującą się róŝnymi właściwościami odbiciowymi. Powierzchnia ekranu moŝe być matowa, gładka (tzw. glare ), moŝe równieŝ mieć nałoŝone warstwy zmniejszające wartość współczynnika odbicia. Oświetlenie zewnętrzne stanowiska pracy z monitorem moŝe powodować szereg niekorzystnych zjawisk takich jak: - zmniejszenie kontrastu luminancji wyświetlanego obraz, - olśnienie, - obrazy obiektów odbijające się na powierzchni ekranu zmniejszają czytelność wyświetlanych obrazów. Odbicie ambertowskie (rozproszone) występujące w przypadku matowych powierzchni monitorów zwiększa jaskrawość szczególnie ciemnych fragmentów wyświetlanych obrazów. Odbicie kierunkowe (ekrany glare ) oprócz zmniejszenia kontrastu powoduje często konieczność zmiany odległości punktu obserwacji (akomodacja) ze względu na przenoszenie punktu obserwacji z powierzchni ekranu na powierzchnię obiektu, którego obraz odbija się na ekranie. Odbicie ambertowskie (rozproszone) jest przez większość obserwatorów oceniane jako niej uciąŝliwe. Monitory CD dzieli się na trzy klasy jakości ochrony przez niepoŝądanymi odbiciami Class(eflection) (Tab. 2, ys. 2) [2]. - 2 -
Tabela 2. Wartości luminancji odniesieniowych (EF) słuŝących do wyznaczania klas ochrony przed niepoŝądanymi odbiciami Class(eflection) [2]. Class (eflection) Wartość luminancji odniesieniowych (EF) [cd/m 2 ] Przeznaczenie I Zarówno EF EXT-I = 200 oraz EF SM-I = 2000 Do wszystkich biur II Albo EF EXT-II = 200 albo EF SM-II = 2000 Do większości lecz nie do wszystkich biur III Albo EF EXT-III = 125 albo EF SM-III = 200 Wymagają specjalnie dostosowanych warunków oświetlenia EXT źródło o duŝych rozmiarach do sprawdzenia odbicia kierunkowego SM źródło o małych rozmiarach do sprawdzenia odbicia kierunkowego odbicie rozproszone odbicie kierunkowe (ekran typu glare ) ys. 2. Ilustracja zjawiska niepoŝądanego odbicia w ekranie monitora. NiepoŜądany obraz twarzy obserwatora (2) odbija się na ekranie monitora (1) [2]. ys. 3. ysunek układu pomiarowego uwzględniający połoŝenie miernika luminancji (2) oraz dwóch źródeł oświetlenia zewnętrznego (rozproszonego DIFF) (1 i 3) i źródła do sprawdzenia odbicia kierunkowego EXT i SM (5), płaszczyznę umieszczenia powierzchni ekranu oraz wzorca współczynnika odbicia oznaczono jako (4) [2]. - 3 -
Opis przyjętych oznaczeń: Wyświetlany obraz: (High State) na ekranie wyświetlany jest jednolity obraz: =G=B=100%. (ow State) na ekranie wyświetlany jest jednolity obraz: =G=B=0%. Punkty pomiarowe: C (Central ocation) punkt na środku ekranu. H (High uminance) punkt o największej wartości luminancji. (ow uminance) punkt o najmniejszej wartości luminancji. Kierunki i kąty: θ - kąt obserwacji. θ range dopuszczalny zakres kątów obserwacji. θ lm kąt połoŝenia miernika luminancji w stosunku do normalnej do powierzchni ekranu. θ sg kąt połoŝenia źródła światła o luminancji g do oceny składowej kierunkowej odbicia powierzchni ekranu. θ dg kąt połoŝenia źródła światła o luminancji g do oceny składowej rozproszonej odbicia powierzchni ekranu. φ kąt azymutowy. C (kontrast luminancji) stosunek maksymalnej wartości luminancji H do minimalnej wartości luminancji. wzorzec współczynnika odbicia (ambertowski - odbicie rozproszone) EXT źródło o duŝych rozmiarach do sprawdzenia odbicia kierunkowego SM źródło o małych rozmiarach do sprawdzenia odbicia kierunkowego θ/θ=0 1/1.4 1/1.7 1.0 0.8 rozkład luminancji kryterium oceny 1/C 0.6 0.4 0.2 0.0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 θ range1 θ range2 kąt θ ys. 4. Zmiana luminancji ekranu w funkcji kąta obserwacji. Dwie poziome linie przedstawiają graniczne wartości kontrastu i wyznaczają dopuszczalne wartości kątów obserwacji dla wyświetlania tzw. reality i artificial information. - 4 -
2. ozkład luminancji. 2A. Pomiar rozkładu luminancji w funkcji kąta obserwacji. Pozycja monitora Zastosowane przyrządy pomiarowe Wyświetlany obraz Pole pomiarowe Oświetlenie Opis pomiarów pionowa, na obrotowej podstawie z podziałką kątową luksomierz -100 z przystawką do pomiaru luminancji ustawiony na stojaku na wprost monitora C ciemnia powierzchnię ekranu ustawić w osi obrotowej podstawy zmieniać kąty obserwacji θ lm od 0 do 80 0 co 10 0 pomiary wykonać dla czterech kierunków: lewo-prawo, góra-dół Tabela 3. Pomiar rozkładu luminancji w funkcji kąta obserwacji. Kąt obserwacji θ [1 0 ] 0 10 20 30 40 50 60 70 80 kierunek w lewo (θ) [cd/m 2 ] kierunek w prawo (θ) [cd/m 2 ] kierunek w górę (θ) [cd/m 2 ] kierunek w dół (θ) [cd/m 2 ] Kryterium oceny: Kontrast luminancji C nie powinien przekraczać wartości 1,4 (reality information). Kontrast luminancji C nie moŝe przekraczać wartości 1,7 (artificial information). Zadania do wykonania: Narysować wykresy θ/ = f(θ) (przykładowy wykres z oznaczeniami na rys. 4) Na wykresie zaznaczyć dwie poziome linie przecinające pionową oś wykresu w miejscu współrzędnych o wartościach 1/1,4 oraz 1/1,7 Wyznaczyć dopuszczalny zakres kątów obserwacji (θrange) w zakresie których spełnione jest kryterium kontrastu luminancji C. eality information: - w płaszczyźnie poziomej: θrange =... - w płaszczyźnie pionowej: θrange =... Artificial information: - w płaszczyźnie poziomej: θrange =... - w płaszczyźnie pionowej: θrange =... - 5 -
2B. Pomiar rozkładu luminancji na powierzchni monitora. Pozycja monitora Zastosowane przyrządy pomiarowe Wyświetlany obraz Oświetlenie Pole pomiarowe Opis pomiarów pozioma luksomierz -100 z przystawką do pomiaru luminancji ustawiony na stojaku z osią optyczną skierowaną pionowo w dół i ciemnia dziewięć pól pomiarowych miernik ustawiać kolejno nad punktami pomiarowymi kąt połoŝenia miernika θlm = 0 0 (prostopadle do pow. ekranu) Tabela 4. Pomiar luminancji w dziewięciu punktach przy dwóch stanach ekranu. Numer punktu pomiarowego / luminancja [cd/m 2 ]. 1 2 3 4 7 5 6 8 9 Zadania do wykonania: Wyznaczyć średnią wartość luminancji: - dla stanu, śr. =... - dla stanu, śr. =... Wyznaczyć równomierność luminancji - dla stanu, U=min. / śr. =... - dla stanu, U=min. / śr. =... Wyznaczyć zakres tonalny monitora (tzw. kontrast statyczny np. 500:1): śr. / śr. : śr. / śr. = : 1 Przyjąć następujące oznaczenie trzech punktów pomiarowych i odpowiednio oznaczyć zmierzone wartości luminancji: C punkt centralny monitora (nr 5): dark,(c-0) =... dark,(c-0) =... H punkt o największej wartości luminancji dark,(h-0) =... dark,(h-0) =... punkt o najmniejszej wartości luminancji dark,(-0) =... dark,(-0) =... - 6 -
2C. Pomiar luminancji dla róŝnych kierunków obserwacji (w ciemni i przy oświetleniu zewnętrznym, rozproszonym). Pozycja monitora pozioma, monitor ustawiony na obrotowej podstawie Zastosowane przyrządy pomiarowe miernik luminancji MT 1009, pole pomiarowe 3 0, miernik ustawiony na statywie skierowany w dół pod kątem 40 0 w stosunku do normalnej do powierzchni ekranu Wyświetlany obraz i Oświetlenie a). ciemnia (tabela 5) Pole pomiarowe Opis pomiarów b). dwa źródła światła (DIFF) ustawione po bokach ekranu zapewniające światło rozproszone (tabela 6) C - cztery charakterystyczne, prostopadłe kierunki: 1 od dołu ekranu, 2 z prawej strony, 3 od góry, 4 z lewej strony. środek powierzchni ekranu ustawić w osi obrotowej podstawy obracać podstawę co 90 0, kąt połoŝenia miernika θlm = 40 0 po ustawieniu monitora w danym połoŝeniu (C-1 C-4) wykonać dwa pomiary: 1. w ciemni (wynik zapisać w tabeli 5) 2. z włączonymi źródłami światła rozproszonego (wynik zapisać w tabeli 6) Wzorzec wsp. odbicia ρ = 0,... UWAGA: po ustawieniu źródeł oświetlenia zewnętrznego w danym połoŝeniu nie naleŝy ich przesuwać w trakcie trwania całej serii pomiarów na powierzchni monitora połoŝyć czarną tkaninę, na niej połoŝyć wzorzec współczynnika odbicia, wykonać pomiar luminancji dla jednego kierunku przy włączonych źródłach światła rozproszonego Tabela 5. Pomiar luminancji dla róŝnych kierunków obserwacji (w ciemni). Kąt połoŝenia miernika θlm = 40 0 C-n = C-1 C-2 C-3 C-4 dark,(c-n) [cd/m 2 ] dark,(c-n) [cd/m 2 ] Tabela 6. Pomiar luminancji dla róŝnych kierunków obserwacji (z dwoma źródłami światła rozproszonego DIFF). Kąt połoŝenia miernika θlm = 40 0 C-n = C-1 C-2 C-3 C-4 DIFF,(C-n) [cd/m 2 ] DIFF,(C-n) [cd/m 2 ] DIFF,(C-1) [cd/m 2 ] wzorzec wsp. odbicia ----- ----- ----- - 7 -
2D. Obliczenia (dla punktów 2B i 2C): DIFF, OFF(C n) DIFF, OFF(C n) = = DIFF,(C n) DIFF,(C n) dark,(c n) dark,(c n) Tabela 7. Wyniki obliczeń. uminancja ekranu przy świetle rozproszonym. C-n = C-1 C-2 C-3 C-4 DIFF,-OFF(C-n) [cd/m 2 ] DIFF,-OFF(C-n) [cd/m 2 ] DIFF, OFF(C n) DIFF, OFF(C n) = q DIFF,(C 1) DIFF, OFF(C n) DIFF, OFF(C n) = q DIFF,(C 1) gdzie: n=1,2,3,4. q ρ = π Tabela 8. Wyniki obliczeń. Wartość reflektometryczna ekranu dla oświetlenia rozproszonego. C-n = C-1 C-2 C-3 C-4 DIFF,-OFF(C-n) DIFF,-OFF(C-n) Es,(C n) = dark,(c n) + DIFF, OFF(C n) Es,(C n) = dark,(c n) + DIFF, OFF(C n) - 8 - E E dark,(h 0) Es,(H n) = dark,(c n) + DIFF, OFF(C n) dark,(c 0) dark,(h 0) Es,(H n) = dark,(c n) + DIFF, OFF(C n) dark,(c 0) dark,( 0) Es,( n) = dark,(c n) + DIFF, OFF(C n) dark,(c 0) dark,( 0) Es,( n) = dark,(c n) + DIFF, OFF(C n) dark,(c 0) gdzie: n=1,2,3,4. Es - odniesieniowa wartość natęŝenia oświetlenia na powierzchni monitora (przy pionowej pozycji pracy monitora Es=250lx) Tabela 9. Wyniki obliczeń. uminancja ekranu odniesiona do projektowanej wartości nat. ośw. Es. n = 1 2 3 4 Es,(C-n) [cd/m 2 ] Es,(C-n) [cd/m 2 ] Es,(H-n) [cd/m 2 ] Es,(H-n) [cd/m 2 ] Es,(-n) [cd/m 2 ] Es,(-n) [cd/m 2 ] s s E E E s E s s s
Kryterium oceny kontrastu: Dla zapewnienia właściwych warunków widzenia (rozpoznawania wyświetlanych na ekranie informacji) kontrast luminancji znaku względem tła ekranu przy uwzględnieniu wpływu oświetlenia zewnętrznego powinien spełniać następujące kryterium. Es,(n) Es,(n) 0.55 Es,(n) 1+ 10 gdzie: n=c-1...c-4, H-1...H-4, -1...-4 Zadania do wykonania: Podstawić odpowiednie wartości do podanego wzoru i sprawdzić warunek dla wszystkich punktów i kierunków. Kryterium oceny równomierności luminancji: Dla zapewnienia właściwych warunków widzenia (rozpoznawania wyświetlanych na ekranie informacji) równomierność luminancji oceniana poprzez wartość kontrastu luminancji (gdzie kontrast luminancji C to stosunek maksymalnej wartości luminancji H do minimalnej wartości luminancji ) dla wartości luminancji podanych w Tabeli 10 nie moŝe przekraczać wartości 1,7. C = H,(n),(n) < 1,7 gdzie: n=1... 4 Tabela 10. Wyniki obliczeń. uminancja ekranu odniesiona do projektowanej wartości natęŝenia oświetlenia Es. n = 1 2 3 4 Es,(C-n) [cd/m 2 ] Es,(H-n) [cd/m 2 ] Es,(-n) [cd/m 2 ] Zadania do wykonania: Sprawdzić czy badany monitor spełnia podane wyŝej wymaganie odnośnie równomierności luminancji. - 9 -
3. Wyznaczanie klasy jakości ochrony przez niepoŝądanymi odbiciami Class(eflection). 3A. Pomiar luminancji dla róŝnych kierunków obserwacji (w ciemni i przy oświetleniu zewnętrznym, rozproszonym) Pozycja monitora pozioma, monitor ustawiony na obrotowej podstawie Zastosowane przyrządy pomiarowe miernik luminancji MT 1009, pole pomiarowe 3 0, miernik ustawiony na statywie skierowany w dół pod kątem 15 0 w stosunku do normalnej do powierzchni ekranu Wyświetlany obraz i Oświetlenie a). ciemnia (tabela 11) Pole pomiarowe Opis pomiarów b). dwa źródła światła (DIFF) ustawione po bokach ekranu zapewniające światło rozproszone (tabela 12) C - cztery charakterystyczne, prostopadłe kierunki: 1 od dołu ekranu, 2 z prawej strony, 3 od góry, 4 z lewej strony. układ źródeł światła i wzorca taki sam jak w punkcie 2C, zmienia się jedynie kąt połoŝenia miernika θlm = 15 0, środek powierzchni ekranu ustawić w osi obrotowej podstawy obracać podstawę co 90 0 po ustawieniu monitora w danym połoŝeniu (C-1S C-4S) wykonać dwa pomiary: 1. w ciemni (wynik zapisać w tabeli 11) 2. z włączonymi źródłami światła rozproszonego (wynik zapisać w tabeli 12) Wzorzec wsp. odbicia ρ = 0,... UWAGA: po ustawieniu źródeł oświetlenia zewnętrznego w danym połoŝeniu nie naleŝy ich przesuwać w trakcie trwania całej serii pomiarów na powierzchni monitora połoŝyć czarną tkaninę, na niej połoŝyć wzorzec współczynnika odbicia, wykonać pomiar luminancji dla jednego kierunku Tabela 11. Pomiar luminancji dla róŝnych kierunków obserwacji (w ciemni). Kąt połoŝenia miernika θ lm = 15 0 C-nS = C-1S C-2S C-3S C-4S dark,(c-ns) [cd/m 2 ] dark,(c-ns) [cd/m 2 ] Tabela 12. Pomiar luminancji dla róŝnych kierunków obserwacji (z dwoma źródłami światła rozproszonego DIFF). Kąt połoŝenia miernika θlm = 15 0 C-nS = C-1S C-2S C-3S C-4S DIFF,(C-nS) [cd/m 2 ] DIFF,(C-nS) [cd/m 2 ] DIFF,(C-1S) [cd/m 2 ] wzorzec wsp. odbicia ----- ----- ----- - 10 -
3B. Pomiar luminancji przy oświetleniu źródłem do oceny odbicia kierunkowego. Pozycja monitora Zastosowane przyrządy pomiarowe Wyświetlany obraz Oświetlenie Pole pomiarowe Opis pomiarów Wzorzec wsp. odbicia ρ = 0,... pozioma, monitor ustawiony na obrotowej podstawie miernik luminancji MT 1009, pole pomiarowe 1 0 lub 20, miernik ustawiony na statywie skierowany w dół pod kątem 15 0 w stosunku do normalnej do powierzchni ekranu i jedno źródło światła ustawione na przeciwko miernika luminancji, wykonuje się dwa pomiary dla dwóch źródeł o róŝnych rozmiarach: EXT - źródło o duŝych rozmiarach, SM - o małych rozmiarach C - cztery charakterystyczne, prostopadłe kierunki: 1 od dołu ekranu, 2 z prawej strony, 3 od góry, 4 z lewej strony. źródło EXT ustawia się na przeciwko miernika luminancji, pole pomiarowe miernika kieruje się na obraz źródła widoczny na powierzchni ekranu UWAGA: po ustawieniu źródeł EXT i SM w danym połoŝeniu nie naleŝy ich przesuwać w trakcie trwania całej serii pomiarów kąt połoŝenia miernika θ lm = 15 0, środek powierzchni ekranu ustawić w osi obrotowej podstawy obracać podstawę co 90 0 na powierzchni monitora połoŝyć czarną tkaninę, na niej połoŝyć wzorzec współczynnika odbicia, wykonać pomiar luminancji dla jednego kierunku ( a ) ( b ) ys. 4. ysunek układu pomiarowego ze źródłami do sprawdzenia odbicia kierunkowego. (a) źródło o duŝych rozmiarach EXT (2), przysłona do tworzenia źródła o małych rozmiarach SM (1), miernik luminancji (3). (b) źródło do sprawdzenia odbicia kierunkowego EXT i SM (1), miernik luminancji (2) i płaszczyzna umieszczenia powierzchni ekranu oraz wzorca współczynnika odbicia (3) [2]. Tabela 13. Pomiar luminancji dla róŝnych kierunków obserwacji. Kąt połoŝenia miernika θlm = 15 0 C-nS = C-1S C-2S C-3S C-4S Źródło -EXT,(C-nS) [cd/m 2 ] EXT -EXT,(C-nS) [cd/m 2 ] EXT -EXT,(C-1S) [cd/m 2 ] ----- ----- ----- EXT -SM,(C-nS) [cd/m 2 ] -SM,(C-nS) [cd/m 2 ] SM SM -SM,(C-1S) [cd/m 2 ] ----- ----- ----- SM - 11 -
3C. Pomiar luminancji źródeł światła g. Pozycja monitora Zastosowane przyrządy pomiarowe Wyświetlany obraz Oświetlenie Pole pomiarowe Opis pomiarów pozioma miernik luminancji MT 1009, pole pomiarowe 1 0 lub 20, miernik ustawiony na statywie skierowany w dół pod kątem 15 0 w stosunku do normalnej do powierzchni ekranu nie dotyczy EXT - źródło o duŝych rozmiarach, SM - źródło o małych rozmiarach nie dotyczy źródło EXT oraz SM ustawić się na przeciwko miernika luminancji (połoŝenie identyczne jak w punkcie 3C), Tabela 14. Pomiar luminancji źródeł światła. -EXT,g [cd/m 2 ] na powierzchni monitora połoŝyć lustro, pole pomiarowe miernika skierować na obraz źródła widoczny na powierzchni lustra, zmierzyć luminancję obrazu źródła odbijającego się w lustrze o do obliczenia luminancji powierzchni źródła g, przyjąć wartość współczynnika odbicia lustra ρ = 0.9 - o g = o / ρ Źródło EXT -SM,g [cd/m 2 ] SM 3E. Obliczenia (dla punktów 3A, 3B i 3C): S EXT, OFF(C S EXT, OFF(C S SM, OFF(C S SM, OFF(C = = = = S EXT,(C S EXT,(C S SM,(C S SM,(C dark,(c dark,(c dark,(c dark,(c Tabela 15. Wyniki obliczeń. uminancja ekranu przy świetle kierunkowym. C-nS = C-1S C-2S C-3S C-4S -EXT,-OFF(C-nS) [cd/m 2 ] -EXT,-OFF(C-nS) [cd/m 2 ] -SM,-OFF(C-nS) [cd/m 2 ] -SM,-OFF(C-nS) [cd/m 2 ] - 12 -
DIFF, OFF(C DIFF, OFF(C = = DIFF,(C DIFF,(C ns) dark,(c dark,(c Tabela 16. Wyniki obliczeń. uminancja ekranu przy świetle rozproszonym. C-nS = C-1S C-2S C-3S C-4S DIFF,-OFF(C-nS) [cd/m 2 ] DIFF,-OFF(C-nS) [cd/m 2 ] DIFF, OFF(C = DIFF, OFF(C = q q DIFF, OFF(C DIFF,(C 1S) DIFF, OFF(C DIFF,(C 1S) gdzie: ρ q = π Tabela 17. Wyniki obliczeń. Wartość reflektometryczna ekranu dla oświetlenia rozproszonego. C-nS = C-1S C-2S C-3S C-4S DIFF,-OFF(C-nS) DIFF,-OFF(C-nS) DIFF, OFF(C EXT, OFF(C EXT,(C 1S) q S EXT, OFF(C = EXT,g DIFF, OFF(C EXT, OFF(C EXT,(C 1S) q S EXT, OFF(C = EXT,g DIFF, OFF(C SM, OFF(C SM,(C 1S) q S SM, OFF(C = SM,g DIFF, OFF(C SM, OFF(C SM,(C 1S) q S SM, OFF(C ns) = SM,g Tabela 18. Wyniki obliczeń. Wartość reflektometryczna ekranu dla oświetlenia kierunkowego. C-nS = C-1S C-2S C-3S C-4S S-EXT,-OFF(C-nS) S-EXT,-OFF(C-nS) S-SM,-OFF(C-nS) S-SM,-OFF(C-nS) - 13 -
Es,(C Es,(C = = dark,(c dark,(c + E + E S S DIFF, OFF(C DIFF, OFF(C gdzie: ES - odniesieniowa wartość natęŝenia oświetlenia na powierzchni monitora (przy pionowej pozycji pracy monitora Es=250lx) Tabela 19. Wyniki obliczeń. uminancja ekranu przeliczona z uwzględnieniem odniesieniowych wartości natęŝenia oświetlenia Es. Es,(C-nS) [cd/m 2 ] Es,(C-nS) [cd/m 2 ] C-nS = C-1S C-2S C-3S C-4S EFEXT I,(C = Es,(C + EFEXT I EFEXT I,(C = Es,(C + EFEXT I EFSM I,(C ns) = Es,(C + EFSM I EFSM I,(C = Es,(C + EFSM I EFEXT III,(C = Es,(C + EFEXT III EFEXT III,(C = Es,(C + EFEXT III EFSM III,(C = Es,(C + EFSM III EFSM III,(C = Es,(C + EFSM III S EXT, OFF(C S EXT, OFF(C S SM, OFF(C S SM, OFF(C ns) S EXT, OFF(C S EXT, OFF(C S SM, OFF(C S SM, OFF(C ns) gdzie: EFEXT, EFSM - odniesieniowe wartości luminancji dla oceny klas ochrony przed niepoŝądanymi odbiciami (patrz Tabela 2) Tabela 20. Wyniki obliczeń. uminancja ekranu przeliczona z uwzględnieniem odniesieniowych wartości natęŝenia oświetlenia Es oraz do odniesieniowych wartości luminancji źródeł światła dla oceny klasy ochrony przed niepoŝądanymi odbiciami. C-nS = C-1S C-2S C-3S C-4S EFEXT-I,(C-nS) [cd/m 2 ] EFEXT-I,(C-nS) [cd/m 2 ] EFSM-I,(C-nS) [cd/m 2 ] EFSM-I,(C-nS) [cd/m 2 ] EFEXT-III,(C-nS) [cd/m 2 ] EFEXT-III,(C-nS) [cd/m 2 ] EFSM-III,(C-nS) [cd/m 2 ] EFSM-III,(C-nS) [cd/m 2 ] - 14 -
Kryterium oceny: Wyznaczanie klasy jakości ochrony przez niepoŝądanymi odbiciami Class(eflection). Tabela 21. Wymaganie odnoszące się do zapewnienia właściwego kontrastu przy występowaniu odbić na ekranie. Class(eflection) I Zarówno oraz EFSM I,(C EFSM I,(C EFEXT I,(C EFEXT I,(C Opis 1 + 10 1 + 10 0.55 EFSM I,(C 0.55 EFEXT I,(C II Albo albo EFSM I,(C EFSM I,(C EFEXT I,(C EFEXT I,(C 1 + 10 1 + 10 0.55 EFSM I,(C 0.55 EFEXT I,(C III Albo albo EFSM III,(C EFSM III,(C EFEXT III,(C EFEXT III,(C 1 + 10 1 + 10 0.55 EFSM III,(C ns) 0.55 EFEXT III,(C Tabela 22. Wymaganie odnoszące się do zapewnienia właściwego kontrastu przy występowaniu niepoŝądanych odbić na ekranie (wyraźne obrazy nakładające się na wyświetlaną informację). Wymagania dotyczą polaryzacji dodatniej (czarne znaki na jasnym tle). Class(eflection) I Opis EFSM I,(C Zarówno 1, 25 Es,(C EFEXT I,(C oraz 1, 25 Es,(C II III EFSM I,(C Albo 1, 25 Es,(C EFSM III,(C Albo 1, 25 Es,(C EFEXT I,(C albo 1, 25 Es,(C EFEXT III,(C albo 1, 25 Es,(C Zadania do wykonania: Na podstawie podanych wyŝej kryteriów sprawdzić do jakiej klasy moŝna przypisać badany monitor. - 15 -
iteratura. [1] PN-EN ISO 13406-1: Wymagania ergonomiczne dotyczące pracy biurowej z zastosowaniem monitorów ekranowych z płaskim ekranem. Część 1: Wprowadzenie. [2] PN-EN ISO 13406-2: Wymagania ergonomiczne dotyczące pracy biurowej z zastosowaniem monitorów ekranowych z płaskim ekranem. Część 2: Wymagania ergonomiczne dotyczące monitorów z płaskim ekranem. [3] PN-EN ISO 9241-300:2009: Ergonomia interakcji człowieka i systemu -- Część 300: Wprowadzenie do wymagań dotyczących monitorów ekranowych elektronicznych. [4] PN-EN ISO 9241-302:2009: Ergonomia interakcji człowieka i systemu -- Część 302: Terminologia dotycząca monitorów ekranowych elektronicznych. [5] PN-EN ISO 9241-303:2009: Ergonomia interakcji człowieka i systemu -- Część 303: Wymagania dotyczące monitorów ekranowych elektronicznych. [6] PN-EN ISO 9241-304:2009: Ergonomia interakcji człowieka i systemu -- Część 304: Metody badań z zastosowaniem wykonania zadań przez uŝytkownika. [7] PN-EN ISO 9241-305:2009: Ergonomia interakcji człowieka i systemu -- Część 305: Metody laboratoryjnych badań optycznych monitorów ekranowych elektronicznych. [8] PN-EN ISO 9241-307:2009: Ergonomia interakcji człowieka i systemu -- Część 307: Analiza i metody badania spełnienia wymagań dotyczących monitorów ekranowych elektronicznych. - 16 -